Cytaty na temat rozumowanie (78 cytatów)

„Wszystkie religie oraz ich bogowie, to nic innego jak wytwór fantazji łatwowiernych i naiwnych ludzi, którzy jeszcze nie dorośli do tego, by wznieść się w rejony czystego rozumowania i wolnej myśli, opartej na nauce.”

Michał Bakunin (1814–1876) rosyjski myśliciel, rewolucjonista

Religia

O Bogu , O ludziach , O religii , O fantazji

„Kto chce w prawidłowy sposób rozumować powinien umieć się odzwyczaić od przyjmowania czegokolwiek na wiarę. Przyzwyczajenie się do wierzenia jest największą przeszkodą poznania naukowego.”

Giordano Bruno (1548–1600) włoski astronom, naukowiec i filozof

O wierze

„Nawet absurdalnemu rozumowaniu powinniśmy być wdzięczni, jeśli należy do tych, co w środku gorzkiej nocy przywracają nam odrobinę spokoju.”

José Saramago (1922–2010) pisarz portugalski, noblista

Podwojenie
Źródło: s. 181.

„Intuicja jest nieświadomą inteligencją, która prowadzi do wiedzy bez rozumowania lub wnioskowania.”

Hans Selye (1907–1982) fizjopatolog kanadyjski

O inteligencji , O wiedzę

„Gdyby przyjąć czarno-biały obraz konfliktu z islamskim dżihadem, jaki malują obrońcy „wojny z terroryzmem” – a historia pokazuje, że taki z pewnością on nie jest – oraz logikę ich rozumowania, można by rzec, że ta wojna zamieniła wielu z „nas” w „nich”. I być może to właśnie jest jednym z największych zwycięstw terrorystów, którzy wbili samoloty w wieże WTC. Egzekucja na ben Ladenie i jej szeroka akceptacja są tylko kolejnymi tego przykładami.”

Artur Domosławski (1967) dziennikarz polski

Źródło: Sprawa ben Ladena – nasza sprawa, krytykapolityczna. pl, 16 maja 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/DomoslawskiSprawabenLadenatonaszasprawa/menuid-1.html

O wojnie , O historii , Obraz

„Wszystkie wnioski z doświadczenia wypływają z nawyku, a nie z rozumowania.”

David Hume (1711–1776) brytyjski filozof, pisarz i historyk

Badania dotyczące rozumu ludzkiego (1748)

„Podczas dotknięć Ducha Świętego w jednej chwili zmienia się osobowość człowieka, zmienia się spojrzenie na świat, rozumuje się zupełnie innymi kategoriami i pragnie innych rzeczy. Nagle ogarnia nas miłość do wszystkich i do wszystkiego. Nieważne są dogmaty, tradycja, niewiele nam pomoże posiadanie wiedzy o Bogu, z Bogiem należy być, Boga należy mieć, a najlepiej być w Nim.”

Leszek Jańczuk (1965) biblista, duchowny protestancki

Bóg urojony czy Dawkins zagubiony?

O miłości , O Bogu , O świecie , O wiedzę

„Niełatwo jednak dobre serce uczynić zatwardziałym – broni się ono przed niemoralnymi rozumowaniami, a rozkosze, które miałyby je pocieszyć, choć pochodzą z umysłu pięknego, jaśnieją blaskiem fałszywym.”

Donatien Alphonse François de Sade (1740–1814)

Justyna, czyli Nieszczęścia cnoty

Serce

„Dla mnie naród to zbiorowość jednostek, z ich indywidualnymi cierpieniami i doświadczeniami. Problem współodpowiedzialności za tzw. naród to umiejętność dostrzegania indywidualnego człowieka w całej ludzkiej zbiorowości, niekoniecznie w konkretnej wspólnocie językowej. Tak rozumuje Gustaw-Konrad.”

Maciej Sobociński (1975)

Źródło: „Rzeczpospolita”, 24 kwietnia 2003 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/dziadyt.htm

O problemach , O cierpieniu

„Istoty ludzkie nie są w stanie rozumować poza religiami i ideologiami.”

Dharma Sangha (1990)

Źródło: etapasvi.com http://www.etapasvi.com/pl/

O religii

„Opowiadający zazwyczaj potrafi wszystko dobrze wytłumaczyć i zarazem wytłumaczyć siebie, opowiadać to to samo co przekonywać lub wykazywać, albo pozyskiwać zrozumienie, w ten sposób wszystko może stać się zrozumiałe, nawet największe podłości, i wszystko może być przebaczone, jeśli jest cokolwiek do przebaczenia, wszystko puszczone płazem czy oswojone, a nawet obdarzone współczuciem, stało się, trudno, i trzeba nauczyć się z tym żyć, jeśli już wiemy, że się stało, i usadowić to gdzieś w naszej świadomości i w naszej pamięci, tak by dało nam dalej żyć, pomimo tego że się stało i mimo tego że o tym wiemy. Właśnie dlatego to, co się zdarzyło, nie jest nigdy tak groźne jak obawy i hipotezy, domysły i wyobrażenia, i senne koszmary, o które wcale nie wzbogacamy naszego poznania, lecz już doznawszy tych przeżyć czy też jak najszybciej je przemyślawszy, odsuwamy je i spychamy, w rezultacie wciąż nas przerażają w odróżnieniu od zdarzeń, które tracą na wadze same przez się, to znaczy, właśnie dlatego, że są zdarzeniami, bo rozumujemy następująco: wobec tego, że to się stało i wiem o tym, i jest to nieodwracalne, to powinienem sobie to wytłumaczyć i oswoić się z tym lub też postarać się, by ktoś mi to wytłumaczył, a najlepiej byłoby, gdyby opowiedziała mi to osoba, która się tego podjęła, bo ona wie. Szkopuł w tym, że osoba ta, już opowiadając, może wkraść się w łaski. Siła przedstawiania, jak sądzę: dlatego są oskarżeni, dlatego są wrogowie, których się morduje albo dokonuje się na nich egzekucji, albo linczuje, nie dopuszczając, by powiedzieli choćby jedno słowo – dlatego istnieją przyjaciele, których skazuje się na wygnanie i mówi się im: „Nie znam cię”, albo nie odpowiada się na ich listy – żeby nie mogli się usprawiedliwiać i nie wkradli się nagle w łaski, mówiąc o mnie, wyłącznie mnie szkalują, więc lepiej, żeby nie mówili, choć milcząc nie stają w mojej obronie.”

