Cytaty na temat sumienie (440 cytatów)

„Niemal każdy człowiek popełnia w swoim życiu czyny, których przychodzi mu się wstydzić po latach. Im kto w społeczeństwie wyższą pozycję zajmuje, lub piastuje poważniejsze stanowisko, tym łatwiej mu ów błąd życiowy z płaszczyzny osobistej przenieść na płaszczyznę ogólną, publiczną. Wybitni ludzie są bowiem bacznie obserwowani przez innych i rozliczani z najdrobniejszych nawet posunięć. Taka jest oto przyczyna – oczywiście przedstawiona w największym skrócie – że o niecnych sprawkach możnych tego świata wiemy tak wiele i z taką lubością nimi się zajmujemy. A może chodzi tu o uspokojenie własnego sumienia?”

Marek Żukow-Karczewski (1961) polski historyk, publicysta i działacz społeczny

Źródło: Brzydkie sprawki wielkich krakowian, „Gazeta Krakowska” nr 295, 18 grudnia 1992, s. 6.

O ludziach , O błędach

„Życie to taki dziwny teatr, gdzie tragedia miesza się z farsą, scenariusz piszą sami aktorzy, suflerem jest sumienie i nigdy nie wiadomo kiedy otworzy się zapadnia.”

Andrzej Majewski (1966) pisarz i fotografik polski

O życiu

To tłumaczenie czeka na recenzję. Czy to jest poprawne?

„Dobrzy przyjaciele, dobre książki i śpiące sumienie: to jest idealne życie.”

Mark Twain (1835–1910) amerykański pisarz, satyryk, humorysta

O książkach , O życiu

„Szczęście jest przyjemnością wolną od wyrzutów sumienia.”

Sokrates (-470–-399 p. n. e.)

O szczęściu , O przyjemności

„Ludzie, którzy są naprawdę źli, którzy wyrządzają zło i sprawiają cierpienie innym, nigdy nie czują się winni, nigdy nie mają najmniejszych wyrzutów sumienia.”

Jonathan Kellerman (1949)

Oczy do wynajęcia

O ludziach , O cierpieniu , O złu

„Dni spokojne, rok niegłodny, sen smaczny, czyste sumienie…”

Hieronim Morsztyn (1581–1623) poeta polski

Źródło: Fortunne lata

O snach

„Sumienie to tysiąc świadków.”

Kwintylian (35–96)

Conscientia mille testes. (łac.)

„Boga nie ma – jest tylko sumienie.”

Fiodor Dostojewski (1821–1881) pisarz rosyjski

O Bogu

„My mówimy o sprawiedliwości opartej wyłącznie na sumieniu ludzkim, sprawiedliwości, która jest zgodna z sumieniem dziecka; jej istotę wyraża proste słowo: równość.”

Michał Bakunin (1814–1876) rosyjski myśliciel, rewolucjonista

Egalitaryzm

O dzieciach , O sprawiedliwości

„Cóż może powiększyć szczęście człowieka, który cieszy się zdrowiem, nie posiada długów i ma czyste sumienie?”

Adam Smith (1723–1790) brytyjski myśliciel

O szczęściu

„On nie umarł za ciebie lecz po to, by Syjonu wiara zabiła nas.
Bóg to twoje sumienie, to nie semicki fetysz, który nadstawia twarz
Krzyż splamił twój honor wiecznego wojownika kłamstwem zamienił w psa
Nie wybaczaj nikomu prawdziwa wiara krzyczy abyś bronił jej praw!”

Mariusz Szczerski (1970–2005) wokalista polski (Honor)

Cytaty z utworów zespołu Honor
Źródło: Ostatni Drakkar

O Bogu , O kłamstwie , O wierze

„Upaść może naród wielki, ale zginąć tylko nikczemny. Udowodnijcie swoim wyborem, że nie jesteśmy narodem nikczemnym. SOS! Ratujcie najpiękniejsze tradycje naszego narodu, tolerancję, poszanowanie drugiego człowieka, wolność sumienia, wolność myśli i przekonań.”

Ryszard Siwiec (1909–1968) żołnierz AK, zmarły śmiercią samobójczą przez samospalenie

Źródło: Usłyszcie mój krzyk! 46. rocznica samospalenia Ryszarda Siwca http://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/679910,Uslyszcie-moj-krzyk-46-rocznica-samospalenia-Ryszarda-Siwca, polskieradio.pl, 8 września 2014.

O myślach , O wolności , O myśleniu

„Ich niezawiniona (nieprzezwyciężalna) ignorancja nie zbawi ich, jeśli jednak boją się Boga i żyją w zgodzie ze swym sumieniem, Bóg w swym nieskończonym miłosierdziu dostarczy im środków koniecznych do zbawienia, a gdyby to było konieczne, ześle raczej anioła, by pouczył ich o wierze katolickiej, niż miałby pozwolić, by zginęli poprzez niezawinioną ignorancję.”

Tomasz z Akwinu (1225–1274) filozof i teolog katolicki

Źródło: „Zawsze Wierni” nr 6 (175), listopad-grudzień 2014, s. 64.

O Bogu , O wierze , O aniołach

„Czym są dla nas zwierzęta: przykładem, pouczeniem czy wyrzutem sumienia?”

Stefan Kisielewski (1911–1991) polski publicysta, działacz polityczny, kompozytor

O zwierzętach

„Wrogość, okrucieństwo, uciecha z prześladowania, z napadania, ze zmiany i zniszczenia – wszystko to, zwrócone przeciw posiadaczom takich instynktów, o t o początek „nieczystego sumienia”. Człowiek, który z braku zewnętrznych wrogów i oporów, wtłoczony w gniotącą cieśń i prawidłowość obyczaju, niecierpliwie sam siebie targał, prześladował, gryzł, zakłócał i katował, to o kraty swej klatki raniące się zwierzę, które się chce „obłaskawić”, ten nędzarz, czujący brak i trawiony tęsknotą za pustynią, który z samego siebie stwarzać sobie musiał przygodę, miejsce tortury, puszczę niepewną i niebezpieczną – ten szaleniec, ten stęskniony i zrozpaczony więzień stał się wynalazcą „nieczystego sumienia”. Od niego jednak rozpoczęła się największa i najstraszniejsza choroba, z której ludzkość po dziś dzień nie ozdrowiała, człowiek rozchorował się na człowieka, na siebie samego: wskutek gwałtownego odcięcia się od przeszłości zwierzęcej, niejako skoku i runięcia w nowe położenie i warunki bytu, wskutek wypowiedzenia wojny starym instynktom, na których polegała dotąd jego siła, uciecha i straszliwość.”

Friedrich Nietzsche książka Z genealogii moralności

Z genealogii moralności (1887)

O wrogości , O wojnie , O chorobach , O sile

„(…) naród, który traci pamięć, traci sumienie.”

Zbigniew Herbert (1924–1998) polski poeta

Źródło: Sławomir Abramowicz, Tomasz Balbus, Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, IPN, 2002, przedmowa, s. VII.

„Demokracja nie powierza władzy temu, kto nie składa jej hołdu ofiarowując jej swoje sumienie i smak.”

Nicolás Gómez Dávila (1913–1994)

Demokracja

O demokracji

„Królem jestem ludzi, nie sumienia.”

Stefan Batory (1533–1586) król Polski w latach 1576-1586

przytoczone przez Krzysztofa Kraińskiego, Pastyla (…), czwarta i piąta część, 1617. Zygmuntowi Augustowi przypisywane jest podobne stwierdzenie: Nie jestem królem waszych sumień!

O ludziach

„Krętacze: cwaniacy z tłumikiem sumienia.”

