Cytaty o bólu

„Nieustanne starania obliczone na usunięcie cierpienia nie dają nic poza zmianą jego postaci. Pierwotnie jest nią brak, nędza, troska o zachowanie życia. Jeśli udało się wyrugować ból w tej postaci, co bardzo trudne, to natychmiast pojawia się on w tysiącu innych (…). Jeśli nie może pojawić się w żadnej innej postaci, to przychodzi wreszcie w smutnej, szarej szacie przesytu i nudy (…). Jeśli wreszcie uda się tę spłoszyć, to trudno będzie nie wpuścić znowu cierpienia w jednej z poprzednich postaci i w ten sposób taniec zaczyna się od początku.“

—  Arthur Schopenhauer filozof niemiecki 1788 - 1860

Świat jako wola i przedstawienie
Źródło: rozdz. LVII, t. 1, tłum. J. Garewicz, Warszawa 1994.

„Był to Weltschmerz – ów ból życia, co unosi się w duszy jak gaz i nasyca ja rozpaczą, tak że szukamy zdarzenia, które nas mogło zranić, i nie możemy znaleźć żadnego.“

—  John Steinbeck, książka Na wschód od Edenu

Na wschód od Edenu

„Szczęście jest tylko marzeniem, a rzeczywistością jest ból. Sprawdzam to już przez osiemdziesiąt lat. Nie widzę innej rady, jak poddać się temu i powiedzieć sobie, że muchy są po to, by je zjadały pająki, a ludzie po to, by ich żarły zmartwienia.“

—  Voltaire francuski pisarz epoki Oświecenia, filozof, dramaturg i historyk 1694 - 1778

Źródło: List do markiza de Florian (16 marca 1774)

„Bywają epoki upadku, w których zaciera się forma stanowiąca najbardziej immanentny wzorzec życia. Wtrąceni w nie, zataczamy się na prawo i lewo, jak istoty pozbawione równowagi. Z tępych przyjemności wpadamy w tępy ból, a świadomość straty, ożywiająca nas ciągle, ponętniej rysuje przed nami przyszłość i przeszłość. Poruszamy się w minionych epokach lub odległych utopiach, podczas gdy teraźniejszość przemija.“

—  Ernst Jünger pisarz niemiecki 1895 - 1998

Na marmurowych skałach
Źródło: s. 27

„Żaden ból nie jest dla mnie tak wielki jak wspomnienie szczęśliwych czasów w biedzie.“

—  Dante Alighieri średniowieczny poeta włoski 1265 - 1321

„Tym spośród nas, którzy łatwo znajdują zadowolenie, a pogodni są tylko z pozoru, przeciwstawiają się inni ludzie i całe ludzkie pokolenia, których pogoda nie jest powierzchowną igraszką, ale powaga i głębią. Jednego z nich znałem, był to dawny nasz mistrz muzyki, którego sam niegdyś widywałeś w Waldzell czasami, człowiek ten w ciągu ostatnich lat swojego życia posiadł cnotę pogody w tak znacznym stopniu, że promieniowała zeń jak światło ze słońca, że w postaci życzliwości, radości życia, dobrego humoru, ufności i zaufania przechodziła ona na wszystkich dookoła, we wszystkich też dalej promieniując, we wszystkich tych, którzy prawdziwie blask jej wchłonęli i pozwolili się nim przeniknąć. Ja również oświecony zostałem jego blaskiem, mnie również udzielił on nieco swej jasności i promienistości serca (…) Osiągnięcie takiej pogody jest dla mnie, a wraz ze mną dla wielu, celem najwyższym i najszlachetniejszym. Znajdziesz ową pogodę także u niektórych ojców z kierownictwa zakonu. A pogoda ta nie jest ani igraszką, ani upodobaniem w samym w sobie, jest najwyższą świadomością i miłością, jest afirmacją wszelkiej rzeczywistości, czuwaniem na skraju wszelkich głębin i przepaści, jest cnota rycerzy i świętych, cnota niezniszczalną, która wraz z wiekiem i przybliżaniem się śmierci stale jeno wzrasta. Jest ona tajemnica piękna i właściwą substancją wszelkiej sztuki. Poeta, który cuda i potworności życia taneczną miara swych wierszy opiewa, muzyk, co pozwala im rozbrzmiewać w postaci czystej współczesności, jest szafarzem światła, pomnaża radość i jasność na ziemi, nawet jeśli nas najpierw wiedzie przez łzy i ból. Może ów poeta, którego wiersze tak nas zachwycają, jest smutnym samotnikiem, może i muzyk ów był posępnym marzycielem, lecz także i wówczas dzieło jego uczestniczy w radości gwiazd i bogów. To, co nam daje, nie jest już jego mrokiem, cierpieniem czy trwogą, to kropla czystego światła, wiekuistej radości. Nawet całe narody czy języki zgłębić usiłują głębiny świata przez mity, kosmogonie, religie, radość ta jest ostatecznym i najważniejszym celem, który mogą osiągnąć.“