Javier Marías (1951) hiszpański pisarz

Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl

O przebaczeniu , O zrozumieniu , O sile

„Nie sposób przecenić roli matematyki i nauk przyrodniczych w kształtowaniu intelektu, zdolności do abstrakcyjnego myślenia, wyobraźni, dyscypliny rozumowania, umiejętności dowodzenia własnych tez, a także wrażliwości.”

Stanisław Bajtlik (1955) polski astrofizyk

Źródło: Nie ma demokracji bez matematyki http://www.polityka.pl/kraj/analizy/1505748,1,nie-ma-demokracji-bez-matematyki.read

O demokracji , O myślach , O nauce , O matematyce

„Wraz z powstaniem demokracji, utożsamianie państwa i społeczeństwa uległo znacznemu wzmocnieniu tak, że w końcu można powszechnie zauważyć emocje wyrażane w sposób zadający gwałt podstawom rozumu i zdrowego rozsądku, w takich stwierdzeniach jak: „my jesteśmy rządem”. Przydatny kolektywny termin „my” umożliwił rozpostarcie ideologicznego kamuflażu na rzeczywistość życia politycznego. Jeśli to „my jesteśmy rządem”, zatem cokolwiek rząd czyni wobec jednostki nie jest jedynie przeciwieństwem aktu tyranii, ale wręcz „dobrowolnością” ze strony jednostki, której ów akt dotyczy. Jeśli rząd zaciąga ogromny dług publiczny, który musiałby zostać spłacony poprzez opodatkowanie jednej grupy z korzyścią dla drugiej, to ów ciężar rzeczywistości zostaje ukryty poprzez stwierdzenie, iż „sami jesteśmy to sobie dłużni”; jeśli rząd powołuje człowieka do wojska lub zamyka go w więzieniu za odmienne poglądy, to w gruncie rzeczy człowiek ten „sam to sobie robi”, zatem nic niestosownego się nie zdarza. Zgodnie z tym rozumowaniem, żadni Żydzi zamordowani przez rząd nazistów zamordowani nie zostali; musieli zamiast tego „popełnić samobójstwo”, gdyż to oni byli rządem (który został demokratycznie wybrany), zatem wszystko, co rząd wobec nich uczynił, było z ich strony dobrowolne. Roztrząsanie tego twierdzenia nie wydaje się być konieczne, a jak na razie wszechogarniająca większość ludzi trzyma się tego złudnego mniemania w większym lub mniejszym stopniu.”

Murray Rothbard (1926–1995) ekonomista amerykański

O ludziach , O demokracji , O rzeczywostości , O samobójstwie

„Większość ludzi, nawet w tym stosunkowo wolnym kraju, na skutek zwykłej ignorancji i błędnego rozumowania tak jest zajęta wydumanymi troskami i niezmiernie ciężkimi obowiązkami, że nie potrafi zrywać piękniejszych owoców życia.”

Henry David Thoreau (1817–1862) amerykański pisarz, poeta i filozof

O ludziach

„Czysto logiczne rozumowanie nie da nam żadnej wiedzy o realnym świecie.”

Albert Einstein (1879–1955) fizyk niemiecki, noblista

O wiedzę

„Jestem kobietą, a kobiece rozumowanie bardzo różni się od męskiego.”

James Clavell książka Tai-Pan

Postać: Marry
Tai-Pan

O kobietach

„Bardzo byłbym zdziwiony, gdyby się okazało, że pewne rozumowanie prawne, które przedstawiła w swoim piśmie do wojewody mazowieckiego pani Gronkiewicz-Waltz, pisząc jednocześnie, że będzie ono brane pod uwagę przez Trybunał Konstytucyjny, rzeczywiście było przez Trybunał zastosowane. Z tego wynikałoby, że Hanna Gronkiewicz-Waltz jest z góry o orzeczeniach Trybunału informowana. To byłby jeszcze jeden argument za tym, że trzeba się nad nową konstrukcją Trybunału bardzo poważnie zastanowić. Mam nadzieję, że orzeczenie będzie zgodne z oczywistym prawem i nie będzie żadnych cyrkowych sztuczek prawnych. Trzeba się nad nową konstrukcją Trybunału bardzo poważnie zastanowić.”

Jarosław Kaczyński (1949) polski polityk, premier RP

słowa wypowiedziane w czasie konferencji prasowej, 13 marca 2007.
Źródło: „Gazeta Wyborcza” http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,53600,3985731.html

O czasie

„Matematyka uczy pokory. Zmusza do precyzyjnego myślenia, ale wymaga też wyobraźni. Gdy jej zabraknie, nawet proste do sformułowania problemy nie dają się rozwiązać. Były i są takie problemy, które opierają się pokoleniom matematyków, ale matematyka pozwala czasem zachłysnąć się specyficznym pięknem, pięknem twierdzenia, rozumowania, zaskakującego przykładu. Chyba niewielu naukowcom dane jest takie przeżycie w odniesieniu do własnego wyniku, ale można je odczuć także po zapoznaniu się i zrozumieniu rezultatu kogoś innego – tak jak można odczuć piękno po wysłuchaniu znanego dzieła muzycznego.”

Andrzej Pelczar (1937–2010)

Źródło: Marzena Włodek, NA SZLAKACH ŻYCIA I NAUKI. ANDRZEJ PELCZAR (1937–2010). Wystawa w Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie, „Alma Mater” nr 139, październik 2011, s. 43.

Cytaty o pięknie , O myślach , O zrozumieniu , O nauce

„Należy pytać nie o to, czy zwierzęta mogą rozumować, ani czy mogą mówić, lecz czy mogą cierpieć.”

