Cytaty na temat obyczaj (178 cytatów)

„O ile nie pogwałcisz praw, nie naruszysz dobrych obyczajów, nie zasmucisz bliźniego, nie nadwerężysz ciała, nie utracisz środków koniecznych do życia, to używaj jak chcesz swej ochoty.”

Epikur (-341–-269 p. n. e.) grecki filozof

„Zmiana miejsca pobytu nie zmienia obyczajów. Jeśli niedoskonały nie opuści sam siebie, wcale nie będzie lepszy gdzie indziej, niż jest tutaj.”

Ignacy Loyola (1491–1556) założyciel jezuitów, święty Kościoła Katolickiego

Sentencje wybrane św. Ignacego

O zmianach

„Uczennice… pochodziły z różnych stron świata: z Włoch, Indonezji, Ameryki Południowej, Grecji, Hiszpanii… Tak jak ja były tu, aby nauczyć się języków. Tak jak ja były tu, aby zostać obytymi towarzysko damami i perfekcyjnymi żonami. Uczono nas także tańca, gotowania i dobrych manier. Wspólnie wybierałyśmy się na narty do Gstaad, gdzie dla pensji wynajmowano każdej zimy jeden wiejski domek. Miałyśmy zajęcia z malarstwa, sztuki i literatury. Porównywałyśmy obyczaje panujące w naszych krajach, dyskutowałyśmy o polityce lub teologii – robiąc to, kręciłyśmy sobie włosy z lokówkami. Przywykałyśmy do życia, jakie wyznaczali nam rodzice.”

Sorajja Esfandijari Bachtijari (1932–2001) księżniczka Iranu

o swej nauce w szkole Printaniere w Zurychu – surowej pensji dla dziewcząt.
Źródło: Ulrike Grunewald, Słynne rywalki, czyli gra o miłość, pieniądze i władzę, op. cit., s. 109–110.

O miłości , O pieniądzach , O grach , O literaturze

„Poznaj obyczaje innych, a nie będzie nienawiści.”

Horacy (-65–-8 p. n. e.) rzymski poeta liryczny

Amici mores noveris, non oderis. (łac.)
Źródło: C. Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 20.

„Ten wysoki, postawny mężczyzna przydybał mnie w kuchni i poprosił, żebym go uświadomił, co to znaczy pić po polsku, bo wiele o tym słyszał. Nie byłem specjalistą od tych spraw ani pijakiem, ale moja patriotyczna duma kazała mi zachować się godnie. Do wysokiej szklanki wlałem w równych proporcjach piwo, wino, wermut, wódkę i trochę likieru do smaku, po czym powiedziałem Chandlerowi, że trzeba to wypić duszkiem. Był zachwycony, że wreszcie pozna lokalny obyczaj. Kiedy go przeniesiono z kuchni na leżankę, mimo zamkniętych oczu wyglądał na szczęśliwego.”

Wojciech Mann (1948) polski dziennikarz muzyczny

O zachowaniu , O piciu , O piwie , O winie

„Miłość określana jest jako dręczące rojenie natury melancholijnej, które rodzi się wskutek ustawicznego rozmyślania o licu, gestach i obyczajach osoby przeciwnej płci. Remedium na to jest połączenie dwojga kochanków węzłem małżeńskim, i choroba minie.”

Awicenna (980–1037) perski lekarz, filozof i uczony

O miłości , O chorobach , O kochankach , O naturze

„Kończyłam szkołę teatralną, kiedy panowały inne obyczaje, wszystko było inne. Nie przynosiło się życiorysu i nie mówiło: „Jestem wspaniała, proszę mnie zaangażować”. Czekało się, aż pan reżyser zadzwoni i zaproponuje rolę.”

Sylwia Wysocka (1962) polska aktorka teatralna i filmowa

Źródło: Czasem rezygnuję, „Tele Tydzień”, nr 29, 18 lipca 2005 http://www.plebania.pl/wywiady/wysocka.html

O czasie , O czekaniu

„Cywilizacja to nie ziemia i miasta, nie zamki i fabryki, nie armie i populacje milionowe nawet – ale przede wszystkim i najsampierw: zdrowy, spójny związek moralności, wiary, prawa i obyczaju – ziarno Idei.”

Feliks Koneczny (1862–1949) historyk polski, historiozof

O cywilizacjach

O wierze

„Wrogość, okrucieństwo, uciecha z prześladowania, z napadania, ze zmiany i zniszczenia – wszystko to, zwrócone przeciw posiadaczom takich instynktów, o t o początek „nieczystego sumienia”. Człowiek, który z braku zewnętrznych wrogów i oporów, wtłoczony w gniotącą cieśń i prawidłowość obyczaju, niecierpliwie sam siebie targał, prześladował, gryzł, zakłócał i katował, to o kraty swej klatki raniące się zwierzę, które się chce „obłaskawić”, ten nędzarz, czujący brak i trawiony tęsknotą za pustynią, który z samego siebie stwarzać sobie musiał przygodę, miejsce tortury, puszczę niepewną i niebezpieczną – ten szaleniec, ten stęskniony i zrozpaczony więzień stał się wynalazcą „nieczystego sumienia”. Od niego jednak rozpoczęła się największa i najstraszniejsza choroba, z której ludzkość po dziś dzień nie ozdrowiała, człowiek rozchorował się na człowieka, na siebie samego: wskutek gwałtownego odcięcia się od przeszłości zwierzęcej, niejako skoku i runięcia w nowe położenie i warunki bytu, wskutek wypowiedzenia wojny starym instynktom, na których polegała dotąd jego siła, uciecha i straszliwość.”

Friedrich Nietzsche książka Z genealogii moralności

Z genealogii moralności (1887)

O wrogości , O wojnie , O chorobach , O sile

„Gdy władca szanuje obyczaje, łatwo mu ludem kierować.”

Konfucjusz (-551–-479 p. n. e.) chiński myśliciel, filozof, nauczyciel i polityk, twórca konfucjanizmu; jego nauki głęboko wpłynęł…

O ludziach

„Poznaj swoją godność, chrześcijaninie! Stałeś się uczestnikiem Boskiej natury, porzuć więc wyrodne obyczaje dawnego upodlenia i już do nich nie powracaj. Pomnij, jakiej to Głowy i jakiego Ciała jesteś członkiem. Pamiętaj, że zostałeś wydarty mocom ciemności i przeniesiony do światła i królestwa Bożego.”

Leon I Wielki (390–461) papież, Doktor Kościoła, święty w Kościele katolickim i prawosławnym

Źródło: Kazanie I o Narodzeniu Pańskim, 3

O naturze

„Społeczeństwo jest naturalnym sposobem istnienia zbiorowości ludzkiej. Społeczeństwem nigdy nie rządzą kanony prawne, lecz obyczaje i tradycja. Bodźcem rozwoju społeczeństwa nie jest myśl i wola prawodawcy, lecz inicjatywa poszczególnych jednostek.”

Michał Bakunin (1814–1876) rosyjski myśliciel, rewolucjonista

Społeczeństwo
Źródło: M.A. Bakunin, Pisma wybrane, Warszawa 1968

O myślach , O woli , O myśleniu

„Przyszły badacz dzisiejszych w Polsce obyczajów zauważy, że jeśli stanowisko jest poważne, nazywa się ono po męsku. Jest lekarz i lekarka, ale tylko ordynator, ordynatorka nie istnieje, choćby była konkretnie kobietą. Jest pani prokurator, od biedy prokuratorka, ale nie ma szefowej prokuratury, tylko pani szef prokuratury, chociaż szefowa istnieje w języku polskim jak najbardziej, jako żona szefa lub kierowniczka kuchni. Nauczycielka tytułowana być może profesorką, ale kiedy ma nominację Rady Państwa na ten stopień, jest już pani profesor, staje się jako profesor samcem, i przykłady można mnożyć.”

Jerzy Urban (1933) polski dziennikarz

Źródło: Doberman, zbiór reportaży Romanse, 1981

O kobietach

„Gimnastyki musiał cię uczyć tkacz, a obyczajów kowal.”

Petroniusz (27–66) rzymski pisarz, filozof i polityk, domniemany autor Satyriconu

Źródło: Henryk Sienkiewicz, Quo vadis

„Jestem człowiekiem wierzącym, katolikiem. Moje stanowisko wobec kościoła rzymskokatolickiego wynika też z mojego przywiązania do polskich tradycji i obyczajów utożsamianych, według mnie, z wartościami chrześcijańskimi. To przekonanie wyssałem z mlekiem matki. Zasługi Kościoła dla polskiej tożsamości narodowej były i są ogromne. Trudno sobie wyobrazić polską kulturę narodową bez chrześcijaństwa, czyli przede wszystkim bez katolicyzmu. To Kościół pozwolił nam, Polakom, obronić swoją narodowość i przetrwać czasy niewoli.”

