Cytaty na temat sumienie (440 cytatów, strona 2)

„Jednostka ludzka, mająca prawo do poszanowania jej godności ludzkiej, powinna być bronioną przed przymusem zarówno wyznaniowym, jak i narodowościowym. Zamachy osób, uważających siebie za naczelników pewnej narodowości, na wolność sumienia narodowego innych ludzi, powinny być traktowane albo jako gwałt, albo też jako objaw niepoczytalności.”

Jan Niecisław Baudouin de Courtenay (1845–1929) polski językoznawca

Źródło: W sprawie porozumienia się ludów słowiańskich http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=7306&dirids=1, Warszawa 1908, s. 27.

O ludziach , O wolności

„Jak mleko wykipi, nie trzeba od razu robić rachunku sumienia.”

Bogdan Wojdowski (1930–1994) polski pisarz, krytyk literacki i teatralny, publicysta żydowskiego pochodzenia

Chleb rzucony umarłym (1971)
Źródło: s. 142

„W kraju, gdzie bardzo głośno mówi się o miłości człowieka, jest jej coraz mniej. Ci, którymi się opiekuję, są jak wyrzut sumienia naszego społeczeństwa.”

Marek Kotański (1942–2002) polski działacz społeczny, psycholog

Źródło: „Przekrój” nr 16 (2808), 18 kwietnia 1999

„Doświadczenie aż nazbyt potwierdza wątpliwości co do tego, czy sumienie wszystkich i zawsze wskazuje czyn słuszny. I dalej: albo każde moje przekonanie uważam za głos sumienia, a wtedy zbędne jest wszelkie poszukiwanie dobra, i wskazane tylko słuchanie głosu sumienia, zbędna jest praca moralna, niby w najbardziej kwiecistym systemie moralności. Albo też nie każde moje przekonanie jest głosem sumienia; trzeba ten głos odnaleźć, ale wtedy, jakiż jest probierz do odróżnienia?”

Władysław Tatarkiewicz (1886–1980) filozof polski

O bezwzględności dobra

O poszukiwaniu

„Kościół ma na swoim sumieniu miliony ludzkich istnień. I to nie tylko z powodu wojen krzyżowych czy inkwizycji. W 1299 r. papież Bonifacy VIII zakazał „sekcji zwłok, jako czynności bezbożnej”, co wstrzymało na stulecia postęp medycyny i uniemożliwiło odkrycie skutecznych metod leczenia. Kościół zabraniał też transfuzji krwi twierdząc, że „zagadnienie przepływu krwi Bóg umyślnie ukrył przed ludzkim rozumem”. Okazało się, że tylko przed rozumem swoich funkcjonariuszy. Niczego to ich nie nauczyło. Teraz zakazują in vitro.”

Joanna Senyszyn (1949) polska działaczka polityczna, ekonomistka

Źródło: blog Joanny Senyszyn, 28 grudnia 2008

O Bogu

„Jeśli komuś sumienie nie pozwala na wykonywanie zakontraktowanych świadczeń, to nie powinien być dyrektorem szpitala. A jeśli robi coś takiego jak dyr. Chazan, to po skardze pacjentki, natychmiast, bez czekania na wyniki jakichś kontroli, konsultant wojewódzki (…) powinien skierować wniosek do organu założycielskiego szpitala o jego odwołanie.”

Lucjusz Jakubowski (1950)

Źródło: rozmowa Ewy Siedleckiej, Nadużycia prof. Chazana, „Gazeta Wyborcza”, 11 lipca 2014.

O czekaniu

„Jeśli gdzieś Żyd się ukrywa i przychodzą niemieccy żandarmi, pytając, czy tu Żyd jaki nie mieszka – któż z resztką sumienia mógłby powiedzieć, że w imię szlachetnej zasady nie-kłamania trzeba wydać człowieka katom na pewną śmierć?”

Leszek Kołakowski (1927–2009) polski filozof

Mini wykłady o maxi sprawach (1997–2003)
Źródło: O kłamstwie

O śmierci , O kłamstwie

„Ale skoro Bóg dał mi mózg i sumienie, a do tego wyobraźnię, która pozwala mi wniknąć w cudzy umysł, to pewnie chce, bym z nich korzystała. A nie tylko robiła różne rzeczy, nie zastanawiając się nad ich znaczeniem.”

John Marsden (1950) Pisarz australijski

Seria Jutro, Jutro 4: Przyjaciele mroku

O Bogu

„Decyduje człowiek, nie samo prawo. Prawo zawsze można obejść. Oprócz prawa konieczne jest sumienie…”

Krzysztof Boruń (1923–2000) polski pisarz

„Nauczyłem się, że źródłem prawdziwej władzy jest zimna krew.
Nauczyłem się, że źródłem prawdziwej siły jest czyste sumienie.
Nauczyłem się, że źródłem prawdziwego bogactwa jest kochająca rodzina i dobrzy przyjaciele.”

Joseph Bonanno (1905–2002) amerykański gangster

zdania napisane na końcu autobiografii
A Man of Honor: The Autobiography of Joseph Bonnano (1983)
Źródło: Lauren Carter, Najgroźniejsi gangsterzy w historii, MUZA SA, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7495-509-6, tłum. Barbara Gutowska-Nowak, s. 24.

O rodzinie , O historii , O sile , O bogactwie

„Ja wkrótce umrę, lecz ty będziesz przeklęta, albowiem Bóg zemści się na tej, która ma na swoim sumieniu tyle zbrodni.”

Pretekstat z Rouen

do Fredegundy na łożu śmierci.
Źródło: Helmut Werner, Tyranki. Najokrutniejsze kobiety w historii, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa 2005, tłum. Monika Gajowa, ISBN 8389632241, s. 118.

O śmierci , O kobietach , O Bogu , O świecie

„My chrześcijanie nie chcemy dla siebie żadnych szczególnych przywilejów, a tylko tych samych praw, co wszyscy. Chcemy wolności sumienia, wolności praktyk religijnych, wolności także dla tych, którzy w nic nie wierzą. Taka równość wobec prawa niestety nie istnieje. I ta sytuacja jest zagrożeniem dla przetrwania naszej religii”

Ignacy Józef III Younan (1944)

Źródło: „Unia Europejska nie troszczy się o los chrześcijan na Bliskim Wschodzie”, pch24.pl, 27 sierpnia 2012 http://www.pch24.pl/unia-europejska-nie-troszczy-sie-o-los-chrzescijan-na-bliskim-wschodzie,5338,i.html

O losie , O religii , O wolności

„Rozmowa z Bogiem to bardziej rozmowa ze samym sobą, poukładanie sobie różnych rzeczy, gdy czasy są ciężkie i nie ma rozwiązania A czy B. To rachunek sumienia, rachunek zdolności do życia, a także rachunek miłości do ludzi, na których ci zależy.”

Ville Valo (1976) fiński wokalista i autor tekstów

O Bogu , O ludziach

„Pakistan wielokrotnie wzywał Indie aby przestały prześladować muzułmanów i chroniły ich podstawowe, ludzkie prawa. Z tą sprawą zwróciliśmy się do Organizacji Narodów Zjednoczonych w nadziei na pobudzenie sumienia świata. Opinia światowa, a szczególnie opinia w krajach muzułmańskich powinna zmobilizować się i wywrzeć presję w tym względzie na rząd Indii… Nie ma potrzeby mówić, że w najszerzej pojętym interesie Indii leży, aby 50 milionów Indusów, którzy są muzułmanami żyło bezpiecznie zamiast tego, aby poświęcać ich na ołtarzu bigoterii… Niesprawiedliwość, jakiej doznają muzułmanie w Kaszmirze z rąk Indusów stwarza największe zagrożenie dla świata islamu.”

