Cytaty na temat rozkaz (199 cytatów) | Cytaty sławnych ludzi

„Mądrości należy oczekiwać od tego, kto wydaje rozkazy, a nie od tego kto je wykonuje.”

Ignacy Loyola (1491–1556) założyciel jezuitów, święty Kościoła Katolickiego

„(…) dr Waldemar Kuczyński (…) krytykuje „Gazetę Wyborczą”, że chwali naszą obecność w Eurosojuzie bez żadnego opamiętania. Tymczasem wiadomo, że oczywiście trzeba chwalić, bo taki jest rozkaz, ale czujnie, żeby jednak nie przechwalić, bo jak się coś przechwali, to ludzie zaczynają zaraz nabierać wątpliwości.”

Stanisław Michalkiewicz (1947) polski pisarz i publicysta

O ludziach

„Jeden z przybyłych z emirem wodzów, stary, siwy jegomość o długich włosach, spytał któregoś z oficerów Hindusów:
– Powiedz mi, jakiemi środkami osiągacie takie cuda?
– Wydano rozkazy i spełniono je! – odrzekł oficer krótko.
– Jakto? Czyż i zwierzęta rozumieją rozkazy?
– Są równie, jak ludzie, posłuszne! Muł, koń, słoń i wół są powolne przewodnikom, przewodnik słucha sierżanta, sierżant porucznika, porucznik kapitana, kapitan majora, major pułkownika, pułkownik brygadjera, który ma pod rozkazami trzy pułki, brygadjer generała, ten zaś słucha wicekróla, który jest sługą cesarzowej Indyj. To cała tajemnica!
– Inaczej jest u nas w Afganistanie! – rzekł wódz azjatycki – Tam każdy pełni jeno własną wolę.
– Dlatego to – odparł oficer, pokręcając wąsa – emir wasz, którego słuchać nie chcecie, przybywa po rozkazy do naszego wicekróla.”

Rudyard Kipling książka Księga dżungli

Księga dżungli
Źródło: W służbie królowej, s. 252.

O ludziach , O tajemnicy , O zwierzętach , Koń

„Ja, siostra Faustyna, z rozkazu Bożego byłam w przepaściach piekła na to, aby mówić duszom i świadczyć, że piekło jest.”

Faustyna Kowalska książka Dzienniczek

Dzienniczek
Źródło: 741, s. 242.

O duszy , O piekle , O siostrze

„Moi drodzy Amerykanie, cieszę się, że mogę wam oznajmić podpisanie dzisiaj prawa zakazującego istnienia Związku Sowieckiego. Pięć minut temu wydałem rozkaz zbombardowania ZSRR.”

Ronald Reagan (1911–2004) prezydent USA

próba mikrofonu w radiu 11 kwietnia 1984, mikrofon był włączony.

„Tych, co z niechęcią i bez zgody wewnętrznej wykonują jednak rozkazy przełożonych, winno się zaliczyć pomiędzy najnędzniejszych niewolników. – NB. w tej formie jest to zdanie przesadne i nigdzie u Ignacego nie spotykane. Ceni on, choć na najniższym stopniu stawia, posłuszeństwo samego tylko wykonania rozkazu (oboedientia executionis). Za autora tego zdania trzeba zatem, uznać Jana Piotra Maffei.”

Ignacy Loyola (1491–1556) założyciel jezuitów, święty Kościoła Katolickiego

Sentencje wybrane św. Ignacego

„Kolejną nastoletnią monarchinią była nieszczęsna lady Jane Gray, która uznała pretensje Marii Tudor do tronu, ale została nań wepchnięta przez ambitnych krewnych. Jej panowanie trwało tydzień. Została ścięta na rozkaz Marii, która w ten sposób, zbroczona krwią, rozpoczęła rządy jawnego terroru.”

Lady Jane Grey (1537–1554) królowa Anglii

Autorzy: Nigel Blundell, Susan Blackhall, Upadek domu Windsorów, Wydawnictwo Prolog, Warszawa 1993, ISBN 83-85763-058, tłum. Grażyna Jagielska, s. 38-39.

„Nic bardziej nie zagraża moralności jednostki ludzkiej niż przyzwyczajenie do wydawania rozkazów. Musi ono zdemoralizować nawet najlepszych, najmądrzejszych, najszlachetniejszych, najbardziej bezinteresownych i nieskazitelnych. Jest tak dlatego, że ze sprawowaniem władzy jest nierozerwalnie związana pogarda dla mas ludowych i przesadne wyobrażenie o swoich własnych zasługach.”

Michał Bakunin (1814–1876) rosyjski myśliciel, rewolucjonista

Państwo, władza
Źródło: M.A. Bakunin, Pisma wybrane, Warszawa 1968

„Gdybym miał władzę, oparłbym się na wojsku. Zebrałbym grupę trzydziestolatków, pułkowników, którzy dowodzili już batalionami. Powiedziałbym: urodziłeś się w Wałbrzychu, będziesz wojewodą w Suwałkach, za pół roku melduj mi o efektach. Byłby wreszcie ład i spokój. Za niewykonanie rozkazu w wojsku jest kula w łeb.”

Stanisław Skalski (1915–2004) lotnik polski, generał

Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 29 października 1993

„Wypędzenia i wysiedlenia zawsze powodowały cierpienia ludzi, i to niezależnie od tego, jaka była ich przyczyna i kto wydał rozkaz. Nie chciałbym jednak aby w przypadku wypędzeń w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu mieszano przyczynę ze skutkiem.”

Gerhard Schröder (1944) niemiecki polityk, kanclerz RFN

na konferencji prasowej.

O wojnie , O ludziach , O cierpieniu , O czasie

„Czy nie byłoby piękniej i lepiej, gdyby jedno było u nas towarzystwo, jedno wojsko, jeden starszy, a nie dwóch? (…) Gdy królowi potrzebna będzie armia, to nas znajdzie. (…) I będzie ziemia nasza w pokoju, a gdy nie otrzymamy rozkazu, by iść na wojnę na morze lub lądem, będziemy mieszkać wspólnie na zwyczajnych miejscach naszych przy skarbie wojskowym (na Siczy Zaporoskiej), jego pilnując i nikogo doń nie dopuszczając.”

Paweł Pawluk

przedstawiając 3 lipca 1637 program autonomii dla Kozaczyzny.
Źródło: Władysław A. Serczyk, Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, WL, Kraków 1984.

O pokoju , O morzu

„Grupa SS jako samodzielna jednostka liniowa dotrwała do końca pod rozkazami Petlury. Wiele jeszcze walk stoczy w szeregach kontrrewolucji ukraińskiej z Armią Czerwoną.”

Edward Prus (1931–2007) historyk polski

Herosi spod znaku tryzuba, Warszawa 1985
Źródło: str. 27

„Różnica między Demokracją a Dyktaturą jest taka, że w Demokracji najpierw się głosuje, a potem dostaje rozkazy; w Dyktaturze nie marnuje się czasu na głosowanie.”

Charles Bukowski (1920–1994) amerykański poeta i powieściopisarz

Tom Najpiękniejsza dziewczyna w mieście (1967), Polityka, czyli rypanie kota w tyłek

O demokracji , O czasie

„Rozkaz to jednostkowa odpowiedzialność, nie zawsze jest czas na roztrząsanie przyczyn jakiejś decyzji.”

Robert Ludlum (1927–2001) pisarz amerykański

Droga do Gandolfo

O decyzjach , O czasie

„Mistyk to ktoś, kto wyrzekł się własnego umysłu przy pierwszym zetknięciu z umysłami innych. Gdzieś w dzieciństwie, gdy jego pojmowanie rzeczywistości zderzyło się z cudzymi twierdzeniami, arbitralnymi rozkazami i sprzecznymi żądaniami, ogarnął go tak przemożny lęk przed niezależnością, że wyrzekł się rozumu. Mając wybór między "ja wiem" a "oni mówią", wybrał autorytet innych, wolał się podporządkować, niż zrozumieć, wolał wierzyć, niż myśleć. Wiara w nadprzyrodzoność zaczyna się od wiary w wyższość innych. Jego poddanie się przybrało formę uczucia, że musi ukryć brak zrozumienia, że inni posiadają jakąś tajemną wiedzę, której sam jest pozbawiony i że w jakiś niedostępny mu sposób potrafią tak zaczarować rzeczywistość, by odpowiadała ich życzeniom.”

Ayn Rand książka Atlas zbuntowany

Atlas zbuntowany

O wierze , O emocjach , O myślach , O zrozumieniu

„Ja pomyślałem, że dla niego zabić Siemiana, czy też zabijać z rozkazu Siemiana, było właściwie tym samym – to co go łączyło z nim, to była śmierć, obojętnie czyja.”

Witold Gombrowicz książka Pornografia

Pornografia

O śmierci

„Istota ludzka powinna umieć zmieniać pieluszki, zaplanować inwazję, zarżnąć wieprza, sterować statkiem, zaprojektować budynek, napisać sonet, prowadzić księgę rachunkową, zbudować mur, nastawić złamanie, pocieszyć umierającego, dawać rozkazy, przyjmować rozkazy, działać w grupie, działać samemu, rozwiązywać równania, analizować nowe problemy, roztrząsać nawóz, zaprogramować komputer, ugotować smaczny posiłek, walczyć skutecznie, umrzeć bohatersko. Specjalizacja jest dla insektów.”

Robert A. Heinlein (1907–1988) pisarz amerykański, klasyk amerykańskiej fantastyki naukowej

„Bracia! Jesteście z tego samego ludu co i my. Zabijacie waszych braci wieśniaków. Człowiek może dać wam rozkaz do zabijania, ale więcej musi znaczyć dla Was prawo Boże, które mówi: „Nie zabijaj!”. Żołnierz nie jest zobowiązany do posłuszeństwa wobec prawa, które jest sprzeczne z prawem Bożym!”

Oscar Romero (1917–1980) salwadorski duchowny katolicki, arcybiskup

Źródło: Artur Domosławski, Święty pęknięty, „Polityka” nr 14 (3003), 1–7 kwietnia 2015, s. 65.

O Bogu , O ludziach

„Himmler powiedział mi, że Führer wydał rozkaz ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. My, SS, musimy ten rozkaz wykonać. Gdyby nie został on wykonany, Żydzi zniszczyliby później naród niemiecki. Ze względu na dobry transport i możliwość izolacji obozu wybrał on Oświęcim. Mnie przypada wykonanie tego ciężkiego zadania. Trzeba teraz zapomnieć o wszelkich względach ludzkich i myśleć tylko o jego wykonaniu.”

Rudolf Höß (1901–1947) administrator niemiecki, nazista

Źródło: Aleksander B. Skotnicki, Zbrodnicze eksperymenty lekarskie, „Alma Mater” nr specjalny 118, 2009, s. 119.