Jeremy Bentham (1748–1832) angielski filozof, prawnik i ekonomista

O cierpieniu , O zwierzętach

„Walczył z socjalizmem w pojedynkę, walczył wręcz, twarzą w twarz. Nie wyśmiewał, nie demaskował i nie krytykował socjalizmu jako abstrakcyjnej teorii, ale rozpatrywał go takim, jaki był rzeczywiście propagowany przez jego najbardziej znanych zwolenników. Cierpliwie analizował ich argumenty i propozycje udowadniając niezbicie, że posługują się fałszywymi założeniami, że błędnie rozumują i pragną realizować piękne cele przy pomocy niemądrych i szkodliwych środków. Nigdzie nie znajdziemy bogatszych arsenałów broni, której można użyć przeciwko socjalizmowi, niż w broszurach opublikowanych przez Bastiata między rokiem 1848 a 1850.”

Frédéric Bastiat (1801–1850) francuski ekonomista

O Bastiacie
Źródło: Encyklopedia Britannica, wyd. 11, 1910

O pomocy

„My nie możemy sądzić o szczęściu kobiety. One inaczej czują i rozumują. Szał tylko jednoczy obie płci, poza tym to dwa odrębne światy.”

Maria Rodziewiczówna (1864–1944) polska pisarka

Ragnarök
Źródło: s. 166

O kobietach

„Mój ty poczciwcze – odezwał się znienacka Wuch – i cóż mi zaszkodzi pobyt na dnie morskim? Rozumujesz kategoriami istoty nietrwałej, stąd twoje omyłki. Przecież, zrozum to, albo morze wyschnie kiedyś, albo pierwej całe dno jego wydźwignie się jako góra i stanie się lądem. Czy to nastąpi za sto tysięcy lat, czy za miliony – nie ma dla mnie znaczenia. Nie tylko jestem niezniszczalny, ale i nieskończenie cierpliwy, jak winieneś był zauważyć, choćby po spokoju, z jakim znosiłem objawy twojego zaślepienia.”

Stanisław Lem książka Bajki robotów

odpowiedź Wucha na deklarację Automateusza chęci wrzucenia go do morza.
Utwory, Bajki robotów
Źródło: Przyjaciel Automateusza

O górach , O morzu

„Ręcznie robiona srebrna łyżka, warta dziesięć do dwudziestu dolarów, nie jest bardziej użyteczna – w podstawowym znaczeniu tego słowa – od łyżki z tego samego metalu wykonanej fabrycznie. Może nawet nie być bardziej użyteczna od łyżki wykonanej fabrycznie z jakiegoś „podłego” metalu, np. z aluminium, która kosztuje około dziesięciu, dwudziestu centów. Srebrna łyżka jest zwykle nawet mniej wygodna i mniej praktyczna w zastosowaniu domowym. Oczywiście łatwo zwrócić uwagę, że jedna z głównych funkcji, jeżeli w ogóle nie główna, kosztowniejszej łyżki została w tym rozumowaniu pominięta; ręcznie robiona łyżka odwołuje się do naszego smaku estetycznego, zaspokaja poczucie piękna, podczas gdy fabryczna, wykonana z pospolitego metalu nie duży niczemu prócz zwykłej funkcji jedzenia. Rzecz wygląda rzeczywiście tak, jak głosi przytoczona uwaga, lecz po bliższym zastanowieniu okaże się, że uwaga ta jest tylko pozornie słuszna. Albowiem: 1) chociaż oba materiały, z których są zrobione nasze łyżki, są ładne i przydatne do celów, do których zostały przeznaczone, materiał, z którego zrobiona jest ręcznie kuta łyżka, jest sto razy kosztowniejszy, mimo że bardzo nieznacznie przewyższa ten drugi fakturą i koloiytem i nie jest wiele lepszy w praktycznym użytkowaniu; 2) gdyby okazało się, że łyżka rzekomo ręcznie robiona jest tylko zręczną imitacją ręcznego wyrobu, mimo że tak dobrą, iż różnicę w fakturze i linii może zauważyć tylko fachowe oko po dokładnym przyjrzeniu się, wartość użytkowa tej łyżki, włączając satysfakcję, jaką czerpie użytkownik z podziwiania jej piękna, spadłaby natychmiast o osiemdziesiąt, dziewięćdziesiąt procent, lub nawet więcej; 3) jeśli obie łyżki byłyby do tego stopnia identyczne, że maszynowy wyrób zdradzałaby tylko waga – identyczność formy i koloru przydałaby bardzo niewiele wartości łyżce fabrycznej, ani nie apelowałaby do „poczucia piękna” użytkownika, chyba że tańsza łyżka byłaby modną nowością lub koszt jej produkcji byłby wyższy od nominalnego.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O jedzeniu

„Rozumowałem w ten sposób: jestem odpowiedzialny tylko przed sobą i Bogiem; tylko ja wiem, co zrobiłem z mojej własnej, nieprzymuszonej woli. A za to gotów jestem przed Bogiem odpowiadać. Za to natomiast, co robiłem wbrew mojej woli, nie mogę ponosić odpowiedzialności.”

Franz Stangl (1908–1971) Austriak, komendant obozów koncentracyjnych

Źródło: Gita Sereny, W stronę ciemności. Rozmowy z komendantem Treblinki, wyd. Cyklady, Warszawa 2002, s. 203.

O Bogu

„Polski model [nowoczesności] opiera się na inteligencji – klasie, która buduje państwo i kulturę. I Niemcy, i Sowieci to rozumieli i chcieli zniszczyć polską inteligencję. Mówili o tym wprost. Część masowego zabijania można w jakiejś mierze tłumaczyć tym rozumowaniem.”

Timothy Snyder (1969) amerykański historyk

Źródło: wywiad Adama Leszczyńskiego, Mord bez granic, „Gazeta Wyborcza”, 21–22 maja 2011.