Zulfikar Ali Bhutto (1928–1979) pakistański polityk

Źródło: Barbara Wizimirska, Drogi kariery. Zulfikar Ali Bhutto i jego partnerzy: Indira Gandhi i Mujibur Rahman, op. cit., s. 52.

„Sowiecki projekt ideologiczny to instrument służący wcielaniu Rozumu-w-Historię kosztem samego rozumu. (…) Dlaczego, nawet przy założeniu, że historia ludzkości posiada jakiś kierunek i cel – kluczowy test jego słuszności miałby odbywać się w połowie XX wieku, w kraju osobliwie nienadającym się do tak „wzniosłej roli”? I kto upoważnił komunistów do wyciągania tak definitywnych wniosków? (…) Albo Historia jest najwyższym trybunałem i obwieści swój wyrok dopiero w dniu sądu; albo też sumienie (czy też Bóg) jest sędzią Historii, zaś przyszłość posiada nie większy autorytet niż teraźniejszość.”

Raymond Aron (1905–1983) francuski filozof, socjolog, teoretyk polityki i publicysta polityczny

Źródło: Opium intelektualistów (1955), przeł. Czesław Miłosz; cyt. za: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 197.

O Bogu , O historii , O wieku , O przyszłości

„W jednostkach wojskowych narusza się konstytucję Rzeczypospolitej, konkretnie artykuły mówiące o wolności sumienia i wyznania. Przyjmuję rodziców podczas swoich dyżurów poselskich, a także żołnierzy, mówiących o tym, że kapelani zmuszają ich do przyjmowania komunii. Ba, niedługo dojdzie - być może - do takiej sytuacji, że będą się musieli na komendę spowiadać. Kiedyś straszono sierżantem, dzisiaj takim postrachem wojska staje się kapelan. Mam nadzieję, że na najbliższej odprawie pan (albo pan generał Głódź) poinformuje kapelanów o tym, że Polska nie jest krajem wyznaniowym.”

Izabella Sierakowska (1946) polska działaczka polityczna

Źródło: Wystąpienie na posiedzeniu Sejmu, 21 stycznia 1994 http://orka2.sejm.gov.pl/Debata2.nsf/5c30b337b5bc240ec125746d0030d0fc/96ea3e8464f52270c12574e4004bd60d?OpenDocument

O rodzicach , O wolności

„To prawda, nie mam potrzeby opowiadania o swoim życiu. Fakt, że jestem skryta, nie znaczy, że mam coś na sumieniu. Nie dręczy mnie też smutek ani depresja. Po prostu jest we mnie melancholia. Dobrze mi z tym.”

Sade Adu (1959) brytyjska piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów i producentka muzyczna

Źródło: Sade. Po raz pierwszy wystąpi w Polsce, „Życie na Gorąco” nr 40, 6 października 2011, s. 29.

O życiu , O prawdzie , O smutku

„Sumienie nie powstrzymuje od grzechów, przeszkadza tylko cieszyć się nimi.”

Jean Cocteau (1889–1963) francuski poeta, powieściopisarz, dramaturg i krytyk

„[ustawodawstwo UE dopuszczające aborcję i eutanazję jest] o tyle znośne, że kto nie chce, komu sumienie zabrania, nie będzie korzystał z możliwości, jakie daje ustawa.”

Tadeusz Pieronek (1934–2018) polski duchowny katolicki, biskup

wykład na otwarcie Centrum Etyki UAM w Poznaniu 26 kwietnia 2002.
Źródło: „Opoka w kraju” nr 42.

O ustawie

„Sumienie sprawuje władzę z równą surowością jak autorytety zewnętrzne.”

Erich Fromm (1900–1980) amerykański filozof, psycholog i psychoanalityk

„Wiem, że są ludzie w Niemczech, którzy dostają mdłości na widok czarnego uniformu. My to rozumiemy i wcale nie wyobrażamy sobie, że kocha nas zbyt wielka liczba ludzi. Ale kto nosi w sercu sprawę Niemiec, powinien i musi nas poważać, ponieważ my wzniecamy strach u tych, którzy mają nieczyste sumienie względem Führera i narodu, gdziekolwiek dzieje się to i kiedykolwiek.”

Heinrich Himmler (1900–1945) niemiecki przywódca, nazista

Źródło: Roman Bäcker, Policja polityczna, w: Totalitaryzm. Geneza. Istota. Upadek, Toruń 1992.

O ludziach , O strachu , Serce , Kochać się

„Czyż można złożyć na ołtarzu miłości cenniejszy dar niż własne sumienie?”

Clive Staples Lewis (1898–1963) angielski pisarz, historyk, filozof i teolog

Cztery miłości

„Nie ma już Wandei, obywatele republikanie. Wraz ze swymi kobietami i dziećmi zginęła pod naszą wolną szablą. Grzebię ją w bagnach i lasach Savenay. Zgodnie z rozkazami, któreście mi dali, miażdżyłem dzieci kopytami koni, masakrowałem kobiety, które – przynajmniej te właśnie – nie będą już rodzić bandytów. Nie mam na sumieniu wzięcia chociażby jednego jeńca. Tępiłem wszystkich… Moi huzarzy mają przy końskich ogonach strzępy bandyckich sztandarów. Drogi są zasłane trupami. Jest ich tyle, że w wielu miejscach tworzą piramidy. Bez przerwy rozstrzeliwuje się w Savenay, ponieważ ciągle przybywają bandyci chcący się poddać… My nie bierzemy jeńców; trzeba by im było dawać chleb wolności, litość zaś to nie rewolucyjna sprawa.”

François Joseph Westermann (1751–1794)

raport dla Komitetu Ocalenia Publicznego, 24 grudnia 1793 r.
Źródło: Paweł Jasienica, Rozważania o wojnie domowej, Warszawa 2008.

O kobietach , O wojnie , O dzieciach , O wolności

„W zakresie życia moralnego proletariat polski usunąć musi przesądy, ciemnotę i wszystko, co znamionuje moralny ucisk, i na tym gruncie walczyć będzie ze wszystkimi, którzy dla zapewnienia sobie nad ludem przewagi utrzymują go w stanie umysłowego dziecięctwa. Moralne stosunki powinny się opierać na swobodzie sumienia, uczuć, myśli i nauki, a przy tym: nauczanie powinno być obowiązujące, bezpłatne i bezwyznaniowe, sprawy religijne mają być niezależne od państwa, stosunek płci winien się opierać jedynie na uczuciu, całkowite równouprawnienie kobiet.”

Ludwik Waryński (1856–1889) działacz i ideolog polskiego ruchu socjalistycznego

fragment programu partii Proletariat ogłoszony 1 września 1882.

O kobietach , O ludziach , O emocjach , O myślach

„Po wieloletnim i gruntownym zastanowieniu doszedłem do przekonania, że z racji sumienia nie powinienem już w moim działaniu reprezentować instytucji i wspólnoty kościelnej. Zakończyłem i zamknąłem moją działalność kapłańską.”

Tomasz Polak (1952) polski teolog i filozof

Źródło: Ks. Tomasz Węcławski „zakończył i zamknął” działalność kapłańską, kosciol.pl, 9 marca 2007 http://www.kosciol.pl/article.php/20070309111326840

„Każda ludzka istota spędza większość życia na poszukiwaniu pretekstów pozwalających mu osłabić własne wyrzuty sumienia. Wymazać ustępstwa i kompromisy. Potrzebuje podłości innych, żeby samemu czuć się mniej podłym. To wyjaśnia żal, zakłopotanie, a nawet urazę jakie budzą Ci, którzy nie ulegli słabości.”