Antoni Regulski

„(…) chorobą Francji była swawola. Kochano godność królewską, ale nie władzę. Król obawiał się poddanych, ci zaś grzeszyli, by wzbudzić postrach: płacił im za usługi, należące się darmo; złotem odkupywano występki, za które należało karać gardłem, dawano pensje, by powstrzymać od rokoszu. Swawola była sumienia, a konieczność zbrodni. Głaskano chorobę podarkami, a ona wzmagała się dzięki takiej łagodności.”

Armand Jean Richelieu (1585–1642) francuski książę, kardynał

Testament polityczny (1642)

Kochać się

„Zbawiciel mówi: Jarzmo Moje jest słodkie, a brzemię lekkie. Weź więc to słodkie jarzmo i lekkie brzemię na siebie, czyli bądź pobożną. Nie jest to wcale ani tak trudne, ani tak przykre jak się na oko wydaje: co dzień rano zastanów się po pacierzu nad którąś prawdą wiary lub nad swymi skłonnościami i wadami. Postanów wady swe zwyciężać, a skłonności przyrodzone umartwiać lub ćwiczyć się w pewnej cnocie w ciągu dnia i pamiętaj o tym postanowieniu przy wszystkich twoich czynnościach. Wieczorem zaś uczyń rachunek sumienia czy w postanowieniach uczynionych wytrwałaś, żałuj za grzechy i uchybienia, postanów się nazajutrz poprawić i na drodze cnoty do doskonałości postępować.”

Zygmunt Gorazdowski (1845–1920) polski duchowny katolicki, święty Kościoła katolickiego

Źródło: Zygmunt Gorazdowski (św.): Pamiętaj, że kto nie postępuje naprzód, ten się cofa http://skarbykosciola.pl/xx-wiek/zygmunt-gorazdowski-pamietaj-ze-kto-nie-postepuje-naprzod-ten-sie-cofa/

O wierze , O wieku

„Zanim będę mógł żyć w zgodzie z innymi ludźmi, przede wszystkim muszę żyć w zgodzie z sobą samym. Jedyna rzecz, jaka nie podlega przegłosowaniu przez większość, to sumienie człowieka.”

Harper Lee książka Zabić drozda

Postać: Atticus Finch
Zabić drozda

„Powiedz grzesznikom, że zawsze czekam na nich, wsłuchuję [się] w tętno ich serca, kiedy uderzy dla mnie. Napisz, że przemawiam do nich przez wyrzuty sumienia, przez niepowodzenie i cierpienia, przez burze i pioruny, przemawiam przez głos Kościoła, a jeżeli udaremnią wszystkie łaski moje, poczynam się gniewać na nich, zostawiając ich samym sobie i daję im, czego pragną.”

Faustyna Kowalska książka Dzienniczek

Dzienniczek
Źródło: 1728, s. 479.

O cierpieniu , O czekaniu , Niepowodzenie , Serce

„Niesprawiedliwym i niedozwolonym jest wszelki monopol wychowawczy czy też szkolny, który fizycznie lub moralnie zmusza rodziny do posyłania dzieci do szkół państwowych, wbrew obowiązkom chrześcijańskiego sumienia, a także wbrew słusznym ich upodobaniom.”

Pius XI (1857–1939) papież

Źródło: encyklika Divini illius magistri.

O dzieciach

„Panowie sędziowie! Ani jako gauleiter, ani jako pisarz polityczny nie popełniłem nigdy żadnej zbrodni i dlatego z czystym sumieniem oczekuję waszego wyroku.”

Julius Streicher (1885–1946) niemiecki dziennikarz, nazista

wypowiedziane w dniu 31 sierpnia 1946 w norymberskim Pałacu Sprawiedliwości jako ostatnie słowo w procesie (powyżej zacytowano tylko jego fragment).
Źródło: Joe J. Heydecker, Johannes Leeb, Proces w Norymberdze, tłum. Marek Zeller, Świat Książki, Warszawa 2006, ISBN 8324701583, s. 416.

O książkach , O świecie , O sprawiedliwości

„Moralność przynosi straty – całkowity paraliż sumienia.”

Ryūnosuke Akutagawa (1892–1927) japoński pisarz

Aforyzmy

O stracie , O morzu

„Najwyższą instancją ludzką jest sumienie obiektywizowane poszukiwaniem prawdy.”

Bolesław Piasecki (1915–1979) polski polityk

O poszukiwaniu

„Tak powinieneś się zachowywać w każdym czynie i w każdej myśli, jak gdybyś dziś miał umrzeć. Gdybyś miał czyste sumienie, nie bałbyś się bardzo śmierci.”

Tomasz à Kempis książka O naśladowaniu Chrystusa

O naśladowaniu Chrystusa
Źródło: księga pierwsza, rozdział 23.1

O śmierci , O myślach , O myśleniu

„Uczyniłyśmy tylko to, co uważałyśmy za właściwe przed Bogiem i własnym sumieniem.”

Maria Luiza Merkert (1817–1872) niemiecka zakonnica

fragment pisma z 1850 do władz cywilnych Nysy.
Źródło: s. M. Margarita Gabriela Cebula CSSE – Czcigodna Służebnica Boża Maria Merkert. Wydawnictwo Świętego Krzyża. Nysa. 2006. ISBN 83-904652-2-1, s. 12.

O Bogu

„Zbyt często czyste sumienie jest tylko rezultatem marnej pamięci.”

Ambroży z Mediolanu (339–397) biskup Mediolanu, Doktor i święty Kościoła katolickiego

„Jeśli będę musiał, pójdę do grobu z uśmiechem na ustach, bowiem świadomość tego, że mam na sumieniu pięć milionów Żydów, napawa mnie uczuciem wielkiej satysfakcji.”

Adolf Eichmann (1906–1962) niemiecki funkcjonariusz nazistowski, zbrodniarz wojenny

Źródło: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, s. 252.

O książkach , O świecie , O uśmiechu , O emocjach

„Nic bardziej nie czyni człowieka tchórzliwym i pozbawionym sumienia niż chęć podobania się wszystkim.”

Marie von Ebner-Eschenbach (1830–1916) pisarka austriacka

„Co by dał, aby móc być z czystym sumieniem homoseksualistą, artystą, kokainistą – w ogóle jakimś „istą”, wszystko jedno jakim – nawet sportsmenom zazdrościł manii sportowej. A był tylko skomplikowanym umetafizycznionym masochistą.”

Stanisław Ignacy Witkiewicz książka Pożegnanie jesieni

o Atanazym.
Pożegnanie jesieni

„Sumienie (…) nie jest wszędzie takie samo. jest niemal zawsze rezultatem obyczajów i klimatu, skoro na przykład Chińczycy nie stronią od zachowań które by przerażały Francuzów.”

Donatien Alphonse François de Sade (1740–1814)

Historia Julietty, czyli Powodzenie występku

O zachowaniu

„Nie kładź się nigdy do łóżka bez wcześniejszego zrobienia rachunku sumienia z całego minionego dnia i zwrócenia wszystkich swoich myśli do Boga. Następnie oddaj i poświęć siebie, a także wszystkich chrześcijan, Bogu. Ponadto ofiaruj na chwałę Jego majestatu odpoczynek, który rozpoczynasz i nie zapominaj nigdy o Aniele Stróżu, który jest zawsze z tobą.”

Ojciec Pio (1887–1968) włoski zakonnik i duchowny, święty kościoła katolickiego (ojciec Pio)

Źródło: Dobrego dnia! Myśli..., op. cit., s. 99.

