Cytaty o nocy
strona 4

Teresa Wilska Fotografia

„Teraz, kiedy przeszłam już chrzest bojowy, nie boję się chodzić po mieście, ale tych godzin na dachu bardzo nie lubię. Siedzi się bezczynnie i czeka co na łeb zrzucą. Paskudne uczucie. Obserwujemy miasto. Widać stąd prawie całą Warszawę. W wielu miejscach domy nikną w kłębach dymu i ognia. Pożarów jest coraz więcej.
W nocy jest zupełnie inaczej. Tu, wysoko nad miastem, jest bezpiecznie. Niemcy o tej porze nie latają. Nasz „gołębiarz” też widocznie śpi. Dokoła czerwone łuny pożarów. Wyraźnie widać, gdzie toczą się walki. Wylatują stamtąd łańcuszki świetlnych pocisków.
W ciszę nocną zaczyna się wkradać dziwny pomruk. Przecież to samoloty. Tymczasem w mieście rozpętała się wściekła kanonada. Sznury czerwonych paciorków wytryskują ze wszystkich stron. Wysuwają się białe macki reflektorów. Tu i ówdzie pęka rakieta. Pukają zenitówki, jazgocą w dole cekaemy. Co się dzieje? Niedaleko od nas przesuwa się ciemna, wolno lecąca, trochę do widma podobna sylwetka samolotu, za nią druga. To do nich strzelają.
– O Boże! Przecież to nasi…
Od samolotów coś się odrywa i wolniutko, majestatycznie, oświetlone łunami pożarów szybują w powietrzu białe spadochrony z zasobnikami. To zrzut. Żeby tylko nie dostał się w ręce Niemców. Samoloty raz jeszcze przelatują koło nas i powoli ich warkot milknie. Jeszcze jakiś czas trwa kanonada. Świetlne pociski we wszystkich kierunkach przeszywają niebo. Zenitówki szczekają zajadle. Powoli wszystko cichnie. Jest znowu zwykła powstaniowa noc. Odlecieli. Białe parasole spadochronów szybują coraz niżej. Jednak nie jesteśmy sami. Pewno często będą zrzucać broń, a może prześlą desant. Długo dyskutujemy na temat pierwszego zrzutu.”

Teresa Wilska (1926)

Notatka dotycząca 4 sierpnia 1944
Oszczędzajcie filipinki

Jakub Ćwiek Fotografia

„Święty Mikołaj uciekał przez miasto, a elf pomocnik podążał w ślad za nim.”

Jakub Ćwiek książka Kłamca

Kłamca
Źródło: Cicha noc, parafraza początku cyklu Mroczna wieża Stephena Kinga

Roman Zmorski Fotografia
Lars Gustafsson Fotografia
Erich Maria Remarque Fotografia
Aleksander Kwaśniewski Fotografia

„Niedawno w Pradze przesiedzieliśmy ze Schröderem prawie całą noc. Aż musiałem to przerwać, bo zrobiło się niebezpiecznie. On zaczął znów rządzić Niemcami, a ja Polską.”

Aleksander Kwaśniewski (1954) polski polityk, przezydent Polski

na uniwersytecie w Georgetown.
Źródło: pardon.pl, 14 lutego 2007

Konstanty Ildefons Gałczyński Fotografia

„Noc plus księżyc – to noc księżycowa.”

Konstanty Ildefons Gałczyński (1905–1953) polski poeta

Kronika olsztyńska (1950)
Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.

Stanisław Brzozowski Fotografia
Władysław Szlengel Fotografia
Zofia Nałkowska Fotografia

„Za zadanie wzięłam sobie obalić ten przesąd niemądry, że kobieta, co skończyła uniwersytet, przestaje być kobietą.”

Zofia Nałkowska (1884–1954) pisarka polska, publicystka i dramatopisarka

Źródło: Noc podniebna, [w:] Opowiadania, Czytelnik, Warszawa 1984, s. 152.

Jan Karski Fotografia
Jean de La Bruyère Fotografia
Jean François de Saint-Lambert Fotografia
Wacław Borowy Fotografia

„Wielki poeta, który jednocześnie nie był wielkim pisarzem.”