Arturo Pérez-Reverte (1951) pisarz hiszpański

Cierpliwy snajper

O poszukiwaniu

„Płacę im nie by głosowali wbrew swemu sumieniu lecz by głosowali zgodnie z nim.”

Robert Walpole (1676–1745) angielski polityk

o posłach Izby Gmin
Źródło: Piotr Napierała, Sir Robert Walpole (1676–1745) – twórca brytyjskiej potęgi, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008.

„Zrobiono z sędziego maszynkę do stosowania paragrafów bez względu na sprawiedliwość. Sądy są od tego, żeby przestrzegać prawa obowiązującego, a czy to prawo jest słuszne, czy też bezprawiem odzianym w formy prawne, to sędziego nic nie obchodzi; gdyby się tym zajmował, przekraczałby swą kompetencję, a biada mu, gdyby chciał w wyrokach uwzględniać słuszność wbrew paragrafiarstwu. (…) Całe sądownictwo, cały tzw., wymiar sprawiedliwości, oparte są na fanatycznym kulcie paragrafiarstwa. Kodeks nie jest doradcą sędziego i zbiorem przypuszczalnych wskazówek, które sędzie winien stosować, modyfikując według sumienia, lecz paragraf musi być stosowany literalnie. Sądownictwo zmechanizowano. (…) Trzeba nareszcie wystąpić przeciwko mechanizowaniu wymiaru sprawiedliwości, bo inaczej zamienimy się w bandy wynalazców kruczków prawnych. Całemu społeczeństwu grozi z tego powodu zupełna demoralizacja.”

Feliks Koneczny (1862–1949) historyk polski, historiozof

Prawo a etyka
Źródło: Państwo i Prawo, Wydawnictwo WAM, Kraków 1997, s. 76.

O sprawiedliwości

„Trzeba tedy przede wszystkiem te zastępy ludzi dobrej woli, tak liczne w obozie katolickim, otrząsnąć z ich obojętności wobec nauki wiary, przypominając im przy każdej sposobności, że gruntowna znajomość prawd wiary jest ścisłym obowiązkiem każdego chrześcijanina, od którego pod żadnym pretekstem uchylać się nie wolno. Wykształcenie religijne każdego człowieka winno być na tym samym poziomie, co i wykształcenie, jakie w innych dziedzinach wiedzy posiada. Kto nie miał szczęścia otrzymać w szkole gruntownego wykształcenia religijnego, ten ściśle w sumieniu obowiązany jest lukę tę własną pracą wypełnić; kto takie wykształcenie w szkole średniej otrzymał, później jednak wyższym studjom się oddawał, powinien i swe wykształcenie religijne na wyższy poziomie postawić, przynajmniej już w dziedzinie tych zagadnień, które z jego specjalnemi studiami najwięcej mają styczności.”

Jacek Woroniecki (1878–1949) teolog polski, dominikanin

Przewodnik po literaturze religijnej
Źródło: s. 18.

O ludziach , O wykształceniz , O wierze , O wiedzę

„(…) jedyny przyzwoity obyczaj, którego należy bronić stanowczo, to obyczaj czytania, podczas gdy reszta jest kwestią sumienia każdego z osobna (…).”

Carlos Ruiz Zafón (1964)

Cykl Cmentarz zapomnianych książek, Więzień nieba (2011)
Źródło: część druga Spośród umarłych, rozdział 6, s. 133

O czytaniu

„Znam też trochę lekarzy, którzy „nawrócili się”, przestali przerywać ciąże, jak już „wyskrobali” sobie dwa porządne mieszkania w Warszawie albo piękną willę. Teraz są już bardzo przeciw. O jednym lekarzu, znane nazwisko, przez lata mówiło się nawet „złota łyżka”. A teraz jest publicznie przeciw i pierwszy chce rzucać kamieniem. Nie wypada mi lub wręcz nie wolno mi wymieniać nazwisk, zwłaszcza kiedy obowiązuje mnie tajemnica lekarska, ale bardzo drażni mnie ta hipokryzja. Żonie jednego znanego przeciwnika diagnostyki prenatalnej robiłem amniopunkcję, w wielkiej tajemnicy, żonie obrońcy życia terminowałem ciążę z zespołem Downa. Pytałem: jak to jest, przecież jesteście przeciw? A oni mówili: słuchaj, to naprawdę „wyjątkowa sytuacja.””

Romuald Dębski (1956–2018) polski lekarz

Wyjątkowa, bo dotyczyła ich osobiście, a nie ich pacjentek. Bo dla pacjentek zawsze mają żelazne sumienie.
Źródło: rozmowa Aleksandry Szyłło, Dębski: Jestem z pacjentką na dobre i na złe, „Duży Format” http://wyborcza.pl/duzyformat/1,139142,16171511,Debski__Jestem_z_pacjentka_na_dobre_i_na_zle.html, wyborcza.pl, 18 czerwca 2014.

O tajemnicy

„Niejedno sumienie
Martwe ma korzenie.”

Roman Gorzelski (1934–2010)

Srebrnikowe myśli, czyli bajki, fraszki, przysłowia i wierszyki, Srebrnikowe myśli
Źródło: Sumienie, s. 27

„Na tym polega rola sumienia,
Że grube grzechy na drobne zmienia.”

Jan Sztaudynger (1904–1970) poeta polski, satyryk

Supełki
Źródło: Rola sumienia, s. 148

„Sumienie jednostki to stróż, który broni reguł ustanowionych przez społeczeństwo dla własnego przetrwania.”

William Somerset Maugham (1874–1965) pisarz angielski

„(…) sumienie to fałszywe narzędzie tych, którzy rządzą światem, ustanawiając jego prawa i religie.”

Maxime Chattam (1976) francuski pisarz powieści kryminalnych

W ciemnościach strachu
Źródło: rozdział 29

O świecie , O religii

„Mam dystans do mojej pracy. I żadnych kompleksów. Wiem, ile jestem wart, ale znam też swoje ogranicznenia. Owo spokojne, zrównoważone podejście do życiowej pasji - bo o tym jest dla mnie pisanie fantastyki - wyziera, zdaje mi się, z większości felietonów. Lwią część rad i nauk opatruję licznymi zastrzeżeniami, bo - jak powiedziałem - nie do każdych czasów i nie do wszystkich autorów pasują. Ale tę jedną rzecz mogę z czystym sumieniem zalecić każdemu: dystans. Twarde stąpanie po ziemi. Umiar i zdrowy rozsądek.”

Feliks W. Kres (1966) polski pisarz

Galeria dla dorosłych (2010)
Źródło: Od Autora, Łódź, 2 kwietnia 2009, s. 10.

O nauce

„I ziemia teraz o ciałach przypomina. Niepokoi, dręczy. Ruszysz motyką, a ona cię oskarża. Ziemia – sumienie. Ziemia mroczne archiwum, baza danych, twardy dysk. Ziemia – prokurator. Wszędzie kości. Sterczą. Turlają się czaszki. Jednakowo pęknięte.”

Wojciech Tochman (1969) polski dziennikarz

Dzisiaj narysujemy śmierć

„Polska to jedyny – oprócz Nikaragui! – kraj na świecie, który w ciągu ostatnich 20 lat zaostrzył regulacje prawne dotyczące aborcji. Prawa reprodukcyjne jako część przysługujących kobietom praw człowieka nie powinny być łamane w żadnych ideologicznych okolicznościach. A to właśnie ideologia, głoszona przez polityków za hierarchami Kościoła Katolickiego, czyni z kobiet w Polsce istoty niezdolne do samodzielnych wyborów, niemające sumień, niemogące rozpoznać tego, co dla nich właściwe i słuszne.”