O myślach , O myśleniu

„(Proszę) o wydanie mi rozkazu opuszczenia granic ZSRR w trybie natychmiastowym w towarzystwie żony (…). Proszę, by Rząd Radziecki podjął wobec mnie takie kroki, jakie sam uzna za stosowne, byleby podjął jakiekolwiek, gdyż dla mnie, autora 5 sztuk, dramaturga o nazwisku znanym zarówno w ZSRR, jak i poza jego granicami, perspektywa na dziś jest jedna – nędza, bezdomność, śmierć.”

Michaił Bułhakow książka Mistrz i Małgorzata

Źródło: list do rządu ZSRR, za: Beata Kęczkowska, Mistrz i Małgorzata, Michaił Bułhakow (audiobook z serii Mistrzowie Słowa, Biblioteka Gazety Wyborczej), Warszawa 2012, s. 28

O śmierci

„Nie wiem jak do tego doszło, ale takie są fakty: od trzystu dni jestem Bogiem Zoasów. To zajęcie najprostsze na świecie. Piję, jem i spaceruję brzegiem morza. Dużo śpię, głównie dlatego, że brakuje innych rozrywek, chociaż Zoasi robią co mogą, by zaspokoić każdy mój kaprys. Wystarczy, że ściągnę brwi, a ogarnia ich przerażenie. Kichnę, a chylą się w pokorze, pierdnę – padają na twarz. Są na każde moje skinienie, wypełniają rozkazy, których jeszcze nie wypowiedziałem.
Czasem trudno o coś bardziej wkurzającego.”

Roland Topor (1938–1997) pisarz i rysownik francuski pochodzenia polskiego

Święta księga cholernego Proutto
Źródło: Święta księga cholernego Proutto, Gdańsk 1998, s. 5.

O Bogu , O piciu , O czasie

„Decyzja rozegrania bitwy w Warszawie, której ostatecznymi autorami byli Jan Stanisław Jankowski i Tadeusz Komorowski, zapadła 31 lipca, ale już w dniu następnym pomnożona została o tysiące decyzji, podejmowanych przez poszczególnych żołnierzy Okręgu Warszawskiego AK. Warszawska armia powstańcza była armią ochotniczą i tym między innymi różniła się od innych, że nie miała koszar, a raczej koszarami jej były rodzinne domy żołnierzy, zwykłe warszawskie mieszkania. Rozkaz, który docierał do żołnierzy poprzez zakonspirowane środki łączności, nie był i nie mógł być poparty przez żadne środki przymusu. Każdy z żołnierzy-ochotników sam decydował, czy rozkaz ten wykona i stawi się na wyznaczony punkt zborny, czy też tego nie zrobi. Każdy musiał taką decyzję podjąć sam, w ciszy własnego serca, patrząc w oczy matce, żonie czy narzeczonej, których nawet nie miał prawa powiadomić o tym, co zaraz się stanie. Musiał podjąć ją sam w chwili, gdy jeszcze nie uzbrojony, ale już narażony na niebezpieczeństwo, opuszczał rodzinne kąty, a razem z nimi całe dotychczasowe życie. Tego dnia, 1 sierpnia, podobnie jak podczas pierwszej koncentracji z 28 lipca, tysiące chłopców i dziewcząt powiedziało swoje „tak”, potwierdzając nim nie tylko żołnierską przysięgę wierności, ale także wolę walki. Te tysiące decyzji potwierdzających, więcej – przypieczętowujących rozkaz dowódcy, były zapoczątkowaniem zjawiska o zupełnie podstawowym znaczeniu.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 119

O życiu , O matce , O decyzjach , O walce

„Często sobie myślę, że musiał narodzić się w probówce. Kiedy siedzimy na wszelakich tych konferencjach, posyła mi befehle [rozkazy] na małych karteczkach papieru – ja je wszystkie chowam, człowiek nigdy nie wie, kiedy to może się przydać – i przeważnie muszę się usłuchać. Już niemal się pogodziłem, że jestem jak ten foksterier na reklamach His Master’s Voice. Ale gdy tylko słyszę, jak mówi Mołotow, modlę się, żeby głos mego pana był choć odrobinkę bardziej ludzki.””

Jan Masaryk (1886–1948) czeski polityk

o stosunkach z Wiaczesławem Mołotowem.

O myślach , O myśleniu

„Jelcyn w stanie wskazującym potrafił opowiadać najdziwniejsze historie. Pewnego razu podarował Lechowi Wałęsie kopię rozkazu Stalina i Biura Politycznego. Mimo to jego następcy wybrali strategię milczenia.”

Władysław Bartoszewski (1922–2015) polski polityk, działacz społeczny, historyk

Źródło: wywiad Alice Boty, „Die Zeit”, tłum. „Forum”, 15 lipca 2010

O historii

„Generał Bór-Komorowski, po rozmowie z wicepremierem rządu, panem Jankowskim, który powiedział: „dobrze, zaczynajcie panowie”, wydał rozkaz „Monterowi”: „jutro o 17 rozpoczyna pan akcję «Godzina W»”. Równocześnie, gdy trwały rozmowy w Komendzie Głównej, czyli późnym popołudniem 31 lipca, dowódcy radzieckiej 2 Armii Pancernej Gwardii doszli do wniosku, że bitwa jest przegrana. Rosjanie stracili ponad 300 czołgów, przy trzykrotnie mniejszych stratach Niemców, całkowitemu zniszczeniu uległ 3 Korpus Pancerny, dwa pozostałe też miały ciężkie straty i zapadła decyzja: wycofujemy się w kierunku linii miejscowości Radzymin-Okuniew-Wołomin i będziemy tej linii bronić. Nie mieliśmy już po co uderzać, bo Rosjan już nie było.”

Edmund Baranowski (1925) powstaniec warszawski

Źródło: wywiad Marcina Bartnickiego, Edmund Baranowski dla WP. PL: co piąty powstaniec miał karabin, to był pierwszy głęboki zawód, wp. pl, 16 lipca 2014 http://historia.wp.pl/title,Edmund-Baranowski-dla-WPPL-co-piaty-powstaniec-mial-karabin-to-byl-pierwszy-gleboki-zawod,wid,16753251,wiadomosc.html?ticaid=113a1b

O historii , O piciu , O decyzjach , O stracie

„Nienawiść narodowa, zwykle obecna w naszych Wojnach, stanowi substytut osobistej wrogości wobec drugiego człowieka. Czasem jednak się zdarza, że jej brakuje. Wówczas, nawet jeśli z początku nie ma żadnych nieprzyjaznych uczuć, wrogość pojawia się jako rezultat walki, gdyż akt przemocy popełniony wobec nas na rozkaz wrogiego dowódcy, wzbudzi w nas chęć odwetu na bezpośrednim sprawcy, a nie na dowódcy, na którego rozkaz popełniono ów akt. Jest to ludzkie, a może zwierzęce uczucie; niemniej jednak tak właśnie jest.”

Carl von Clausewitz (1780–1831) pruski teoretyk wojskowości

O naturze wojny
Źródło: s. 55.

O nienawiści , O wrogości , O emocjach , O czasie

„Podczas wymiany kilku kul z jego załogą jeden z ludzi padł na ziemię jakby powalony niewidzialną pięścią. Pocisk przewiercił czubek stalowego hełmu i wyrył długą bruzdę w czaszce. Mózg podnosił się i opadał w ranie w rytm pulsowania krwi, mimo to żołnierz był w stanie iść o własnych siłach. Musiałem mu jeszcze wydać rozkaz, aby pozostawił tornister, i zaklinałem go, by szedł bardzo wolno i ostrożnie.”

Ernst Jünger (1895–1998) pisarz niemiecki

W stalowych burzach
Źródło: s. 192

O ludziach , O sile

„Zgodnie z instrukcjami, jakie otrzymałem od moich przełożonych w Londynie w końcu r. 1943, wydałem rozkaz podległym mi lokalnym dowódcom, aby przystąpili do otwartej walki przeciwko Niemcom i aby czynnie popierali operacje wojsk sowieckich od chwili, gdy linia frontu znajdzie się w pobliżu ich dowództwa. Rozkazy te zostały ściśle wykonane i w r. 1944 w czasie sowieckiej ofensywy we Wschodniej Polsce nasza Armia Krajowa uderzyła na Niemców w wielu okręgach, ułatwiając postępy Rosjanom i zajęcie przez nich wielu miast, a wśród nich: Wilna, Lwowa i Lublina. Ta współpraca z armią czerwoną nie ustaliła jednakże trwałej łączności na jakiejś szerszej płaszczyźnie czy skali, wykraczającej poza ramy pola bitwy, w jak najściślejszym znaczeniu tego słowa. Nie mogąc ustalić łączności z dowództwem sowieckim, co nie było naszą winą, usiłowałem skoordynować nasze operacje z działaniami armii czerwonej, na podstawie mojej własnej oceny sytuacji wojskowej. Wziąłem pod uwagę stale powtarzające się wezwania sowieckich radiostacji, nawołujących nas do rzucenia wszystkich sił przeciwko Niemcom. Jednym z tych licznych apelów była audycja moskiewskiego radia z 29 lipca 1944 r., wzywająca ludność Warszawy do powstania przeciw wrogowi w otwartej bitwie.”

Tadeusz Komorowski (1895–1966) polski generał, dowódca AK, polityk emigracyjny

Źródło: Tadeusz Bór-Komorowski w relacjach i dokumentach, opracował Andrzej Kunert, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2000, s. 411.

O relacjach , O czasie , O walce , O współpracy

„Gwoli sprawiedliwości jednak powinienem przyznać, że tym razem sprawa nie zaczęła się na planecie Sol III. Od czasu, kiedy niespodziewanie i przez nikogo nie proszeni rozszczepili atom, co, jak wiesz, kosztowało mnie awans, podwoiłem liczbę tajnych agentów na tej planecie i dałem im wyraźny rozkaz meldowania natychmiast o najdrobniejszym nawet wynalazku. Nie sądzę, żeby teraz ci ludzie mogli bez mojej wiedzy wynaleźć choćby najzwyklejszy wehikuł czasu.”

William Tenn (1920–2010)

Źródło: opowiadanie Podział stron w sporze

O ludziach , O sprawiedliwości , O wiedzę , O czasie

„Jeżeli Bush zostanie zastrzelony, Secret Service ma rozkaz zastrzelić Dana Quayle'a.”

John Kerry (1943) amerykański polityk Partii Demokratycznej, senator

żart senatora Kerry'ego z roku 1988, kiedy George H.W. Bush został wybrany prezydentem, mając u swego boku Dana Quayle'a, uchodzącego w oczach wielu za osobę nie dość inteligentną i kompetentną.