Wacław Borowy (1890–1950) polski historyk literatury i krytyk

o Stanisławie Wyspiańskim
Źródło: Łazienki a „Noc listopadowa” Wyspiańskiego, 1918

Skubas Fotografia
Magda Goebbels Fotografia
Ireneusz Iredyński Fotografia

„Moja miła, moja cicha, moja śliczna,
lekki powiew i muzyka, zapach nocy,
przypomnienie, przytulenie, noc liryczna,
moja miła, moja cicha, moja śliczna…”

Ireneusz Iredyński (1939–1985) polski prozaik, dramaturg, poeta

Źródło: Moja miła, moja cicha, moja śliczna, piosenka z repertuaru Jerzego Połomskiego

Lew Tołstoj Fotografia

„Wiosna długo nie nadchodziła. (…) Na Wielkanoc leżał śnieg. I nagle na drugi dzień świąt powiał ciepły wiatr, nadciągnęły chmury i przez trzy dni i trzy noce lał rzęsisty i ciepły deszcz. We czwartek wiatr ucichł i nastała gęsta, szara mgła, jakby kryjąc tajemnicę dokonujących się w przyrodzie przemian. W tej mgle popłynęły wody, kry lodowe zatrzeszczały i drgnęły, szybciej ruszyły mętne spienione strugi i w samą Przewodnią Niedzielę przed wieczorem mgła się rozpełzła, chmury rozbiegły się, przybierając kształt baranków, niebo się przetarło i nastała prawdziwa wiosna. Rankiem mocne słońce pożarło cienką warstwę lodu, która przez noc ścięła wody, i całe rozgrzane powietrze zadrgało od napełniających je oparów zmartwychwstałej ziemi. Zazieleniła się zeszłoroczna i nowa, strzelająca igiełkami z ziemi trawa, napęczniały pączki kaliny, porzeczek i lepkiej, pełnej pieniących się soków brzozy. Na osypanej złocistym kwieciem łozinie zahuczała wysłana na zwiady, znużona lotem pszczoła. Zaniosły się od śpiewu niewidzialne skowronki nad aksamitem ozimin i nad zmarzniętym ścierniskiem; zapłakały czajki nad bagnami i nad zalanymi burą, nieskoro spływającą wodą niżami, a wysoko przeciągnęły z głośnym klangorem klucze żurawi i gęgające stada dzikich gęsi. Zaryczało wyliniałe nierówno bydło na wygonach, krzywonogie jagnięta poczęły wyskakiwać dokoła tracących wełnę, beczących matek. Po niezupełnie jeszcze suchych, pokrytych śladami stóp ludzkich ścieżkach rozbiegły się lekkonogie dzieci; nad stawem zaterkotały wesoło głosy bab niosących płótno, a po podwórzach zastukały topory chłopów szukających sochy i brony. Przyszła prawdziwa wiosna.”

Źródło: Anna Karenina, t. 1, rozdz. XII, tłum. Kazimiera Iłłakowiczówna

Volker Sielaff Fotografia
Jerzy Szmajdziński Fotografia
Robert McLiam Wilson Fotografia
Piotr Najsztub Fotografia

„Masz coś jeszcze w plecaku?
– Suchary i szynka z żubra. Zrobić kanapki?”

Stanisław Pagaczewski (1916–1984) polski prozaik i poeta

Trylogia Baltazar Gąbka, 3. Gąbka i latające talerze
Źródło: rozdział I, Bardzo długa noc

Katarzyna Grochola Fotografia
Julius Hart Fotografia

„Lśniąco w luny się kołyszę
noc przepełniającym blasku,
jako smuga widna spływam
w różowawym gwiazd pobrzasku.”

Julius Hart (1859–1930)

Źródło: Lśniąco w luny się kołyszę… http://wolnelektury.pl/katalog/lektura/lsniaco-w-luny-sie-kolysze.html, tłum. Stefan Napierski

Maciej Kozłowski Fotografia
Leszek Żuliński Fotografia
Manuela Gretkowska Fotografia
Kazimierz Burnat Fotografia
Bożena Stachura Fotografia
Radosław Krzyżowski Fotografia
Isabel Abedi Fotografia

„(…) lubię tę aurę ciemności, która go otacza. Lubię jego twarz, smutne oczy. Jest dziwnie piękny, niczym noc bez gwiazd.”