Kazimiera Szczuka (1966) polska historyczka literatury

Źródło: Zmieńmy ustawę!, takdlakobiet. pl, 16 września 2011 http://takdlakobiet.pl/publicystyka/kazimiera-szczuka-zmienmy-ustawe/#more-557

O kobietach , O ustawie

„Moralność, zdrowe sumienie, dobre obyczaje oraz cnoty są jak uniwersalna waluta, akceptowana w każdym miejscu. Nie mają na nią wpływu żadne zmiany wartości innych walut. Osoby obdarzone takimi cechami są jak kupcy dysponujący najwyższym kredytem. Mogą robić interesy, gdzie tylko zapragną.”

Fethullah Gülen (1941)

Good morals and sound conscience, and good manners and virtues, are like a currency universally acceptable and which is not affected by changes in the values of other means of exchange. Those provided with such qualities are like merchants with the highest credit who can do business wherever they want. (ang.)
Źródło: Perły mądrości

O morzu

„Różnowierstwo mniej było u nas prześladowane niż gdzie indziej, traciło za to wolność, jakiej nigdzie nie było. Rzeczpospolita przestała poręczać zupełną niezależność sumień. Kontrreformacja spychała ją z europejskiego szczytu (…)”

Paweł Jasienica (1909–1970) polski pisarz i eseista

Polska anarchia
Źródło: s. 132

O wolności

„Król nigdy nie może żałować użycia siły. Bolesna konieczność to konieczność i król nie może się zatrzymać w obliczu żadnej konieczności. Nawet kiedy jest mu niemiła. Nigdy się nie obawialiśmy surowości; król wie, czego potrzebuje naród, naród tego przecież nie wie. Na przykład tego, żeby go ukarać. Musimy stosować się do nakazów. Naszego sumienia i to wszystko. Nigdy nie cierpimy z powodu wymierzenia kary, ponieważ wierzymy w tę karę, mamy całkowite zaufanie do Naszego sumienia. Tak musi być i tak jest.”

Haile Selassie I (1892–1975) cesarz Etiopii

z wywiadu z Orianą Fallaci w czerwcu 1972.
Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, op. cit., s. 418.

O karze , O zaufaniu , O historii , O sile

„Współczesne państwa i rządy w wyniku własnej słabości lub głupoty popierają mity o moralnym autorytecie Kościoła i jego niezbędności dla prawidłowego funkcjonowania społeczności ludzkiej. Dzięki temu Kościół zyskuje na znaczeniu i rośnie w siłę, także finansową. Tymczasem każdy człowiek ma własne sumienie i musi zbudować swój własny system etyczny, jeżeli nie chce się stać wasalem propagandy, konwencji i ślepej dogmatyki Kościoła.”

Hubertus Mynarek (1929)

Wypowiedzi w wywiadach
Źródło: Kościół to perwersja, eioba.pl http://www.eioba.pl/a/2e05/kosciol-to-perwersja

O głupocie , O sile

„Gdy człowieka, któremu wiodło się dobrze, spotyka niepowodzenie lub nieszczęście, zagłębia się on w sobie, wzmaga wymogi własnego sumienia, wymierza sobie karę i pokutę.”

Zygmunt Freud (1856–1939) austriacki neurolog i psychiatra

Źródło: Myślę, więc jestem, Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.), op. cit., s. 135.

O nieszczęściu , O karze , Niepowodzenie

„Religia państwowa jest gwałtem na sumieniu.”

Pierre-Joseph Proudhon (1809–1865) francuski polityk i filozof

O religii

„Głos sumienia i głos honoru brzmią cichutko, gdy kiszki marsza grają.”

Denis Diderot (1713–1784) francuski pisarz, filozof

„Historia to szczególny łańcuch głupstw, popełnianych bezustannie, choć niezliczoną ilość razy przekonano się o ich fatalnych następstwach. Każdy polityk czuje się niczym nowy odkrywca Ameryki, którego dokonania przerastają dzieło Kolumba. Historia zdaje się istnieć wyłącznie po to, aby nie wyciągać z niej żadnej nauki. Uczyć się z niej może jedynie człowiek pokorny, a dzięki temu pozbawiony wewnętrznych wątpliwości i autentycznie ukierunkowany historycznie, który w każdej godzinie gotów jest odpowiadać przed własnym sumieniem.”

Edgar Julius Jung (1894–1934)

Źródło: Sinndeutung der deutschen Revolution

O historii , O nauce

„Czyn, który by wstrząsnął sumieniem świata, zaprzeczył sam przez się fałszywym oskarżeniom – czyn, który w stosunku do Rosji byłby aktem najdalej posuniętej dobrej woli – tym silniej uwypuklając jej postępowanie w stosunku do nas jako oczywiste bezprawie. Zadania tego nie mogły spełnić walki toczone przez nasze oddziały na tyłach cofających wojsk niemieckich na Wołyniu, na Wileńszczyźnie, we Lwowie – gdyż pomimo wielkich ofiar z naszej strony, były to tylko walki o charakterze lokalnym, nie mogły zatem wywołać w świecie nawet takiego echa, jakie odpowiadało ich znaczeniu wojskowemu. Zadanie to spełniła dopiero bitwa warszawska.”

Leopold Okulicki (1898–1946) generał polski

Źródło: cytat za Ostatni komendant generał Leopold Okulicki Andrzej Przemyski

O charakterze , O walce

„Miłość bliźniego żąda zatem od nas wielkiej czujności, zważania na to, jak nasze postępowanie odbija się na postępowaniu innych. Wciąż winniśmy w rachunku sumienia stawiać sobie pytanie, czy budujemy nasze otoczenia przykładem życia, czy nie ma w nim czegoś takiego, co może gorszyć bliźnich i za co my też po części odpowiemy przed Bogiem. Do stawiania tego pytania należy od wczesnych lat młodości wychowywać młodzież.”

Jacek Woroniecki (1878–1949) teolog polski, dominikanin

Katolicka etyka wychowawcza, Tom II/2
Źródło: s. 57

O miłości , O Bogu , O młodzieży , Pytanie

„Tyle tylko wart przyjaciel w życiu, że się człowiek czasem z sumieniem własnym głośno i jawnie rozmówi.”

Wacław Berent książka Żywe kamienie

Żywe kamienie

O czasie

„Staram się żyć zgodnie z sumieniem. Nie zawsze się spisuję tak, jak bym chciał. Czasami powiem coś, co dla mnie jest żartem, a dla kogoś okazuje się przykre”

Tomasz Zubilewicz (1962) polski telewizyjny prezenter pogody

Źródło: Patrycja Michońska-Dynek, Sławomir Dynek, Patrzący w niebo, „Magazyn Familia”, 7 kwietnia 2009 http://www.magazynfamilia.pl/artykuly/Patrzacy_w_niebo,905,91.html

„A tą poprzednią piłkę nasz gość Pan Hobor musi wziąć na swoje sędziowskie sumienie, bo to była kwestia dosłownie kilku centymetrów.”

Zdzisław Ambroziak (1944–2004) polski siatkarz i dziennikarz

„Sumienie świata nie ma adresu.”