„Zobaczmy w nim przede wszystkim człowieka: zaskoczonego wybuchem cywila i żołnierza, który na rozkaz „W” stawił się w wyznaczonym punkcie na koncentrację. W taki sam sposób spójrzmy na tych, którzy o wybuchu powstania zadecydowali i którzy nim kierowali. Popatrzmy na nich bez taryfy ulgowej, lecz jednocześnie nie patrzmy jak na ludzi obcych, których zmagania i motywy nic nas nie obchodzą. Stanęli oni przed najtrudniejszym wyborem, w którym nie było całkowicie dobrych rozwiązań, a za który musieli przyjąć całkowitą odpowiedzialność. To nie są żadni „oni”, to rówieśnicy mojego ojca i mojej matki. To pokolenie, które z bronią w ręku, w szarych mundurach strzeleckich i skautowskich, a także w obcym, rosyjskim czy niemieckim szynelu, poszło walczyć o Polskę. To pokolenie Oleandrów i obrony Lwowa, pokolenie powstańców wielkopolskich i śląskich, pokolenie, z którego potu i krwi wyrosła Polska Niepodległa. Nie mówmy, że ich dylematy i ich motywy są dla nas niezrozumiałe, bo świadczyłoby to o zerwaniu więzi psychicznej między pokoleniami Polaków. Zrozumieć je, to nie znaczy wcale to samo, co podzielać, ale zrozumieć trzeba. Analizujmy je od wewnątrz, z własnych, a nie cudzych pozycji, z pozycji walki o niepodległą i suwerenną Polskę.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 109

O ludziach , O matce , O zerwaniu , O walce

„Cudu nad Wisłą, czyli zwycięstwa w walnej bitwie pod Warszawą nie należy wyłącznie przypisywać pojedynczym dowódcom, poszczególnym Armiom lub oddziałom, czy też poświęceniu się jednostek – wiadomo, że zwycięstwo jest łatwe gdy wojsko i dowódcy są dobrzy, jednak jest ono bardzo wątpliwe gdy żołnierz jest wyczerpany i zwątpiony, nieufny i zdemoralizowany. Wówczas najświetniejsze plany, najmądrzejsze i najostrzejsze rozkazy nie pomogą nic, jeśli nie przyjdą z pomocą duchowe i moralne czynniki, przekuwające u żołnierza psychologię odwrotu na psychologię zwycięstwa, na pobudzenie do największego wysiłku i do szlachetnej ofiarności krwi za drogą Ojczyznę. Do Cudu nad Wisłą przyczynił się zbiorowy wysiłek całego Narodu, a bezpośrednio ludność stolicy, duchowieństwo, patriotyczne organizacje wojskowe i cywilne, które ofiarując swoje siły i wiedzę w chwili najbardziej przełomowej przetworzyły zmęczenie w rześkość, zwątpienie w zapał, cofanie w natarcie, odwrót w zwycięstwo – i przez to dopomogły w obronie Warszawy.”

Franciszek Latinik (1864–1949) polski wojskowy, generał

Bój o Warszawę. Rola wojskowego gubernatora i 1-ej armii w bitwie pod Warszawą w 1920 r.

O wysiłku , O sile , O zwycięstwie , O pomocy

„Trudno jest przyjmować rozkazy od człowieka, z którego śmiejesz się za jego plecami.”

George R.R. Martin książka Gra o tron

Pieśni Lodu i Ognia, Gra o tron
Źródło: s. 6

„Niczyich rozkazów nie słuchają, a między sobą ciągle się swarzą i nienawidzą.”

Maurycjusz (539–602)

o Słowianach.

„Łzy tych kobiet tak mnie wzruszyły, że nie mogłem odmówić i wydałem rozkaz wstrzymania przygotowań do wysadzenia kościoła Notre Dame.”

Walery Antoni Wróblewski (1836–1908) Polski działacz rewolucyjno-demokratyczny, dowódca w powstaniu styczniowym, generał Komuny Paryskiej.

opowiadając o dwóch księżniczkach francuskich, które podczas Komuny Paryskiej swoim błagalnym płaczem przyczyniły się do ocalenia słynnej katedry.
Źródło: Leonard Dubacki, Walery Wróblewski, „Przegląd Socjalistyczny” nr 1 (22), 2009 http://lewicowo.pl/walery-wroblewski/

O kobietach , O łzach

„Ahnenerbe organizowało wyprawy do Tybetu w latach trzydziestych, a nawet w następnym dziesięcioleciu, gdy w Europie szalała wojna. Na rozkaz wysoko postawionych nazistów, którzy byli członkami niesławnego Towarzystwa Thüle, między innymi Himmlera, do Azji wysłano trzy ekspedycje.”

Andy McDermott (1974)

Łowcy Atlantydy (2007)

O wojnie

„(…) jest dużo takich, którzy przeszli przez ruskie wojsko i jak padnie rozkaz, to gotowi rąbać nawet własnego brata.”

Bolesław Mrówczyński (1910–1982)

Tętniący step (1967)
Źródło: rozdział 4

„A był to człowiek, który nigdy nie stracił wiary w Polskę. Nieodrodny syn ludu polskiego – w najcięższych chwilach zacinał zęby i gdy innych ogarniało zwątpienie, on walczył dalej z przeciwnościami losu. Zaznał nieraz goryczy klęski. Podczas kampanii wrześniowej dowodził 82 Syberyjskim Pułkiem Strzelców, który się szczególnie odznaczył podczas obrony twierdzy w Modlinie. Twierdza uległa przemocy wroga, ale ówczesny pułkownik Chruściel nie uległ. Zaraz po ustaniu walki jawnej – przeszedł do walki z podziemia i objąwszy w kwietniu roku 1941 komendę Okręgu Warszawskiego AK – stworzył największą i najsprawniejszą machinę bojową konspiracji. Gdy powstanie upadło i rozpacz zakradała się do niejednego serca, generał Monter miał do powiedzenia swym żołnierzom w ostatnim rozkazie tylko słowa godne i męskie. Monter nigdy nie uznawał się za pokonanego przez żadnego nieprzyjaciela. Gdy po latach okupacji niemieckiej nastał okres nowej niewoli: uzależnienia Polski od Rosji, Generał, wówczas zastępca szefa sztabu Polskich Sił Zbrojnych w Londynie, a niebawem inspektor PKPR – czuwał nad zabezpieczeniem doli mas żołnierskich na obczyźnie w ramach Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Za to właśnie narzucony Krajowi rząd odebrał mu obywatelstwo polskie. Ale nikt nie może mu odebrać poczesnego miejsca, które zajmuje w naszej historii.”

Antoni Chruściel (1895–1960) generał polski

kpt. Andrzej Pomian w przemówieniu nad grobem „Montera” w imieniu żołnierzy Armii Krajowej, Waszyngton, 2 grudnia 1960.
Źródło: Andrzej Krzysztof Kunert, Komendant Podziemnej Warszawy. Generał Monter Antoni Chruściel, Świat Książki, Warszawa 2012, s. 362–364

O losie , O ludziach , O książkach , O świecie

„Legenda Legii Cudzoziemskiej sprawia, że kojarzy nam się ona z życiem pełnym przygód i wzgardzonych miłości. Większość ludzi ma o Legii wyobrażenie romantyczne, przywodzące na myśl epokę dekadentyzmu. Ewolucja człowieka spowodowała, że w dzisiejszym świecie nie istnieje nic, co usprawiedliwiałoby wojnę. 97 procent ludzkości było przeciwne amerykańskiej i brytyjskiej inwazji na Irak. Dla tych osób Legia Cudzoziemska nie ma nic wspólnego z romantyzmem i oznacza grupę najemników opłacanych prze Republikę Francuską; ludzi, którzy dla Francji i na jej rozkaz wykonują brudną robotę.”

Isabel Pisano (1948)

Ja, terrorysta! Rozmowy ze współczesnym katem (2004)
Źródło: s. 185

O ludziach , O myślach , O myśleniu

„Cierpienia nie można narzucić rozkazem, a na widok tego bólu aż się serce kraje.”

Léon Zitrone (1914–1995)

relacjonując żałobę po Mao Zedongu w Chińskiej Republice Ludowej na kanale TF1.
Źródło: Claude Quetel, Długa śmierć Mao w: Ostatnie dni dyktatorów, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, tłum. Anna Maria Nowak, s. 106.

O śmierci , O cierpieniu , Serce

„Konstanty uchylił się od walki, nie wyobrażając sobie możliwości zwrócenia wojsk rosyjskich przeciwko „swojej” polskiej armii. Być może przeważyły wówczas w duszy wielkiego księcia motywy szlachetniejsze, być może zawahał się przed wydaniem rozkazu, wskutek którego Polacy i Rosjanie znowu stanęliby naprzeciw siebie do śmiertelnej walki. (…) z powodu tego (…) odruchu Konstanty w noc 29 listopada zaważył na losach Polski ciężej i tragiczniej niż przez cały okres swej piętnastoletniej tyranii w Królestwie Polskim.”

Jerzy Łojek (1932–1986) polski historyk i pisarz

Szanse powstania listopadowego
Źródło: s. 18

O losie , O duszy , O walce , O nocy

„[Himmler] żądał często rzeczy niemożliwych, jakich w normalnych okolicznościach nie sposób było wykonać. Z chwilą jednak, gdy rozkaz został wydany, przystępowano z całą energią do jego wykonania (…). Na przykład obliczyłem, że dla budowy tamy na Wiśle w Oświęcimiu potrzeba trzech lat; on tymczasem dał nam na to rok, a my dotrzymaliśmy danego terminu.”

Rudolf Höß (1901–1947) administrator niemiecki, nazista

Źródło: Joanna Lubecka, Kat, który kochał dzieci, „Pamięć.pl” nr 1 (34)/2015, s. 34.

O dzieciach

„Niechże sprawy, które wywodzą się z mojego nakazu, nie będą podawane w wątpliwość, ale niech każdy wykonuje moje rozkazy.”

Ludwik XIII (1601–1643)

Źródło: M.J. Ptak, M. Kinstler, Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, Wrocław 1996

O historii , O ptakach

„Odebrałem pismo WPana Mości Panie Rzewuski, nad którym długo myślałem, co ono ma znaczyć i czyli mam na nie odpowiedzieć? Lecz człowiek poczciwy nie ukrywa swych myśli – wzgarda dla podłych jest jego prawidłem! Tak i ja dziś z WPanem postępuję. Jako żołnierz przysięgły, honor kochający i powinności swojej zadosyć czyniący, nie znam innej władzy jak władzę, którą naród cały ustanowił, żadnego innego prawa jak rozkaz Króla i P. Komisyi Wojskowej, żadnego innego obowiązku jak żyć z ukochaną ojczyzną lub za nią umierać. Jako obywatel nie mogę słuchać rady WPana, która pod pozorem wolności, upstrzona licznemi bajkami, wsparta jest obcą przemocą. Ci, którzy śmieli dla ich dumy i własnej miłości zaprzedać krew współziomków swoich, są ohydą narodu i zdrajcami ojczyzny! To są moje sentymenta i wszystkich podkomendnych moich, zacząwszy od prostego żołnierza. Proszę więc WPana zaniechać odtąd niepotrzebnych pism, które nikogo omamić nie potrafią i być przekonanym: że ojczyzna jest naszym Bogiem, że zbrojny obcy żołnierz na gruncie polskim znajdujący się, nie sprzymierzony, nie może nam przynosić przyjaźni i że takowego żołnierz Rzeczpospolitej szukać będzie albo zwyciężyć albo umrzeć ze sławą.”