Isabel Abedi (1967) niemiecka autorka książek dla dzieci

Whisper – Nawiedzony dom
Źródło: rozdział 9

Jakub Izaak Horowic Fotografia
Konstanty Ildefons Gałczyński Fotografia

„Ech, muzyka, muzyka, muzyka,
spod smyka zielony kurz.
Lecą gwiazdy zielone spod smyka,
damy karo i bukiety róż.”

Konstanty Ildefons Gałczyński (1905–1953) polski poeta

utwór ten napisał Gałczyński w noc, gdy za ścianą rodziła się jego córka Kira.
Kronika olsztyńska (1950)
Źródło: Ech, muzyka, 1936

Józef Czechowicz Fotografia
Christoph Schneider Fotografia
Andrzej Zawada Fotografia
Tomáš Halík Fotografia

„Ograniczenie lektury uważam za czyn bardziej ascetyczny niż ograniczenie ilości potraw.”

Źródło: Noc spowiednika. Paradoksy małej wiary w epoce postoptymistycznej

„Kiedy odchodzą w cień drzew,
Płacze tylko niebo
I w wielkim zgiełku miasta
Cichnie jeden głos.
Kiedy odchodzą w cień drzew,
Inni domów strzegą,
A noc wdeptana w asfalt
Lepi się jak wosk.”

Janusz Kondratowicz (1940–2014) polski poeta, satyryk

piosenka poświęcona osobom chorym na AIDS.
Źródło: piosenka Kiedy odchodzą w cień drzew z repertuaru zespołu Top One

Edward Estlin Cummings Fotografia

„Być nikim, ale sobą, w świecie, który robi wszystko, co w jego mocy, dniami i nocami, by zrobić z ciebie przeciętniaka, oznacza walkę w najcięższej bitwie, w jakiej dane było walczyć ludzkości i która nigdy się nie skończy.”

Edward Estlin Cummings (1894–1962) poeta i dramaturg amerykański

To be nobody – but – yourself – in a world which is doing its best, night and day, to make you everybody else – means to fight the hardest battle which any human being can fight; and never stop fighting. (ang.)

Marcjalis Fotografia

„Niech noc nie będzie bezsenna, a dzień upłynie bez kłótni.”

Marcjalis (40–104) poeta łaciński

Sit nox cum somno, sit sine lite dies (łac.)

Joe Hill Fotografia

„Co noc kaznodzieje nawracać chcą cię;
Mówią ci, co dobre, mówią ci, co złe.
Lecz kiedy im wyznasz, że chciałbyś coś zjeść,
Słodziutkim głosikiem odrzekną ci wnet:

„Synu, po śmierci się najesz do syta,
Niebiosa wszak to kraina obfita.
Teraz módl się, haruj i żyw się sianem,
A gdy zdechniesz – ciastko w niebie dostaniesz.””

Joe Hill (1879–1915) amerykański działacz związkowy, członek IWW

Long-haired preachers come out every night,
Try to tell you what's wrong and what's right;
But when asked how 'bout something to eat,
They will answer with voices so sweet:

You will eat, bye and bye,
In that glorious land above the sky;
Work and pray, live on hay,
You'll get pie in the sky when you die. (ang.)
Źródło: The Preacher and the Slave (1911)

„Noc rzeka księżyc
lecz jaki jest znak
źródła przemijania”

Teresa Truszkowska (1925–1992)

Haiku
Źródło: Alfabet

Bruno Schulz Fotografia
Mieczysław Jastrun Fotografia
Guillaume Apollinaire Fotografia

„Gleba jest biała noc błękitna
I broczy krwią ukrzyżowanie
Gdy męką krwawą rany kwitną
Żołnierza Ziemi Obiecanej”

Kaligramy
Źródło: Śpiew horyzontu w Szampanii (Chant de l’horizon en Champagne)

Jerzy Andrzejewski Fotografia
Rafał Wojaczek Fotografia

„Jestem chłodną wyspą dla twojego ciała
które upada w noc gorącą kroplą.”