Andrzej Lepper (1954–2011) polski polityk

Źródło: Samoobrona. Dlaczego? Przed czym?, Warszawa 1993

O matce

„Sumienie (…) nie jest wszędzie takie samo. jest niemal zawsze rezultatem obyczajów i klimatu, skoro na przykład Chińczycy nie stronią od zachowań które by przerażały Francuzów.”

Donatien Alphonse François de Sade (1740–1814)

Historia Julietty, czyli Powodzenie występku

O zachowaniu

„Żyjemy w dobie bankructwa wielu podstaw, na których opierało się życie świata naszej cywilizacji w ostatnim okresie dziejów. W krajach przodujących cywilizacyjnie dotychczasowe podstawy walą się szybko, a niewiele widać twórczości w kierunku budowania nowych. Raczej widzi się upór w kierunku ratowania tego, czego się uratować nie da.
Takie momenty w dziejach cywilizowanej ludzkości bywały już nieraz. Znamionowały je zawsze pewne rysy wspólne, bez względu na warunki czasu i miejsca: upadek wiary, silnej wiary w cokolwiek; upadek myśli – zanik twórczości; upadek smaku – górowanie brzydoty nad pięknem; rozkład dyscypliny moralnej i upadek obyczajów; wreszcie, rozpowszechnienie się rozmaitych zabobonów, zastępujących wierzenia religijne. Wszystkie te rysy występują w bardzo uwypuklony sposób w dzisiejszym życiu naszej cywilizacji.”

Roman Dmowski (1864–1939) polski polityk

Źródło: Kościół, naród i państwo, 1927

O życiu , O wierze , Cytaty o pięknie , O myślach

„Komedia, która rozrosła się do trylogii, powstała dla ludzi, którzy mieszkają w tym kraju, znają obyczaj i mentalność jego mieszkańców, przez co w lot chwytają subtelności humoru. Bariera języka okazała się jednak niezwykle istotna. Nieprzetłumaczalność hermetycznego dialektu sprawiła, że nie byłem ulubieńcem festiwali, zwłaszcza międzynarodowych, na które moich filmów w ogóle nie wysyłano.”

Sylwester Chęciński (1930) polski reżyser i scenarzysta filmowy

o Samych swoich i kolejnych częściach.
Źródło: „Rzeczpospolita”, 2 stycznia 2004 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/doswiadczenief.htm

O ludziach

„Kiedy jakieś urzędnicze zero odmówiło prezydentowi samolotu rządowego na wyjazd na szczyt unijny, to zamiast jednogłośnie ochrzanić premiera, że wprowadza obyczaje żulii do życia politycznego, najśmielsi i najbardziej aspirujący do obiektywności podnosili oczy ku górze i mówili: mój Boże, jedni warci drugich.”

Ryszard Legutko (1949) filozof polski, działacz polityczny

Źródło: Ryszard Legutko dla wPolityce. pl: Nie ma symetrii między dwiema partiami, bo rządy PiS były przyzwoite, natomiast rządy PO to katastrofa, wpolityce. pl, 13 lutego 2011 http://wpolityce.pl/view/7245/Ryszard_Legutko_dla_wPolityce_pl__Nie_ma_symetrii_miedzy_dwiema_partiami__bo_rzady_PiS_byly_przyzwoite__natomiast_rzady_PO_to_katastrofa.html

O Bogu

„Kobiecie zalotnej swoboda obyczajów raczej dodaje wartości, za to zalotny mężczyzna jest gorszy niż lekkoduch. Kokiet i puszczalska – to dopiero para.”

Jean de La Bruyère (1645–1696) pisarz francuski

O kobietach

„Pożądanie zostało ubrane w piękne kostiumy i stało się towarem. Seksualność natomiast w wielu polskich rodzinach wciąż jest tematem wstydliwym i przemilczanym, antykoncepcja zaś nieznanym. Niesamowity paradoks. Na co drugim billboardzie widnieje półnaga postać, wykonująca niemal lubieżny gest, w każdej gazecie, nawet tej z programem telewizyjnym, są postaci określane dwuznacznym mianem „ciacha”, ale w domu wciąż nie można porozmawiać o tym, jaką stosować antykoncepcję z chłopakiem lub dziewczyną. Jesteśmy świadkami zaciekłych politycznych debat dotyczących antykoncepcji, dopuszczalności aborcji, stosunku do dewiantów seksualnych, metod sztucznego zapłodnienia, gdy tymczasem podstawowa edukacja seksualna skierowana do młodzieży wciąż jest w powijakach, rodzinny obyczaj nakazuje zaś traktować seks jako temat tabu. Żyjemy w czasach hipokryzji i paradoksu. Seks jest wszechobecny, popularny i medialny a jednocześnie niesłychanie wstydliwy i gorszący.”

Maciej Bennewicz (1961)

Miłość toksyczna, miłość dojrzała. Coaching relacji (2011)

O młodzieży , O seksie , O domu , Chłopak

„Wielki w cnotach fundator świętych świątyń, opieka uciśnionych, rózga bluźnierców, nauczyciel obyczajów.”

Henryk I Brodaty (1163–1238) polski książę z dynastii Piastów śląskich

epitafium nagrobne

O nauczycielach

„Nie wypieram ze świadomości katastrofalnych efektów, jakie przyniosła próba realizacji komunizmu. Moralne oburzenie w stosunku do zbrodni komunistycznych nie wystarcza jednak, abym za dobrą monetę mógł wziąć „teodyceę” kapitalizmu: przeświadczenie, że demokracja liberalna w stylu zachodnim dopuszcza akurat tyle zła (np. wynikającego z funkcjonowania wolnego rynku), ile jest niezbędne dla zachowania wolności. Za całe zło realnego socjalizmu odpowiadają ludzie – i dzięki temu można je zwalczać niejako wprost. Kapitalizm nie bierze odpowiedzialności za zło, jakie powoduje – odpowiedzialność zrzuca na anonimowy (czy też „naturalny”, albo nawet „boski”) rachunek wolności i sprawiedliwości. Jest w tym hipokryzja i gorzej: coś diabelskiego: uznanie zła za coś (w pewnym stopniu) dobrego – jakby świadomy wampiryzm, szczególnie rażący w przypadku ludzi broniących kapitalizmu z pozycji „cnoty”, starych dobrych obyczajów albo „chrześcijańskich wartości.””

György Lukács (1885–1971) węgierski filozof

Lukács, mimo że wiedział o zbrodniach leninizmu i stalinizmu: o rozstrzelaniu Kronsztadu, o hołodomorze, wielkiej czystce (w której sam mało nie zginął), gułagach; i je stanowczo potępiał, nigdy nie wyrzekł się ortodoksyjnego marksizmu.
Źródło: Gelebtes Denken. Eine Autobiographie im Dialog (Życiomyślenie), red. I. Eörsi, tłum.H.-H. Paetzke, Frankfurt 1981.

O ludziach , O sprawiedliwości , O zachowaniu , O demokracji

„Wywoływało w nas odruch buntu zarówno to, że [Jorge] Ubico przekazał bazy na lotnisku La Aurora i w porcie San Jose żołnierzom północnoamerykańskim, jak i to, że w sobotnie wieczory wylewali się oni na ulice w stolicy jak chmara wygłodniałych samców, gwałcąc nasze maniery i obyczaje swoim zachowaniem pijanych i wyuzdanych supermenów. Z niechęcią przyglądaliśmy się, niczym „kolaborantkom” i zdrajczyniom swojej rasy, krwi i ludu, tak zwanym gringueras, półkurwom, które uważały za zaszczyt przechadzanie się pod rękę z blondynami w mundurach koloru khaki, żującymi gumę. Z zapałem włączaliśmy się do wszelkiego mordobicia jakiegoś pijanego i impertynenckiego Jankesa, na przykład w knajpie El Ciro’s. To wszystko nie było ideologią antyimperialistyczną. Było instynktowną reakcją, streszczającą się w jednym, mało doktrynalnym haśle: Gringos wielkie skurwysyny.”

Manuel Galich (1913–1984)

Źródło: Zbigniew Marcin Kowalewski, Guerilla latyno-amerykańska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978, s. 55–56.