Józef Poniatowski (1763–1813) książę, polski generał

O Bogu , O przyjaźni , O myślach , O wolności

„Szczerze żałuję, że uległem cudzym poglądom i podjąłem się wykonania zbrodniczych zadań, które mi zlecono. Kiedy o tym myślę, pierwszym uczuciem, jakie mnie ogarnia, jest złość na partyjny komitet rządzący, który wykorzystał wszelkie możliwe sztuczki, by doprowadzić kraj do stanu totalnej i absolutnej tragedii. Jestem również zły na siebie za to, że (…) ślepo respektowałem zbrodnicze rozkazy innych ludzi.”

Kang Kek Iew (1942)

Źródło: Thierry Cruvellier, Towarzysz Duch, zbrodniarz doskonały, interia.pl, 10 lutego 2011 http://fakty.interia.pl/new-york-times/news/towarzysz-duch-zbrodniarz-doskonaly,1757941,6806?f=pasek

O ludziach , O emocjach , O myślach , O myśleniu

„Tempo wprowadzenia w życie tworzenia wojska będzie zależeć przede wszystkim od pracowitości Komisji Wojskowej i jej podkomisji, a także od możliwości władz polskich, w porozumieniu z którymi na podstawie rozkazów Naczelnika Państwa Polskiego, przyjdzie pracować Wojskowej Komisji i dowodzić białoruskimi oddziałami.”

Hassan Konopacki (1879–1953) białoruski, polski i rosyjski wojskowy i polityk narodowości tatarskiej

w wywiadzie dla czasopisma „Biełaruskaje żyćcjo”, 7 listopada 1920 roku, nr 20.
Źródło: Helena Głogowska, Hassan Konopacki – tatarski dowódca białoruskiego wojska, „Białoruskie Zeszyty Historyczne”, 1, s. 164, 1994. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne. ISSN 1232–7468.

O życiu

„Nie ma już Wandei, obywatele republikanie. Wraz ze swymi kobietami i dziećmi zginęła pod naszą wolną szablą. Grzebię ją w bagnach i lasach Savenay. Zgodnie z rozkazami, któreście mi dali, miażdżyłem dzieci kopytami koni, masakrowałem kobiety, które – przynajmniej te właśnie – nie będą już rodzić bandytów. Nie mam na sumieniu wzięcia chociażby jednego jeńca. Tępiłem wszystkich… Moi huzarzy mają przy końskich ogonach strzępy bandyckich sztandarów. Drogi są zasłane trupami. Jest ich tyle, że w wielu miejscach tworzą piramidy. Bez przerwy rozstrzeliwuje się w Savenay, ponieważ ciągle przybywają bandyci chcący się poddać… My nie bierzemy jeńców; trzeba by im było dawać chleb wolności, litość zaś to nie rewolucyjna sprawa.”

François Joseph Westermann (1751–1794)

raport dla Komitetu Ocalenia Publicznego, 24 grudnia 1793 r.
Źródło: Paweł Jasienica, Rozważania o wojnie domowej, Warszawa 2008.

O kobietach , O wojnie , O dzieciach , O wolności

„Wielkim błędem Marii Tudor jest brak wyczucia, że świeżo awansowana angielska klasa średnia nie chce ponownego zwierzchnictwa Kościoła rzymskokatolickiego, który mocno stracił na popularności, ani doświadczania mistycznego wpływu Hiszpanii; kupcy nie godzą się na dalsze podporządkowanie handlowym konkurentom na rozkaz Madrytu, a także Flamandów będących pod hiszpańskim panowaniem. Nie rozumiejąc tego, królowa, która ma prawdziwie ojcowski temperament, przeciwstawia się popieranym przez lud poglądom, aby powrócić do źródeł chrześcijaństwa i uczynić z moralności polityczny ideał. Maria została jednak wychowana w rygorystycznym i nieprzejednanym katolicyzmie swojej matki, podczas gdy opinia publiczna, zarówno z przekonania, jak i w reakcji na to, co się dzieje, sprzyja coraz bardziej protestantyzmowi. Ludzie przypominają, że Edward VI, choć młody, korespondował z Kalwinem, i wytykają złą opinię papiestwa podejrzewanego o korupcję. Panujące w Anglii poglądy stoją w sprzeczności z radykalnymi przekonaniami królowej, a narzucane przez nią kary cielesne nie są akceptowane.”

Maria I Tudor (1516–1558) królowa Anglii

Źródło: Jean des Cars, Kobiety, które zawładnęły Europą. Najpotężniejsze królowe, wyd. Muza, Warszawa 2014, s. 47–48.

O kobietach , O ludziach , O karze , O błędach

„Wolno stawiać opór biskupowi Rzymu, który próbuje zniszczyć Kościół. Powiadam, że wolno mu stawiać opór przez nieposłuszeństwo jego rozkazom oraz przez zapobieganie wykonywaniu jego woli.”

Robert Bellarmin (1542–1621)

Źródło: De Romano Pontifice, II, r. 29.

„To jest moja córka Hatszepsut, oby żyła! Ja ustanowiłem ją moim następcą na tronie i właśnie ona na nim zasiądzie. Ona będzie was prowadzić i kiedy wypowie słowo, zgromadzicie się na jej rozkazy.”

Totmes I

z inskrypcji ściennej w świątyni w Deir el-Bahari w Tebach.
Źródło: Andrzej Donimirski, Niezwykłe kobiety w dziejach, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1988, ISBN 8320206782, s. 7.

O kobietach , O córce

„Wszyscy czujemy żal z powodu śmierci Patrice Lumumby, ale kto wśród nas nie uśmiercał przeciwników? Czy nigdy nie podpisywaliście rozkazu zabicia któregoś z waszych rywali?”

Philibert Tsiranana (1912–1978) polityk francuski

na konferencji Organizacji Jedności Afrykańskiej w lipcu 1964
Źródło: „Time”, 31 lipca 1964, cyt. za: Józef i Krystyna Chałasińscy, Bliżej Afryki, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1965, s. 514.

O śmierci

„Bałagan uratował już życie tysiącom ludzi. W czasie wojny wystarczyło nieraz najmniejsze odchylenie od rozkazu, aby człowiek uszedł z życiem.”

Bertolt Brecht (1898–1956) niemiecki pisarz, dramaturg, teoretyk teatru, inscenizator i poeta

Źródło: Joachim Glensk, Niemcy w opinii własnej i świata

O życiu , O wojnie , O ludziach , O czasie

„Pacyfiści wyrażają nieraz oburzenie na widok manifestacji, jakimi ludność wita wojsko; nie rozumieją oni jak można okazywać taką cześć ludziom, których zawód polega na zabijaniu bliźnich. Otóż dowody czci i miłości, jakie wywołuje własne wojsko, bynajmniej nie tu mają swe źródło. W żołnierzu czcimy człowieka, który gotów jest ofiarować swoje życie za ojczyznę i to ma się na myśli, gdy oklaskuje się zwarte szeregi wojska kroczące ze swymi sztandarami. Nikt z nich nie żywi morderczych zamiarów i tylko z konieczności będzie szerzył śmierć, gdy mu wydadzą rozkaz, ale wszyscy oni gotowi są ofiarować swe życie w naszej obronie i za to chylimy przed nimi głowy.”

Jacek Woroniecki (1878–1949) teolog polski, dominikanin

Katolicka etyka wychowawcza, Tom II/2
Źródło: s. 91

O życiu , O śmierci , O myślach , O ojczyźnie

„Osobiście podjął się dowództwa nad operacją Odzysk, wydając kategoryczny rozkaz, w ciągu najwyżej czterdziestu ośmiu godzin odnaleźć go żywego i przyprowadzić mi go, a jeśli odnajdą go martwego, to przyprowadzić mi go żywego, a jeśli go nie odnajdą, to przyprowadzić mi go, rozkaz tak jasny i groźny, że przed upływem przewidzianego czasu przyszli do niego z wiadomością, panie generale, że znaleźli go w zaroślach przepaści z ranami spowodowanymi przez złote kwiaty frailejones, bardziej żywego niż my, panie generale.”

Gabriel García Márquez książka Jesień patriarchy

Jesień patriarchy (1975)

O czasie , O Kwiatach

„Idź w diabły, to rozkaz, czy życzenie?”

Antoni Regulski

Kolacja u Pascala

„Na decyzję o powstaniu w Warszawie musiała również oddziaływać postawa ludności miasta, w tym także szeregów akowskich, które – trwając wśród strat w konspiracji przez ponad 5 lat – rwały się do jawnej walki z bronią w ręku, do której szykowano je od tak dawna. Jedna iskra mogła zapalić proch. Wspomnieć wreszcie trzeba o jednym jeszcze, wcale nie błahym motywie: była nim obawa przed represjami, jakie mogły w każdej chwili nastąpić jako odwet za niestawienie się 28 lipca do prac fortyfikacyjnych 100000 mężczyzn. Ich niezgłoszenie się na wskazanych punktach było nie tylko niewykonaniem rozkazu w strefie działań frontowych, było także jawnym zademonstrowaniem postawy całego miasta – postawy insurekcyjnej. Stwarzało to realną groźbę odwetu. Dlatego to właśnie płk „Monter” wydał tak krytykowany rozkaz koncentracji oddziałów Okręgu w nocy z 28 na 29 lipca. Odwet niemiecki mógł przyjść w każdej chwili. Najprawdopodobniej przybrałby on formę nakazu ewakuowania ludności z miasta, które miało być bronione. Ewakuacja taka nie odbyłaby się bez okrucieństwa i gwałtów, a w konsekwencji bez aktów oporu. Pamiętano wszak dobrze los getta warszawskiego. Powstanie było uprzedzeniem takiej możliwości.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 117–118

O losie , O decyzjach , O stracie , O walce

„Przebywający w okolicy na wakacjach żołnierz powiedział, że był świadkiem niebywałych potworności na terenach okupowanej Polski. Obserwował nagich Żydów – mężczyzn i kobiety – ustawianych przed długim głębokim rowem. Na rozkaz oficera SS wszyscy oni zostali zabici przez Ukraińców strzałem w tył głowy, po czym padali do rowu. Ten wypełniano potem ziemią, mimo, że ze środka dochodziły okrzyki tych, którzy nadal żyli. Te akty okrucieństwa były tak nieludzkie, że część użytych jak narzędzia Ukraińców przechodziła załamanie nerwowe. Wszyscy żołnierze wiedzący o tak bestialskich poczynaniach nazistowskich podludzi wyrażali opinię, że naród niemiecki powinien trząść się jak galareta, gdyż niedługo nadejdzie czas zapłaty. Nie ma kary, która byłaby adekwatna dla tych nazistowskich potworów. Oczywiście, gdy nadejdzie już czas zapłaty, razem z winnymi będą musieli cierpieć niewinni. Z racji jednak na to, że obecnej sytuacji winne jest 99 procent ludności Niemiec, czy to pośrednio, czy bezpośrednio, można powiedzieć, że ci, którzy podróżują razem, razem zawisną.”

