Cytaty o cierpieniu

„Człowiek jest uczniem, cierpienie jego nauczycielem.“

—  Alfred de Musset poeta i pisarz francuski 1810 - 1857

„Niezbadane wyroki historii mogą uczynić z człowieka bohatera czczonego przez przyszłe pokolenia, lub na zawsze wymazać go z pamięci narodu. W nocy z 29 na 30 listopada 1830 Piotr Wysocki jako przywódca spisku podchorążych dzierżył w swoich rękach przez moment los umęczonej Ojczyzny. Ta chwila uczyniła zeń bohatera i na trwałe wpisała jego nazwisko do podręczników historii. Lecz bywa i tak, że za jeden moment wyniesienia przychodzi płacić spędzonymi w goryczy i cierpieniu latami samotności i zapomnienia. Życie wydaje się wówczas karą, a śmierć oczekiwanym wybawieniem.“

—  Marek Żukow-Karczewski polski historyk, publicysta i działacz społeczny 1961

Źródło: Syberyjskie losy Piotra Wysockiego, „Życie Literackie” nr 48, 27 listopada 1988, s. 1, 13. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=13442&from=publication&tab=1

„Kto nie cierpiał ten nie jest wolny, a bez wolności nie ma miłości, bez miłości nie ma szczęścia, nie ma błogości.“

—  Michał Bakunin rosyjski myśliciel, rewolucjonista 1814 - 1876

Wolność

„Suma cierpień przewyższa u człowieka znacznie sumę rozkoszy.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

„Im doskonalszy jest przejaw woli, tym bardziej jawne staje się też cierpienie.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

Źródło: Edyta Molęda, Edyta Molęda, Kraków 2001, wyd. UJ, s. 26.

„Z reguły stwierdzamy, że radości są znacznie poniżej, boleści znacznie powyżej naszych oczekiwań.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

Źródło: Przyczynek do nauki o cierpieniu na świecie

„Przypominamy jagnięta, które bawią się na łące, podczas gdy rzeźnik wybiera już wzrokiem jedno z nich. Nie wiemy bowiem w naszych dobrych dniach, jakie nieszczęście los teraz właśnie nam gotuje – chorobę, prześladowanie, zubożenie, kalectwo, ślepotę, obłęd, śmierć.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

Źródło: Przyczynek do nauki o cierpieniu na świecie

„Jest to bowiem z całą pewnością ogólnym prawidłem, że człowiek ucieka się do samobójstwa z chwilą, gdy ogrom cierpień przeważy wrodzony mu potężny popęd samozachowawczy.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

O podstawie moralności

„Nieustanne starania obliczone na usunięcie cierpienia nie dają nic poza zmianą jego postaci. Pierwotnie jest nią brak, nędza, troska o zachowanie życia. Jeśli udało się wyrugować ból w tej postaci, co bardzo trudne, to natychmiast pojawia się on w tysiącu innych (…). Jeśli nie może pojawić się w żadnej innej postaci, to przychodzi wreszcie w smutnej, szarej szacie przesytu i nudy (…). Jeśli wreszcie uda się tę spłoszyć, to trudno będzie nie wpuścić znowu cierpienia w jednej z poprzednich postaci i w ten sposób taniec zaczyna się od początku.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

Świat jako wola i przedstawienie
Źródło: rozdz. LVII, t. 1, tłum. J. Garewicz, Warszawa 1994.

„Pewna gromada jeżozwierzy skupiła się w zimowy dzień możliwie blisko siebie, aby wzajemnym ciepłem uchronić się przed zamarznięciem. Wkrótce jednak odczuły nawzajem swe igły, co je znowu od siebie oddaliło. Kiedy potrzeba ogrzania się zbliżyła je znowu, powtórzyło się to drugie zło, tak że szarpało je między sobą jedno i drugie cierpienie, póki nie znalazły umiarkowanej odległości, w której najlepiej mogły znieść jedno i drugie. W ten sposób potrzeba towarzystwa, wyrastająca z pustki i monotonii własnego wnętrza, spędza ludzi razem, ale ich liczne odstręczające właściwości i nieznośne wady znowu ich od siebie odpychają.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

Źródło: Parerga i paralipomena

„Poetyzując miłość, zakładamy z góry istnienie u tych, których kochamy, zalet, jakich oni częstokroć nie posiadają, a to stanowi dla nas źródło nieustannych pomyłek i cierpień.“

—  Anton Czechow rosyjski nowelista i dramatopisarz 1860 - 1904

„Wszystko przeminie. Cierpienia, męki, krew, głód i mór. Sczeźnie miecz, ale gwiazdy pozostaną także i wtedy, kiedy nawet cień naszych ciał i sprawnie pozostanie już na ziemi. Nie ma człowieka który by tego nie wiedział.“

—  Michaił Bułhakow, książka Biała gwardia

Biała gwardia

„Ten, kto nie mówi źle o kobietach, nie kocha ich wcale, gdyż najgłębszy sposób odczuwania czegokolwiek polega na cierpieniu.“