O inteligencji

„Religijny charakter szkoły neoliberalnej polega właśnie na tym, że nie dopuszcza do tego, by jej prawdy podważone zostały przez rzeczywistość. Jeśli coś nie funkcjonuje, to winna jest zawsze błędna polityka albo inne zewnętrzne czynniki.(…) To rozumowanie (…) ignoruje wielką rolę, jaką państwa odegrały w tworzeniu współczesnych rynków finansowych. Nietrudno pokazać, jak w latach 80. Reagan i Thatcher umożliwili ich powstanie z pomocą gigantycznych interwencji państwowych. Przekonanie o zasadniczej sprzeczności między państwem a rynkiem jest neoliberalną bajką.. Rynki potrzebują do swojego funkcjonowania silnego państwa: w sensie prawnym, politycznym, ale także, jak ostatnio widzieliśmy, finansowym.”

Joseph Vogl (1957)

Źródło: rozmowa Piotra Burasa, Rynek już nie jest bogiem, „Gazeta Wyborcza”, 3–4 września 2011.

O Bogu , O charakterze , O rzeczywostości , O pomocy

„Wynajęła małe mieszkanko, co wywołało nową lawinę irygatorów ze strony matki i zdrowotnego obuwia ze strony ojca. Widocznie rozumowali tak: skoro już ma być kurwą, to niech przynajmniej będzie kurwą czystą i właściwie obutą.”

John Irving książka Świat według Garpa

Świat według Garpa (1978)

O matce

„Jeżeli przejęci tymi zasadami przebiegniemy biblioteki, jakiegoż musimy dokonać spustoszenia! Biorąc do ręki jakiś tom, traktujący np. o teologii albo szkolnej metafizyce, zapytujemy: Czy zawiera jakieś rozumowanie abstrakcyjne dotyczące wielkości lub liczby? Nie. Czy zawiera jakieś oparte na doświadczeniu rozumowanie dotyczące faktów i istnienia? Nie. A więc w ogień z nim, albowiem nie może zawierać nic prócz sofisterii i złudzeń!”

David Hume (1711–1776) brytyjski filozof, pisarz i historyk

Badania dotyczące rozumu ludzkiego (1748)

„Gdyby przyznać rację rozumowaniom przeciwników, byłbyś jeszcze bardziej zdradzieckim, nielitościwym, nie dotrzymującym przymierzy, nieczułym na związki przyrodzone, ponieważ kazałeś mieć w nienawiści rodziców, porzucać ich, wyrzekać się żon i dzieci (które są dla nas bliższe), a do tego opuścić rolę i domy dla imienia twojego. Gdyby to było wykroczeniem (według mniemania tych mędrków), natenczas ty byś owych obelg i oszczerstw był najniewątpliwszą przyczyną, jako żeś tyle praw przyrodzonych stargać i złamać rozkazał, które dla wszystkich nawet zwierząt najdzikszych, są święte i nienaruszone.”

Grzegorz Paweł z Brzezin (1525–1591)

zwracając się do Jezusa Chrystusa.
Przeciwko zdaniu o wojnie Jakuba Paleologa (1572)
Źródło: s. 147.

O dzieciach , O rodzicach , O zwierzętach

„Trzeba przyznać, że wszyscy ludzie są obdarzeni wystarczająco zdrowym rozsądkiem, aby odróżnić dobro od zła, aby odpowiednio się zachowywać, przeprowadzać rozumowania, ujmować i porównywać stosunki, jak również rozszerzać swe idee drogą refleksji i studiów.”

Tadeusz Kościuszko (1746–1817) polski i amerykański generał

list do Adama Czartoryskiego (1814).
Źródło: „Kwartalnik Historyczny”, R. LXXII, nr 4, 1965.

O ludziach

„Wieku żelazny, dziewiętnasty,
Zaiste bezlitosny wieku!
Strąciłeś w mrok bez gwiazd, przepastny,
Nie znającego trosk człowieka!
W noc abstrakcyjnych rozumowań,
Praktycznych interesów małych,
Bezsilnych klątw i skarg jałowych,
Bezkrwistych dusz w osłabłych ciałach!”

Aleksandr Błok (1880–1921) rosyjski poeta-symbolista epoki srebrnego wieku, dramaturg

Źródło: Odwet, tłum. Adam Galis

O duszy , O wieku , O nocy

„Poza moimi niezdarnymi słowami, poza rozumowaniem, które może mnie mylić, widzisz we mnie po prostu Człowieka. Czcisz we mnie ambasadora pewnych wierzeń, obyczajów, umiłowań. Jeśli różnię się od ciebie, zamiast obrażać – uzupełniam cię. Wypytujesz mnie, jak wypytuje się podróżnego.”

Antoine de Saint-Exupéry (1900–1944) francuski pisarz i poeta, lotnik

List do zakładnika

„Wy nie wiecie, co to jest głód. Jak ktoś nie wie, co to jest głód… Taki głód, że wielki chłop nie ma co zjeść i jak mu dają jeść, to oczywiście, że ma nadzieję. Rozumuje jak logiczny człowiek: że jak dostanie jedzenie, to znaczy, że jest potrzebny, że idzie do pracy, a nie na śmierć, bo jakby miał iść na śmierć, to by mu nie dawali jedzenia.(…) Sam miałem szczęście, że nie czułem głodu.”

Marek Edelman (1922–2009) przywódca powstania w getcie warszawskim, lekarz, działacz polityczny

o chlebie, który Niemcy rozdawali Żydom idącym na Umschlagplatz.
Źródło: s. 174.