Friedrich Kellner (1885–1970) historyk niemiecki

Źródło: Friedrich Kellner, Vernebelt, verdunkelt sind alle Hirne, Tagebücher 1939–1945, red. Sascha Feuchert, Robert Martin Scott Kellner, Erwin Leibfried, Jörg Riecke, Markus Roth, Wallstein Verlag, Getynga 2011, ISBN 9783835306363, 28 października 1941.

O kobietach , O karze , O podróżowaniu , O cierpieniu

„Samo ostateczne rozwiązanie, czyli misja specjalna powierzona [Reinhardowi] Heydrichowi (…) czyli eksterminacja Żydów, nie była przewidziana prawem Rzeszy. Był to rozkaz Führera (…) a [Heinrich] Himmler, Heydrich i Pohl, stojący na czele administracji i zaopatrzenia, odgrywali swoje role. Zgodnie ze stosowaną wówczas interpretacją, której nikt nie kwestionował, rozkazy Führera były prawem.”

Adolf Eichmann (1906–1962) niemiecki funkcjonariusz nazistowski, zbrodniarz wojenny

Źródło: Howard J. Langer, Księga najważniejszych postaci II wojny światowej, tłum. Marek Rudowski, wyd. Bellona, Warszawa 2008, s. 349.

O wojnie

„Co miesiąc, według rozkazu policyjnego komisarza, łapią w Paryżu od trzystu do czterystu publicznych dziewek i sortują: jedne do szpitala na leczenie, bowiem są chore na choroby weneryczne, inne są odwożone do domów pracy. Jeśli prostytutka ma pieniądze, zawsze może się wykupić. Wraca ponownie do swego rzemiosła już na drugi dzień po zatrzymaniu.”

Louis-Sébastien Mercier (1740–1814) polityk francuski

Źródło: Obraz Paryża

O pieniądzach , O chorobach

„Ustrój sowiecki to ani socjalizm, ani kapitalizm, lecz nowa forma społeczna państwa totalitarnego, ta sama kategoria, do której zaliczyć należało Włochy Mussoliniego i Niemcy Hitlera. Nie jest to kapitalizm państwowy, bo nie zna mechanizmu wolnorynkowego, bez którego nie ma żadnej postaci kapitalizmu. Nie są to też rządy biurokracji, bo biurokracja sowiecka nie wydaje rozkazów, lecz sama odbiera rozkazy. Rządzi górna warstwa aparatu partyjnego, heterogeniczna grupa ludzi spośród inteligencji, drobnej burżuazji i chłopstwa, z małą domieszką robotników. Grupę tę jednoczy ideologia komunistyczna, wywodząca się rzekomo z Marksa i Engelsa, w rzeczywistości – z czysto rosyjskiego utopijnego terroryzmu i jakobinizmu.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Kontrrewolucja bolszewicka, „Robotnik Polski”, Nr 2, 1963 http://lewicowo.pl/kontrrewolucja-bolszewicka/.

O ludziach , O inteligencji , O rzeczywostości

„Barack Obama wydał rozkaz wzmocnienia swoich wojsk [w Afganistanie] celem przeprowadzenia osławionej krwawej, końcowej rundy. Tak samo zakończyły się wojna w Algierii, wojna wietnamska, a także wojna radziecka w Afganistanie…”

Jürgen Todenhöfer (1940) niemiecki polityk

Źródło: Wojna czterech mitów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 28 lutego 2011.

O wojnie

„Stawiany przez bandytów opór mógł zostać złamany tylko przez energiczną i niezmordowaną, trwającą dzień i noc akcję bojową oddziałów szturmowych. 23 kwietnia 1943 Reichsführer SS (…) wydał rozkaz przeszukania z największą bezwzględnością i nieubłaganą surowością getta warszawskiego. Dlatego też zdecydowałem się teraz na całkowite zniszczenie żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej przez spalenie wszystkich bloków mieszkalnych, łącznie z blokami przy zakładach zbrojeniowych.”

Jürgen Stroop (1895–1952) generał SS, zbrodniarz wojenny

Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje! (1943)
Źródło: str. 38 http://arch.ipn.gov.pl/ftp/Stroop/index.html#/41

O nocy

„Ci, co na rozkaz Guru
Spijają świętość Pana,
Pragnienie swoje gaszą.
Zyskują pokój i radość.”

Guru Nanak (1469–1539)

Źródło: Kazimierz Bank (red.), Słownik wiedzy o religiach, Bielsko-Biała, Wydawnictwo Park, s. 365.

O pokoju , O religii , O wiedzę , Radość

„W lipcu 1944 wziąłem udział w paru rozmowach, na których był obecny delegat Jankowski i wojskowi oraz cywilni przywódcy podziemia. Uczestnicy ich, przy tej czy innej okazji, wypowiadali się na temat aktualnej sytuacji. Wyłaniała się z tego zupełnie jasno koncepcja powstania. Brali oni w rachubę, po pierwsze, konieczność wystąpienia zbrojnego w Warszawie jako jeden z elementów „Burzy”. To, co się stało w Wilnie, Lwowie, Lublinie i Kowlu, należało powtórzyć w Warszawie. Po drugie, nie było do pomyślenia, by czterdziestotysięczna AK w Warszawie mogła wytrzymać bez końca i bez użycia broni widok cofających się, rozbitych Niemców. Po trzecie, duma i godność narodowa wymagały, by stolica była wyzwolona własnymi, polskimi rękoma, i to było poza wszelką dyskusją. Po czwarte, co powiedziałby świat zachodni, gdyby Rosjanie zdobyli Warszawę tylko własnym wysiłkiem? Wtedy Stalin bez trudu przekonałby aliantów, że AK, rząd podziemny i całe w ogóle polskie podziemie – to fikcja, gdyż co to za armia i rząd, które, znajdując się w stolicy, nie wzięły udziału w walce o jej wyzwolenie? Jedyne tłumaczenie tego to chyba że nie istnieją wcale. Po piąte – Niemcy sami od dawna rozpuszczali wiadomości, że na rozkaz Hitlera Warszawa tak czy inaczej będzie zniszczona.”

Stefan Korboński (1901–1989) polski polityk ruchu ludowego, działacz Polskiego Państwa Podziemnego

Źródło: W imieniu Rzeczypospolitej…, op. cit., s. 343–344.

O świecie , O wysiłku , O walce

„Mąż mój wydał rozkaz zabicia mnie i mojego dziecka!”

Piotr III Romanow (1728–1762) car Rosji

zawołanie do garnizonów wojskowych podczas zamachu stanu w 1762.
Wypowiedzi Katarzyny II
Źródło: Helmut Werner, Tyranki. Najokrutniejsze kobiety w historii, op. cit., s. 189.

O kobietach , O dzieciach , O historii

„Bądźcie bez litości, bądźcie brutalni… Dżyngis-Chan rzucił na śmierć miliony kobiet i dzieci świadomie i z lekkim sercem – historia widzi w nim tylko wielkiego założyciela państw. Obecnie tylko na wschodzie umieściłem oddziały SS Totenkopf, dając im rozkaz nieugiętego i bezlitosnego zabijania kobiet i dzieci polskiego pochodzenia i polskiej mowy, bo tylko tą drogą zdobyć możemy potrzebną nam przestrzeń życiową.”

Adolf Hitler (1889–1945) kanclerz Rzeszy, twórca i dyktator III Rzeszy niemieckiej

„Drugie Przemówienie”, którego istnienie jest podważane, na odprawie dowódców w Obersalzbergu, 22 sierpnia 1939. Wielu historyków twierdzi, że tamtego dnia Hitler miał tylko jedno przemówienie, a autentyczność Dokumentu Norymberskiego nr 798-PS, skąd pochodzi całość przemówienia, nie została nigdy potwierdzona.

O śmierci , O kobietach , O dzieciach , O historii

„Konstanty uchylił się od walki, nie wyobrażając sobie możliwości zwrócenia wojsk rosyjskich przeciwko „swojej” polskiej armii. Być może przeważyły wówczas w duszy wielkiego księcia motywy szlachetniejsze, być może zawahał się przed wydaniem rozkazu, wskutek którego Polacy i Rosjanie znowu stanęliby naprzeciw siebie do śmiertelnej walki. (…) z powodu tego (…) odruchu Konstanty w noc 29 listopada zaważył na losach Polski ciężej i tragiczniej niż przez cały okres swej piętnastoletniej tyranii w Królestwie Polskim.”

Konstanty Pawłowicz Romanow (1779–1831) wielki książę rosyjski

O Konstantym Pawłowiczu
Źródło: Jerzy Łojek, Szanse powstania listopadowego. Rozważania historyczne, s. 6. Instytut Wydawniczy Pax, wyd. 3, Warszawa 1986, s. 18.

O losie , O duszy , O walce , O nocy

„Jak najostrzej piętnuję te straszne masowe morderstwa, których zupełnie nie mogę pojąć. Ale jeszcze raz chciałbym w tym miejscu powiedzieć, że nikomu i nigdy nie wydałem rozkazu mordowania, jak również nie zarządzałem innych okrutnych czynów.”

Hermann Göring (1893–1946) niemiecki wojskowy i polityk nazistowski

na procesie norymberskim.
Źródło: Bogusław Wołoszański, Ten okrutny wiek, Wydawnictwo Colori, Warszawa 1995, ISBN 8390497204, s. 246.

O wieku

„ruch, który się zaczął jako protest przeciwko bezeceństwom władzy, stawał się tej władzy narzędziem; błogosławieństwo kościoła nie tylko przebaczało władcom ich przestępstwa, lecz nawet przedstawiało te przestępstwa jako wypełnianie rozkazów boskich.”

Piotr Kropotkin (1842–1921)

Religia

„Większość nie zdała egzaminu. Wyjątkiem jest tu „Gazeta Polska”. Mój syn Jarek powiedział, że „Gazeta Polska” pokazuje, iż można być przyzwoitym i mimo wszystko dać sobie radę. Ale muszę też wspomnieć o „Naszym Dzienniku”, który zaczęłam regularnie czytać, o pięknej postawie Radia Maryja. Są też inne odważne pisma, szczególnie katolickie, np. „Niedziela”. Interesujące i pisane bez bojaźni artykuły ukazywały się też w „Rzeczpospolitej”. Większości tego, co się pisze i mówi w mediach, nie biorę pod uwagę. Ciągle można wyczytać o gen. Błasiku, o moim synu, że jakoby wydawali jakieś polecenia. Nie bardzo sobie wyobrażam, by Leszek wydawał tego rodzaju rozkazy.”

Jadwiga Kaczyńska (1927–2013) polska filolog

o sytuacji po tragedii smoleńskiej w wywiadzie z Anitą Gargas, „Gazeta Polska” nr 14 (922), 6 kwietnia 2011.

O czytaniu

„Po tym, jak się słuchało rozkazów można samemu być przełożonym, ale nie po to, by brutalnie korzystać z prawa miażdżenia innych, lecz dlatego, że przełożeństwo jest cudownym przywilejem, kiedy ma na celu ująć miotające się siły w więzy dyscypliny i poprowadzić je do pełni wydajności, szlachetniejszego źródła radości.”