O ludziach , O zachowaniu

„Nie zdawałam sobie sprawy, że w zależności od regionu obyczaje w moim kraju są tak bardzo zróżnicowane. Na przykład w okręgu Laya zupełnie inaczej niż w innych częściach kraju zawiera się małżeństwa. Jeśli tylko mężczyzna spędzi tam z kobietą noc, a potem zje śniadanie z jej rodziną, zostaje przez wszystkich uznany za jej męża. Jeśli jednak wymknie się z jej domu przed świtem, nadal jest stanu wolnego. Laya to też jeden z regionów, gdzie popularna jest poliandria (posiadanie kilku mężów – red.). W jednej z tamtejszych wiosek poznałam kobietę, która poślubiła czterech braci. Miała z nimi czwórkę dzieci, ale nie informowała ich, który jest ojcem konkretnego dziecka. W ten sposób każdy z jej potomków był pod opieką swoich czterech tatusiów. Wyglądali na bardzo szczęśliwą rodzinę, a ich dom, o który dbało czterech mężczyzn, świetnie prosperował.”

Dorji Wangmo (1955)

Źródło: Anna Jasińska, Królowa na krańcach świata http://www.styl.pl/magazyn/w-swiecie-kobiet/news-krolowa-na-krancach-swiata,nId,350777 (wywiad z Dorji Wangmo), „Twój Styl” nr 8 (253), sierpień 2011, s. 109.

O kobietach , O małżeństwie , O dzieciach , O rodzinie

„Kiedy ja sam w pewnym czasie poważnie zaniemogłem, to ci, których nazywasz dobrze życzącymi, z popem Sylwestrem i waszym naczelnikiem Aleksym na czele (…) zdecydowali, że już przestaliśmy istnieć i nie troszcząc się ani o naszą duszę, a ni o dusze swoje, zapomniawszy o przysiędze uczynionej ojcu naszemu i nam samum, by nie szukać sobie innego monarchy prócz dzieci naszych, postanowili osadzić na tronie naszego dalekiego krewnego księcia Włodzimierza, a niemowlę nasze od Boga dane zgubić obyczajem Heroda (…)”

Iwan IV Groźny (1530–1584) car Rosji

w liście do Andrzeja Krubskiego, opisując sytuację z 1 marca 1553, kiedy poważna choroba tak go zmogła, że jego otoczenie było przekonane o jego śmierci.
Źródło: Ludwik Stomma, Choroby i dolegliwości sławnych ludzi, op. cit., s. 71.

O śmierci , O Bogu , O dzieciach , O ludziach

„[Zważywszy duszpasterski cel soboru] Święty Synod za wiążące dla Kościoła w sprawach wiary i obyczajów uznaje jedynie to, co sam jako takie ogłosił.”

Pericle Felici (1911–1982) włoski duchowny katolicki, kardynał

S. Synodus tantum de rebus fidei vel morum ab Ecclesia tenda definit quæ ut talia aperte ipsa declaravit (łac.)
Źródło: Romano Amerio, Iota Unum. Analiza zmian w Kościele Katolickim w XX wieku, Wydawnictwo Antyk, 2009, s. 89.

O wierze

„Rozmiar tragedii jest tak wielki, że wszyscy powinniśmy wziąć prawdziwą lekcję, której tak często brakuje, jeśli chodzi o obyczaje, (…) żeby godnie przeżyć tę traumę.”

Kazimierz Kutz (1929–2018) polski reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny; działacz polityczny i senator RP

o katastrofie samolotu prezydenckiego
Źródło: film.onet.pl, 12 kwietnia 2010 http://film.onet.pl/0,0,2153799,wiadomosci.html

„Sobór pod wieloma względami stanowił przełom. Najogólniej rzecz ujmując, przyznał on znacznie większą rolę świeckim w życiu i posłannictwie Kościoła. Przed Soborem rolę tę określało się w sposób całkowicie bierny. Np. prawo kanoniczne tak ustawiało zakres praw świeckiego: ma on prawo otrzymywać w Kościele sakramenty, pouczenie i jest zobowiązany do posłuszeństwa w wierze i obyczajach, a także do łożenia finansowego na sprawy Kościoła. W dziedzinie liturgii świeccy mieli obowiązek pobożnie wysłuchać Mszy świętej w niedziele i święta. Mszę odprawiał ksiądz, wszyscy inni byli jej biernymi uczestnikami. Sobór naucza natomiast, że Mszę świętą odprawia cała wspólnota, a ksiądz jej przewodniczy.”

Stanisława Grabska (1922–2008) polski teolog, publicystka, artysta plastyk

o Soborze Watykańskim II.
Źródło: Obywatele Kościoła. Ze Stanisławą Grabską rozmawiają Elżbieta Adamiak i Józef Majewski w: Dzieci soboru zadają pytania, op. cit.

O dzieciach , O wierze

„Nie ma powodu, żeby europarlament zaczął teraz debatować nad sytuacją w Polsce. Tak jak nie debatował wtedy, kiedy podczas poprzedniej kadencji, podczas rządów poprzedniej koalicji także dochodziło do łamania prawa, do łamania obyczajów politycznych, także po części łamania zasad wolności słowa. Wtedy nie przypominam sobie, żeby takie głosy się podnosiły i żeby Parlament Europejski lamentował nad sytuacją w Polsce.”

Marek Magierowski (1971) polski dziennikarz

komentarz do działań Parlamentu Europejskiego w sprawie kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce.
Źródło: Marek Magierowski – inteligentny introwertyk z politycznym zacięciem. Sylwetka rzecznika prezydenta http://www.polskatimes.pl/fakty/polityka/a/marek-magierowski-inteligentny-introwertyk-z-politycznym-zacieciem-sylwetka-rzecznika-prezydenta,9816986/3/, polskatimes.pl, 3 kwietnia 2016

O wolności

„Robotnicy muszą zdobyć władzę polityczną celem ustanowienia nowej organizacji pracy… Lecz nie twierdzimy, że droga do tego celu jest wszędzie ta sama. Wiemy, że trzeba brać pod rozwagę urządzenia, zwyczaje i obyczaje różnych krajów i nie przeczymy, że istnieją kraje, jak Anglia i Ameryka, gdzie robotnicy mogą osiągnąć swój cel środkami pokojowymi.”

Karol Marks (1818–1883) niemiecki filozof, ekonomista i działacz rewolucyjny

w 1872 na kongresie I Międzynarodówki w Hadze.
Przemówienia
Źródło: Adam Ciołkosz, Socjalizm a komunizm, 1954 http://lewicowo.pl/socjalizm-a-komunizm/

„Jego czternastoletni syn, także Edward, w niczym nie przypominał rodziców. Odziedziczył natomiast wiele cech dziadka. Czekał cierpliwie, nabierając sił, i dopiero gdy był wystarczająco potężny, pomścił śmierć ojca. W czasie błyskawicznej wyprawy pojmał Mortimera, a następnie publicznie go powiesił, wypatroszył i poćwiartował. Później uwięził dożywotnio matkę. Edward wyrósł na silnego, przystojnego mężczyznę. Był pierwszym od francuskiej konkwisty królem, który władał językiem angielskim. Surowy, ale sprawiedliwy, był także rozpustnikiem i czcił szatana. Kult czarnej magii był w Anglii od dawna zakazany, ale ludność nadal trwała przy starych obyczajach. Nie ma jednak wątpliwości, że ze wszystkich Plantagenetów Edward III był najbardziej lubiany ze wszystkich.”

Edward III (1312–1377) król Anglii

Autorzy: Nigel Blundell, Susan Blackhall, Upadek domu Windsorów, op. cit., s. 35.

O śmierci , O matce , O rodzicach , O czasie

„Człowiek uczony bez obyczajów, jest zniewagą nauki i najniebezpieczniejszą zarazą towarzystwa; jest to chodząca sprzeczka myśli z uczynkami.”

Jan Śniadecki (1756–1830) polski astronom i matematyk

Źródło: Księga aforyzmów, myśli, zdań, uwag i sentencji ze stu pisarzy polskich wybranych, wyboru dokonał Władysław Bełza, s. 42.

O myślach , O nauce , O myśleniu

„Klasa próżniacza nie żyje w społeczeństwie przemysłowym, żyje raczej z niego. Jej stosunek do produkcji jest oparty na czynnikach pieniężnych, a nie produkcyjnych. Awans do tej klasy umożliwiają talenty finansowe – czyli zdolności do zagarniania, a nie do pożytecznej działalności. Stąd też nieustanna selekcja materiału ludzkiego odbywająca się na podstawie kryterium przydatności do walki o pieniądz. Sposób życia klasy próżniaczej jest w dużym stopniu dziedzictwem przeszłości, ucieleśnieniem obyczajów i ideałów pochodzących z okresu wczesnego barbarzyństwa.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O pieniądzach , O przeszłości , O walce

„To, co się dzieje np. w wywiadach telewizyjnych, serwisach informacyjnych, również w druku… Te obyczaje są straszne. Dziennikarz nie pozwala dokończyć, przychodzi z tezą, na ogół bardzo mało wie o osobie, z którą rozmawia. Jest cały napalony, żeby mnie zmiażdżyć.”