O śmierci , O głodzie , O szczęściu , O jedzeniu

„drogą fałszywego i niesprawiedliwego rozumowania, pod adresem ekonomistów padają zarzuty. O co się nas oskarża? O to, że odrzucając dotację, odrzucamy jednocześnie samą rzecz, która ma podlegać dotacji, że jesteśmy wrogami wszelkiego rodzaju działalności, ponieważ chcemy, by ta działalność była z jednej strony wolna, a z drugiej sama poszukiwała dla siebie zapłaty. Kiedy domagamy się, by państwo nie interweniowało, za pośrednictwem podatków, w sferę religii – jesteśmy ateistami; kiedy żądamy, by państwo nie wkraczało w sferę edukacji – jesteśmy wrogami nauki; kiedy głosimy, że państwo nie może przez podatki sztucznie zawyżać wartości ziem bądź jakiejś gałęzi przemysłu – jesteśmy wrogami własności i pracy; kiedy sądzimy, że państwo nie powinno dotować artystów – jesteśmy barbarzyńcami, którzy uważają że sztuka to coś zupełnie niepotrzebnego.
Ze wszystkich sił protestuję przeciwko tym oskarżeniom.”

Frédéric Bastiat (1801–1850) francuski ekonomista

Co widać i czego nie widać
Źródło: 4. Teatr i sztuki piękne, s. 22

O religii , O sztuce , O poszukiwaniu , O nauce

„Byłem… chrześcijaninem, tak. Ortodoksyjnym chrześcijaninem. Byłem… lekarzem, tak. Pediatrą. Bardzo to lubiłem. Myślałem, że wykonuję najpiękniejszą pracę na świecie. I taka jest, wie pani? Dlatego że to praca, w którą angażujesz wszystko: umysł, emocje. Szczególnie przy dzieciach. Kochałem leczyć dzieci… I trudno było wszystko zostawić, trudno! Czasem żal mnie przeszywa, tak. Przeszywa mnie jak szpilka. Ale musiałem zrobić to, co zrobiłem, i nie żałuję. Między moją działalnością polityczną a moją pracą w klinice istniała zbyt wielka sprzeczność. Człowiek nie może dzielić w ten sposób swoich uczuć, swojego rozumowania, z jednej strony leczyć, a z drugiej zabijać. Nadchodzi dzień, kiedy człowiek musi sobie powiedzieć: albo tu, albo tam.”

George Habasz (1926–2008) terrorysta palestyński

w wywiadzie udzielonym Orianie Fallaci w marcu 1972 w Ammanie
Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, wyd. Sfery, Warszawa 2012, ISBN 978-83-7799-039-1, tłum. Agnieszka Czepnik, Anna Osmólska-Mętrak, Joanna Ugniewska, s. 182.

O dzieciach , O emocjach , O historii , O myślach

„Logos i mythos są dwiema połowami języka, dwiema w równym stopniu zasadniczymi funkcjami życia umysłowego. Logos, które jest rozumowaniem, stara się przekonać; od słuchacza wymaga wydania sądu. Logos jest prawdziwe, jeśli jest słuszne i zgodne z „logiką”; jest fałszywe, jeśli kryje się w nim jakiś wybieg (wówczas jest to „sofizmat”). Natomiast „mit” jest celem sam dla siebie.”

Pierre Grimal (1912–1996)

Źródło: Mitologia grecka (1953), tłum. Katarzyna Marczewska

„Nikt na przykład nie może pragnąć nowości tam, gdzie byłaby ona zdradą wiary; wiary nie można wymyślić, nie wolno nią dowolnie kierować; wiara jest darem, należy jej strzec i nią żyć. Inne rozumowanie może nas doprowadzić do naruszenia wspólnoty kościelnej. (…) Kościół zawsze jest jeden, wspólny, hierarchiczny i jednomyślny. Takim właśnie uczynił go Chrystus, a tradycja apostolska przyczyniła się do jego rozwoju: „Ja jestem prawdziwym krzewem winnym - powiedział Chrystus - wy latoroślami". Nie zapomnimy nigdy tego zadziwiającego obrazu ewangelicznego. Gałęzie krzewu winnego muszą być podcinane; gdy bowiem odetniemy gałęzie nie przynoszące owocu, inne będą obficiej owocować. Nowość dla samej nowości nie może znaleźć usprawiedliwienia, zwłaszcza gdy poczynimy ustępstwa na rzecz charakterystycznych pokus naszych czasów skłonnych do całkowitego obalenia tradycji, historii i doświadczenia, poprzez które otrzymaliśmy Dobrą Nowinę i dzięki którym istnieje dziś Kościół. Może niektórzy chcieliby zapomnieć o przejętej od przodków spuściźnie, a wychodząc od punktu zerowego, stworzyć na swój sposób Kościół zupełnie nowy i dostosowany do własnych upodobań.”

Paweł VI (1897–1978) papież

Audiencja Generalna, 4 sierpnia 1971.

O Bogu , O zdradzie , O wierze , O historii

„Człowiek marny jak zajawka czternastolatka,
nie ma praw rozumowania załączonych w aktach,
tylko podstawowe hasła, praw rządzących tym wszechświatem.”

Buka (1988)

Krukologika
Źródło: utwór: Zbliża się wieczór

O wszechświecie

„Nauka geografii wkracza we wszystkie prawie gałęzie pracy ludzkiej: tak jak w szkole nie ma przedmiotu, który by nie wiązał się ściśle, a nawet koniecznie z nauką geografii, tak w życiu codziennym nie ma zajęcia, w którem by wiadomości, rozumowania i metody geograficzne nie mogły przynieść dużo posiłku i korzyści. Nic w tym dziwnego: nauka ta bowiem opiera się z natury rzeczy na materiałach bardzo różnorodnych, posiada charakter w wysokim stopniu syntetyczny i w każdym ze swych działów styka się z przedmiotami właśnie w szkole i w życiu najważniejszymi – z ziemią martwą, z przyrodą żywą i z człowiekiem. Tu tkwi źródło wielkiego znaczenia wychowawczego, jako też praktycznego nauki geografii.”

Ludomir Sawicki (1884–1928) polski geograf, podróżnik i wydawca

Źródło: Zakłady państwowe a geografia ojczysta, „Przegląd Geograficzny” 1918, t. 1, z. 1–2.