O aniołach , O myślach , O myśleniu , O zapominaniu

„Laickość jest zasadą, która ma jednoczyć, a nie dzielić. Wbrew temu, co sądzi się czasem w krajach, które nas nie znają, nie chodzi o kwestionowanie religii. Laickość to wolność sumienia dla każdego, prawo do wiary lub niewiary. Laickość to też gwarancja, że religia nie będzie wpływać na nasze życie polityczne i publiczne, nasze miejsca publiczne.”

François Hollande (1954) Prezydent Francji

Źródło: rozmowa Adama Michnika i Dominiki Pszczółkowskiej, Europo. Nie możesz tylko zaciskać pasa, „Gazeta Wyborcza”, 10–11 marca 2012.

O życiu , O wierze , O religii , O wolności

„Gdybym wiedziała, że szczęście zakonnicy polega na pobłażaniu sobie we wszystkim… by każda czyniła co jej się podoba… to nie chciałabym była robić nikomu przykrości, bo i mnie nie miło słuchać, że siostry narzekają, ale rozumię to tak i według tego postępuję… gdy mam ten obowiązek, inaczej postępować nie mogę i obciążać sumienia.”

Maria Teresa Dudzik (1860–1918) polska zakonnica

Wspomnienia. Teresa Dudzik – Historia Zgromadzenia. Archiwum P.O.S. w Rzymie, s. 70–71.
Źródło: o. Joachim Roman Bar OFMConv., s. Karolina Maria Kasperkiewicz Sł. NSJ – Polscy święci. Służebnica Boża Teresa Dudzik. t.7. ATK. Warszawa. 1985, s. 284.

O szczęściu , O historii , O siostrze

„Dzisiaj często spotykamy się ze zjawiskiem opluwania własnego gniazda. Ludzie, zwłaszcza niezbyt wykształceni, natrząsają się z naszej przeszłości historycznej, nie doceniają wielkiej ofiary, każdej kropli krwi wylanej za naród czy każdej kropli potu z czoła rolnika, która wsiąkła w ziemię ojczystą. To wszystko wskazuje na wielką potrzebę wołania o szacunek dla dziejów narodowych, dla trudów pokoleń, które minęły, dla ich ofiarnej krwi wylanej w powstaniach, w walce o wolność ojczyzny, na wszystkich kontynentach czy w ostatnim powstaniu warszawskim. Chociaż wiele zrywów było nieudanych, jednakże zawdzięczamy im to, że sumieniu międzynarodowemu przypominały o naszym narodzie. Ich praca, trud i ofiarne poświęcenie dało taki rezultat, że obecnie jesteśmy.”

Stefan Wyszyński (1901–1981) polski duchowny katolicki, prymas

wypowiedziane w 1964.

O ludziach , O wolności , O przeszłości , O walce

„Zadaniem naszym jest dzisiaj odkłamanie treści wyrazu „socjalizm”, oczyszczenie tego pojęcia z nalotu zbrodni leninizmu i stalinizmu, przywrócenie czerwonemu sztandarowi jego nieskalanego blasku. Przed klasą robotniczą staje zadanie wywalczenia demokracji socjalistycznej, to znaczy wolności sumienia, myśli, słowa żywego i drukowanego, zgromadzeń i pochodów, związków zawodowych i stronnictw politycznych na gruncie społecznych form gospodarczych.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Na 1 Maja 1970 roku, w: Adam Ciołkosz. Polityk – pisarz – historyk socjalizmu, praca zbiorowa, red. Józef Żmigrodzki, Londyn 1972 http://lewicowo.pl/na-1-maja-1970-roku/.

O demokracji , O myślach , O wolności , O myśleniu

„Król ścięty! … dziw tak rzadki w kronikach ludzkości
Wart zapewne zdziwienia, wart wielkiej litości,
Lecz raczcie się zapytać własnego sumienia,
Czy wart jest w sercach sprawiać tak wielkie wzburzenia?
(…)
Oto niegodny sąsiad, co was świeżo zdradził,
Z urąganiem na chleb wasz wojska w kraj wprowadził,
A gdy wam wolność, honor, majątki odjęto –
Wy płaczecie, że króla o mil trzysta ścięto!
Polacy! nie nicujmy robót obcych/naszych rządów,
Zrzućmy dzikie wrażenia odwiecznych przesądów;
Wszyscy ludzie są równi: czy król, czy poddany –
Jak kto prawu zawinił, tak będzie karany.
(…)
Alboż te milijony ludzi niezliczone
Są dla kilku despotów igraszki stworzone?
Nie, ludzie! Czas się wybić z tej grubej podłości,
Chciejmy się lepiej poznać na naszej zacności!
Ludwik zginął, tak chciała krajowa ustawa,
Żałujmy go jako człeka, lecz szanujmy prawa.
Daj Boże, by ten przykład przez mocne wrażenia
Oszczędził nam potrzebę jego powtórzenia,
Lecz jeśli ich poprawić i ten nie jest zdolny –
Mówmy: niech zginą króle, a świat będzie wolny.”

Jakub Jasiński (1759–1794) polski poeta i generał

O Bogu , O ludziach , O świecie , O ustawie

„Moje Przyrzeczenie nie jest przysięgą ani ślubowaniem. Przestrzeganie Prawa Harcerskiego jest sprawą mego honoru i źródłem radości, „wędrówką ku szczęściu”. Za wypełnienie Przyrzeczenia odpowiadam przed własnym sumieniem.”

Stefan Mirowski (1920–1996) polski instruktor harcerski, specjalista w zakresie normalizacji

styczeń 1996 r.
„Styl życia” hm. Stefan Mirowski
Komentarz do Przyrzeczenia harcerskiego

„Wiesz, nie próbuj mi wybaczać moich błędów,
nie chcę być jak reszta i żyć od weekendu do weekendu,
w morzu fermentu i wyrzutów sumienia,
bezsensu, powodzenia, uważaj na zakrętach.”

Miuosh (1986)

Ulice bogów
Źródło: utwór Ambicje

„Straszne, po prostu niesamowite wrażenie robią --lament dzieci, które stoją na ulicach --i proszą o jałmużnę lub skarżą się, że nie mają gdzie przenocować. Na rogu Leszna i Karmelickiej dzieci co wieczora zalewają się gorzkimi łzami. Choć słyszę ten płacz codziennie wieczorem, nie mogę do późnej nocy --tych parę groszy, które daje im co wieczór, nie mogą uspokoić mojego sumienia”

Emanuel Ringelblum (1900–1944) polski historyk narodowości żydowskiej

Kronika getta warszawskiego
Źródło: s. 347.

O dzieciach , O wrażeniach , O płaczu , Łza

„Chciałem stworzyć postać wiarygodnie podłą, szemraną, tchórzliwą, żądną pieniędzy… ale też starałem się zrozumieć i pokazać, dlaczego ten człowiek jest właśnie taki. Nie musiałem bronić Chilona. Obrony podjął się już sam Sienkiewicz, nawracając go i przywracając mu sumienie.”

Jerzy Trela (1942) polski aktor

o roli w filmie Quo vadis.
Źródło: Jestem ostrożny, „Życie Warszawy”, nr 215, 14 września 2001

O życiu

„Brak strachu nie wynika z czystego sumienia, lecz z braku świadomości bliskości śmierci.”

Orhan Pamuk książka Biały zamek

Biały zamek (1979)

O śmierci , O strachu

„Głośno krzyczy me sumienie,
Chętnie je na cichsze zmienię!”

Jan Sztaudynger (1904–1970) poeta polski, satyryk

„W wiekuistej ojczyźnie serca błogosławionych wzajemnie się oświecają jasnością i prześwietlają czystością; tam patrzy się w twarz każdego i przenika sumienie; tam żaden duch nie ukrywa się za zasłoną ciała przed oczyma drugiego; ciało też natychmiast będzie wszędzie tam, gdzie tylko duch zapragnie.”