Daniel Passent (1938) dziennikarz polski, publicysta

Źródło: wywiad przeprowadzony przez Małgorzatę Domagalik http://www.styl.pl/magazyn/wywiady/mistrz-i-malgorzata/news-admirator-kobiecej-natury,nId,325534, styl.pl, 20 stycznia 2011.

O naturze

„Jest przecież rzeczą ogólnie znaną – a w każdym razie takie jest powszechne przekonanie – że począwszy od schyłku okresu patriarchalnego zaznacza się stopniowy upadek obyczajów. Proces ten sprowokował niejednego dżentelmena ze starej szkoły do wyrażenie swej dezaprobaty dla prostackich obyczajów panujących nawet wśród klas wyższych nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego. Ten zanik dobrych manier dający się zaobserwować w klasie przemysłowców – a określany często jako wulgaryzacja obyczajów czy też po prostu prostactwo – dla tak zwanych ludzi subtelnych i wrażliwych stał się jedną z głównych plag dzisiejszej cywilizacji. Niedocenianie dobrych manier przez ludzi zajętych świadczy tylko o tym – nie obniżając ich wartości – że pojęcie przyzwoitości jest produktem stylu życia klasy próżniaczej i zachowuje żywotność tylko dopóty, dopóki najważniejszym czynnikiem organizacji społecznej jest hierarchia pozycji.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O ludziach

„To jest obyczaj białogłów: albo nader miłować, albo nader nienawidzić.”

Łukasz Górnicki (1527–1603) pisarz, sekretarz i bibliotekarz Zygmunta II Augusta

„O rzeczach zaś bez naruszenia wiary i obyczajów, gdy o nich nie zapadło orzeczenie Stolicy Apostolskiej, można dyskutować i wolno oczywiście każdemu mieć swoje zdanie i tego zdania bronić. Jednakże w tych dyskusjach należy wystrzegać się wszelkiej niepowściągliwości w słowach, która często może obrażać miłość; niech każdy swobodnie broni swego zdania, lecz niech czyni to z umiarkowaniem; niech nie myśli, że godzi się tych, którzy mają inne zapatrywanie z powodu tej jednej tylko przyczyny, podejrzewać o złą wiarę lub obyczaje. Siła i natura wiary katolickiej ma tę właściwość, że nie można jej ani nic dodać, ani ująć: albo się ją wyznaje całą, albo się ją w całości odrzuca.”

Benedykt XV (1854–1922) papież

Encyklika Ad bestissimi Apostolorum

O miłości , O wierze , O myślach , O naturze

„Chciałabym, aby ludzie przy mojej muzyce odpoczywali, żeby mogli na chwilę się zatrzymać i spojrzeć na siebie i innych z bliska. Muzyka powinna łagodzić obyczaje.”

Edyta Górniak (1972) polska piosenkarka

Źródło: „Playboy”

O ludziach , O muzyce

„W teatrze wynika coś z kumulacji architektury przybytku, widowni, kształtu sceny, wnętrza, miejsca teatralnego i obyczaju obowiązującego publiczność, a więc inaczej niż w kinie – pozostajemy do końca świadomi pewnej ujętej w reguły rytuału prezentacji; świadomi obecności widza i aktora naprzeciw siebie.”

Jerzy Skarżyński (1924–2004) polski artysta malarz, scenograf, pedagog

Źródło: „Scena” 1986, nr 6

„Władca ten przyniósł na świat całe barbarzyństwo i dzikość, właściwe temu krajowi, zarazem jednak natura obdarzyła go geniuszem. Zanim powziął on zamiar podróżowania, Moskale byli najbardziej nieokrzesanym i ciemnym narodem w Europie: nie posiadali najmniejszych wiadomości z zakresu sztuk i nauk, wojnę prowadzili bez metody i licho, handel zdali na obcych. Car postanowił zmienić zasady wszystkich swoich poprzedników, by dojść do zmiany obyczajów swego ludu. Zmusił poddanych do odbywania podróży i sam przepisał im rzeczy, których winni się uczyć; zarazem przez przywileje i nagrody ściągnął cudzoziemców do swego państwa. Otaczając uwagą armię lądową, nie mniejszą poświęcił car powiększeniu sił morskich. Korzystał z pracowitości poddanych dla zaszczepienia w swym kraju sztuk i rękodzieł. Starania podjęte przez cara odniosły takie powodzenie, że kapelusze, sukno, broń o w ogóle wszystkie rzeczy potrzebne jego armii, które w początkach zmuszony był sprowadzać z zagranicy, obecnie wyrabia się w Moskwie.”

Jean Louis d'Usson de Bonnac (1672–1738)

o Piotrze I Wielkim.
Źródło: Memoriał do Ludwika XIV, cyt. za: Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki, Historia III. Podręcznik do klasy III gimnazjum, s. 18.

O ludziach , O świecie , O podróżowaniu , O historii

„Oby za miękkim jedwabiów towary,
Wrócił się ubiór pradziadów on szary!
Weszłyby w kluby obyczaje zdrowe,
I odrosłyby pióra zaś orłowe.”

Kasper Miaskowski (1549–1622)

Źródło: Księga aforyzmów, myśli, zdań, uwag i sentencji ze stu pisarzy polskich wybranych, wyboru dokonał Władysław Bełza

O myślach , O myśleniu

„Każda prawdziwa wielkość ma w sobie coś z chama, a tylko miernoty nauczają dobrych obyczajów.”

Wystan Hugh Auden (1907–1973) angielski poeta i pisarz

„Wybór tych, którzy mają rządzić państwem, może w pewnych wypadkach być pozostawiony woli i osądowi ludu i że to bynajmniej nie sprzeciwia się doktrynie katolickiej ani jej nie narusza. Albowiem podobny wybór wskazuje na przywódcę, a prawa przewodzenia nie są mu nadawane; nie zleca się władzy, tylko stanowi się, kto ją ma wykonywać. Nie chodzi tu również o taki lub inny ustrój państwowy; nie ma powodu, aby Kościół nie uznawał zwierzchniej władzy jednego człowieka lub większej liczby ludzi, byleby władza ta była sprawiedliwa i dążyła do dobra ogólnego. Dlatego z zastrzeżeniem co do praw nabytych, wolno ludowi obrać taką sobie formę rządu, jaka najbardziej odpowiada jego duchowi, zwyczajom i obyczajom.”

Leon XIII (1810–1903) papież

Encyklika Diuturnum illud o pochodzeniu władzy cywilnej

O ludziach

„Pojedynek – sposób ostatecznego rozstrzygania sporu i niezwykle ważnych kwestii pierwszeństwa, staje się z czasem obyczajem nakazującym walkę bez powodu, świętym obowiązkiem ludzi pragnących zachować dobrą opinię.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O ludziach , O zachowaniu , O czasie , O walce

„Dzięki pisowskiemu walcowi do wielu ludzi w Polsce zaczęło wreszcie docierać, że demokracja to przede wszystkim jest stan świadomości, kultury i obyczajów, a nie tylko i nawet nie głównie instytucje – konstytucja, wybory, prawa, urzędy, parlament, formalne procedury – jak do niedawna naiwnie wierzyła większość polskich liberałów.”

Jacek Żakowski (1957) dziennikarz polski

Źródło: Pożytki strasznego tygodnia http://wyborcza.pl/7,75968,21248491,pozytki-strasznego-tygodnia.html, wyborcza.pl, 16 stycznia 2017.