O charakterze , O naturze , O nauce

„Niedawno przeczytałem bardzo poważną bzdurę, wymyśloną przez jakiegoś wolnomyśliciela. Stwierdził on, że samobójca jest nikim innym, jak męczennikiem. Oczywisty błąd jego rozumowania pomógł mi wyraźniej dostrzec istotę tej kwestii. Nie ma bowiem wątpliwości, że samobójca jest całkowitym przeciwieństwem męczennika. Męczennik to ktoś, kogo tak bardzo obchodzi poza nim, że zapomina o własnym życiu. Natomiast samobójca to ktoś, kogo tak mało obchodzi cokolwiek poza nim, że pragnie, by wszystko uległo zagładzie.”

Gilbert Keith Chesterton (1874–1936) pisarz angielski

Ortodoksja
Źródło: s. 127

O błędach , O zapominaniu

„Polityczne rozumowanie zależy od wyznawanej moralności. Są dwa podstawowe systemy moralne: konserwatystów i postępowców, ale wielu ludzi między nimi żongluje, niektóre zjawiska rozumiejąc w sposób konserwatywny, a inne – postępowy, w zależności od kontekstu. I nawet tego nie zauważają. Polityka jest bowiem przede wszystkim domeną moralności.”

George Lakoff (1941) językoznawca amerykański

Źródło: rozmowa Katarzyny Wężyk, Prawica wojuje na słoniach, „Gazeta Wyborcza”, 23–24 sierpnia 2014.

O ludziach

„Jeśli (…) jest w tobie niepohamowane pragnienie, by dotrzeć do prawdy drogą rozumowania, musisz się zgodzić niejednokrotnie na długie wędrówki okrężne.”

Aureliusz Augustyn z Hippony (354–430) wczesnochrześcijański biskup i teolog

O wielkości duszy (388)

„Bo dlaczego właściwie człowiek ma tylko odczuwać, a nie myśleć, lub odwrotnie, dlaczego zdolność odczuwania ma oznaczać zanik zdolności rozumowania i odwrotnie, dlaczego człowiek ma być albo wzruszonym debilem, albo kalkulującą kłodą? Dlaczego ma, kiedy – po pierwsze – nie może?”

Sławomir Mrożek (1930–2013) polski dramatopisarz, prozaik i rysownik

Varia. Życie i inne okoliczności

O myślach , O myśleniu

„Nie można zaufać żadnemu sposobowi rozumowania czy postępowania, choćby i najstarszemu, jeśli się go nie wypróbuje.”

Henry David Thoreau (1817–1862) amerykański pisarz, poeta i filozof

O zaufaniu

„Człowiek ogarnięty paniką nie rozumuje.”

Zygmunt Zeydler-Zborowski (1911–2000)

Źródło: Dziewczyna w męskiej koszulce, Iskry z cyklu Ewa wzywa 07, Warszawa 1973

„I ci, i tamci robią to samo. Dążą do zabicia myśli, zupełnego zniechęcenia człowieka do jakiegokolwiek wysiłku umysłowego. Bo tylko z bandą baranów można zrobić, co się chce. Zamiast człowieka, wychowuje się barana. […] Na wszystko dać mu odpowiedź gotową i łatwostrawną, usunąć sprzed człowieka wszelkie kłody myśli, o które mógłby się potknąć i pod wpływem upadku zacząć myśleć i rozumować. Po co ma czytać – dać mu ilustrację. Uprzedzać pytanie odpowiedzią. Odpowiedź redagować tak jasno, żeby przypadkiem nie przyszło mu na myśl podać jej w wątpliwość. Bo wątpienie budzi myśli.”

Andrzej Bobkowski (1913–1961) polski pisarz i przedsiębiorca emigracyjny

30 maja 1943, o Aliantach i Państwach Osi.
Szkice piórkiem

O myślach , O wysiłku , O czytaniu , O myśleniu

„Pozwól mówić sercu, a słowa same się znajdą. Tylko serce trafia do serc, nie zimne rozumowanie.”

Zofia Kossak-Szczucka (1889–1968) pisarka polska

Serce

„Podnosi się często kwestię, która kłóci się ze zdrowym rozsądkiem: co ważniejsze, społeczeństwo czy państwo. Wymyślono też zabawną w tym przypadku argumentację, że pierwszeństwo należy się temu, co starsze. Najpierw musieli być ludzie, którzy musieli utworzyć państwo, a ci ludzie trzymali się widocznie razem, a zatem społeczeństwo starsze jest od państwa. To rozumowanie, racjonalistycznie logiczne, jest jednak całkiem błędne wobec historii. Błąd pochodzi stąd, że nie odróżnia się społeczeństwa od społeczności. Społeczność istnieje, odkąd ludzie żyli gromadnie, a więc jest starszą od państwa. Państwo wywodzi się z księstw plemiennych, a zatem powstało przy wyższym szczeblu społeczności, lecz jeszcze przed powstaniem społeczeństwa. Nie każda społeczność rozwinie się w społeczeństwo, ale każda posiada jakąś państwowość, choćby na wzór kacyka z centralnej Afryki. Państwo jest starsze od społeczeństwa. Nie wynika z tego bynajmniej, żeby społeczeństwo miało być przez państwo gnębione!”

Feliks Koneczny (1862–1949) historyk polski, historiozof

Państwo a społeczeństwo
Źródło: Państwo i Prawo, Wydawnictwo WAM, Kraków 1997, s. 77.

O ludziach , O błędach , O historii

„W tej filozofii powodzenie jest integralną częścią rozumowania; przegrana odkryłaby błędność sztucznej dialektyki, która zostałaby zwyciężona przez rzeczywistość.”

Czesław Miłosz książka Zniewolony umysł

Zniewolony umysł

O rzeczywostości

„Żadna lektura i inteligentne rozumowanie nie zastąpi bezpośredniego doświadczenia.”

John Fowles (1926–2005) pisarz angielski

Hebanowa wieża

„Aby przekonać się, że twój bóg jest urojeniem, nie trzeba mi żadnego innego rozumowania jak takie, które dostarcza mi pewności, że jest on zbędny.”