Bonawentura z Bagnoregio (1221–1274) franciszkanin, kardynał, doktor Kościoła, filozof, teolog, święty katolicki

Źródło: Rozmowy z samym sobą o czterech rodzajach modlitwy myślnej

O ojczyźnie , Serce

„Komuna nie uznaje żadnego państwa i dąży do tego, aby wszystkie potrzeby ludzkie zbiorowe, wymagające organizacji, zaspokajane były przez swobodne stowarzyszenia. Nieuznawanie państwa wyraża się w postępowaniu prywatnym każdego z jej członków.
a) Członek komuny nie podaje skarg do sądu.
b) Nie bierze udziału w sądach przysięgłych.
c) Nie świadczy przed sądem, chyba w celu ocalenia podsądnego.
d) Nie przyjmuje wezwania sądowego w sprawach cywilnych.
e) Nie wykonywa wyroków sądowych, które mu dają moc krzywdzenia kogoś.
f) Nie denuncjuje złodziei ani zbrodniarzy przed policją.
g) Nie pomaga policji w wykryciu lub schwytaniu przestępcy.
h) Nie przyjmuje żadnej posady w służbie policyjnej lub jakiej bądź służbie rządowej.
i) Nie bierze udziału w żadnych instytucjach przez rząd zakładanych lub protegowanych (jak np. kuratoria trzeźwości, czytelnie wiejskie, zakłady dobroczynności itp.).
k) Nie bierze udziału w żadnych objawach legalizmu rządowego ani w żadnych składkach przez rząd inicjowanych (jak np. proponowane gminom wiejskim składki na pomniki, szkoły, czytelnie).
l) Jeżeli nie może odmówić złożenia przysięgi (jak np. w wojsku), to jednak nie przywiązuje do niej żadnej wartości wewnątrz sumienia swego.
m) Jeżeli nie może odmówić służby wojskowej, to jednak w razie wojny zachowuje się tak, by nie szkodzić ludziom, zatem zupełnie biernie.
n) Nie uznaje żadnych praw cywilnych, jakie rząd daje w małżeństwie nad żoną i dziećmi.
o) Nie oddaje dzieci do szkół rządowych.”

Edward Abramowski (1868–1918) polski filozof i działacz polityczny

Źródło: Ustawa stowarzyszenia „Komuna” z: Edward Abramowski, Pisma, tom I http://dir.icm.edu.pl/pl/Pisma/Tom_1/322, Warszawa 1924

O małżeństwie , O wojnie , O dzieciach , O ustawie

„Jako Żyd tak i starosta są ludzie królewscy. (…)
Ja panuję nad ludem, a Bóg nad sumieniami. Trzy albowiem są rzeczy, które Bóg zachował sobie: z niczego coś stworzyć, przyszłość przewidzieć, sumieniami władać.”

Stefan Batory (1533–1586) król Polski w latach 1576-1586

gdy starosta lwowski odrzucił pozew, którego autorem był Żyd; w wyniku interwencji królewskiej urzędnik musiał stanąć przed sądem.
Źródło: Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny wiek

O Bogu , O ludziach , O zachowaniu , O wieku

„ZBIGNIEW CYBULSKI – SUMIENIE POKOLENIA za ten jeden choćby film, pozostanie na zawsze GWIAŹDZISTYM DYJAMENTEM.”

Tadeusz Jurasz (1930–2019) polski aktor

mowa o filmie Popiół i diament.
Źródło: „Cześć, starenia!” Zbyszek Cybulski we wspomnieniach, zebrała i opracowała Mariola Pryzwan.

„Wrażliwość sumień i szacunek dla godności człowieka pozostaną dla następnych pokoleń świadectwem nie mniej wymownym niż zapiski zachowane w archiwach dawnej SB. Musi więc niepokoić sytuacja, gdy parlament zdaje się okazywać większe zainteresowanie nominacją Jezusa na króla Polski niż troską o podstawowe prawa osoby ludzkiej, wyrażane choćby w prawie do dobrego imienia”

Józef Życiński (1948–2011) polski duchowny katolicki, arcybiskup lubelski

Źródło: Prawda historii a humanizm Ewangelii, „Tygodnik Powszechny”, 15 stycznia 2007, za: „Gazeta Wyborcza” http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,53600,3848228.html

O prawdzie , O zachowaniu , O historii

„Ludzie doświadczeni mówili mi, że kto ma czyste sumienie, czuje się szczęśliwy i zadowolony, a przecież pełny żołądek daje nie najgorsze wyniki, tylko tańszym kosztem i bez większej fatygi. Gdy człowiek porządnie i zdrowo się pożywi, staje się pobłażliwy i szlachetny, wspaniałomyślny i czuły.”

Jerome K. Jerome (1859–1927) pisarz angielski

Trzech panów w łódce nie licząc psa

O ludziach

„Wyobraźcie sobie dyskusję na temat obywatelskiego projektu ustawy o przymusowej kastracji księży. Albo na temat ustawowego zakazu operowania raka prostaty z trzema tylko wyjątkami (groźba śmierci mężczyzny, amputacji penisa i całkowitej impotencji), w których i tak lekarz, powołując się na klauzulę sumienia, mógłby odmówić mężczyźnie leczenia (o znieczuleniu nie wspominając). Lub o wycofaniu z aptek viagry, która zwiększa ryzyko zawału, a przecież nieodpowiedzialni panowie łykają ją jak dropsy.
Nie do pomyślenia, prawda? To byłby szok. Jednak taka właśnie jest codzienność kobiet.”

Eliza Michalik (1976) polska dziennikarka

Źródło: Czarny protest. Zmiećmy samozwańczych władców kobiet http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,20771946,czarny-protest-zmiecmy-samozwanczych-wladcow-kobiet-michalik.html#BoxGWImg, wyborcza.pl, 1 października 2016.

O śmierci , O kobietach , O prawdzie

„Sumienie to jest ten cichy głosik, który szepce, że ktoś patrzy.”

Julian Tuwim (1894–1953) polski poeta

Źródło: Cicer cum Caule, czyli groch z kapustą. Panopticum i archiwum kultury, wyd. Czytelnik, 1963, s. 234.

„Jeszcze dzień, jeszcze dwa wszystko się odmieni
Wszystko się ułoży jak w kartach
A na razie choć czekamy jutra jak zbawienia
A na razie w tygodniowym rachunku sumienia
Rozgrzeszamy się z poniedziałku”

Marek Tercz (1954)

Źródło: Jeszcze dzień

O czekaniu

„Samo wprowadzenie takiego języka („nie zabijam dzieci”) do dyskusji o tragicznych sprawach kobiet pokrzywdzonych przez los wydaje mi się moralnie odrażające. Nie widzę w tej sytuacji zadowalającego wszystkich rozwiązania administracyjnego.
Każdy kompromis moralny zakłada, niewielkie choćby, ustępstwo. Jeśli jednak ktoś kwestionuje samą ideę kompromisu moralnego – to nie ma żadnej szansy ani na dyskusję, ani na porozumienie. Chciałbym przy okazji zauważyć, że w imię sumienia wolno mi nie tylko kwestionować prawo państwowe, ale także „nadprzyrodzone” boskie, jeśli takie w ogóle istnieje.”