—  Hermann Hesse, książka Gra szklanych paciorków

Józef Knecht do swojego przyjaciela Plinia Designori
Gra szklanych paciorków
Źródło: Gra szklanych paciorków (rozdz. Rozmowa), tłum. Maria Kurecka, Wydawnictwo Poznańskie 1971, s. 319–322.

„A ból to przecież czwarty wymiar
Nieśmiertelników nieśmiertelność (…)
Wszystkich miłości niespełnionych
Niewładni zdrowi są podziwiać
A ból to przecież nieskończony
A ból to przecież czwarty wymiar“

—  Jonasz Kofta polski poeta, dramaturg, satyryk, i piosenkarz 1942 - 1988

Źródło: Rondo I w: Wiersze, Toruń 1994, s. 113.

„Z kobietą jak z rzęsą. Wpada w oko nie wiadomo kiedy. Szybko sprawia ci ból, a gdy próbujesz się jej pozbyć, toniesz w morzu łez.“

—  Andrzej Majewski pisarz i fotografik polski 1966

„O Panie, własną śmierć każdemu daj,
daj umieranie, które z życia płynie,
gdzie miał swą miłość, swój ból i swój raj.

Bo my jesteśmy tylko liść, łupina.
A wielka Śmierć, co w każdym tkwi w głębinie,
oto jest owoc, cel i praprzyczyna.“

—  Rainer Maria Rilke poeta austriacki 1875 - 1926

O Herr, gib jedem seinen eignen Tod,
das Sterben, das aus jenem Leben geht,
darin er Liebe hatte, Sinn und Not.

Denn wir sind nur die Schale und das Blatt.
Der große Tod, den jeder in sich hat,
das ist die Frucht, um die sich alles dreht. (niem.)
Źródło: Księga godzin, O ubóstwie i śmierci, wyd. L. Chomińskiego, Wilno 1935, s. 140–141, tłum. Witold Hulewicz.

„Śmierć to chwila, w której kończy się ból, a zaczynają dobre wspomnienia. Nie koniec życia, lecz koniec bólu.“

—  Stephen King, Smętarz dla zwierzaków

Cmętarz zwieżąt (Smętarz dla zwierzaków)
Źródło: s. 155

„Pianinko tutaj pięknie ciągnie,
Ja też niebrzydko gram.
Naszej gry nie słucha byle cham,
Lecz pieśni pięknych myśli pełne
Dziś pokrył gruby kurz.
Dziś Bayer Full – dla uszu ból,
A mózg ma spokój.“

—  Maciej Stuhr aktor polski 1975

Teksty kabaretowe
Źródło: parodia Stanisława Sojki i piosenki Czas nas uczy pogody.

„Cierpienie jest złem tego świata. Cierpienie to rozkład i śmierć. To straszne, Panie. Chyba nie wierzysz, że takie cierpienie mogłoby komukolwiek wyjść na dobre. To cierpienie, ból, krew, świadomość kresu muszą zostać zlikwidowane na tym świecie, jeżeli ktokolwiek ma dostąpić zaszczytu ujrzenia Boga!“

—  Anne Rice, książka Memnoch Diabeł

Memnoch Diabeł

„Aktorstwo to ból, męka, cierpienie. Dlatego często po spektaklu, jak to z człowieka schodzi, to flaszka duszkiem. Ja uciekałem w sport, jestem mistrzem parlamentu w tenisa, mam sześćdziesiątkę i wszystkich golę.“

—  Jerzy Fedorowicz aktor polski 1947

Wywiad dla „Dużego Formatu” nr 28, 25 czerwca 2007

„Mówi się, że przeznaczenie łączy nawet najbardziej oddalonych od siebie ludzi, że to wszystko zostaje ustalone przed naszymi narodzinami i choćbyśmy nie wiem jak zbaczali z drogi, choćby zmieniał się nasz los – na dobre i na złe – możemy jedynie zrobić to, co jest nam pisane. W końcu przynosi nam to błogosławieństwo i ból.“