O ludziach , O demokracji

„Dokonany i ciągle dokonujący się postęp instytucji społecznych i rozwój ludzkiej osobowości można – w pewnym uproszczeniu – sprowadzić do procesu naturalnej selekcji najbardziej odpowiednich sposobów myślenia oraz przymusowej adaptacji do środowiska, zmieniającego się w miarę wzrostu liczbowego społeczeństw i stopniowych zmian w instytucjach. Instytucje społeczne są nie tylko wynikiem procesu selekcji i adaptacji, który kształtuje postawy i skłonności wyznaczają one jednocześnie sposób życia i stosunki między ludźmi i dlatego są same z kolei istotnymi czynnikami selekcji. Przemiany instytucji powodują dalszą selekcję jednostek o najbardziej odpowiednim usposobieniu oraz dalszą adaptację charakteru i obyczajów jednostek do zmieniającego się – dzięki przemianom instytucji – środowiska.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O myślach , O charakterze , O osobowości , O myśleniu

„Naród, w którym rozłożona została rodzina – zanika. Istnieje bowiem biologiczna zależność i więź między rodziną a narodem (…) Naród stanowi ochronę dla rodziny i odwrotnie. W ciężkich czasach bytu narodowego, gdy nie mieliśmy wolności politycznej naród ze wszystkimi swoimi wartościami chronił się w zaciszu i dyskrecji życia rodzinnego. Pamiętam, jak będąc małym chłopcem uczyłem się w domu historii Polski na 24 obrazkach, które ojciec mój wyciągnął gdzieś z ukrycia. Czytaliśmy tę książkę podczas długich zimowych wieczorów. Jakże wiele z tamtych czasów zapadło mi w duszę do dziś dnia. Naród musi uznać prawa rodziny, a zwłaszcza prawo do jej trwałości. I nic z tego przeciwko temu podejmować nie może, bo szkodziłby sam sobie. Na służbie rodziny musi być cały dorobek narodu – jego język, dzieje, obyczaj i tradycje.”

Stefan Wyszyński (1901–1981) polski duchowny katolicki, prymas

wypowiedziane w 1976.

O rodzinie , O domu , O duszy , O historii

„Muzyka wpływa na uszlachetnienie obyczajów.”

Arystoteles (-384–-321 p. n. e.) Filozof starożytnej Grecji

Inna wersja: Muzyka łagodzi obyczaje.
Źródło: Henryk Markiewicz, Andrzej Romanowski, Skrzydlate słowa, Warszawa 1990, PIW, s. 27.

O muzyce

„Umieć wyrazić obyczaje, idee, epokę wedle swego uznania; być nie tylko malarzem, ale człowiekiem; słowem, stworzyć sztukę żywą – oto mój cel… Uważam również, że malarstwo jest sztuką z gruntu konkretną i może polegać jedynie na przedstawianiu rzeczy realnych i istniejących. Jest to język fizyczny, którego słowami są wszystkie przedmioty widoczne; przedmiot abstrakcyjny, niewidoczny, nie istniejący, nie należy do dziedziny malarstwa. Wyobraźnia w sztuce polega na umiejętności znalezienia najpełniejszego wyrazu dla rzeczy istniejącej; ale nigdy na stworzeniu tej rzeczy.”

Gustave Courbet (1819–1877) malarz francuski

Źródło: Téophile Thoré Bürger, Courbet w oczach własnych i w oczach przyjaciół, red. P. Courthion, Warszawa 1963.

O malarstwie

„Nie wystarczy zmienić na lepsze obyczaje i odstąpić od złych uczynków. Trzeba dać Bogu zadośćuczynienie przez pokutę, przez pokorne modlitwy, przez ofiarę serca skruszonego – przy współpracy jałmużny.”

Aureliusz Augustyn z Hippony (354–430) wczesnochrześcijański biskup i teolog

Źródło: Kazanie 351

O Bogu , O współpracy , Serce

„Pan prof. Falandysz w liście do posłów napisał, że środowisko naukowe jest przeciwne orderowi. Szkoda tylko, że nie nazwał tego środowiska, bo to, z którym się kontaktuję, jest za. Uważam wręcz, że wykorzystywanie autorytetu nauki w sprawach ewidentnie politycznych godzi w dobre obyczaje środowiska naukowego i powinno być niedopuszczalne. Pan prof. Falandysz powiedział też w komisji, że nie wszyscy walczyli o wolność. Tak, nie wszyscy, on zapewne nie walczył i dlatego jest przeciw. Jednak musimy w końcu sobie jasno powiedzieć, kto walczył, kto się zdobywał na odwagę, kto się narażał, a kto wysługując się obcemu mocarstwu spokojnie opływał w dostatki.”

Józef Pawelec (1934) polski polityk

Źródło: Wystąpienie na posiedzeniu Sejmu, 29 lipca 1992 http://orka2.sejm.gov.pl/Debata1.nsf/main/52443693

O wolności , O nauce

„Trudno, a raczej całkowicie niemożliwe jest dla nas zrozumieć Chiny z 1900 roku. Społeczeństwo o olbrzymiej kulturze, o filozofii bardziej inteligentnej i subtelnej niż nasza z XIX wieku, o wspaniałej sztuce, o manierach obcowania człowieka z człowiekiem tak wyszukanych i ceremonialnych, że w porównaniu z nimi nasze obyczaje były raczej kłótnią pijanych drabów z tramwaju. Kuchnia chińska była także niesłychanie kunsztowna, wyrafinowana i wspaniała. Medycyna chińska, a raczej terapia lecznicza, również stała wyżej od naszej.”

Stanisław Mackiewicz (1896–1966) premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Wychodźstwie

Europa in flagranti
Źródło: s. 30

O wieku

„doskonałą unią prowincji, krajów związkowych, państw-miast, wolnych miast, miejskich republik, regionów, krain, ziem i gmin, zbudowaną na fundamencie solidarności i bogatą w kultury, krajobrazy, obyczaje, języki, dialekty, systemy wartości, indywidualne i grupowe style życia i egzystencjalne projekty, światopoglądy, światopoglądy, światoobrazy, mity i tradycje”

Tomasz Gabiś (1955)

Gry Europejskie

„Panie marszałku kochany! Muzyka łagodzi obyczaje.”

Michał Szczerba (1977) polski polityk

początek wypowiedzi w Sejmie 16 grudnia 2016, która spowodowała wykluczenie posła Szczerby przez marszałka Marka Kuchcińskiego z obrad, co stało się jedną z przyczyn kryzysu sejmowego w Polsce.
Źródło: sprawozdanie stenograficzne z 33. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej http://orka2.sejm.gov.pl/StenoInter8.nsf/0/BBD0BCDEC4532500C125808B0071DB52/%24File/33_a_ksiazka.pdf, sejm.gov.pl

O muzyce , Kochać się

„Postanowiłam zbadać, jaki wpływ ma na literaturę religia, obyczaje i prawo oraz jaki wpływ na religię, obyczaje i prawo wywiera literatura (…). Wydaje mi się, że przyczyny moralne i polityczne, które zmieniają ducha literatury, nie zostały dostatecznie zanalizowane (…).”

Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817)

Źródło: Jerzy Adamski, Historia literatury francuskiej. Zarys, Wrocław 1989, s. 133.

O religii , O historii , O literaturze

„Budynek kościelny był jedynym miejscem, dokąd nie przenikało urzędowe kłamstwo, a kościelna łacina pozwalała zachować wiarę w wartość ludzkiej mowy, poza tym poniżanej i naginanej do najgorszych zadań. (…) Tam jednak, gdzie nie da się określić, co jest obyczajem narodowym, a co religijnym, religia zmienia się w siłę społeczną, konserwatywną i konformistyczną.”

Czesław Miłosz (1911–2004) polski poeta, prozaik, eseista, tłumacz i krytyk literacki, noblista

o Kościele katolickim w epoce stalinowskiej.
Źródło: Adam Michnik, Rozpacz Miłosza, „Gazeta Wyborcza”, 31 grudnia 2010.

O kłamstwie , O wierze , O religii , O zachowaniu

„Jest to słowo ze sztandarów. Haftowały je kobiety na amarancie obok słów innych: „Bóg” i „Ojczyzna”. Chodzi o honor. Słowo niemal święte, o randze pierwszorzędnej, pojęcie niebagatelne najżywiej związane z etyką, moralnością, filozofią i obyczajem.”

Barbara Seidler (1930) polska pisarka i publicystka

Źródło: Honor – a cóż to znaczy?, „Życie Literackie” nr 17, 26 kwietnia 1964, s. 1 http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=1604

O życiu , O kobietach , O Bogu , O ojczyźnie

„(…) jedyny przyzwoity obyczaj, którego należy bronić stanowczo, to obyczaj czytania, podczas gdy reszta jest kwestią sumienia każdego z osobna (…).”