Rafał Wojaczek (1945–1971) polski poeta

Źródło: Mówię do Ciebie cicho

Wisława Szymborska Fotografia
Federico García Lorca Fotografia
Albert Camus Fotografia
Jakub Ćwiek Fotografia

„Gotów?
– A jeśli powiem, że nie?
– Nie warto (…). Mam zabawną puentę na każdą okazję.”

Jakub Ćwiek książka Kłamca

Loki i Światowid.
Kłamca
Źródło: Cicha noc

„Cierpliwość jest cnotą – mruknął Smok sentencjonalnie – a cnota powinna być nagrodzona. Tak przynajmniej jest w każdym uczciwym westernie.”

Stanisław Pagaczewski (1916–1984) polski prozaik i poeta

Trylogia Baltazar Gąbka, 3. Gąbka i latające talerze
Źródło: rozdział I, Bardzo długa noc

Ryszard Kapuściński Fotografia
Rosario Castellanos Fotografia
Edward Cyfus Fotografia

„Pięć ramion szczęścia wszystkich krain strzeże
i śpiących dzieci moich.”

Pavol Horov (1914–1975)

Źródło: Cicha noc nad morzem, „Życie Literackie” 1956, nr 14 (1 kwietnia), s. 4 http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=14804, tłum. Adam Włodek

„Noc z nieba już gwiazdy zmazała
i ranek się budzi ze snu.”

Franciszek Walicki (1921–2015) polski oficer marynarki wojennej, dziennikarz muzyczny i publicysta

piosenka z repertuaru Piotra Szczepanika.
Źródło: Puste koperty

„Czy zbrodni nie mogła dokonać Marta Saćko, kobieta ponura jak noc i silna jak mężczyzna?”

Anna Kłodzińska (1915–2008) dziennikarka i autorka kryminałów milicyjnych.

Śledztwo prowadzi porucznik Szczęsny

„Noc jest przystanią
gdzie zawijają łodzie
niespełnionych marzeń”

Maria Kalota-Szymańska (1926–2011)

Źródło: ***, „Kwartalnik Artystyczny”, nr 4, 2007, s. 102.

Andrzej Sosnowski Fotografia
Katarzyna Figura Fotografia

„(…) w jedną noc po premierze stałam się osobą znaną.”

Katarzyna Figura (1962) aktorka polska

o filmie Pociąg do Hollywood.
Źródło: „Rzeczpospolita”, 24 grudnia 2003 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/calemo.htm

Konstanty Ildefons Gałczyński Fotografia

„Nieforemna, niewesoła,
dzień i noc nad brzegiem morza
stoi w skałę przemieniona”

Konstanty Ildefons Gałczyński (1905–1953) polski poeta

użycie harmonii głoskowej jako środka stylistycznego.
Kronika olsztyńska (1950), Niobe (1951)

Sarah Bernhardt Fotografia
Jerome K. Jerome Fotografia
Ewa Klajman-Gomolińska Fotografia
William Blake Fotografia

„Każdego ranka i każdej nocy
Ktoś rodzi się w słodkim zachwycie..
Ktoś rodzi się w słodkim zachwycie,
ktoś rodzi się w nieskończoną noc.”

William Blake (1757–1827) angielski poeta, pisarz i malarz

Every morn and every night
Some are born to sweet delight.
Some are born to sweet delight,
Some are born to endless night. (ang.)
Wróżby niewinności

Urszula Małgorzata Benka Fotografia
Edward Stachura Fotografia
William Wharton Fotografia
Larry Niven Fotografia
Michał Sopoćko Fotografia
Michał Lesień Fotografia

„To są dość specyficzne studia, bo pracuje się siedem dni w tygodniu od rana do wieczora z nocami włącznie. Do tego, mimo że się pracuje w zespole, to tak naprawdę wszystko idzie na własny rachunek. Nie ma takich porównań – kto lepiej, kto gorzej… Potem życie weryfikuje, komu się uda.”

