Cytaty z książkiDawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja – dzieło Alexisa de Tocqueville’a wydane w roku 1856 analizujące społeczeństwo francuskie przed rewolucją i badające jej przyczyny.
„Rozpanoszywszy się jak nigdy żadna arystokracja, klasa średnia, która należy nazwać klasą rządową, utwierdziła się w swym panowaniu, a wkrótce w egoizmie i poczynała sobie niczym w prywatnej firmie; każdy z jej członków tyle myślał o sprawach publicznych, ile mógł z nich wyciągnąć korzyści dla swych spraw prywatnych, i w swym małym dobrobycie łacno zapomniał o ludziach z ludu.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, Wspomnienia
„Pozostałem starym, niemodnym kochankiem wolności w czasach, gdy prawie każdy lubi mieć pana.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, Listy
„Największą chorobą duszy jest jej chłód.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja
Źródło: „Przekrój”, Wydania 27–39, Krakowskie Wydawnictwo Prasowe, 2000.
„Inkwizycja nie zdołała nigdy przeszkodzić krążeniu w Hiszpanii książek przeciwnych religii wyznawanej przez większość społeczeństwa. W Stanach Zjednoczonych większość lepiej daje sobie radę: odbiera ludziom nawet myśl publikowania takich książek. W Ameryce spotyka się niewierzących, lecz ateizm nie może tu znaleźć trybuny.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, O demokracji w Ameryce
„Wolność człowieka kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego człowieka.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja
„Dawni władcy niejako materializowali przemoc, podczas gdy republiki demokratyczne naszych czasów uczyniły z niej siłę równie duchową jak ludzka wola, którą pragną za jej pomocą zdusić. Despotyzm absolutnych rządów jedynowładcy, chcąc trafić do duszy, w sposób prostacki dobierał się do ciała, a dusze, niedosiężna dla tortur, gardziły nim dalej. W demokratycznych republikach tyrania nie postępuje w ten sposób. Pozostawiając ciało w spokoju, zmierza prostą drogą do zawładnięcia duszą.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, O demokracji w Ameryce
„Dzisiaj natomiast, gdy prawo własności jawi się jako ostatnia już pozostałość po zburzonym świecie arystokratycznym, gdy wznosi się ono samotnie jako odosobniony przywilej pośród zrównanego społeczeństwa i nie pozostaje osłonięte przez liczne inne prawa, łatwiej podważalne, bardziej znienawidzone, dziś więc zagraża mu większe niebezpieczeństwo.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, Wspomnienia
„Mało było na tym świecie religii równie szkodliwych dla ludzi jak religia Mahometa.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, Listy
„Przyczyną naszej choroby są raczej fałszywe pojęcia z zakresu ekonomii politycznej niż polityki w ścisłym tego słowa znaczeniu.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, Listy
„Główną i prawdziwą przyczyną rewolucji jest obrzydliwy duch, ożywiający rząd przez całe to długie panowanie; duch oszustwa, podłości i korupcji, który osłabił i upodlił klasę średnią, pozbawił ją wszelkiej myśli politycznej, natchnął ją egoizmem tak nieinteligentnym, że ostatecznie całkowicie oderwała się od ludu, z którego się wywodzi, i pozostawiła go na pastwę rad tych wszystkich ludzi, którzy pod pretekstem przyjścia mu z pomocą w samotności, w jakiej go pozostawiono, napchali mu głowę fałszywymi ideami. Oto główna i głęboka przyczyna, cała reszta to przypadki.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
o Rewolucji lutowej 1848.
Dawny ustrój i rewolucja, Listy
„Obcowałem z ludźmi pióra, którzy opisywali historię nie mieszając się do polityki i z politykami, którzy zajmowali się wyłącznie tworzeniem wydarzeń, bez zamiaru ich opisywania. Uderzało mnie zawsze, że ci pierwsi dopatrywali się wszędzie przyczyn ogólnych, a ci drudzy żyjąc w plątaninie codziennych faktów – skłonni byli sobie wyobrazić, że wszystko należy przypisywać drobnym incydentom i że światem poruszają takie same małe sprężynki, jakie naciskają oni swymi rękami. Sądzę, że w błędzie są jedni i drudzy.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, Wspomnienia
„Społeczeństwa demokratyczne, które zagwarantowały obywatelom wolność polityczną powiększając jednocześnie despotyzm administracyjny, reprezentują bardzo osobliwy sposób myślenia. Uważa się tam, że obywatelom nie można powierzyć drobnych spraw, do których wystarcza zdrowy rozsądek, natomiast powierza się im wielkie prerogatywy w dziedzinie rządzenia państwem. Są oni na zmianę zabawką w ręku władzy lub jej zwierzchnikami, są czymś więcej niż królowie i czymś mniej niż ludzie zarazem. Wypróbowawszy wszystkie możliwe systemy wyborcze i nie znalazłszy żadnego, który by im odpowiadał, społeczeństwa takie, zdumione, ciągle nie ustają w poszukiwaniach, tak jakby zło nie wynikało z samej konstytucji kraju, lecz z systemu wyborczego. Trudno zresztą zrozumieć, w jaki sposób ludzie, którzy wyrzekli się rządzenia samymi sobą, mogliby dokonać właściwego wyboru tych, którzy mają nimi rządzić. Trudno uwierzyć, by głosowanie zniewolonych ludzi mogło kiedykolwiek powołać rząd liberalny, silny i mądry.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja, O demokracji w Ameryce
„Naszych współczesnych ustawicznie zżerają dwie namiętności: potrzeba, by ktoś prowadził ich za rękę, oraz pragnienie zachowania wolności.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja
Źródło: „Etnografia polska”, Tomy 46–47, Instytut Historii Kultury Materialnej, 2002, s.9.
„Nigdy nie dość powtarzać, że nie istnieje nic bardziej obfitującego we wspaniałe rezultaty niż sztuka wolności i że jednocześnie nie ma nic trudniejszego niż uczenie się jej […] Wolność rodzi się zwykle wśród burz, utrwala z trudem wśród waśni, a swe dobrodziejstwa pozwala ocenić dopiero wtedy, gdy się zestarzeje.“
— Alexis de Tocqueville, książka Dawny ustrój i rewolucja
Dawny ustrój i rewolucja
Źródło: „Konstytucja wolności”, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2006, s.65