Carlos Ruiz Zafón (1964)

Cykl Cmentarz zapomnianych książek, Więzień nieba (2011)
Źródło: część druga Spośród umarłych, rozdział 6, s. 133

O czytaniu

„Konsumpcja na pokaz dóbr najlepszej jakości jest sposobem zdobywania prestiżu przez przedstawiciela klasy próżniaczej. Im staje się bogatszy, tym trudniej mu samodzielnie podołać zadaniu i dać odpowiednie świadectwo swego dobrobytu. Zaczyna więc korzystać z pomocy przyjaciół i współzawodników, którym rozdaje wartościowe podarunki i dla których urządza kosztowne przyjęcia i zabawy. Zwyczaj rozdawania podarunków i urządzania uroczystości miał zapewne inną genezę, jednakże niezwykle wcześnie zaczął służyć owej naiwnej ostentacji i charakter ten zachował do dzisiaj. Jest ona racją istnienia tego obyczaju o bardzo długiej tradycji. Niezwykle kosztowne zabawy, takie jak potlacz lub wielkie przyjęcie, szczególnie dobrze pełnią tę funkcję: rywal staje się jednocześnie środkiem do osiągnięcia nad nim zwycięstwa; gość konsumuje w zastępstwie swego gospodarza, będąc jednocześnie świadkiem konsumowania nadmiaru dóbr, z którym sam gospodarz nie dał sobie rady, a jednocześnie ma okazję stwierdzić znakomite opanowanie przez gospodarza przepisów etykiety.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O zachowaniu , O charakterze , O pomocy

„Naszą główną intencją było, aby na przyznanych nam wyspach i lądach zamorskich, zarówno tych już odkrytych, jak i tych, które dopiero zostaną odkryte, wprowadzić naszą wiarę katolicką, wysyłając na te ziemie duchownych oraz inne mądre i bogobojne osoby, by gorliwie uczyli ich mieszkańców wiary i dobrych obyczajów; dlatego bardzo serdecznie proszę mojego Króla i Pana oraz nakazuję to mojej córce, księżniczce i jej mężowi, księciu, żeby ze wszystkich sił postępowali tak, aby nie dopuścić, by mieszkańcom wymienionych ziem oraz ziem, które w przyszłości zostaną zdobyte, działa się jakakolwiek krzywda osobista lub materialna. Czyńcie to, co konieczne, aby byli traktowani sprawiedliwie i humanitarnie, a jeśliby zostali w czymś skrzywdzeni, niech to zostanie naprawione.”

Izabela I Kastylijska (1451–1504) królowa Kastylii w latach 1474-1501

słowa zapisane w kodycylu na trzy dni przed śmiercią.
Źródło: Vittorio Messori, Czarne karty Kościoła, przeł. ks. Antoni Kajzerek, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1998, s. 29, 30.

O śmierci , O wierze , O przyszłości , O krzywdzie

„Oto przysłowie filozoficzne „niech niczego nie będzie zbyt wiele” winniśmy stosować nie tylko do obyczajów, ale i do słów; cokolwiek bowiem przekracza miarę, jest skażone.”

Alkuin (735–804)

Źródło: filozofia

„(…) gdyby poprosić wszystkie narody świata o wskazanie najwłaściwszych ich zdaniem i najbardziej godnych obyczajów, to każdy z nich na pierwszym miejscu postawiłby swoje własne.”

Herodot (-484–-425 p. n. e.) historyk grecki

Źródło: ciekawostkihistoryczne.pl http://ciekawostkihistoryczne.pl/2012/02/08/krotka-historia-kanibalizmu/

O historii

„Moralność, zdrowe sumienie, dobre obyczaje oraz cnoty są jak uniwersalna waluta, akceptowana w każdym miejscu. Nie mają na nią wpływu żadne zmiany wartości innych walut. Osoby obdarzone takimi cechami są jak kupcy dysponujący najwyższym kredytem. Mogą robić interesy, gdzie tylko zapragną.”

Fethullah Gülen (1941)

Good morals and sound conscience, and good manners and virtues, are like a currency universally acceptable and which is not affected by changes in the values of other means of exchange. Those provided with such qualities are like merchants with the highest credit who can do business wherever they want. (ang.)
Źródło: Perły mądrości

O morzu

„odkąd rozbieram się sama, zrzucam szmaty na podłogę
gdzie rosną zeszłoroczne swetry, kwitną pończochy i czarne
koronki. podlewasz wszystko muzyką łagodzi moje obyczaje”

Kamila Janiak (1984)

Źródło: słabość

„Prawa zawdzięczają siłę obyczajom.”

Claude Adrien Helvétius (1715–1771)

O sile

„Bardzo często jeździłam na warszawski Stadion Dziesięciolecia. Obserwowałam Ormianki. Podpatrywałam, jak się zachowują, w jaki sposób mówią, w jaki sposób patrzą. Poza tym jedna z Ormianek uczyła mnie ormiańskiego akcentu. Jakby tego było mało, Patryk zabrał mnie pewnego dnia do burdelu. Chciał, żebym porozmawiała z kobietami lekkich obyczajów. Ta konfrontacja bardzo mi pomogła. Podczas niezwykle szczerej rozmowy poznałam życie, które jest skrajnie różne od tego, które wiodę na co dzień. Dzięki tej rozmowie mogłam dość szybko odnaleźć się w świecie, w którym rozgrywa się akcja Pitbulla.”

Weronika Rosati (1984) polska aktorka i tancerka

o przygotowaniach do roli.
Źródło: wywiad, 2005 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=25061

O życiu , O kobietach

„Sprawiedliwość musi stać się obyczajem, musi wejść w zwyczaj, rzeczywista działalność ludzka musi się stać działaniem rozumnym, państwo musi mieć rozumną organizację, a ta dopiero czyni wolę jednostek wolą rzeczywiście sprawiedliwą.”

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770–1831) filozof niemiecki

Wykłady z filozofii dziejów
Źródło: t. 2

O sprawiedliwości

„Szata wydaje człeka obyczaje.”

Grzegorz Knapski (1561–1639) polski językoznawca i duchowny

„Tu otwierał się inny, odrębny świat, do niczego niepodobny; tu panowały inne, odrębne prawa, inne obyczaje, inne nawyki i odruchy; tu trwał martwy za życia dom, a w nim życie jak nigdzie i ludzie niezwykli.”

Fiodor Dostojewski (1821–1881) pisarz rosyjski

Zapiski z martwego domu

O życiu , O ludziach , O świecie , O domu

„Na czym konkretnie polega uzdrawianie świata? Najważniejszy dziennik Stanów Zjednoczonych drwi z patriotyzmu i pragnie naród amerykański rozcieńczyć. Sprzyja wrogom kraju. Lansuje rozwiązłe obyczaje. Ukrywa fakty, które są sprzeczne z propagandą lewicy, manipuluje i kłamie. W pozie wyższości moralnej poucza Amerykanów, że powinni zmienić swą tożsamość.”

Krzysztof Kłopotowski (1946) polski dziennikarz i krytyk filmowy

Geniusz Żydów na polski rozum
Źródło: Medialny wzór „Gazety Wyborczej”, s. 95

„Świątynia i jej wystrój wydają się zimne i surowe we wszystkich kultach, w których nie wierzy się, że święty lub bóg przebywa w tej świątyni osobiście, użytkując ją dla zaspokojenia przypisywanej mu potrzeby zbytku. Charakter rekwizytów kultu jest natomiast nieco inny w religiach, które przypisują bóstwu obyczaje zbliżone do obyczajów ziemskich potentatów patriarchalnych, gdzie w myśl wyobrażeń wyznawców bóg czyni osobisty użytek z dóbr konsumpcyjnych. W tym przypadku świątynia i jej urządzenie mają raczej charakter dóbr przeznaczonych do ostentacyjnej konsumpcji ziemskiego pana lub właściciela.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O Bogu , O religii , O myślach , O charakterze

„Stworzyłem sobie ideę wolności umiarkowanej, statecznej i powściąganej wierzeniami, obyczajami i prawami, zachwyciłem się powabami tej wolności i stała się ona namiętnością mojego życia”

Alexis de Tocqueville książka Dawny ustrój i rewolucja

Dawny ustrój i rewolucja, Wspomnienia

O wolności

„Fundamentem naszego trwania jest przywiązanie do tradycji. To nie jest „tajemniczość” tylko wierność obyczajom, kulturze romskiej, kultywowanie pewnych umiejętności, zawodów, miłość do przyrody, szacunek dla zwierząt, które były naszymi pomocnikami, a przede wszystkim ogromny szacunek dla rodziny i ludzi starszych.”

Henryk Nudziu Kozłowski

Źródło: O codzienności, tradycji, magii i trwaniu przez dzieje polskich Romów, ulicki.pomorzezachodnie.pl, maj 2004 http://ulicki.pomorzezachodnie.pl/wywiady/strony/kozlowski.htm

O miłości , O ludziach , O zwierzętach , O wierności

„Bunt przeciw ojcu pozbawił go szacunku, niemieckie obyczaje przychylności szlachty. Nosił się on nawet po niemiecku. Uznali go przecie panowie krakowscy i sandomierscy bez oporu.”