Léon Degrelle (1906–1994) belgijski polityk faszystowski

Płonące dusze

O sile

„Im trudniejsze dla nas nadchodzą czasy, tym więcej hartu, zwartości i poświęcenia mamy z siebie wydobyć. Nagrodą naszą nie będą zaszczyty, lecz wewnętrzne poczucie spełnionego obowiązku względem Narodu i Ojczyzny. Przed tymi, którzy spełniając swój żołnierski obowiązek złożyli życie w ofierze, często nieznanymi bohaterami i bohaterkami, chylimy nasze czoła. Obecnie, gdy odgłosy walki w Europie ucichły, myśli nasze zwracają się ku Polsce takiej, jaką ukochaliśmy, ku Polsce, za którą przelewaliśmy krew, ku Polsce wolnej, niepodległej i demokratycznej. Do takiej Polski prowadzi nasza droga. Droga ta może być przed nami jeszcze daleka, ale wierzę głęboko, że sprawiedliwości dziejowej stanie się zadość i że utrudzony żołnierz polski nie tylko powróci na łono swej wolnej nieumniejszonej Ojczyzny, lecz tworząc zbrojne ramię Narodu, stać będzie na wieki na straży jej niepodległości i granic. W naszych modłach codziennych Boga Wszechmogącego gorąco o to błagamy. Żołnierze! Wykonujcie swe obowiązki wierni ideałom, przyświecającym naszej walce, posłuszni rozkazom Prezydenta Rzeczypospolitej, Najwyższego Zwierzchnika Sił Zbrojnych, oraz prawom Rzeczypospolitej, pomni na nasze sztandary, na których widnieje dewiza: BÓG, HONOR i OJCZYZNA.”

Tadeusz Komorowski (1895–1966) polski generał, dowódca AK, polityk emigracyjny

Źródło: Tadeusz Bór-Komorowski w relacjach i dokumentach, opracował Andrzej Kunert, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2000, s. 425–426.

O życiu , O Bogu , O sprawiedliwości , O myślach

„Otóż ja jestem teraz w ciąży i zamierzam przerwać ciążę. Więc bardzo proszę, żeby pan doniósł na mnie, żeby pan pilnował mnie, rozkazał mi rodzić, pan – mi. Niech pan powie: rozkazuję pani urodzić i będę nasyłał na panią policję i zostanie pani zmuszona, bo zakaz jest rozkazem.”

Katarzyna Bratkowska (1972) polska krytyczka literacka, feministka i aktywistka ruchów lewicowych

w rozmowie z posłem Jackiem Żalkiem o propozycjach zaostrzenia kary za aborcję.
Źródło: Tak czy nie, Polsat News, 16 grudnia 2013

O karze

„Już wcześniej zostało zakomunikowane, że rząd zdecydował o całkowitej eksterminacji wszystkich Ormian zamieszkałych w Turcji. (…) Bez względu na to, że znajdują się wśród nich kobiety, dzieci i chorzy, jakkolwiek tragiczne będą środki tej eksterminacji, bez słuchania głosu sumienia należy położyć kres ich egzystencji.(…) Ci, którzy sprzeciwią się temu rozkazowi, nie mogą być urzędnikami państwowymi.”

Mehmet Talaat (1874–1921) turecki polityk

O kobietach , O dzieciach , O zamieszkaniu

„„Kreda” czuje ścisk w sercu, ogląda jeszcze rękojeść swojego colta, wącha lufę. W końcu mówi: „Czynię według rozkazu!” (…) „Pustka i upokorzenie” – stwierdzi po latach „Kreda” – „Człowiek z bronią i człowiek bez broni to dwaj różni ludzie”.”

Przemysław Bystrzycki (1923–2004)

wspomnienia opublikowane w „Gazecie Wyborczej”.

O ludziach , Serce

„Józef Piłsudski: Do mnie, dziecko, będziesz strzelał?
Henryk Piątkowski: Tak, bo taki mam rozkaz.”

Józef Piłsudski (1867–1935) polski działacz niepodległościowy i polityk, premier, Naczelnik Państwa, twórca tzw. rządów sanacyjnych

krótka wymiana zdań z młodziutkim porucznikiem Henrykiem Piątkowskim, który dowodził stojącym przy moście plutonem szkoły podchorążych rezerwy podczas zamachu majowego.

O dzieciach

„Cynglami nazwał redaktorów „Gazety Wyborczej” jeden z jej byłych dziennikarzy, który w końcu wybrał wolność i odszedł z redakcji, dziś wyklęty. Cyngiel pociąga za spust, gdy rozkaz wydaje redaktor naczelny. Jak widać, władza ma dużo własnych cyngli w mediach. Robią bardzo niebezpieczną robotę, by przypomnieć zamordowanie Marka Rosiaka.”

Wojciech Reszczyński (1953) polski dziennikarz

Źródło: Wraca stare, naszdziennik.pl, 4 maja 2012 http://naszdziennik.pl/index.php?dat=20120504&typ=my&id=my07.txt

O odejściu , O wolności

„Widać serca tego na angielskich skałach
Nie zatrzyma żaden rozkaz generała.”

Konstantin Simonow (1915–1979)

Źródło: Ballada o trzech żołnierzach http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=14353, „Życie Literackie” nr 1, 6 stycznia 1952, s. 2, tłum. Wiktor Woroszylski.

O życiu , Serce

„Maria była zgorzkniałą, sfrustrowaną seksualnie kobietą. Koronowała się w wieku trzydziestu siedmiu lat. Jej fanatyzm religijny sprawił, że Anglia przeżyła własną odmianę hiszpańskiej inkwizycji. Na rozkaz Marii spalono na stosach setki protestantów. W ten sposób zakończył żywot arcybiskup Cranmer. Omal nie straciła tronu poślubiając Filipa Hiszpańskiego. Poddani bali się, że Filip wciągnie Anglię do swoich niezliczonych wojen. W całym kraju wybuchły bunty. Filip niewiele dbał o Marię i prawie jej nie widywał. Zaniedbywana przez męża i znienawidzona przez poddanych królowa umarła na puchlinę wodną do końca wierząc, że jest w ciąży. W ostatnich dniach jej pięcioletniego panowania Francja zajęła Calais, ostatnią francuską posiadłość Anglii. Maria powiedziała podobno, że gdy umrze, będzie mieć wypisane w sercu słowo „Calais.””

Maria I Tudor (1516–1558) królowa Anglii

„Callous – gruboskórna” byłoby chyba bardziej odpowiednie.
Autorzy: Nigel Blundell, Susan Blackhall, Upadek domu Windsorów, tłum. Grażyna Jagielska, Wydawnictwo Prolog, Warszawa 1993, ISBN 8385763058, s. 39.

O kobietach , O wieku , Serce

„Proletariusz polski ma poczucie swojej historycznej i kulturalnej odrębności. Proletariusz polski jak nikt inny odczuł i odczuwa boleśnie rozdarcie naszej ojczyzny, zwłaszcza teraz, gdy musi pod rozkazami najeźdźców wbijać bagnet w pierś swojego brata. Proletariusz polski we wszystkich trzech dzielnicach był torturowany obcymi ustawami, które go podporządkowywały wymaganiom Petersburga, Berlina lub Wiednia, lecz tylko nie Warszawy. W zatargi proletariusza polskiego z fabrykantami zawsze wdawały się rządy obce i rozstrzygały te spory niejednokrotnie przy pomocy kuli i kibitki lub też konstytucyjnych ograniczeń wrogich Polakowi.”

Norbert Barlicki (1880–1941) polski działacz socjalistyczny, prawnik

Źródło: Do towarzyszy robotników z tzw. Lewicy PPS. List otwarty, 1915; w: Muszą zamilknąć spory na lewicy. Wybór pism, Książka i Wiedza, Warszawa 1980 http://lewicowo.pl/do-towarzyszy-robotnikow-z-tzw-lewicy-pps-list-otwarty/.

O książkach , O wiedzę , O pomocy , O ojczyźnie

„Karen to samuraj, którego cesarzem jest firma, żołnierz gotowy do wykonania każdego rozkazu. Jej garnitur jest równie dehumanizujący jak wojskowy mundur. Korporacyjny świat zamienia ludzi w perfekcyjne roboty, wypiera z osobowości. Rozmawiałam z wieloma pracownikami biurowymi, którzy byli przekonani, że straciliby pracę, gdyby włożyli nieodpowiednią koszulę albo skarpetki w złym kolorze.”

Tilda Swinton (1960) aktorka brytyjska

O ludziach , O świecie , O osobowości

„Robot nie może skrzywdzić istoty ludzkiej lub pozwolić, by stała się jej krzywda.
Robot musi wypełniać rozkazy istoty ludzkiej, o ile nie pogwałci tym samym Pierwszego Prawa.
Robot musi chronić sam siebie, o ile nie pogwałci tym samym Pierwszego lub Drugiego Prawa.”

Isaac Asimov (1920–1992) amerykański pisarz

trzy prawa robotyki.

O krzywdzie

„Wraz ze wzrostem różnorodności amerykańskiego społeczeństwa, niebezpieczeństwo podziałów jest wyższe niż kiedykolwiek. A nie jesteśmy już chrześcijańskim narodem, przynajmniej nie tylko. Jesteśmy też narodem żydowskim, islamskim, buddyjskim, hinduistycznym i narodem niewierzących. I nawet, gdybyśmy byli tylko chrześcijanami i wykluczyli wszystkich innowierców ze społeczeństwa, to czyjego chrześcijaństwa uczylibyśmy w szkołach? Jamesa Dobsona czy Ala Sharptona? Które fragmenty Biblii kształtowałyby naszą politykę? Księga kapłańska, która pochwala niewolnictwo i uważa jedzenie skorupiaków za nieczyste? Czy może Księga Powtórzonego Prawa, która nakazuje ukamienować wątpiące dziecko? A może Kazanie na Górze, fragment tak radykalny, że chyba nawet nasz Departament Obrony nie przetrwałby jego stosowania. Więc zanim damy się porwać, poczytajmy Biblię. Wiara nie czyta Biblii… Co prowadzi mnie do następnej kwestii. Demokracja wymaga, by ludzie religijni budowali postulaty w oparciu o wartości uniwersalne, a nie konkretnej religii. Mam na myśli to, że ich propozycje powinny być przedmiotem dyskusji i walki na argumenty. Mogę być niechętny aborcji z powodów religijnych. Ale jeśli chce jej zakazać, nie mogę odwoływać się wyłącznie do nauk Kościoła. Muszę wykazać, że narusza ona wartości ludzi o różnych poglądach, w tym niewierzących. Może to być trudne dla wierzących w nieomylność Biblii w tym dla wielu ewangelików, jednak w pluralistycznym społeczeństwie nie mamy wyboru. Polityka zależy od umiejętności działania na wspólnym polu. Wymaga kompromisu, szukania tego, co możliwe. Oczywiście, w pewnym stopniu religia nie pozwala na kompromis. Jest sztuką niemożliwego. Jeśli Bóg nakazuje, to spodziewa się wykonywania nakazów, niezależnie od konsekwencji. Opieranie życia na takich fundamentach może być szlachetne, jednak w polityce byłoby to niebezpieczne. Pozwólcie, że zobrazuję. Wszyscy znamy historię Abrahama i Izaaka. Abraham miał ofiarować Bogu swego jedynego syna. Zabiera go na szczyt góry i związuje. Ostrzy nóż, gotowy do wykonania Bożego rozkazu. Wiemy, jak to się skończyło. Bóg zsyła anioła, żeby powstrzymał Abrahama. Abraham zdał test lojalności. Jednak z pewnością każdy z nas wychodząc z kościoła i widząc Abrahama z nożem w ręku, bez wahania zadzwoniłby na policję i oczekiwał, że państwo pozbawi Abrahama praw rodzicielskich. Zrobilibyśmy to, bo nie słyszymy tego, co słyszy Abraham. I nie widzimy tego, co on. Jakkolwiek prawdziwe jest jego widzenie. Dlatego powinniśmy działać stosownie do rzeczy, które wszyscy widzimy – wspólnych praw i zdrowego rozsądku.”