Hermann Hesse (1877–1962) prozaik, poeta i eseista niemiecki, noblista

„Nie mogę odłożyć pióra, zanim nie dotknę tu jeszcze jednej sprawy, która ma dla wspólnoty kleru większe, niż się wydaje, znaczenie, a dla Ludu Bożego jest społecznym wyznaniem wiary. Mam na myśli sutannę kapłańską. Sutanna nie jest ubiorem w szeregu innych strojów, ale jest wyznaniem wiary przed ludźmi, jest odważnym świadectwem danym Chrystusowi, jest przyznaniem się do Kościoła. Kiedy raz przybrałem ten strój, muszę nie tylko pytać siebie, czy go noszę, ale w rachunku sumienia pytać – jeśli to miałoby się zdarzyć – dlaczego zdjąłem znak wiary i kapłaństwa. Czy z lęku? Ze słabości? Nie! Zdjęcie stroju duchownego to to samo, co usunięcie krzyża przydrożnego, aby już nie przypominał Boga.”

Stefan Wyszyński (1901–1981) polski duchowny katolicki, prymas

Źródło: List do moich kapłanów, Paryż 1969, tom III, s. 76, 77.

O Bogu , O ludziach , O wierze , O myślach

„W obecnej godzinie czuję się zobowiązany wobec swojego sumienia do jeszcze jednego apelu do rozsądku Anglii. Uważam, że mogę to uczynić, ponieważ nie proszę o coś jako pokonany, lecz opowiadam się jako zwycięzca za rozsądkiem. Nie widzę powodu, który zmuszałby do kontynuowania tej walki. Żałuję ofiar, które będzie ona kosztować. Także mojemu własnemu narodowi chciałbym ich oszczędzić.”

Adolf Hitler (1889–1945) kanclerz Rzeszy, twórca i dyktator III Rzeszy niemieckiej

19 lipca 1940.

O walce

„Ponieważ zdolność myślenia rozwija się widocznie wraz z narządami cielesnymi, czemuż ich materia, uzyskując z czasem zdolność czucia, nie miałaby być również wrażliwa na wyrzuty sumienia?”

Julien Offray de La Mettrie (1709–1751) filozof francuski

Człowiek-maszyna (1748)
Źródło: s. 109–110

O myślach , O czasie , O myśleniu

„Jak często najgorliwsi ulegają w dyspucie odruchom gniewu we własnym interesie, podczas gdy sumienie utwierdza ich w mniemaniu że działają jedynie w interesie prawdy, tak iż przekonują się o tem niekiedy aż znacznie później?”

Blaise Pascal książka Prowincjałki

Źródło: Prowincjałki, Czwarty list do przyjaciela z prowincji, Inst. Wyd. »Bibljoteka Polska«, Warszawa 1921, s. 57, tłum. T. Boy-Żeleński.

„Nie żałuję niczego, zrobiłem to, co było moim obowiązkiem, moim trudnym, ciężkim obowiązkiem. Spełniłem go twardo i uczciwie. Przez moje ręce przemówiła nie partyjna zaciekłość, tylko sumienie i zelżona godność narodu. Tak jak ja czują tysiące, tylko nie każdy zrobił to, co stało się moim udziałem.”

Eligiusz Niewiadomski (1869–1923) malarz polski, zabójca prezydenta Narutowicza

jedno z zeznań złożonych przez Niewiadomskiego podczas rozprawy sądowej.

„Sumienie: monitoring po prostu.”

Antoni Regulski

„Pewien typ wyrzutów sumienia chroni nas przed innymi wyrzutami.”

Simone de Beauvoir (1908–1986) francuska pisarka

„Sprzedajne, egoistyczne sumienie jednostki odpowiada doskonale społecznej instytucji i idei „własności osobistej”, tej zaś odpowiadają ściśle państwowe kodeksy cywilne i karne, instytucje sądów i policji, dalej więzienia i system wychowawczy szkół państwowych, w końcu zaś zasady katechizmu religii panującej i cała moralność czynna i twórcza Kościoła, związanego ściśle z państwem.”

Edward Abramowski (1868–1918) polski filozof i działacz polityczny

O religii , O morzu

„Przypomniałem sobie pewien ranek, gdy zobaczyłem uczepioną kory drzewa poczwarkę właśnie w chwili,
gdy motyl rozrywał spowijającą go powłokę, przygotowując się do lotu.
Czekałem dość długo, ale motyl zwlekał.
Niecierpliwie schyliłem się i zacząłem go ogrzewać własnym oddechem.
I w moich oczach – szybciej, niż przewiduje natura – zaczął dokonywać się cud.
Powłoka opadła i wyszedł motyl, ale kaleki.
Nigdy nie zapomnę przerażenia, jakie odczułem, gdy zobaczyłem, że nie może rozwinąć skrzydeł.
Drżąc próbował tego dokonać wysiłkiem całego ciała – na próżno – choć pomagałem mu oddechem.
Potrzebny był tu cierpliwy proces dojrzewania. Skrzydła powinny wolno rozwijać się w słońcu.
Teraz było już za późno. Ciepło mojego tchnienia zmusiło go, aby opuścił poczwarkę przedwcześnie, pomarszczony niby embrion.
Drżał rozpaczliwie jeszcze chwilę i umarł na mojej dłoni.
Te leciutkie zwłoki motyla spoczęły ogromnym ciężarem na moim sumieniu.
Dzisiaj już wiem, że pogwałcenie odwiecznych praw natury jest śmiertelnym grzechem.
Nie wolno nam ulegać niecierpliwości, winniśmy z ufnością poddawać się wieczystemu rytmowi wszechświata.
Usiadłem na skale, aby przemyśleć to z Nowym Rokiem.
O, gdyby ten motyl, którego zabiłem, mógł lecąc przede mną wskazywać mi drogę!”

Nikos Kazandzakis książka Grek Zorba

Grek Zorba

O naturze , O wysiłku , O czekaniu , O cierpliwości

„Gdybym wiedział, że tak łatwo jest kupić ludzkie sumienia, nie kupowałbym tyle broni.”

Laurent Gbagbo (1945) polityk z Wybrzeża Kości Słoniowej

po przejściu do drugiej tury tegorocznych wyborów prezydenckich.
Źródło: „Forum”, 15 listopada 2010.

„Niech przed Bogiem, krajem i potomnością odpowiedzą lekkomyślni sprawcy tych nieszczęść. Niech spadnie na ich sumienie krew najzacniejszej polskiej młodzieży.”

Paweł Popiel (1807–1892)

krytyka powstania styczniowego
Źródło: Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki, Historia III. Podręcznik do klasy III gimnazjum, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk, 2012, ISBN 978-83-7420-253-4, s. 213.

O Bogu , O nieszczęściu , O młodzieży , O historii

„Halkę (…) wystawiano dotąd najczęściej jako harlekinową historię o mezaliansie. Kolejni reżyserzy koncentrowali się na krzywdzie wiejskiej dziewczyny, wykorzystanej i porzuconej przez panicza. Motyw zdrady, pasji i dręczących Janusza wyrzutów sumienia kulminował się w scenie, gdy Halka pojawia się na dworze Stolnika i przerywa zaręczyny ukochanego z jego córką Zofią. Tło społeczne opery najczęściej pomijano lub wykorzystywano tylko do kolorowej stylizacji. Nawet współautor legendarnego filmu z 1937 r., patron polskiego teatru politycznego Leon Schiller, nie wybijał faktu, że wieś, z której pochodzi Halka i zakochany w niej Jontek, to własność Janusza. Gniew Jontka i samobójstwo Halki w ostatniej scenie rozgrywały się tylko na planie uczuć, a nie konfliktów społecznych.”