Zbigniew Szawarski (1941)

Źródło: rozmowa Ewy Siedleckiej, Czyste sumienie to wynalazek diabła, „Gazeta Wyborcza”, 8 lipca 2014

O kobietach , O losie , O dzieciach

„Smutek zawiniony to ten, który wynika z niemożności wytrzymania rzeczy i krzyży. Tych pierwszych ludzkich, drugich – nadprzyrodzonych. Smutek grzeszny to pragnienie uciechy, bogactw, pragnienie, które nie jest zaspokojone i was zasmuca, lub pragnienie, które po zaspokojeniu rodzi w was jeszcze większy smutek niż wcześniej, bowiem płacze w was sumienie. To jest smutek, który ja potępiam.”

Maria Valtorta (1897–1961) włoska pisarka

Zeszyty z 1943
Źródło: s. 64.

O smutku , O płaczu , O bogactwie

„Sumienie mnie nagli, abym podniósł głos przeciwko potężnemu mocarzowi, którego kraje rozciągają się aż do bieguna… Monarcha ten prześladuje z dzikim okrucieństwem naród polski i podjął dzieło bezbożne wytępienia religii katolickiej w Polsce.”

Pius IX (1792–1878) papież

mowa tronowa wygłoszona 24 kwietnia 1864 przeciwko krwawemu stłumieniu przez Rosjan powstania styczniowego za Patrie z 2 maja 1864.

O religii

„(…) trzeba uczciwie powiedzieć: tak człowiek się zagubił, wychowawcy się zgubili. Nie mają już odwagi „straszyć piekłem”. Może nawet słuchacze przestali się go lękać. Pamiętajmy, że jeszcze w niezbyt odległych czasach w kazaniach rekolekcyjnych czy misyjnych sprawy ostateczne stanowiły zawsze nienaruszalny punkt programu rozważań, a kaznodzieje umieli na ten temat mówić w sposób obrazowy i sugestywny. Iluż ludzi te kazania i nauki o sprawach ostatecznych skłoniły do nawrócenia, do spowiedzi! (…) Wstrząsały jego sumieniem, rzucały na kolana, przyprowadzały do kratek konfesjonału, miały swoje potężne oddziaływanie zbawcze.”

Jan Paweł II książka Przekroczyć próg nadziei

Źródło: Przekroczyć próg nadziei, [za:] „Egzorcysta”, marzec 2013, nr 3 (7), s. 68.

O ludziach , O piekle , O nauce , Odległy

„Dla cnoty nie ma żadnego większego teatru nad sumienie.”

Cyceron (-106–-43 p. n. e.) mówca rzymski, popularyzator filozofii greckiej, polityk

Źródło: Przykazania etyki prawniczej. Księga myśli, norm i rycin, wyb. Roman Tokarczyk, wyd. Wolters Kluwer Polska, s. 167.

O myślach , O myśleniu

„Wbiegli artyści na scenę
jeden ryczał że jest pijany szczęściem
pił tylko wódkę
Drugi zabił prostytutkę młotkiem
chciał zabić sumienie
A trzeci umarł z głodu
płakały idiotki bez powodu
idioci pisali wiersze
na pocieszenie
Leżał socjalizm z długą brodą
w kącie jak szczenię!”

Andrzej Bartyński (1934–2018)

Źródło: Artyści

O głodzie , O szczęściu , O płaczu , O idiotach

„Pańskie insynuacje to potwarz i podłość. Mógłby pan tak mówić, gdyby pan nie miał na sumieniu sędziego Kryże, który wsadzał do więzienia mnie czy Czumę, a pan go zrobił wiceministrem.”

Bronisław Komorowski (1952) polski polityk, prezydent Polski

słowa skierowane do Jarosława Kaczyńskiego ws. wniosku PiS dotyczącego jego odwołania.
Źródło: onet.pl http://wiadomosci.onet.pl/1874276,11,item.html, 3 listopada 2008

„Pracujemy nad wypchaniem naszej pamięci wiadomościami i pozostawiamy w zaniedbaniu wykształcenie sumienia i rozumienia świata.”

Michel de Montaigne (1533–1592) filozof francuski

O wykształceniz

„Słusznym jest, aby nieszczęśliwy cierpiał. Jego ból i upokorzenia wynikają z praw natury, a dla realizacji celów natury potrzebne jest zarówno istnienie cierpiącego, jak też i tych, którzy przysparzając mu strapień sami cieszą się powodzeniami. Ta właśnie prawda powinna stłumić wyrzut sumienia w duszy tyrana czy złoczyńcy. Nie musi się powściągać, winien dopuszczać się śmiało wszystkich czynów, które rodzą się w jego imaginacji, gdyż to głos natury mu je podsuwa. Jeśli tajemne inspiracje natury wiodą nas do zła, to widocznie zło jest naturze niezbędne.”

Donatien Alphonse François de Sade (1740–1814)

Justyna, czyli Nieszczęścia cnoty

O bólu , O prawdzie , O duszy , O naturze

„Nigdy nie udało mi się uwolnić od własnego sumienia. Lecz przez całe życie – nawet kiedy byłem jeszcze śmiertelnym młodzieńcem – czułem nieodparte pragnienie, by wbrew sumieniu dążyć do osiągnięcia doznań o wielkiej intensywności.”

Anne Rice (1941) pisarka amerykańska

Opowieść o Złodzieju Ciał

O życiu

„Nie jestem człowiekiem religijnym i mam czyste sumienie.”

Marcel Petiot (1897–1946)

w dniu swej egzekucji.
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, ISBN 9788324715480, s. 237.

O książkach , O świecie , O historii

„Kiedyś złożył mi wizytę Andrzej Wajda i po krótkim wstępie na temat jego koncepcji filmowej inscenizacji Uczty Platona zaproponował mi rolę Sokratesa. Byłem zdumiony? Nie. „Oczywiście – tłumaczył się Andrzej – przeniesiemy Ucztę w czasy współczesne. Ubrania. Właściwy plener. Wszystko tak jak dzisiaj. Nawet problemy zostaną te same. Dyskusja o szczęściu, losie człowieka, miłości i śmierci”. Tak, tak, rzeczywiście, wszystko prawie tak samo. I nawet jestem podobny do Sokratesa jak dwie krople wody. „Więc?” – niecierpliwił się Andrzej. „Nie, to nie jest możliwe”. „Dlaczego?”. „Sokrates nie lubił kobiet”. Zgubiło mnie czyste sumienie. Nie zostałem aktorem filmowym i Uczta Platona nie została sfilmowana. Andrzej jest moim przyjacielem, chociaż zachował w sercu pewną urazę.”

Włodzimierz Sokorski (1908–1999) polski działacz komunistyczny, pisarz, dziennikarz, generał

Źródło: Notatki, Warszawa 1976.

O śmierci , O kobietach , O losie , O zachowaniu

„Siedem grzechów społecznych: polityka bez zasad, bogactwo bez pracy, przyjemność bez sumienia, wiedza bez osobowości, handel bez moralności, nauka bez człowieczeństwa i wiara bez poświęcenia.”

Mohandas Karamchand Gandhi (1869–1948) Indyjski przywódca polityczny i religijny

Seven social sins: politics without principles, wealth without work, pleasure without conscience, knowledge without character, commerce without morality, science without humanity, and worship without sacrifice. (ang.)

O przyjemności , O wierze , O wiedzę , O nauce

„I nawet jeśli milczę, gdy trzeba krzyczeć,
Nawet kiedy krzyczę, gdy powinienem milczeć,
Sumienie da mi znać, popiół mam zawsze przy sobie
I nie musisz mi pomagać, sam wysypię go na głowę.”