Donatien Alphonse François de Sade (1740–1814)

Dialog między księdzem a umierającym

O Bogu

„Kwestią najważniejszej wagi jest, aby nie dopuszczać do głosu uprzedzeń spowodowanych osobistymi cechami jakiejś osoby. Twój osąd musi być obiektywny. (…) Postrzeganie emocjonalne to przeciwieństwo jasnego rozumowania.”

Arthur Conan Doyle książka Znak czterech

Sherlock Holmes do dr. Watsona
Znak czterech (1890)

„Sytuacja międzynarodowa Polski w latach 1941–1943 ulegała stopniowemu, zdecydowanemu pogorszeniu. Było to wyrazem polityki rządów Anglii i Stanów Zjednoczonych, które pragnienie utrzymania Związku Sowieckiego jako swego sojusznika w walce nie tylko przeciw Hitlerowi, ale i Japonii wiązały z coraz wyraźniej rosnącą akceptacją żądań Stalina zarówno terytorialnych, jak i innych dotyczących Europy Środkowo-Wschodniej, która nie stanowiła przedmiotu żywszych zainteresowań ani Anglii, ani Stanów Zjednoczonych. Oba państwa anglosaskie, wbrew propagandowej frazeologii szerzonej przez ideologię Karty Atlantyckiej, rozumowały tradycyjnie w kategoriach stref wpływów i podziału świata między wielkie mocarstwa. Przy takim podejściu do sprawy interesy polskie nie miały żadnego gwaranta wśród aliantów ani z punktu widzenia integralności terytorialnej (której Anglosasi nigdy nie gwarantowali), ani z punktu widzenia obrony suwerenności i niepodległości Polski.”

Stanisław Salmonowicz (1931) polski historyk

Powstanie warszawskie z perspektywy półwiecza
Źródło: s. 31–32.

O historii , O walce

„To rozumowanie o zależnym powstawaniu
Przecina wszystkie sieci błędnych poglądów.”

Czandrakirti (600–650)

Źródło: Dalajlama, Kim naprawdę jesteś, Warszawa 2009, str. 65

„Oni rozumują następująco: jeśli wykazujesz jakieś oznaki pojednawcze, przyjazne, to oznacza tylko tyle, że jesteś słaby. To z kolei oznacza, że można dalej naciskać, żądać więcej. I oni nigdy się już nie zatrzymają w tym procesie. Bardzo ważne jest, aby tym ludziom nigdy nie okazywać słabości. A zachowanie polskiego rządu w całej tej historii wydało się nam bardzo niebezpieczne. Odsłaniało niebezpiecznie wysokie rosyjskie apetyty i ich święte przekonanie, że uzyskają od Polski czego tylko zapragną. Proszę mnie zrozumieć, nie istnieje pojęcie „poprawić stosunki z Kremlem”. Nie ma takiej definicji. Bo cóż to znaczy „poprawić stosunki z KGB”? Skoro oni swojego partnera w stosunkach postrzegają dwu-biegunowo? Albo jesteś ich wrogiem, albo jesteś ich agentem. I nie istnieje nic pomiędzy.”

Władimir Bukowski (1942–2019) rosyjski dysydent, pisarz, obrońca praw człowieka

o Rosji i śledztwie dotyczącym katastrofy smoleńskiej

O zachowaniu , O historii

„Jednakże nie doświadczamy ani w nas, ani w nikim innym takiego nakazu rozumu, który by nas upewniał o prawdzie objawienia bożego. Jeżeli bowiem znajdowałby się w nas, to wszyscy musieliby je uznać i nie mieliby wątpliwości i nie sprzeciwialiby się Pismu Mojżesza ani Ewangelii – co jest fałszem – i nie byłoby różnych sekt, ani ich zwolenników w rodzaju Mahometa itd. Lecz / nakaz taki/ nie jest znany i nie pojawiają się wątpliwości, ale nawet są tacy, co zaprzeczają objawieniu, i to nie głupcy, ale ludzie mądrzy, którzy prawidłowym rozumowaniem dowodzą czegoś wręcz przeciwnego, tego właśnie, czego i ja dowodzę. A więc Bóg nie istnieje.”

Kazimierz Łyszczyński (1634–1689) polski teolog, stracony za ateizm

De non existentia Dei (1674)

O Bogu , O ludziach

„Puszcza jest dzikim stanem przyrody. Zwierzęta wykonywają tu ruchy nagłe i zwinne; ich spojrzenia są bystre, lękliwe; głosy pełne trwogi; barwy połyskują świeżością. W puszczy człowiek przestaje rozumować, opadają go dziwne uczucia, a wyobraźnia jego tworzy, przerabia rzeczywistość na mity.”

Adolf Dygasiński (1839–1902) polski pisarz, publicysta i pedagog

W puszczy
Źródło: rozdz. II, s. 82

O emocjach , O rzeczywostości , O zwierzętach

„Nie róbmy z prezydenta Obamy cynicznego potwora, który po to wymyślił odznaczenie Jana Karskiego, żeby upokorzyć Polaków bolesnych dla nich określeniem. To jest aberracyjne rozumowanie i tylko chora wyobraźnia może to wymyślić.”

Tomasz Nałęcz (1949) polski polityk, historyk

o wypowiedzi Jarosława Kaczyńskiego, dot. przemówienia Baracka Obamy, który podczas uroczystości wręczenia „Medalu Wolności” dla Jana Karskiego użył określenia „polskie obozy śmierci”.
Źródło: tvp.info http://tvp.info/informacje/polska/nie-robmy-z-prezydenta-obamy-cynicznego-potwora/7528070, 31 maja 2012

O śmierci , O wolności

„Wyobraź sobie, że nie żyjesz, ale jesteś jeszcze wrażliwy na bodźce. Widzisz i rozumujesz, ale poza tym jesteś martwy. Tylko patrzysz. Rozpoznajesz przedmioty, ale nie żyjesz. Człowiek może umrzeć i mimo to dalej egzystować. Czasem bywa tak, że to co widać w oczach jakiegoś człowieka, umarło, kiedy ten ktoś był dzieckiem. To coś jest martwe, ale wciąż patrzy. Spogląda na ciebie nie tylko puste ciało, ale jeszcze coś, co w nim jest, coś, co umarło, ale jeszcze patrzy. Patrzy i nie może przestać.”