Marc Minkowski (1962)

Źródło: Anna S. Dębowska, „Gazeta Wyborcza” nr 298, 23 grudnia 2011 http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/129870.html

O zdradzie , O emocjach , O historii , O dziewczynach

„Wszystkie moje wysiłki [w celu utrzymania pokoju] zostały udaremnione. I to przez kogo? Przez Anglię. A dlaczego? Z powodu neutralności Belgii. Czy ta neutralność, do której pogwałcenia zostaliśmy zmuszeni, walcząc o własną egzystencję, naprawdę jest powodem do wojny światowej? Niemcy, cesarz i rząd kochają pokój. Przystępujemy do tej wojny z czystym sumieniem. Anglia natomiast ponosi ogromną odpowiedzialność.”

Theobald von Bethmann Hollweg (1856–1921)

oświadczenie złożone brytyjskiemu ambasadorowi z powodu rozpętania I wojny światowej.
Źródło: Przemowa do ambasadora Wielkiej Brytanii, 1914, Tomasz Małkowski, Jacek Rześniowiecki, Historia III. Podręcznik do klasy III gimnazjum, s. 237.

O wojnie , O pokoju , O historii , O wysiłku

„Żona ma w swej pieczy mężowskie sumienie i winna tak postępować, by jej czyny nie kusiły małżonka do złego. Gdyż niegodziwością jest zachęcanie do popełnienia grzechu. A zabić kogoś w gniewie to przecież grzech.”

Susanna Clarke (1959) brytyjska pisarka fantasy

Wzgórze pokus

„Taka np. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Suma 30–40 mln zł oszałamia przeciętnego Polaka i sugeruje niebywały sukces. Ciekawe, jak by to wyglądało, gdybyśmy zestawili te miliony z kosztami dziesiątek godzin antenowych, jakie poświęcają temu przedsięwzięciu elektroniczne media. Dobrze by też było, gdyby od czasu do czasu jakieś media podały, ile na cele charytatywne udaje się zebrać kościelnemu Caritasowi, który bez specjalnego rozgłosu sprzedaje bożonarodzeniowe świece. Skupiłbym się też nad wymiarem duchowym „Orkiestry”. Cała ta impreza coraz bardziej mi się kojarzy z hipokryzją człowieka, który deklarując się jako katolik, w okolicy Bożego Narodzenia czy w Wielkim Tygodniu udaje się do spowiedzi, uważając w poczuciu spełnienia obowiązku, że przez resztę roku już może robić, co chce. Ot, taki jeden dzień dobroci, dla ugłaskania własnych sumień. Straszne, że tych wszystkich dzieciaków, które w tym uczestniczą, nie uczy się konsekwentnej, mrówczej pracy dawania z siebie innym. Tylko raz na jakiś czas, bach fajerwerki, światła, kamery. Kochajmy się. Jest kolorowo, róbta co chceta. Jesteśmy dobrzy, fajni, cool i OK.”

Paweł Kukiz (1963) polski muzyk rockowy, polityk i aktor

Źródło: Tak bardzo im wierzyłem…, „Gazeta Polska”, 9 lutego 2011

O czasie , O sukcesie , O pomocy , Kochać się

„Ofiary wasze nie są daremne, a każda kropla krwi przez was przelanej umacnia prawa Polski, wołając do sumienia świata o prawdę i sprawiedliwość.”

Kazimierz Sosnkowski (1885–1969) generał polski, minister

z przemówienia do żołnierzy II Korpusu Polskiego we Włoszech.

O sprawiedliwości

„Nie odczuwam wyrzutów sumienia. Jedynie tęsknotę za ojczyzną.”

Idi Amin (1925–2003) dyktator Ugandy

Źródło: Emmanuel Hecht, Idi Amin Dada. Upadek czarnego Ubu w: Ostatnie dni dyktatorów, tłum. Anna Maria Nowak, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, s. 153

O ojczyźnie

„Moim ideałem jest taki ustrój społeczny, w którym by wolno było z czystym sumieniem kochać wszystkich. Dążąc do niego i w imię jego, może potrafię kiedy nienawidzić.”

Róża Luksemburg (1871–1919) niemiecka polityk

Źródło: Feliks Tych, Czerwona Róża, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 9 lipca 2012.

O historii , Kochać się

„Zdarza się często, że Emilian śpi w teatrze, tam spotykamy się na co dzień. To jest nasz drugi dom. Ale inaczej się nie da. Oczywiście jako matka mam wielkie wyrzuty sumienia, że ostatni rok, a może dwa upływały kosztem dzieci. Na pocieszenie powtarzam sobie, że nie ilość czasu poświęconego dzieciom, a jego jakość ma znaczenie. Zresztą, oni samoistnie żyją teatrem. Cyprian często buduje z klocków teatr i scenę, a podczas premiery bajki Trzy świnki i wilk włożył garniturek, bo koniecznie chciał witać gości. Był naprawdę szczęśliwy!”

Justyna Sieńczyłło (1969) aktorka polska

Źródło: O marzenia trzeba walczyć, „Pani Domu” nr 39, 29 stycznia 2010 http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/108946.html

O dzieciach , O marzeniach , O domu , O matce

„Nie jestem królem sumień waszych.”

Zygmunt II August (1520–1572) król polski i wielki książę litewski

„Grzech to jest uderzenie w Chrystusa, w Kościół, w brata, w siostrę. Nikt nie ma prawa mówić: „Mój grzech cię nic nie obchodzi”. Nie ma grzechów prywatnych. Penitent jeśli tylko mówi w sakramencie pokuty o modlitwie, o Mszy św. mówi dużo, roztargnieniach w czasie modlitwy, a nie ma w jego sumieniu drugiego człowieka, to jest to spowiedź infantylna. Chrystus mówi, cokolwiek uczyniłem człowiekowi, uczyniłem jemu. Musi być na pierwszym miejscu człowiek, bo przez człowieka idziemy do Chrystusa.”

Antoni Jozafat Nowak (1935–2013) polski franciszkanin, antropolog i psycholog

Źródło: konferencja „Spowiedź”, Radio Katowice, 21 kwietnia 2011 http://www.radio.katowice.pl/index.php?id=466&tx_ttnews%5Bswords%5D=Jozafat%20Nowak&tx_ttnews%5Btt_news%5D=13930&tx_ttnews%5BbackPid%5D=464&cHash=ffcd40865c

O czasie , Chrystus

„Okrutny wróg wytęża swe ostatnie siły i bliska jest godzina, gdy dzielna armia nasza, wspólnie ze wspaniałymi sprzymierzeńcami naszymi, zdoła ostatecznie zgnieść wroga. W tych decydujących dla życia Rosji dniach uznaliśmy za obowiązek swego sumienia ułatwić narodowi naszemu ścisłe jego zjednoczenie oraz skupienie wszystkich sił narodu na jak najszybszym odniesieniu zwycięstw i, w porozumieniu z Dumą Państwową, uznaliśmy za słuszne zrzec się z tronu państwa Rosyjskiego i złożyć z siebie władzę najwyższą.”

Mikołaj II Romanow (1868–1918) car Rosji

w manifeście abdykacyjnym z 1917.
Źródło: Władysław Andrzej Serczyk, Poczet władców Rosji (Romanowowie), Wydawnictwo Puls, Londyn 1992, ISBN 0907587836, s. 235.

O sile

„Wolnością ludzi zawładnie ten, kto zapanuje nad ich sumieniami.”