—  Gustave Flaubert powieściopisarz francuski 1821 - 1880

„Filmy mówione? Możecie napisać, że ich nie cierpię. One zniweczą najstarszą sztukę świata, sztukę pantomimy. One unicestwią wielkie piękno milczenia.“

—  Charles Chaplin angielski aktor i reżyser kina niemego 1889 - 1977

„Nie wiem, czy cierpienie czyni nas lepszymi, ale na pewno czyni nas głębszymi.“

—  Friedrich Nietzsche filozof niemiecki 1844 - 1900

„Tym spośród nas, którzy łatwo znajdują zadowolenie, a pogodni są tylko z pozoru, przeciwstawiają się inni ludzie i całe ludzkie pokolenia, których pogoda nie jest powierzchowną igraszką, ale powaga i głębią. Jednego z nich znałem, był to dawny nasz mistrz muzyki, którego sam niegdyś widywałeś w Waldzell czasami, człowiek ten w ciągu ostatnich lat swojego życia posiadł cnotę pogody w tak znacznym stopniu, że promieniowała zeń jak światło ze słońca, że w postaci życzliwości, radości życia, dobrego humoru, ufności i zaufania przechodziła ona na wszystkich dookoła, we wszystkich też dalej promieniując, we wszystkich tych, którzy prawdziwie blask jej wchłonęli i pozwolili się nim przeniknąć. Ja również oświecony zostałem jego blaskiem, mnie również udzielił on nieco swej jasności i promienistości serca (…) Osiągnięcie takiej pogody jest dla mnie, a wraz ze mną dla wielu, celem najwyższym i najszlachetniejszym. Znajdziesz ową pogodę także u niektórych ojców z kierownictwa zakonu. A pogoda ta nie jest ani igraszką, ani upodobaniem w samym w sobie, jest najwyższą świadomością i miłością, jest afirmacją wszelkiej rzeczywistości, czuwaniem na skraju wszelkich głębin i przepaści, jest cnota rycerzy i świętych, cnota niezniszczalną, która wraz z wiekiem i przybliżaniem się śmierci stale jeno wzrasta. Jest ona tajemnica piękna i właściwą substancją wszelkiej sztuki. Poeta, który cuda i potworności życia taneczną miara swych wierszy opiewa, muzyk, co pozwala im rozbrzmiewać w postaci czystej współczesności, jest szafarzem światła, pomnaża radość i jasność na ziemi, nawet jeśli nas najpierw wiedzie przez łzy i ból. Może ów poeta, którego wiersze tak nas zachwycają, jest smutnym samotnikiem, może i muzyk ów był posępnym marzycielem, lecz także i wówczas dzieło jego uczestniczy w radości gwiazd i bogów. To, co nam daje, nie jest już jego mrokiem, cierpieniem czy trwogą, to kropla czystego światła, wiekuistej radości. Nawet całe narody czy języki zgłębić usiłują głębiny świata przez mity, kosmogonie, religie, radość ta jest ostatecznym i najważniejszym celem, który mogą osiągnąć.“

—  Hermann Hesse, książka Gra szklanych paciorków

Józef Knecht do swojego przyjaciela Plinia Designori
Gra szklanych paciorków
Źródło: Gra szklanych paciorków (rozdz. Rozmowa), tłum. Maria Kurecka, Wydawnictwo Poznańskie 1971, s. 319–322.

„Istnieje jedno święte prawo na całym świecie, nasze prawo do niepowodzeń, samotnej wędrówki i cierpień.“

—  Jorge Luis Borges argentyński pisarz, poeta i eseista 1899 - 1986

Opowiadania
Źródło: Rajmund Kalicki, posłowie do Opowiadań

„Oto prawdziwa radość z życia: bycie wykorzystanym do celu, który sam uważasz za szczytny; bycie doszczętnie zużytym, zanim oddadzą cię na złom; bycie żywiołem natury zamiast miałkim, gorączkowym, samolubnym kłębkiem cierpień i żalów, narzekającym na to, że świat nie zajmuje się sprawianiem ci szczęścia.“

—  George Bernard Shaw dramaturg i prozaik irlandzki, noblista 1856 - 1950

This is the true joy in life, the being used for a purpose recognized by yourself as a mighty one; the being thoroughly worn out before you are thrown on the scrap heap; the being a force of Nature instead of a feverish selfish little clod of ailments and grievances complaining that the world will not devote itself to making you happy. (ang.)
przemowa podczas ceremonii wręczania nagród w Brighton School of Arts.
Źródło: Art and Public Money, „Sussex Daily News”, 7 marca 1907

„Najpierw stworzyli na ziemi szerokiej niebiescy bogowie
To pokolenie, co złotym ludzkości okresem się zowie.
(…) Żyli zaś niby bogowie nie będąc nigdy w potrzebie,
Pracy ni trudów nie znając, ni cierpień przykrej starości,
Ani w nogach ni w rękach nie tracąc młodzieńczej świeżości.
Żyli w dostatku radośnie, od wszelkich cierpień z daleka.“

—  Hezjod, książka Prace i dni

Źródło: Prace i dnie, tłum. Wiktor Steffen