Leszek Czarny (1241–1288)

Źródło: Bolesław Wstydliwy i Leszek Czarny, Wyd. J.B. Zaleski, Paryż 1875

„Na swoją stolicę Maryja wybrała Jasną Górę i poprzez Świętą Ikonę ofiaruje nam swą obecność. Nie tylko tam, w Częstochowie, ale nawiedzając również wsie i miasta naszej Ojczyzny. Jakże dziś nie dziękować Panu Bogu za ogrom łask, jakie przyniosło i przynosi nadal to spotkanie Maryi z Jej ludem! Jakże nie dziękować Opatrzności za ową niezwykłą intuicję Prymasa Tysiąclecia! Patrząc z perspektywy pięćdziesięciu lat możemy powiedzieć, że przygotowała ona poniekąd Polaków na polski pontyfikat oraz na przemiany społeczne, jakie przyniosło pojawienie się masowego ruchu społecznego zwanego „Solidarnością”. Zaiste, ten kraj przesiąkł Jej imieniem, Jej obecnością na tyle, że gdyby wyłączyć historyczne więzy łączące Polskę z Matką Bożą, utracilibyśmy jakąś część własnej tożsamości jako społeczeństwo i jako wspólnota polityczna. Dialog z Nią prowadzili Polacy nie tylko prywatnie, w swych sercach. Jego zapis widoczny jest w literaturze i sztuce, w muzyce i obyczajach, w dziejach polskiej kultury.”

Piotr Libera (1951) polski duchowny katolicki, biskup

Źródło: homilia w Makowie Mazowieckim podczas uroczystości dożynkowych województwa mazowieckiego i diecezji płockiej w liturgiczne święto NMP Częstochowskiej, 26 sierpnia 2007

O Bogu , O ludziach , O górach , O literaturze

„Pilne wyuczenie się szlachetnych sztuk łagodzi obyczaje i nie pozwala trwać w dzikości.”

Owidiusz (-43–17 p. n. e.) poeta rzymski

Ingenuas didicisse fideliter artes emollit mores nec sinit esse feros (łac.)

„Źle się wiedzie błaznom w nędznym roku tym, gdy mędrzec głupcem się staje i nie wiedząc, co począć z umysłem swym, błazeńskie małpuje obyczaje.”

William Shakespeare Król Lear

Król Lear

„Istotą i zasadą całego życia chrześcijańskiego jest niepoddawanie się zepsutym obyczajom wieku, lecz stałe przeciwstawianie się i walka.”

Leon XIII (1810–1903) papież

Źródło: encyklika Exeunte iam anno, 10.

O wieku , O walce

„Nagromadziwszy tyle okrucieństw, nieprawości i zatrważających wydarzeń w jednej księdze [Księdze Sędziów], redaktorzy tekstu biblijnego jakby w pewnej chwili się opamiętali. Bo antologia tych ponurych sag kończy się wydźwiękiem optymistycznym w dodanej znacznie później i nawiązującej do czasów sędziów prześlicznej opowieści o wiernej Rut. Sielankowy, nasycony kojącą ciszą obraz kosiarzy zasiadających podczas żniw do wspólnego posiłku, rolnicy o dobrych sercach i niewiasty obdarzone słodyczą charakteru – jakże inny to świat na tle ogólnej anarchii, nieobyczajności i barbarzyństwa. Opowieść o Rut jakby chciała nam uprzytomnić, że w epoce sędziów na przekór wszystkiemu istniał normalny świat uczciwych ludzi, którzy w ogólnym chaosie potrafili zachować czystość obyczajów, prostotę ducha i godność człowieczeństwa.”

Zenon Kosidowski (1898–1978) polski pisarz, esseista, poeta

Opowieści biblijne (1963)
Źródło: s. 228–229

O ludziach , O świecie , O zachowaniu , O charakterze

„W wolnym społeczeństwie nie wymagamy już od nikogo, aby w życiu prywatnym praktykował takie czy inne obyczaje, a od tego czy owego się powstrzymywał. Zgorszenie możliwe jest tylko co najwyżej publicznie.”

Jan Hartman (1967) polski filozof, bioetyk, wydawca, publicysta, polityk

Źródło: Jan Hartman o związkach kazirodczych: „Są złe, bo zakazane”, „natemat.pl”, 29 września 2014 http://natemat.pl/118637,jan-hartman-zwiazki-kazirodcze-sa-zle-i-toksyczne-bo-sa-zakazane-a-nie-odwrotnie

„U nas, widzicie, w Pcimiu robol
nie jest bezczelny i nachalny,
ponieważ tu panuje jeszcze
dobry obyczaj feudalny.
My tu z chamami ceregieli
nie robim. A jak jakie śmiecie
zaczyna podskakiwać, to go,
nim się obejrzy, z miejsca zmieciem!”

Janusz Szpotański (1929–2001) satyryk i poeta polski, działacz opozycji w PRL

Źródło: Towarzysz Szmaciak czyli wszystko dobre, co się dobrze kończy

„Poza moimi niezdarnymi słowami, poza rozumowaniem, które może mnie mylić, widzisz we mnie po prostu Człowieka. Czcisz we mnie ambasadora pewnych wierzeń, obyczajów, umiłowań. Jeśli różnię się od ciebie, zamiast obrażać – uzupełniam cię. Wypytujesz mnie, jak wypytuje się podróżnego.”

Antoine de Saint-Exupéry (1900–1944) francuski pisarz i poeta, lotnik

List do zakładnika

„Była to cywilizacja pozbawiona lęku. Wszystko, co istniało, służyło ludziom. Nic nie miało wagi, prócz ich wygody, zaspokojenia potrzeb oczywistych i najbardziej wyszukanych.(…) Był to świat zamknięty na niebezpieczeństwo. Na grozę, walkę, na wszelki gwałt – nie było w nim miejsca; świat łagodności, form i obyczajów miękkich, przejść nieostrych, sytuacji niedramatycznych…”

Stanisław Lem książka Powrót z gwiazd

Utwory, Powrót z gwiazd
Źródło: s. 230–231

O świecie , O walce

„Jest dawny staropolski obyczaj: chcąc dobrze gościa przyjąć, trzeba się z nim upić.”

Franciszek Bohomolec (1720–1784) polski dramatopisarz

Źródło: Pijacy

„Ja prostytutki kocham i szanuję. Mam bardzo zażyłe stosunki z prostytutkami. Sam też posiadam przecież lekkie obyczaje. I właśnie ci tłumaczę, że staram się nie chodzić do burdeli. Raczej zapraszam prostytutki do domu.”

Marek Raczkowski (1959)

Źródło: Wyborcza.pl http://wyborcza.pl/duzyformat/1,130281,13237621,Moje_przyjaciolki_prostytutki.html, 16 stycznia 2013

O domu , Kochać się

„Co widział Jerzy Urban w 1980 roku? Jak opowiadał niegdyś: „demagogiczną dzicz, niszczącą, anarchizującą, z gigantycznymi roszczeniami”. Co widzi w roku 2011? PiS, który „przytula się do dziczy, jaką są kibice”. Dziki kraj, dzikie obyczaje. Wszystko to znowu internować będzie trzeba. Sam „Staruch” za kratkami to za mało.”

Piotr Lisiewicz (1972) polski publicysta, happener, aktywista Akcji Alternatywnej "Naszość"

Źródło: „Gazeta Polska”, 7 września 2011

„Urodzenie dziecka nieodwracalnie zmieniło moją sylwetkę, ale i… złagodziło obyczaje.”

Milla Jovovich (1975) aktorka amerykańska

Źródło: Moja praca potrafi dać nieźle w kość, „To i Owo” nr 36, 7 września 2010, s. 5.