Fiodor Dostojewski (1821–1881) pisarz rosyjski

O ludziach , O wolności

„Wobec tego oskarżenia moje sumienie jest czyste. Całe moje życie było służbą dla narodu i ojczyzny. Wypełniałem moje służbowe i moralne obowiązki i sądzę, że nie zasługuję na karę, podobnie jak nie zasługują na nią dziesiątki tysięcy obowiązkowych niemieckich urzędników i pracowników służb publicznych, którzy już od dłuższego czasu przebywają zamknięci w obozach tylko dlatego, że spełniali swoje obowiązki. Uważam za swój szczególny i zaszczytny obowiązek byłego ministra Rzeszy, długoletniego zwierzchnika urzędów, wspomnieć ich tutaj.”

Wilhelm Frick (1877–1946) niemiecki polityk nazistowski

wypowiedziane w dniu 31 sierpnia 1946 w norymberskim Pałacu Sprawiedliwości jako ostatnie słowo w procesie.
Źródło: Joe J. Heydecker, Johannes Leeb, Proces w Norymberdze, tłum. Marek Zeller, wyd. Świat Książki, Warszawa 2006, ISBN 8324701583, s. 416.

O życiu , O książkach , O świecie , O sprawiedliwości

„Ożywiony przekonaniem, że również przed tym trybunałem zwycięży prawda i sprawiedliwość mimo wszelkiej nienawiści, potwarzy i wypaczeń, sądzę, że powinienem powiedzieć jeszcze tylko jedno, że swoje życie poświęciłem prawdzie, honorowi, utrzymaniu pokoju i pojednaniu między narodami, humanitaryzmowi i sprawiedliwości i że stoję tu z czystym sumieniem nie tylko przed sobą, lecz także przed historią i narodem niemieckim.”

Konstantin von Neurath (1873–1956) dyplomata hitlerowski

wypowiedziane w dniu 31 sierpnia 1946 w norymberskim Pałacu Sprawiedliwości jako ostatnie słowo w procesie.
Źródło: Joe J. Heydecker, Johannes Leeb, Proces w Norymberdze, tłum. Marek Zeller, wyd. Świat Książki, Warszawa 2006, ISBN 8324701583, s. 421.

O życiu , O prawdzie , O książkach , O świecie

„Nikt nie miał czystego sumienia. Każdy miał podstawy, by czuć się wszystkiemu winnym, by czuć się nie wykrytym przestępcą, nie zdemaskowanym oszustem.”

Borys Pasternak (1890–1960) rosyjski poeta i prozaik

o ludziach podczas rewolucji

„Sprzeniewierzenie się sobie przynosi w dłuższej perspektywie czasowej zwykle tzw. zatrute owoce. Postępując zgodnie ze swoimi wewnętrznymi przekonaniami, zyskujemy – poza przysłowiowym spokojem sumienia – także gwarancję sukcesu, opartego na stabilnych podstawach.”

Radosław Pazura (1969) aktor polski

Źródło: „Tele Tydzień”, nr 20,14 maja 2007

O sukcesie

„Nigdy nie poddaję się rezygnacji. Napędza mnie chęć poznania, ciekawość życia. Jest ono bowiem czymś niepowtarzalnym. Nie dręczą mnie wyrzuty sumienia, że ocalałam, czuję natomiast wyraźnie, iż czas, który został mi dany, powinnam przeżyć pięknie.”

Roma Ligocka (1938) polska malarka i pisarka

Źródło: Kobieta w podróży

O kobietach , O czasie

„Sumienie jest zegarem, który chodzi zawsze dobrze. Tylko my czasami chodzimy źle.”

Erich Kästner (1899–1974) niemiecki pisarz młodzieżowy, satyryk, krytyk teatralny

„Tak długo, jak będę w parlamencie, i tak długo, jak będę piastował stanowisko państwowe, żadna moja decyzja nie będzie uzależniona od rzymskiego katolicyzmu lub protestantyzmu; będzie tylko uwzględniała te racje, które przemawiają do sumień wszystkich obywateli, bez względu na ich religię.”

Wilfrid Laurier (1841–1919) premier Kanady

wypowiedziane w marcu 1896.
Źródło: Jan Grabowski, Historia Kanady, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, str. 173

O religii , O historii , O decyzjach , O uzależnieniu

„(…) najważniejsze to pracować w zgodzie z własnym sumieniem. Nigdy niczego nie robić, nie pisać, nie mówić pod czyjeś dyktando. W przeciwnym przypadku lepiej się wycofać, ale być wolnym.”

Małgorzata Kożuchowska (1971) aktorka polska

Źródło: „Rzeczpospolita”, 24 kwietnia 2010 http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20799

O czytaniu

„O ile łatwiej jest umierać tym, którzy w coś wierzą! Tym, którzy są przekonani, że śmierć to nie koniec wszystkiego. W oczach których świat dzieli się wyraźnie na białe i czarne, którzy wiedzą dokładnie, co trzeba robić i dlaczego, którzy niosą pochodnię idei, wiary, a w ich świecie wszystko wygląda prosto i zrozumiale. Tym, którzy nie mają żadnych wątpliwości, żadnych wyrzutów sumienia. Takim ludziom umiera się lekko. Umierają z uśmiechem.”

Dmitrij Głuchowski książka Metro 2033

Metro 2033
Źródło: rozdział 9, Du stirbst

O śmierci , O świecie , O wierze , O uśmiechu

„Bardziej „kulturalny” antysemityzm sanacji i części Stronnictwa Ludowego odrzuca endeckie metody noża i pałki, ale z równą konsekwencją dąży do usunięcia Żydów z życia gospodarczego i społecznego kraju. Przy mniej jaskrawych formach – ten sam ostateczny wynik: spauperyzowanie i wygłodzenie mas żydowskich. Dla uspokojenia „humanitarnych” wyrzutów sumienia dodaje się: postaramy się, by ci „usunięci” Żydzi mogli wyemigrować… Ale owa emigracja pozostaje mrzonką, a pozbawienie pracy – realnością.”

Wiktor Alter (1890–1943) polsko-żydowski działacz socjalistyczny

Źródło: O antysemityzmie, „Myśl Socjalistyczna” nr 12–13, Warszawa 1936 http://lewicowo.pl/o-antysemityzmie/.

O myślach , O myśleniu

„W sferach katolickich musi się tedy coraz bardziej rozpowszechniać to przekonanie, że poznanie wiary jest ścisłym obowiązkiem sumienia i że dla spełnienia tego obowiązku trzeba módz niejedno poświęcenie zrobić; że nie trzeba żałować pieniędzy na książki katolickie, ani czasu na ich przestudjowanie, że jeżeli można tak wiele dla innych celów podróżować (a gdzież się podróżuje w wyższych klasach więcej, jak u nas), to można też pojechać zagranicę, i na jaki zjazd katolicki, na kursa wakacyjne, tak często teraz organizowane dla rozpowszechnienia nauki wiary, lub wreszcie na dobre rekolekcje, mające życie religijne pogłębić, zagrzać, a nieraz i naprostować.”

Jacek Woroniecki (1878–1949) teolog polski, dominikanin

Przewodnik po literaturze religijnej
Źródło: s. 20.

O życiu , O książkach , O wierze , O podróżowaniu

„Zemsta mię nie lęka, choć nie wątpię, że dosięgnąć mnie może; bo kto się Boga boi, temu niestraszny gniew ludzi. Życie nie ma dla mnie tyle powabu, abym dla jego zachowania zgodził się zabić moralnie we własnym sumieniu.”

Zygmunt Szczęsny Feliński (1822–1895) arcybiskup, święty

Źródło: Stanisław Smolka, Pamiętniki ks. Zygmunta Szczęsnego Felińskiego. cz. II 1851–1883, op. cit., s. 188.