Barack Obama (1961) Amerykański polityk, 44. prezydent USA

1 marca 2008.

O Bogu , O dzieciach , O ludziach , O wierze

„Bałakława… i Krojanty, Rok 1854 i 1939. Dumając o tym, wspominałem Wieniawę, nasze rozmowy o szarży Anglików, okrzyk Francuza: „To piękne, lecz to nie wojna!” I wydaje mi się, że gdybym raz jeszcze z Wieniawą rozmawiał, tym razem o Krojantach, usłyszałbym ponownie: Mais c'est la glorie! La glorie, mon cher! Właśnie tak się wykonuje niewykonalne rozkazy! Bo to było w stylu polskiej kawalerii, a więc i w stylu Wieniawy.”

Marian Romeyko (1897–1970) wojskowy polski, pilot

Źródło: Wspomnienia o Wieniawie i o rzymskich czasach

O wojnie

„Cały program się chwieje, gdyż z kojca Casimira pod wozem dochodzi już przez cały czas bez najmniejszej przerwy gdakanie Franceski. Ta cudowna kura nie może doczekać się swego występu. Wyciąga szyję, trzepie skrzydłami, kuli się do desek podłogi i wyczynia ów sympatyczny harmider towarzyszący zazwyczaj zniesieniu jaja, który jest taki miły dla ucha, jeśli się nie wie, że właśnie ten przemożnie rozlegający się wrzask jest numerem Franceski i bynajmniej nie oznacza, że zniosła jajko. Gdakanie Franceski starczyłoby na dobre siedemnaście jajek, ale u Franceski nie ma to żadnego związku, ani zewnętrznego, ani wewnętrznego, ona gubi swoje jajko gdzieś nieuważnie za dnia, pomijając ten fakt milczeniem, o ile go w ogóle zauważa, ale za to właśnie gdacze: wylewnie i w urozmaicony sposób, krótkie urywane gamy, rozwlekłe skargi, szybkie, aż do najwyższych tonacji muśnięte glissanda, dużo tego, a przede wszystkim rozlega się bez przerwy i nader donośnie. Przeważnie na rozkaz, czasem – jak w tej chwili – z nudów, albo, może wskutek termy, niekiedy zaś – sądzę – po prostu z radości życia.”

Johannes Bobrowski (1917–1965) niemiecki poeta, prozaik i eseista

opis numeru cyrkowego w cyrku Scarletto – Francesca.
Młyn Lewina

O czasie

„Mieszkałem w domu pełnym inteligencji przy ul. Mickiewicza 37, na II piętrze. Ale jeśli ktoś się bał, to nie Niemców. Jeżeli niemiecki oficer zobaczył mnie na ulicy i nie otrzymał rozkazu aresztowania mnie, nie miałem się czego bać. Ale gdy polski sąsiad, który zauważył, że kupiłem więcej chleba, niż zwykle – musiałem się bać.”

Władysław Bartoszewski (1922–2015) polski polityk, działacz społeczny, historyk

Ich lebte in einem Haus voller Intelligenzija, in der Mickiewicz-Str. 37, II. Stock. Aber wenn jemand Angst hatte, dann nicht vor den Deutschen. Wenn ein Offizier mich auf der Straße sah und nicht Befehl hatte, mich festzunehmen, musste ich nichts fürchten. Aber der polnische Nachbar, der bemerkte, dass ich mehr Brot kaufte als üblich, vor dem musste ich Angst haben. (niem.)
odpowiedź na pytanie dziennikarza „Był pan w ruchu oporu i pomagał Żydom. Miał pan wtedy sąsiadów, których się obawiał?”.
Oryginalne pytanie dziennikarza: Sie haben für den Widerstand gearbeitet und auch Juden geholfen. Hatten Sie damals Nachbarn, vor denen Sie sich fürchteten? (niem.)
Źródło: wywiad udzielony „Die Welt”, 26 lutego 2011, Eine tragische Gestalt http://www.welt.de/print/die_welt/vermischtes/article12648079/Eine-tragische-Gestalt.html

O domu , O inteligencji

„Panie Premierze, Drodzy Polscy Przyjaciele, Drodzy Państwo, Rodacy!Przywiodła nas tutaj wspólna pamięć, wspólny dług historyczny i wiara w przyszłość. Dzisiaj pochylamy głowy przed tymi, którzy mężnie przyjęli tutaj śmierć; przed tymi, których dążenia, nadzieje, talenty zostały bezlitośnie rozdeptane, przed tymi, kogo się nie doczekano. Nie doczekały się, ale na zawsze zachowały w swoich sercach matki, dzieci, ukochane. W ziemi tej spoczywają obywatele radzieccy, którzy spłonęli w ogniu represji stalinowskich w latach 30., oficerowie polscy, rozstrzelani na podstawie tajnego rozkazu, żołnierze Armii Czerwonej rozstrzelani przez nazistów podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Katyń nierozerwalnie powiązał ich losy. Tutaj obok siebie, jak w bratniej mogile, zyskali wieczne odpoczywanie. Odpoczywanie, ale nie zapomnienie, ponieważ nie może być wytarta z pamięci śmierć męczeńska niewinnych ofiar. Nie można schować prawdy o zbrodniach. Rosja i Polska, jak żadne inne państwa, Rosjanie i Polacy, jak żadne inne narody Europy, musieli przeżyć praktycznie wszystkie tragedie XX w. Zapłacić olbrzymią, zbyt wysoka cenę za dwie wojny światowe, za bratobójcze zbrojne konflikty, za okrucieństwo i nieludzkość totalitaryzmu. Nasz naród, który przeżył koszmar wojny domowej, przymusową kolektywizację wsi, masowe represje lat 30., doskonale rozumie, chyba lepiej niż ktokolwiek inny, co oznacza dla wielu polskich rodzin Katyń, Miednoje, Piatichatki, dlatego że w tym żałobnym rzędzie i miejscach masowych kaźni obywateli radzieckich jest poligon w Butowie pod Moskwą, Góra Siekierna na Sołowkach, rowy egzekucyjne w Magadanie i Workucie, bezimienne mogiły Norylska i Kanału Białomorskiego. Represje niszczyły ludzi nie zważając na ich narodowość, przekonania, wiarę. Ich ofiarami stawały się całe warstwy społeczne w naszym kraju: Kozacy, duchowni, zwykli chłopi, profesorowie, oficerowie – w tym również oficerowie armii carskiej, którzy w swoim czasie wstąpili na służbę do Armii Czerwonej – również ich nie oszczędzono – nauczyciele, robotnicy. Logika była jedna: zasiać strach, obudzić w człowieku najniższe instynkty, podjudzać ludzi przeciwko sobie i zmuszać ich do ślepego posłuszeństwa.Zbrodnie te nie mogą być usprawiedliwione w żaden sposób. W naszym kraju została dokonana jasna ocena polityczna, prawna i moralna zbrodni reżimu totalitarnego. I ocena ta nie podlega żadnej rewizji. Wobec tych grobów, wobec ludzi, którzy przychodzą tutaj oddać hołd swoim bliskim byłoby cyniczne powiedzieć: zapomnijmy o tym, że wszystko zostało w przeszłości. Nie. Jesteśmy zobowiązani pielęgnować pamięć o przeszłości, i oczywiście będziemy to czynić, jakkolwiek gorzka nie byłaby ta prawda. Nie jesteśmy w stanie zmienić przeszłości, ale w naszych siłach jest zachować albo przywrócić prawdę, a to znaczy również sprawiedliwość historyczną. Jest to ciężka praca, praca bardzo żmudna, której podjęli się historycy Rosji i Polski, przedstawiciele społeczeństwa i duchowieństwa. Wracając w przeszłość pracują w imię prawdy, a to znaczy w imię przyszłych stosunków między naszymi krajami. Właśnie taka wspólna droga dla zdefiniowania pamięci narodowej, ran historycznych pozwoli nam uniknąć ślepej uliczki niezrozumienia, wyrównywania rachunków, prymitywnych interpretacji dzielenia narodów na te, które miały rację i te, które były winne, jak to czasami usiłują robić nieodpowiedzialni politykierzy. W ciągu dziesięcioleci cynicznych kłamstw usiłowali zataić prawdę o egzekucjach katyńskich, ale byłoby takim samym kłamstwem obarczanie tą winą narodu rosyjskiego. Historia pisana przez złość i nienawiść jest równie fałszywa i zalakierowana jak wylizana historia w interesie konkretnych ludzi czy grup politycznych. Jestem pewny, że coraz częściej i w Rosji, i w Polsce zdajemy sobie z tego sprawę i jakie by to nie było trudne musimy wychodzić naprzeciwko sobie i zdawać sobie sprawę, że nie sposób żyć tylko i wyłącznie tą przeszłością. Dlatego jesteśmy dzisiaj wspólnie razem tutaj w Katyniu na tej uroczystości z okazji 70. rocznicy polskiej tragedii. Byliśmy wspólnie w Gdańsku w rocznicę wybuchu II wojny światowej. Na jej frontach nasze narody walczyły przeciwko wspólnemu wrogowi i jestem przekonany, że będziemy wspólnie obchodzić jubileusz wielkiego zwycięstwa – w którym główną, decydującą rolę odegrali żołnierze Armii Czerwonej – za które oddały swoje życie setki tysięcy żołnierzy wojska polskiego armii Andersa i Armii Krajowej, obrońcy Moskwy i Warszawy, Westerplatte i Smoleńska. Nasze straty i doświadczenia sojusznicze powinny nas zbliżać do siebie. Nie mamy moralnego prawa pozostawić przyszłym pokoleniom brzemienia nieufności do siebie. We współczesnym świecie, w Europie XXI w. nie ma innej alternatywy dla prawdziwego dobrego sąsiedztwa między narodami Polski i Rosji. Jest to wybór godny naszych dwóch narodów, które są skazane na to sąsiedztwo; wybór godny naszego wspólnego, tragicznego, ale wielkiego losu.Światła pamięć i wieczne odpoczywanie wszystkim, których przyjęła ziemia Katynia. Pokoju, pomyślności i dobrobytu dla żyjących obecnie.Dziękuję.”