Eldo (1979) polski raper

Nie pytaj o nią
Źródło: Granice

„Jest to porównanie może zbyt zuchwałe, ale godzi się je tutaj przytoczyć. Śmierć Chrystusa na krzyżu w oczach oglądających Go w tej kaźni wydawać się mogła nieużyteczna. Ale patrząc na nią oczyma wiary, przez którą dostrzegamy gorącą miłość Chrystusa do Ojca i Jego dzieci, widzimy jak bardzo była skuteczna i użyteczna. Podobnie możemy myśleć o małych chłopcach i dziewczynkach, o młodzieży z powstania warszawskiego, o żołnierzach bez broni, którzy chcieli zwyciężyć stalowego okrutnika mocą swojego ducha. Wiemy, że ta ofiara była owocna, bo groza płonącej Warszawy, w której Pius XII widział tygiel żarzący dla jej dzieci wstrząsnęła sumieniem narodów. Nie mogły one przejść do porządku dziennego po takim widzeniu Polski. Ojczyzna nasza doszła do głosu w układach międzynarodowych, przez krew swych dzieci i synów rozlaną w płonącej Warszawie. Dlatego też i my, w 33 rocznicę powstania warszawskiego doceniamy każdy odruch serca, każde zwycięstwo nas sobą, każdy wyraz gotowości na wszystko, na walkę wbrew wszelkiej nadziei. Doceniamy to zmaganie się ducha i stali i z głęboką czcią oraz wdzięcznością patrzymy na tych, którzy mieli odwagę oddać własne życie, abyśmy mogli żyć.”

Stefan Wyszyński (1901–1981) polski duchowny katolicki, prymas

z wypowiedzi prymasa 1 sierpnia 1979.
Źródło: Świadectwa powstania warszawskiego 1944, Andrzej Gałka (red.), op. cit., s. 10.

O miłości , O życiu , O śmierci , O dzieciach

„Chodzi oczywiście o sferę mentalną, bo Kaczyński nie ma na sumieniu tak haniebnych czynów jak Gomułka.”

Stefan Niesiołowski (1944) polityk polski, biolog

o swoim porównaniu Jarosława Kaczyńskiego do Władysława Gomułki.
Źródło: „Polska The Times” http://polskatimes.pl/fakty/kraj/144429,michal-kaminski-odczul-ze-slowa-nie-gina,id,t.html#material_2, 23 lipca 2009

„Kto ma złe sumienie, ten nie może być zdrów.”

Edmondo De Amicis książka Serce

Serce
Źródło: Mały pisarczyk z Florencji http://www.polona.pl/dlibra/doccontent?id=26410, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1938, s. 83.

„My, cośmy byli dziejów sumieniem, milczymy i oto racją stanu jest ta mowa niema…”

Adam Ważyk (1905–1982) poeta polski

Źródło: Qui tacent clamant, „Nowa Kultura”

„(…) pełen portfel (…) sumienia nie uwiera (…).”

Agnieszka Osiecka (1936–1997) polska poetka, autorka tekstów piosenek

Cytaty z tekstów literackich, Cytaty z wierszy i piosenek
Źródło: To się nie przyjmie