Philip Kindred Dick książka Przez ciemne zwierciadło

Przez ciemne zwierciadło (1973)

O dzieciach , O czasie

„Sądzę, że na świecie istnieje jedna, tylko jedna historia – ta która napawa nas lękiem i natchnieniem, tak że żyjemy jakby w pewnym seryjnym filmie nieustających myśli i roztrząsań. Ludzie w swym życiu, w rozumowaniu, w pożądaniach i ambicjach, w swym skąpstwie i okrucieństwie, a także w dobroci i wspaniałomyślności – są uwikłani w matnię dobra i zła. Myślę, że to jest jedyna nasza historia i że rozgrywa się ona na wszystkich poziomach uczuć i inteligencji. Cnota i występek były wątkiem i osnową naszej najpierwszej świadomości i pozostaną tkaniną ostatniej, i to na przekór wszelkim przemianom, jakie możemy narzucić polom, rzekom i górom, ekonomii i obyczajom. Nie ma innej historii. Człowiekowi, który strząśnie już z siebie pył i śmierć życia, pozostaną tylko twarde, jasne pytania: czy to życie było dobre, czy złe? Czy postępowałem dobrze, czy źle?”

John Steinbeck książka Na wschód od Edenu

Na wschód od Edenu

O życiu , O śmierci , O ludziach , O emocjach

„[Macierewicz] w wewnętrznych gremiach ZChN mówił, że byłem zarejestrowany jako współpracownik, ale że nie ma materiałów, które by o tym świadczyły. Jeszcze kilka lat temu, gdy zeznawał w trakcie sprawy, którą wytoczyłem redaktorowi naczelnemu „Gazety Polskiej” Piotrowi Wierzbickiemu o nazwanie mnie konfidentem, Macierewicz nie twierdził nic jednoznacznego. A potem w „Gazecie Polskiej” miał już pewność. Tego pierwszego dnia, gdy mi powiedział, że mnie „wykaże”, to nawet mnie tak niby pocieszał, że pewien człowiek jest w gorszej niż ja sytuacji, bo nie ma na niego żadnych akt. To było specyficzne rozumowanie, że jak na kogoś nie ma żadnych akt, to jego sytuacja jest niedobra.”

Wiesław Chrzanowski (1923–2012) polityk polski

Źródło: Gdyby Sąd Lustracyjny uznał, że byłem agentem, to byłoby przekreślenie mojego życia, rozmowa Ewy Milewicz, wyborcza.pl, 15 lutego 2001 http://wyborcza.pl/1,76842,139678.html?as=10&startsz=x

„Po Hitlerze i po Stalinie, po tym całym strasznym XX wieku, mamy zwyczaj mówić i myśleć etnicznie. To jest ich (zwłaszcza Hitlera) zwycięstwo intelektualne i bardzo utrudnia zrozumienie przeszłości. (…) To, że Polacy brali udział w zabijaniu Żydów, dla mnie jednak nie było niespodzianką, bo nie rozumuję etnicznie, więc nie zakładam, że dany naród jest albo może być niewinny ze swej natury. Jedwabne stanowi stosunkowo małą część samego Holocaustu. Ma mniejsze znaczenie dla rozumienia Zagłady, niż się to być może polskiemu inteligentowi wydaje.”

Timothy Snyder (1969) amerykański historyk

Źródło: wywiad Adama Leszczyńskiego, Mord bez granic, „Gazeta Wyborcza”, 21–22 maja 2011.

O myślach , O zrozumieniu , O naturze , O wieku

„Nie można myśleć o żywiołach jako o efektach w filmie. Trzeba rozumować inaczej, wychodząc także poza płasko rozumiane symbole. Należy po prostu pojąć to, co nas zrodziło i co nas pochłonie.”

Jerzy Wójcik (1930–2019) polski operator filmowy, reżyser, autor scenariuszy filmowych i teatralnych

Źródło: wywiad Seweryna Kuśmierczyka, „Kwartalnik Filmowy” 43/2003

O myślach , O myśleniu

„Uczucia są najbardziej niekompetentną postacią rozumowania, jaką można sobie wyobrazić.”

Comte de Lautréamont (1846–1870) poeta francuski

Poezje

O emocjach

„Był przeciwny segregacji rasowej i w równym stopniu przeciwny integracji społecznej. Z całą pewnością nie był za szykanowaniem bądź dyskryminacją kobiet czy homoseksualistów. Z drugiej strony, prywatnie, był przeciwnikiem wszelkich prób zrównania praw, bo bynajmniej nie życzył sobie, żeby członkowie którejś z tych grup obcowali z nim na zasadach równości albo, co gorsza, byli z nim za pan brat. Do zajmowania takiej postawy skłaniało go jak najbardziej uzasadnione rozumowanie: jego postawa była emocjonalna, a emocje, jak doszedł do wniosku, zwłaszcza jego emocje, stanowiły chyba najwyższą formę racjonalności. We wszystkich obszarach, w których nie potrafił już wynajdywać nieskomplikowanych rozwiązań, narastały problemy, ale zachowywał te kłopotliwe dylematy dla siebie i dalej manifestował publicznie kordialną postawę i wyważony osąd, dzięki czemu był akceptowany praktycznie przez wszystkich.”

Joseph Heller (1923–1999) pisarz amerykański

Gold jak złoto

O kobietach

„Jego namiętności były wielkie, zaś zdolność rozumowania słaba; upajał się naiwną dumą, iż dzięki urodzeniu zyskał władzę nad milionami, gdy tymczasem nawet najmniejsza gmina nie wybrałaby go jako swego przedstawiciela do lokalnych władz.”

Justynian II Rhinotmetos (669–711)

Źródło: Edward Gibbon, Zmierzch Cesarstwa Rzymskiego, cyt. za: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, ISBN 9788324715480, s. 56.

O książkach , O świecie , O historii