Władimir Putin (1952) rosyjski polityk

przemówienie wygłoszone podczas obchodów 70 rocznicy zbrodni katyńskiej, tekst za PAP.
Przemówienia rocznicowe
Źródło: interia.pl, 7 kwietnia 2010 http://fakty.interia.pl/raport/70-rocznica-zbrodni-katynskiej/news/przeczytaj-pelna-tresc-przemowienia-putina-w-katyniu,1461636,6896

Serce , O życiu , O śmierci , O nienawiści

„Mamy do czynienia z terrorystami, którzy nie są prawdziwymi Turkami. (…) Kto jest przeciwko Turcji, powinien trząść się ze strachu. Nas nikt nie zdoła zastraszyć. Nie przyjmujemy rozkazów od nikogo poza Bogiem.”

Recep Tayyip Erdoğan (1954) polityk turecki

o uczestnikach masowych protestów w tureckich miastach.
Źródło: Michał Kokot, Wojna Erdogana. Setki aresztowanych, ale bunt nie gaśnie, „Gazeta Wyborcza”, 18 czerwca 2013

O Bogu , O wojnie , O strachu

„Żukow latem 1941 r. kazał rozstrzeliwać rodziny żołnierzy, którzy dostali się do niemieckiej niewoli. Gdyby ten rozkaz wprowadzono w życie, pod murem musiałby stanąć sam Stalin.”

Antony Beevor (1946) brytyjski historyk

Źródło: Tomasz Kizny, 750 tysięcy strzałów w tył głowy, „Gazeta Wyborcza”, 2–3 marca 2013.

O życiu

„Rozkaz stawia uszy na baczność.”

Antoni Regulski

„To co się działo w Polsce po wojnie to nie była „wojna domowa”, jak określiła to „Gazeta Wyborcza”. Nie było dwóch równoprawnych stron, lecz agresja z zewnątrz półmilionowej armii sowieckiej, która okupowała kraj i rękami swoich polskich towarzyszy pacyfikowała wszelki opór. Michał Rola-Żymierski, Naczelny Dowódca Wojska Polskiego, wydał w 1945 roku rozkaz aby w toku walk nie brać do niewoli partyzantów, czyli ich rozstrzeliwać, a do odpowiedzialności karnej pociągać wszystkich, którzy udzielali partyzantom jakiejkolwiek pomocy, nie wyłączając członków najbliższej rodziny. Ten autentyczny zbrodniarz jest idolem generała Jaruzelskiego.”

Leszek Żebrowski (1955) polski historyk, ekonomista i publicysta

Źródło: Kim naprawdę byli Żołnierze Wyklęci, blogpress. pl, 4 kwietnia 2012 http://www.blogpress.pl/node/12289

O wojnie , O pomocy

„Ostatni fakt zamachu na Hitlera łącznie z położeniem wojennym Niemiec doprowadzić może do ich załamania się w każdej chwili. Zmusza to nas do stałej i pełnej gotowości do powstania. Z tego względu wydałem rozkaz stanu czujności do powstania z dniem 25 lipca godzina 0:01, nie wstrzymując przez to dotąd wykonywanej „Burzy.””

Tadeusz Komorowski (1895–1966) polski generał, dowódca AK, polityk emigracyjny

meldunek komendanta AK do Londynu, Warszawa, 21 lipca 1944.
Źródło: Powstanie Warszawskie, Warszawa 2004, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, s. 27.

„Nikt na świecie nie jest usprawiedliwiony z tej racji, że działał na rozkaz. Albo że kierował się poczuciem honoru. Koniec z rzymskimi cnotami. Koniec z kretynizmem militarnej moralności.”

Leszek Kołakowski (1927–2009) polski filozof

Źródło: Casus Eichmanna (1961), cyt. za: „Gazeta Wyborcza”, 19–20 lipca 2014.

„Wybaczam wam zło, jakie mi wyrządziliście. Kapłani, błagam, niech każdy z was ofiaruje za mnie mszę. Głosy pochodziły od Boga. Wszystko co uczyniłam, pochodziło z Bożego rozkazu. Moje objawienia pochodziły od Boga.”

Joanna d'Arc (1412–1431) francuska bohaterka narodowa, święta Kościoła katolickiego

krzycząc na stosie.

O Bogu , O złu

„Wielokrotnie dochodziły nas słuchy, że możni (…) z terenu Tracji, lekceważąc sobie ustawy wydane przez cesarzy i naturalne prawa ludzkie, a także i nasze rozkazy, w dalszym ciągu wciskają się na tereny wiejskie bądź drogą kupna, bądź też darowizny lub spadku, (…) tyranizując biedaków wypędzają ich z własnych pól, wypierają ich z ziemi, która do nich należy. Wskutek tego, po rozpatrzeniu [tych spraw] (…) ustanawiamy prawo następujące (…) wszyscy ci, którym prawa poprzedników naszych wzbraniały nabywania ziemi biedaków, a którzy (…) ośmielili się wcisnąć do jakiejkolwiek wsi lub osady lub w ogóle zagarnąć mienie biedaka – niechaj natychmiast, nie uciekając się do żadnych wykrętów i zwłoki, usuną się z gruntu zdobytego w podobny sposób, przy czym nie będzie im przysługiwało prawo roszczenia pretensji do jakichkolwiek odszkodowań.”

Konstantyn VII Porfirogeneta (905–959) bizantyński cesarz, uczony, mecenas

ustawa Konstantyna VII Porfirogenety o możnych, którzy zagarniają grunta biedaków.
Źródło: M.H. Serejski (oprac.), Upadek Cesarstwa Rzymskiego i początki feudalizmu na Zachodzie i w Bizancjum. Materiały źródłowe do historii powszechnej epoki feudalnej

O ustawie , O historii

„Inna sprawa, że ci „naziści” to jednak jakieś głupki. Przecież już Caryca Leonida w słynnym poemacie Janusza Szpotańskiego uczyła, jak nawijać: „Wot Gitler, kakoj to durak. On się przechwalał zbrodnią swoją. A mudriec, to by sdiełał tak: Nu czto, że gdzieś koncłagry stoją? Nu czto, że dymią krematoria? Taż w nich przetapia się historia! Niewoli topią się okowy! Powstaje sprawiedliwszy świat! Rodzi się typ człowieka nowy!”. Toteż odnowiona lewizna opanowała tę nową sztukę nawijania do perfekcji, dzięki czemu pan doktor Edelman śmiało może dziś nawoływać do chwytania za noże, bo jużci – rżnąć w słusznej sprawie wolno jak najbardziej i nikt nie ośmieliłby się postawić mu zarzutu „podżegania” czy choćby „siania nienawiści”, nawet gdyby nie był słynnym i zatwierdzonym bohaterem. Nawet rząd „silnego człowieka polskiej prawicy”, czyli pana premiera Marcinkiewicza, przestraszył się naporu oskarżeń zainspirowanych i obstalowanych u zagranicznych współpracowników przez przypieraną do ściany tubylczą razwiedkę i na gwałt postarał się o alibi, zamykając do lochu przedstawicieli „nazistowskiego podziemia.””

Stanisław Michalkiewicz (1947) polski pisarz i publicysta

Osobiście powinienem się z tego małodusznie cieszyć, bo gdyby nie ci „naziści”, to kto wie – może niezawisły sąd dostałby rozkaz wpakowania do lochu mnie?
Źródło: „Najwyższy Czas!”, wydanie 28–29 (843–844), 15 lipca 2006

O świecie , O historii , O czasie , O perfekcji

„Nie nadaję się do bezmyślnego wykonywania rozkazów.”

Brad Pitt (1963) aktor amerykański

Źródło: wywiad, 2004 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=19991

„Rozkazy w miłości nie budzą sprzeciwu. Gdy budzą – to już nie miłość.”

Lech M. Jakób (1953)

O miłości

„Wydałem rozkaz wszczęcia jawnej walki w Warszawie dnia pierwszego sierpnia 1944, w chwili gdy armia czerwona znajdowała się u samych wrót naszej stolicy i kiedy wszystkie względy wojskowe zdawały się wskazywać, że chwila dojrzała do otwarcia bitwy na tym odcinku. Wydałem te rozkazy ufając, że bitwa rozpoczęta wewnątrz miasta przez nasze siły zostanie niezwłocznie poparta przez wojska sowieckie, przez wznowioną ofensywę, przez bombardowanie niemieckich obiektów wojskowych, przez rzucanie nam materiałów wojennych. Nie zamierzam ani oskarżać, ani odpierać zarzutów. Muszę jednak podkreślić, że kosztem niesłychanych poświęceń uczyniliśmy wszystko, co leżało w ludzkiej mocy, by w naszym Kraju wziąć udział w wysiłku wojennym Sojuszników i aby przyspieszyć nasze wyzwolenie. Było również naszym życzeniem wykazanie naszej dobrej woli oraz uczynienie możliwym porozumienia dzięki wspólnej walce przeciwko wspólnemu wrogowi. Jest straszną tragedią naszego Narodu, że cel ten nie został osiągnięty i że w godzinie zwycięstwa nad Niemcami Polska nie odzyskała ani niezależności, ani wolności. Dla mnie szczególnie smutną i tragiczną jest świadomość, że tysiące mych byłych żołnierzy obecnie wypełniają sowieckie więzienia i obozy koncentracyjne. Pragnę również podkreślić, że autorytet moralny Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych oraz ich przywódców i głębokie zaufanie, jakim cały Naród Polski ich obdarzał, były dla nas źródłem natchnienia i otuchy, z którego czerpaliśmy konieczną siłę do prowadzenia naszej walki.”

Tadeusz Komorowski (1895–1966) polski generał, dowódca AK, polityk emigracyjny

Źródło: Tadeusz Bór-Komorowski w relacjach i dokumentach, opracował Andrzej Kunert, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2000, s. 411.

O zaufaniu , O wysiłku , O wolności , O sile

„Z mojej strony mogę tylko życzyć Drugiej Republice Ugandy powodzenia i pomyślnych wiatrów. Mój rząd w odpowiednim czasie przygotuje uczciwe, sprawiedliwe i w pełni wolne wybory powszechne… Ja udam się wtedy z powrotem do koszar i będę wykonywał rozkazy nowo wybranego prezydenta. Mój rząd święcie wierzy w pokój i braterstwo między narodami… Będę utrzymywał dobre stosunki z krajami całego świata… Nie wierzę w system jednopartyjny.”

Idi Amin (1925–2003) dyktator Ugandy

Źródło: Joseph Kamau, Andrew Cameron, Lust to Kill: The rise and Fall of Idi Amin, cyt. za: Shelley Klein, Najgroźniejsi dyktatorzy w historii, op. cit., s. 182.

O pokoju , O historii , O czasie