„Sprawy miejskie
Posiedzenie Rady Miejskiej d. 1 kwietnia.
(…)
Z porządku dziennego r. m. Dr F. Jakubowski uzasadnia wnioski co do nabycia przez gminę dla Muzeum Narodowego zbioru kamei i gem p. Schmidta-Ciążyńskiego. Sprawozdawca podnosi wysoką wartość tego zbioru, jakiego nie posiada w takiej ilości żadna instytucya, a zbiór ten mieści 2,500 sztuk kamei i gem. Wartość tę zbioru sprawdzili wysłani do Wiednia pp. Maryan Sokołowski i Zygmunt Cieszkowski. Za zbiór ten, którego wykaz szczegółowy odczytuje sprawozdawca, zażądał właściciel wypłaty rocznej renty w sumie 3,600 złr. Suma ta przedstawia się jako mała w porównaniu z wartością zbioru, lecz ponieważ było za ciężko dla Rady ponosić takową wyłącznie, dlatego zwrócono się do Sejmu z prośbą o subwencyę jak najwyższą na ten cel, a Sejm przeznaczył 1,000 złr., przez co umożliwił nabycie zbioru. Prócz kamei i gem oﬁaruje p. Schmidt-Ciążyński dla Muzeum 61 obrazów, które się już tam znajdują i 67 sztuk obrazów, które tymczasowo do Rapperswylu posłał, a których odebranie będzie połączone z pewnemi trudnościami. W ocenienie szczegółowe zbioru nie wdaje się sprawozdawca, znanym on jest bowiem z wystawy Sobieskiego, i prosi wreszcie Radę o przyjęcie wniosków, które brzmią następnie:
1) Gmina miasta Krakowa nabywa od p. Konstantego Schmidt-Ciążyńskiego zbiór kamei i gemm na własność, na rzecz Muzeum Narodowego w Krakowie, za rentę dożywotnią p. Konstantemu Schmidt Ciążyńskiemu, rocznie począwszy od 1 stycznia. 1885 w ilości 3600 zł. aw. w ratach półrocznych z góry opłacać się mającą. 2) Nabycie dokonanem zostaje na podstawie wykazu inwentarycznego dołączonego. 3) Renta roczna, w ustępie 1) określona, wypłacaną będzie w ten sposób, iż na ten cel użytą będzie suma 1000 złr. przez Sejm krajowy na ten cel przeznaczona, zaś resztę, w ilości 2600 złr. wa. wypłacać będzie gmina m. Krakowa z funduszów bieżących. 4) Poleca się Sekcyi skarbowej, aby fundusz na zapłacenie renty tegorocznej obmyśliła i do dyspozycyi Pana Prezydenta pozostawiła, tudzież, aby na przyszłość odpowiednie fundusze w budżecie rocznym zamieszczała. 5) Do zawarcia i podpisania umowy z p. Konstantym Schmidt Ciążyńskim, upoważnia Rada miejska Pana Prezydenta, tudzież Radców pp. Dra Faustyna Jakubowskiego i Dra Henryka Jordana.
Po otwarciu dyskusyi nad wnioskami, zabiera głos r. m. Baranowski, który sądzi, iż właśnie dlatego, że Muzeum jest Narodowe, Sejm powinien dać większą subwencyę, a mianowicie 2,600 złr., miasto zaś mogłoby się przyczynić kwotą 1,000 złr. Zawielki to ciężar dla gminy, dlatego oświadcza, iż głosować będzie przeciw wnioskom.
R. m. Dr Warschauer rozbiera szczegółowo charakter wydatków miejskich i dzieli takowe na egoistyczne, tj. potrzebne na budowę bruków, kanałów itd., i na wydatki krajowe, do których miasto przyczyniać się musi. Ani z jednego, ani z drugiego funduszu wydatku na nabycie kamei czynić nie można. Mówca był przeciwny założeniu Muzeum, które obecnie już kosztuje gminę 3,000 złr., a które przysporzyło miastu dwóch urzędników i woźnego. Niezawodnie jest ładnie, żeby były Muzea, galerye; niezawodnie, że zbiór rzeczony jest cenny, że ma pretium affectionis; niezawodnie, że ma gmina pewne obowiązki względem kraju, ale nie tak wielkie, bo przypuśćmy, że Sejm w którymkolwiek roku nie da subwencyi, to wtedy cały jej ciężar spadnie na miasto, za rzecz, która nie jest w ścisłym związku z Muzeum Narodowem, chyba o tyle, o ile działy sztuki wogóle mają związek ze sobą. Mówca doradza, aby i zamożne prywatne osoby przyczyniły się do nabycia, i proponuje następujący rozkład kwoty: Sejm niech da 1/3, miasto 1/3 i ludzie prywatni 1/3. Pieniądze są, trzeba je dać.
R. m. prezes Majer jest za wnioskami, ale musi się usprawiedliwić, dlaczego. Wiele jest prawdy w słowach mówcy poprzedniego, i gdyby nie pewne względy, nie mógłby oświadczyć się za nabyciem zbioru. Na wszelkie targi, jak podobny, bo inaczej układu na przeżycie nazwać nie można, wzdryga się jego sumienie, inna rzecz bowiem, jeżeli rodzice odstępują dzieciom majątek, a sobie zastrzegają rentę. Przyznaje mówca, że zbiór ten, to rzecz przydatna, ale pierwej iść powinny potrzeby konieczne. Gdyby nie było Muzeum Narodowego, to nikomu nie postałoby w głowie nabywanie zbioru, ale skoro Muzeum jest, to naszym obowiązkiem, aby się rozrastało. Znawcy powiadają, że nabytek robimy za cenę stosunkowo niską; znawcy w Wiedniu orzekli, iż wartość samego materyału, nie licząc wartości sztuki, oszacować można na 40,000 do 50,000 złr. Ale to wszystko mając na względzie, nie mógłby jeszcze mówca za nabyciem wotować, gdyby nie zasiłek, jaki przeznaczył Sejm w kwocie 1,000 złr., a nie traćmy nadziei, że usiłowaniom naszych posłów uda się więcej uzyskać. Drugim względem, skłaniającym mowcę do głosowania za nabyciem, jest zapewnienie, że znajdzie się fundusz i to taki, iż miasto ciężaru nie poniesie.
R. m. Dr Machalski wyjaśnia poprzedniemu mówcy, iż niema najmniejszej niemoralności co do zachodzącego tu dożywocia, bo ono jest uświęconem we wszystkich społeczeństwach cywilizowanych. Rada nie spekuluje tu na życie niczyje, a życie p. Schmidta-Ciążyńskiego jest w ręku Boskiem.
R. m. Rehman zapytuje, czy subwencya Sejmu jest jednorazową, czy też będzie udzielaną i na przyszłość.
R. m. Romanowicz wyjaśnia, że jest to datek roczny, więc nie potrzeba będzie wnosić petycye, bo odnośną kwotę będzie wstawiał co roku Wydział krajowy; nie chroni to wszakże tej rubryki od tego, że może się za nią nie podnieść większość rąk, czego przecież po reprezentacyi kraju przypuścić nie można, aby się w tym względzie taka większość nie znalazła.
Sprawozdawca Dr F. Jakubowski dodaje do wyjaśnienia r. m. Machalskiego tę uwagę, że jeżeli rodzice dzieciom majątek zostawiają, a sobie rentę dożywotnią zastrzegają, to tutaj obywatel przychodzi i mówi: oddaję wam wszystko, co mam, całą moją własność, dajcie mi rentę dożywotnią. Tu propozycya wychodzi z jego strony i jemu wolno tak postąpić; Co do r. m. Warschauera, który mówi: niech ktoś da, to nie od nas zawisło, by dał, ani Sejmu także do większej oﬁary zmusić nie możemy, Sejmu, który w trudnych warunkach oﬁarował 1000 złr. Jeżeli zaś ktoś ma dać, to nie od nas także zawisło, ale trzeba rozpocząć składać datki, a radca Warschauer rozpoczął od proponowania datków. Radca Warschauer dzieli także wydatki na niższe i wyższe, lecz ile razy przychodzimy z żądaniem niższych wydatków, to nam mówią o wyższych, ile zaś razy żądamy wydatków na wyższe cele, to nam mówią o brukach, kanałach itd. Gdy szło n. p. o szkołę przemysłową, to mówiono: po co szkoła przemysłowa! I zdaje się, ze słów p. Warschauera, jak gdyby gmina Krakowa mogła tylko kanały i bruki budować i ten jedynie miała obowiązek. Muzeum, przeciw któremu występuje p. Warschauer, ma dziś dziesięć razy większą wartość, niż suma, jaką na nie gmina wydała. Sprawozdawca wskazuje i na te wyższe cele, jakie miasto Kraków ma do spełnienia wobec kraju i narodu i prosi jeszcze raz o uchwalenie wniosków.
W głosowaniu imiennem, zarządzonem na wniosek r. m. Epsteina, głosowali za: Armółowicz, Dr Bobrzyński, Dr Bochenek, Geissler, Dr Hajdukiewicz, Dr F. Jakubowski, Dr Jakubowski Maciej, Dr Jordan, Dr Kasparek, dyrektor Kieszkowski, Knaus. JE. Dr Kopff, Dr Kohn, Dr Lisowski, Dr Majer, Dr Machalski, Muczkowski, hr. Potocki, Romanowicz, Dr Rosenblatt, Dr Straszewski, Szpakowski, hr. Tamowski, Zaremba, Dr Zatorski, Dr Zoll. Razem 26 głosów.
Przeciw głosowali: Dr Asnyk, Baranowski, Birnbaum, Epstein, Grosse, Gwiazdomorski, Kwiatkowski, Dr Oetinger, Rehman, Stockmar, Dr Warschauer, Zieleniewski. Razem 12 głosów.
Wstrzymali się od głosowania: Chęciński, Dr Domanski, Fedorowicz, Feintuch, wiceprezydent Friedlein, Goebel, Dr Horowitz, X. Midowicz, Mendelsburg, Schwarz.
Nieobecni: Chrzanowski Leon, Goldgardt, Matusińsiki, hr. Mieroszowski, Mirtenbaum, Dr Pareński, Dr Pieniążek, Dr Retinger, Rzewuski, Spira, Dr Weigel.”

Konstanty Schmidt-Ciążyński (1818–1889) polski kolekcjoner dzieł sztuki

O Konstantym Schmidcie-Ciążyńskim
Źródło: „Czas” nr 76, 3 kwietnia 1885, s. 2, Małopolska Biblioteka Cyfrowa http://mbc.malopolska.pl/publication/20747

Obraz , O życiu , O pieniądzach , O dzieciach

„Anna Walentynowicz, autentyczna matka „Solidarności”, była niemiłosiernie opluwana i atakowana, w tym zwłaszcza przez środowiska związanie z Lechem Wałęsą i obecną partią władzy. To niszczenie tak zasłużonej, a zarazem tak skromnej kobiety jest jedną z ciemniejszych plam na sumieniu polskiego establishmentu.”

Tadeusz Isakowicz-Zaleski (1956) polski duchowny katolicki obrządku ormiańskiego

Źródło: Sięganie po cudze, „Gazeta Polska”, 11 maja 2011

O kobietach , O matce

„Amerykanie nie mają wyrzutów sumienia, gdy koncerny naftowe wypłacają władcom feudalnym miliony dolarów, wspierając ich nikczemne reżimy; ale czuliby się źle, gdyby ich wpływy albo ich pieniądze przydały się mieszkańcom Afryki Północnej (Francuzom i muzułmanom) przy tworzeniu wspólnoty formowanej w duchu zachodniej cywilizacji.”

Raymond Aron (1905–1983) francuski filozof, socjolog, teoretyk polityki i publicysta polityczny

Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności. Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty, tłum. Michał Filipczuk, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 237–238.

O pieniądzach , O wieku

„(…) granica krzywdy spoczywała niejednokrotnie w sumieniu, które nie było ludzkie, nie mogło być więc sumieniem komunisty.”