—  Lisa See, książka Shanghai Girls

Źródło: Dziewczęta z Szanghaju (ang. Shanghai Girls), tłum. Magdalena Słysz

„Czasem życie pozwala spojrzeć, jak w zaczarowany kalejdoskop, w przyszłość. Dzień za dniem, krok za krokiem i ukazuje się to wszystko, co byłoby – co będzie – dla osiągnięcia czego koniecznie trzeba chcieć żyć. Jeżeli człowiek z niechęcią odwraca twarz od tych obrazów, jeżeli nie chce ich widzieć i pragnie tylko zanurzyć się w nicość, wtedy śmierć łagodnie kładzie dłoń na słabnącym sercu i przerywa jego bieg. Potem przesuwa palce po jego twarzy, pokrywając rysy powłoką wiecznej martwoty. Niekiedy zdarza się jednak, że opowieść którą snuje życie, budzi w żyjącym taki ból, burzę, protest, przepełnia jego serce takim płaczem rozpaczy i żalu za tym, co najbardziej umiłowane, że każe mu gestem niecierpliwej tęsknoty wyciągać ramiona i wołać: – Ja chcę żyć! Każe mu spękanymi od pragnienia ustami szeptać swą jedyną prośbę: – Ja chcę żyć! Każe mu zebrać całą wolę, skupić wszystkie siły organizmu, każe mu uchwycić się życia i trwać najbardziej nieprawdopodobnym wysiłkiem. Śmierć nie cofa wprawdzie swej niewidzialnej ręki, lecz jej też nie zbliża. Tymczasem życie ujmuje w swą dłoń gasnące serce człowieka i powoli napełnia je własnym ciepłem. Pierwszym doznaniem budzącego się do życia jest cierpienie. Jeszcze nie ocknął się po męczących, gorączkowych zjawach, a już czuje że boli, tu głęboko, koło serca. Tak jakby jakaś dobra, kochająca ręka ściskała biedne serce z czułością, nie pamiętając, że to boleć może.“

—  Seweryna Szmaglewska, książka Dymy nad Birkenau

Dymy nad Birkenau (1945)

„Nic wielkiego w życiu nie powstaje bez szoku cierpienia; ból przekształca i oczyszcza człowieka, przygotowując go do podjęcia wzniosłych zadań.“

—  Ferdinand Sauerbruch 1875 - 1951

przemawiając na zebraniu Niemieckiego Towarzystwa Filozoficznego w 1935.
Źródło: Richard Grunberger, Historia społeczna Trzeciej Rzeszy, tłum. Witold Kalinowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1994, ISBN 8306023447, s. 275.

„Z futbolową reprezentacją Polski pozostajemy bowiem w związku, by tak rzec, sadomasochistycznym. Oglądanie sprawia ból, ale oglądać nie przestajemy, i już nawet nie złorzeczymy, lecz mścimy się na piłkarzach szyderstwem. Potrzebujesz kogoś, komu idzie gorzej niż tobie? Masz reprezentację Polski. Antydepresant idealny. Aż chwilami zastanawiam się, czy piłkarze czasem nie przyjmują już kolejnych powołań jak wezwań na salę tortur.“

—  Rafał Stec polski dziennikarz sportowy 1976

Źródło: Polska - Słowacja 0:2. Stec: Polska, antydepresant idealny, gazeta.pl, 16 listopada 2013 http://www.sport.pl/pilka/1,65037,14962379,Polska___Slowacja_0_2__Stec__Polska__antydepresant.html#BoxSportTxt

„Dorośli chłopcy noszą w sercu ból i gniew, bo pozostawieni sam na sam z agresywną i seksualnie zaniedbaną matką stali się jej uwiedzioną ofiarą!“

—  Adaś Miauczyński Bohater filmów i sztuk teatralnych Marka Koterskiego

podczas rozmowy o temacie pochodnym do kompleksu Edypa.
Baby są jakieś inne (2011)

„Byli zbyt młodzi i nieuszkodzeni, zbyt pewni siebie. Ból był dla nich krajem, o którym słyszeli, może oglądali o nim program w telewizji, ale nie mieli jeszcze jego pieczątki w paszporcie. Gdzie mogę znaleźć miejsce, w którym ich świat łączy się z moim?“

—  Janet Fitch, książka Biały oleander

Postać: Astrid Magnussen
Biały oleander (1999)
Źródło: rozdział 10, s. 115