Michał Lesień (1974) polski aktor

o szkole filmowej.
Źródło: „Nie jest różowo” - wywiad z Michałem Lesieniem, 27 sierpnia 2009 http://www.m-jak-milosc.pl/Wywiady/5451/Nie-jest-rozowo-wywiad-z-Michalem-Lesieniem.html

Andrzej Nowicki Fotografia
Georges Charpak Fotografia
Konstanty Ildefons Gałczyński Fotografia

„Ze wszystkich kobiet świata najpiękniejsza jest noc.”

Konstanty Ildefons Gałczyński (1905–1953) polski poeta

Kronika olsztyńska (1950)

Marek Edelman Fotografia

„Eksy [akcje konfiskowania majątku bogatszym mieszkańcom getta] to jest w ogóle rzecz uboczna – sposób zdobycia pieniędzy potrzebnych na zakup broni. Eksy nie były naszą ideologią. Ideologią było zupełnie co innego – mieć broń.(…) Jak zabiliśmy jednego, bo nie chciał płacić na ŻOB, to nie dlatego, że akurat na niego zagięliśmy parol. Przecież takich, którzy nie chcieli płacić, było wielu. Tyle że on był gorszy od reszty i należało mu się także z innych powodów. Po prostu nie był najprzyzwoitszym człowiekiem. Wszystko jedno: nie chciał dać pieniędzy, więc zagroziliśmy: jak nie dasz do czwartej, to cię zabijemy. Nie wierzył i powiedział, że sobie gwiżdże na nas, bo ma chody w policji żydowskiej czy u Niemców. No tośmy przyszli i go zabili. Jak wieść o tym się rozeszła, już nie było w ogóle kwestii, żeby ktoś nam odmówił. Zaczęliśmy rządzić tym miastem. Kilkadziesiąt tysięcy ludzi było pod naszą władzą – co powiedzieliśmy, to szło jak po maśle. (…) Ale w getcie też byli łapserdaccy, którzy mieli pieniądze. Nawet grali nocami w ruletkę. Kiedyś zrobiliśmy eksy na takie nielegalne kasyno gry i ktoś z naszych wziął takiego gracza za krawat. A wtedy ze szpilek do krawata zaczęły się sypać brylanty. Garściami je zgarnialiśmy. Tyle że myśmy potem nie umieli tego dobrze zhandlować. Oczywiście, wielki napad na Bank Polski w Warszawie, gdzie zabrano miliony czy miliardy, już tam nie wiem, był także politycznym ciosem w okupanta [W listopadzie 1942 oddział komunistycznej Gwardii Ludowej napadł na centralę Komunalnej Kasy Oszczędnościowej w Warszawie – WB, KB].”

Marek Edelman (1922–2009) przywódca powstania w getcie warszawskim, lekarz, działacz polityczny

Ale eksy człowieka, który siedzi w domu i ma te 10 czy 100 tysięcy złotych, a podziemie mu zabiera 5 tysięcy, to jest w ogóle bez znaczenia w tej sprawie. Istotne jest, czy za to się kupuje broń, czy za to się pije wódkę. Jak się nie pije wódki, a kupuje się broń, to społeczeństwo jest z tobą i w ogóle nie zauważa, że coś takiego się dzieje.
Źródło: s. 153–154.

Bono Fotografia

„To noc, która nigdy nie zostanie zapomniana.”

Bono (1960)

podczas wykonywania utworu One w Chorzowie.

„Mój promotor, Profesor Jan Weyssenhoff, nauczył mnie najważniejszej rzeczy: o fizyce myśli się bez przerwy – tak, bez przerwy, dzień i noc.”

Andrzej Białas (1936) polski fizyk

Źródło: Andrzej Kobos, O fizyce myśli się bez przerwy..., „Alma Mater” nr 150, październik 2012, s. 27.

Isaac Bashevis Singer Fotografia
Konstanty Ildefons Gałczyński Fotografia
Heraklit z Efezu Fotografia

„Bóg to dzień i noc, zima i lato, wojna i pokój, głód i sytość.”

Heraklit z Efezu (-535) filozof antyczny

Źródło: Jostein Gaarder, Świat Zofii. Cudowna podróż w głąb historii filozofii, Warszawa 1995, tłum. Iwona Zimnicka, s. 49.