Stanisław Wygodzki (1907–1992) polski pisarz, tłumacz i krytyk literacki pochodzenia żydowskiego

polemika z cytatem z Ludzi bezdomnych Stefana Żeromskiego: „Człowiek jest to rzecz święta, której krzywdzić nie wolno. Granica krzywdy leży w sumieniu, leży w sercu ludzkim.”
Źródło: Granica leży w sumieniu. Opowiadanie, „Życie Literackie” nr 30, 22 lipca 1956, s. 1 http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=14820

O życiu , O ludziach

„Uważam (…), że lekarz, który podejmuje pracę w publicznym ośrodku zdrowia, jest zobowiązany do respektowania obowiązującego prawa. Jeśli zawarty jest w nim obowiązek poinformowania kobiety domagającej się dokonania legalnej aborcji tam, gdzie jej dokonanie jest możliwe, to lekarz, który korzysta z klauzuli sumienia, zobowiązany jest do udzielenia tej informacji. Jeżeli i to uznaje on za niezgodne z własnym sumieniem, to nie powinien on pracować w instytucji państwowej. Może otworzyć własną klinikę i na jej drzwiach umieścić komunikat, że ani aborcji nie przeprowadza, ani wspomnianej informacji nie udziela. Oczywiście, nie może wtedy liczyć na wsparcie państwa, którego prawa postanowił nie respektować.”

Andrzej Szostek (1945) polski filozof, duchowny

Źródło: Oświadczenie ks. prof. Andrzeja Szostka http://gosc.pl/doc/2045366.Oswiadczenie-ks-prof-Andrzeja-Szostka, gosc.pl, 12 czerwca 2014.

O kobietach , O wsparciu

„Moją zasadą jest poświęcać zawsze doczesność dla wieczności, materię dla ducha, dobry byt dla spokoju sumienia i – w zasadzie przynajmniej – wolę zawsze usłuchać głosu miłości niż głosu słuszności. Można bowiem nieraz mieć do czegoś słuszne prawo i bez grzechu tego użyć, a jednak boleśnie zakrwawić serce bliźniego.”

Zygmunt Szczęsny Feliński (1822–1895) arcybiskup, święty

fragment listu Z.S. Felińskiego do matki Ewy, Petersburg 22 lutego 1855.
Źródło: o. Joachim Roman Bar, s. Regina Zdzisława Żylińska, Polscy święci. Sługa Boży Zygmunt Szczęsny Feliński, t. 6, ATK, Warszawa 1986, s. 159.

O matce , Serce

„Musimy też pamiętać, że kwestia deklarowanych poglądów nie ma bezpośredniego przełożenia na praktyki społeczne – przecież w Polsce kobiety masowo dokonują aborcji, na pewno częściej niż w Szwecji czy Francji, gdzie ten zabieg jest dozwolony. I w Polsce wykonują je lekarze, którzy oficjalnie powołują się na klauzulę sumienia. Mówię o tym, bo wprawdzie praktyka obyczajowa społeczeństwa polskiego wcale nie musi być bardzo konserwatywna, ale ważne jest jednak to, co legitymizowane przez dyskurs publiczny.”

Andrzej Leder (1960)

Źródło: rozmowa Michała Sutowskiego, Pustka po lewicy http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20151218/leder-pustka-po-lewicy, krytykapolityczna.pl, 19 grudnia 2015.

O kobietach

„Rozumiem – powiedział do śruby. – Samotnikom najlepiej. Nikt im nie robi niespodzianek, niczego od nich nie wymaga, o nic nie ma żalu. Jeśli zdarzają się im konflikty, to tylko z własnym sumieniem.”

Aleksander Minkowski (1933–2016) polski prozaik, reportażysta, scenarzysta filmowy

Artur

„Co robiłem? Biegałem od rana do wieczora jak zatruta mysz. Przypominałem sobie wszystkich, których znałem, próbowałem ich szukać, spotykać się, do jakiegoś stopnia biorąc pod uwagę czyhające niebezpieczeństwo. I robiłem rzeczy szalone. Tak jak wtedy, kiedy zwerbowałem policjanta granatowego. (…) W końcu znaleźliśmy kanalarzy przez króla szmalcowników na ulicy Prostej. (…) I nagle król postanowił, że ja jestem Żydem. Więc my mówimy, że jesteśmy z AK i idziemy wyciągnąć grupę Polaków, która pomagała Żydom, a w czasie powstania utknęła w getcie, i tak dalej. No, jakoś wyszedłem z tego, obiecałem udowodnić swoją „aryjskość” po powrocie. Poszliśmy. (…) Kanalarze szybko oprzytomnieli. Uświadomili sobie, jak bardzo narażają swoje życie i w końcu powiedzieli, że rezygnują i wracają. (…) Oni dostali z góry swoją zapłatę. A poza tym, ja im powiedziałem, że zapisują swoje nazwiska na kartach historii Polski, że dokonują bohaterskiego czynu, i tak dalej. Przemawiałem do patriotycznego sumienia Polaków.”

Symcha Ratajzer-Rotem (1924–2018) polski działacz ruchu oporu

o operacji pomocy bojownikom getta.
Źródło: Wiem, co wiem i pamiętam, co pamiętam. Rozmowa z Kazikiem Ratajzerem; w: Anka Grupińska, Ciągle po kole. Rozmowy z żołnierzami getta warszawskiego; cyt. za: Elżbieta Janicka, Kamienie na szaniec, krytykapolityczna.pl, 6 kwietnia 2013 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/historia/20130406/janicka-kamienie-na-szaniec

O życiu , O historii , O czasie , O pomocy

„O wszystkich istotnych decyzjach, które podejmuję, i o tych, które podejmę w przyszłości, chcę teraz powiedzieć tylko jedno, najważniejsze: moje decyzje są i mam nadzieję będą także w przyszłości takie, że z każdą z nich mogę w każdej chwili umrzeć bez lęku. To jest moja wolność. Nie boję się śmierci. Swoją osobistą prawdę przemyślałem gruntownie. Wybrałem uczciwie, bo w prawdzie wobec własnego sumienia.”

Tomasz Polak (1952) polski teolog i filozof

Źródło: Ks. Tomasz Węcławski „zakończył i zamknął” działalność kapłańską, kosciol.pl, 9 marca 2007 http://www.kosciol.pl/article.php/20070309111326840

O śmierci , O decyzjach , O wolności , O przyszłości

„Ze wszystkiego, co zrobiłem i co musiałem zrobić mogę się spowiadać ze spokojnym sumieniem przed Bogiem, historią i moim narodem.”

Alfred Jodl (1890–1946) dowódca niemiecki, skazany w procesie norymberskim

Źródło: José María López Ruiz, Tyrani i zbrodniarze. Najwięksi nikczemnicy w dziejach świata, tłum. Agata Ciastek, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006, s. 279

O Bogu , O domu , O historii

„W ataku chemicznym zginęło 1429 osób, w tym 426 dzieci. (…) Reżim Baszara al-Asada szykował się do usunięcia opozycji z przedmieść Damaszku, ale nie mógł sobie z tym poradzić. Kilka dni wcześniej rządowe oddziały były informowane, by nosić ze sobą maski gazowe. Wiemy skąd i o której godzinie wystrzelono rakiety, wiemy gdzie trafiły. Zostały wystrzelone tylko z pozycji kontrolowanych przez reżim i trafiły tylko na teren zajęty przez partyzantów. Podstawowe pytanie brzmi nie: „co wiemy”, ale „co możemy z tym zrobić jako społeczność międzynarodowa?””

John Kerry (1943) amerykański polityk Partii Demokratycznej, senator

Ta zbrodnia przeciw sumieniu, ludzkości, normom międzynarodowym każe nam określić, kim jesteśmy.
Źródło: Mariusz Zawadzki, Amerykanie przedstawiają dowody, „Gazeta Wyborcza”, 31 sierpnia-1 września 2013.

O dzieciach , Pytanie

„Mózg mój oszukuje, moje sumienie nie.”

Stefan Pacek (1938)

O oszukiwaniu