O dzieciach

„Problem polega nie na tym, czy w istniejących warunkach, wobec określonych obyczajów i nawyków indywidualnych, rzeczony wydatek zapewnia spokój ducha indywidualnemu konsumentowi, lecz na tym, czy niezależnie od przemijających gustów, zwyczajów i konwencjonalnych kryteriów przyzwoitości poprawia on warunki życia i zapewnia większa z niego satysfakcję. Zwyczajowy wydatek należy zaklasyfikować jako marnotrawstwo tylko wówczas, jeśli jest on podyktowany rywalizacja majątkową – to znaczy wówczas, gdy można stwierdzić, że zwyczaj wydawana pieniędzy na ten ceł nie ugruntowałby się i nie stałby się obowiązujący, gdyby nie obowiązywała rywalizacji o prestiż majątkowy lub sukces ekonomiczny.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O problemach , O sukcesie

„Selektywna adaptacja do klasy próżniaczej funkcjonuje bez przerwy, od początku istnienia rywalizacji pieniężnej, czyli, mówiąc inaczej, od czasu powstania klasy próżniaczej. Jednakże szczegółowe, konkretne kryteria selekcji nie zawsze były takie same, więc też proces selekcji nie zawsze dawał te same rezultaty. We wczesnym okresie kultury barbarzyńskiej, czyli we właściwej fazie łupieżczej, kryterium selekcji stanowiła dzielność, w pierwotnym naiwnym znaczeniu tego wyrazu. By uzyskać wstęp do klasy wyższej, kandydat musiał odznaczać się poczuciem odrębności klanowej, potężną postacią, dzikością, brakiem skrupułów i bezwzględnością w osiąganiu celu. Były to cechy potrzebne do gromadzenia i trwałego utrzymania bogactw. Ekonomiczną podstawą klasy próżnującej było wówczas, tak jak do tej pory, bogactwo. Jednakże metody jego gromadzenia i cechy potrzebne do jego utrzymania uległy pewnym zmianom od czasu wczesnego stadium kultury łupieżczej. W wyniku procesu selekcji, dominującymi cechami wczesnej barbarzyńskiej klasy próżniaczej były: gwałtowna agresywność, wyczulenie na różnice stanowe i brak skrupułów w popełnianiu oszustw. Członkowie tej klasy utrzymywali swą pozycję dzięki osobistej dzielności. W późniejszym stadium kultury barbarzyńskiej społeczeństwo wypracowało stałe zasady zawłaszczania i posiadania w ramach quasi-pokojowego systemu opartego na różnicach stanowych. Bezpośrednia agresja i niepohamowana przemoc ustąpiły miejsca sprytnym manewrom i oszukańczym manipulacjom jako najskuteczniejszym sposobom gromadzenia bogactw. Klasa próżniacza wypracowała w tym okresie odmienny zespół umiejętności i postaw. Dążenie do panowania, agresywność i związana z tym siła fizyczna, w połączeniu z bardzo silnym poczuciem istniejących różnic stanowych, wciąż jeszcze zaliczały się do najwspanialszych cech tej klasy. Pozostały one nadal w naszej tradycji „typowymi cnotami arystokratycznymi.””

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Lecz stopniowo wiązały się z nimi inne, mniej efektowne cnoty kultury pieniężnej zapobiegliwość, rozwaga i krętactwo. Z biegiem czasu, w miarę zbliżania się do nowoczesnego pokojowego stadium kultury pieniężnej, te właśnie cechy i obyczaje stały się bardziej przydatne w osiąganiu celów finansowych i zaczęto się wiecej z nimi liczyć jako z kryterium awansu do klasy próżniaczej i utrzymania się w jej szeregach.
Teoria klasy próżniaczej (1899)

O sile , O czasie , O bogactwie

„Psią miłość śpiewam i tragiczny lament,
A tragizm będzie taki sukisyński,
Że, choć to własny pisze mój atrament:
Powieść tę mógłby stworzyć Dygasiński,
Który, zmierziwszy sobie ludzki nierząd,
Ukochał troski i radości zwierząt.
Choć, im się więcej poznaje człowieka,
Tem psa się więcej szanować zaczyna:
Jednak — i w owem stworzeniu, co szczeka,
Dziś obyczajów jest wielka ruina.
A zwłaszcza suki… Dla waszej nauki
Piszę tę powieść, o potomne suki!”

Antoni Lange (1862–1929) polski poeta, dramatopisarz i powieściopisarz okresu Młodej Polski, także poliglota i tłumacz

Cytaty z utworów prozatorskich, Tom Nowy Tarzan
Źródło: Śmierć Czuwaja

O miłości , O śmierci , O nauce , O śpiewie

„Kult dusz zmarłych przejawiał się w modłach i ofiarach, przede wszystkim w ucztach zadusznych, a zarazem po zgonie w stypie, po staropolsku strawie, po chorwacku karminie, po starorusku triznie (…). Zapisy folklorystyczne z ziem polskich mówią o pozostawianiu miejsca przy stole dla nieboszczyka w czasie tego „bożego obiadu”. Na Białorusi w czasie takiej uczty gospodarz wzywa przodków, zwracając się do nich: „Święci dziadowie, chodźcie do nas wieczerzać, proszę was na wieczerzę”. Niekiedy odbywa się to przy grobie, co należałoby uznać za formę starszą, której liczne inne elementy przechowała bałkańska kultura ludowa. Zmonumentalizowane przez Adama Mickiewicza dziady to poetycka synteza wierzeń i obyczaju litewskiego, białoruskiego i ukraińskiego, wierna w wielu szczegółach, pozbawiona jednak autentycznego modelu obrzędu wywoływania dusz.”

Aleksander Gieysztor (1916–1999) polski historyk mediewista

Mitologia Słowian
Źródło: s. 259–260.

O duszy , O czasie , O zmarłych

„Wasz cesarz niższym jest od papieża. Składa przed nim przysięgę. Nasz król ma od Boga swoją koronę i miecz swój, a własne prawa i obyczaj przodków przenosi ponad wszystkie prawa cesarskie.”

Spycimir Leliwita (1300–1352)

w 1357 r. do kanclerza cesarskiego.
Źródło: Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów, PIW, Warszawa 1988, s. 247.

O Bogu

„Obyczaje rządzące światem biznesu ukształtowały się pod wpływem zasad łupieżczych i pasożytniczych. Są to obyczaje wypływające z instynktu własności prywatnej, mniej lub bardziej pochodne od dawnej kultury łupieżczej.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O świecie , O biznesie

„Zwyczajne ziemskie szczęście, zaspokojenie pragnień, stające się udziałem olbrzymiej masy istot ludzkich – uwarunkowane ładem, prawem, nabożnością oraz wymogami obyczajów – jest ograniczone i niepełne, ze wszystkich stron ścieśnione zakazami i nieuniknioną rezygnacją. Losem istot jest poprzestawanie tylko na niezbędnym, niedostatek oraz wyrzeczenie. Nasze pragnienia nie mają żadnych granic, natomiast ich spełnienie jest ograniczone ściśle.”

Thomas Mann (1875–1955) prozaik niemiecki, noblista

Zamienione głowy
Źródło: Ostatnie nowele, tłum. Walentyna Kwaśniakowa, Czytelnik, 1958, s. 115–116.

O losie , O szczęściu

„Większa część niewiast nie ma żadnych zasad – rządzą się sercem, a obyczaje ich zależą od tego, kogo kochają.”

Jean de La Bruyère (1645–1696) pisarz francuski

Serce , Kochać się

„Mnie nie ukrywam, najbardziej ostatnio zastanowiła jego nowa kreacja. (…) To znaczy ta głowa ostrzyżona. Bo to jednak wygląda dość uderzająco. Mogę państwu powiedzieć, że mi to przypomina, hmm… takie ukraińskie obyczaje.”

Jarosław Kaczyński (1949) polski polityk, premier RP

o Michale Kamiński.
Źródło: wyborcza.pl http://wyborcza.pl/1,75248,8713110,Poncyljusz_i_Jakubiak_wiceszefami_klubu__a_Kaczynski.html, 24 listopada 2010

„[Film animowany] może z powodzeniem poruszać problemy z dziedziny moralności, psychologii, obyczaju. To olbrzymi (…) bardzo atrakcyjny obszar, otwierający możliwość własnych przemyśleń na temat człowieka i jego losu.”

Mirosław Kijowicz (1929–1999)

Źródło: „Film” 17/1977

O losie

„Inaczej Polakiem jest matka, która wychowuje własne dzieci, a inaczej ojciec, który gros czasu poświęca pracy zawodowej. Matka musi wszczepiać własnym dzieciom nasze najlepsze obyczaje, dbać o stronę moralną, a także zwracać uwagę na poprawność i piękno wysławiania się. Ojciec natomiast powinien wysilić swój rozum, żeby przenikać trudne i zawiłe kwestie dotyczące naszej historii i bieżącej sytuacji, zaprawiać własne dzieci do dyskutowania. Musi też pamiętać o wyrabianiu odpowiedniej tężyzny fizycznej i odporności psychicznej. Nad całością zaś musi dominować idea odzyskania wysokiej kultury polskiej.”

Piotr Jaroszyński (1955)

Źródło: Podróż do serca kultury, naszdziennik.pl, 19 stycznia 2008 http://www.naszdziennik.pl/index.php/dodatek/obrona_zycia/print.php?dat=20080119&id=my11.txt&typ=ii

O dzieciach , Cytaty o pięknie , O historii , O matce

„O zamożności decydują obyczaje, a nie bogactwa.”

Monteskiusz (1689–1755) francuski filozof i pisarz

Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

O myślach , O bogactwie , O myśleniu