O życiu , O Bogu , O ludziach , O zachowaniu

„Sumienie to żydowski wynalazek.”

Adolf Hitler (1889–1945) kanclerz Rzeszy, twórca i dyktator III Rzeszy niemieckiej

Źródło: Władysław Bartoszewski, Pod wspólnym niebem. Tematy polsko-żydowskie, Towarzystwo „Więź”, 1998, s. 144.

„Każdy ma prawo dotknąć pogardy własnym sumieniem, grzech za grzech (…) bo to hip-hop wysuwa skojarzenia, a ja je tylko w wersy zamieniam.”

O.S.T.R. (1980) raper polski

Album Jazz w wolnych chwilach
Źródło: Rap po godzinach

„Ja też jestem w jakimś sensie popularna i muszę ciągle robić rachunek sumienia z tego, po co, dla kogo występuję w telewizji i udzielam wywiadów. Bo ja robię to po to, by profity z tego płynęły nie dla mnie, ale dla tych, którym niosę pomoc. Bo tę popularność zdobyłam „na ich plechach” i dla nich. I muszę im to zwrócić.”

Małgorzata Chmielewska (1951)

Źródło: Paulina Socha-Jakubowska, Na szczęście nie mam męża alkoholika, tvp.info, 8 marca 2013 http://tvp.info/opinie/wywiady/na-szczescie-nie-mam-meza-alkoholika/10304305

O szczęściu , O pomocy , Sens

„Ani moralność, ani religia nie styka się w chrześcijaństwie z żadnym punktem rzeczywistości. Same urojone przyczyny („Bóg”, „dusza”, „ja”, „duch”, „wolna wola” – lub też „niewolna”); same urojone skutki („grzech”, „zbawienie”, „łaska”, „kara”, „odpuszczenie grzechu”). Obcowanie urojonych istot („Bóg”, „duchy”, „dusze”); urojona wiedza przyrodnicza (antropocentryczna; zupełny brak pojęcia przyczyn przyrodzonych); urojona psychologia (same samonieporozumienia, interpretacje przyjemnych lub nieprzyjemnych uczuć ogólnych, na przykład stanów nervi sympathici, z pomocą mowy znakowej religijno-moralnej idiosynkrazji – „kara”, „wyrzut sumienia”, „pokusa diabelska”, „bliskość Boga”); urojona teleologia („Królestwo Boże”, „Sąd Ostateczny”, „życie wieczne”).”

Friedrich Nietzsche (1844–1900) filozof niemiecki

Antychryst (1895)

O życiu , O Bogu , O religii , O karze

„Dziś w Europie Liban jest symbolem otwartego i wolnego społeczeństwa. To jednak niezupełnie jest prawda. Za tą fasadą libańskie kobiety wciąż podlegają wielu ograniczeniom, ciągłej obawie przed tym, jak ocenią je inni. W tym kontekście ciągle męczą się wyrzutami sumienia i poczuciem winy.”

Nadine Labaki (1974)

Źródło: Nadine Labaki o filmie „Karmel”, Gutek Film, 3 stycznia 2008 http://www.kinomaniak.pl/katalog/wywiad/38,1

O kobietach , O prawdzie

„Niemrawe cudo to również był tytuł jednej z książek Trouta. Jej bohaterem był robot, który miał cuchnący oddech i który zdobył powszechną sympatię po wyleczeniu tej dolegliwości. Jednak najciekawsze w tej powieści, napisanej jeszcze w roku 1932, było to, że przepowiedział powszechne użycie napalmu do palenia ludzi.
Zrzucano go z samolotów i używano do tego celu robotów, jako że nie miały sumienia ani układów elektrycznych, które pozwoliłyby im wczuć się w sytuację palonych ludzi.
Główny robot Trouta wyglądał jak człowiek, umiał mówić, tańczyć i tak dalej, mógł nawet podrywać dziewczęta. I nikt nie miał do niego pretensji o to, że polewa ludzi napalmem. Unikano go tylko z powodu cuchnącego oddechu. Potem wyleczył się z tego i był znowu przez wszystkich mile widziany.”

Kurt Vonnegut książka Rzeźnia numer pięć

Rzeźnia numer pięć

O ludziach , O książkach

„W etyce bez Boga o wychowaniu sumienia mowy być nie może; zostaje ono pozostawione samo sobie i albo się ugnie pod naporem z zewnątrz, albo stężeje w wewnętrznej samowoli i pysze.”

Jacek Woroniecki (1878–1949) teolog polski, dominikanin

Katolicka etyka wychowawcza, Tom II/1
Źródło: s. 59

O Bogu

„Pracuj wciąż nad tym, aby w twej piersi był żywy ten płomyk Boskiego ognia, który nazywa się sumienie.”

George Washington (1732–1799) pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych

Labor to keep alive in your breast that little spark of celestial fire called conscience. (ang.)

„Nie umiemy pomóc samym sobie, więc by ulżyć sumieniu, próbujemy pomagać innym, ale innemu i tak pomóc nie można, bo trzeba by go najpierw zmusić, żeby chciał sobie pomóc sam.”

Rafał A. Ziemkiewicz książka Ciało obce

Źródło: Ciało obce, wyd. Świat Książki, wrzesień 2005, ISBN: 83-7391-542–7

O książkach , O świecie

„W naszych przyjemnościach Bóg zwraca się do nas szeptem, w naszym sumieniu przemawia zwykłym głosem, w naszym cierpieniu – krzyczy do nas; cierpienie to Jego megafon, który służy do obudzenia głuchego świata.”

Clive Staples Lewis (1898–1963) angielski pisarz, historyk, filozof i teolog

Problem cierpienia

O Bogu , O przyjemności , O cierpieniu

„Chodź mechanicznie do kościoła, mechanicznie mów pacierz, tak samo spowiadaj się i komunikuj! A jeśliby sumienie cię przypadkiem gryzło, to uspokój je przeświadczeniem: „Wszak zachowuję się ściśle według przepisów szkolnych” albo sofizmatem:"ponieważ nie wiem, gdzie jest prawda, więc obojętne mi, czy uczęszczam do spowiedzi czy nie.””

Kazimiera Bujwidowa (1867–1932) polska działaczka społeczna, publicystka, feministka

na temat nauczania religii w szkole.
Źródło: za „Krytyką” – Anna Kiesell, Kazimiera Bujwidowa. Człowiekiem się czuję, więc ludzkich praw żądam! [w:] Ewa Furgał (red.), Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków 2009, wyd. I, ISBN 978-83-928639-0-8, str. 45

O kobietach , O prawdzie , O religii

„Tego absolutnie nie pochwalam, nie aprobuję i nawet na to nie pozwalam – jeśli zapytujecie o moje zdanie i z nim się liczycie. Jako politycy, jako zwykli obywatele robić możecie tak, jak wam nakazuje przekonanie, to sprawa waszego sumienia. Do wojska jednak z tego rodzaju propozycjami zwracać się nie wolno.”

Józef Piłsudski (1867–1935) polski działacz niepodległościowy i polityk, premier, Naczelnik Państwa, twórca tzw. rządów sanacyjnych

odpowiedz Piłsudskiego na pomysł Władysława Baranowskiego, aby stworzyć tajną organizację antyrządową z udziałem wojskowych.

„Psychoterapia nie ma zbyt wiele do zaoferowania osobie pozbawionej sumienia, zasad moralnych oraz – jakże często – chęci poprawy.”

Jonathan Kellerman (1949)

Kiedy pęka tama…

Cytaty na temat sumienie strona 2

Cytaty na temat sumienie
strona 2