Cytaty na temat okrucieństwo (145 cytatów)

„Religia zabija człowieczeństwo, napełniając serca okrucieństwem.”

Michał Bakunin (1814–1876) rosyjski myśliciel, rewolucjonista

Religia

O religii , Serce

„Gdziekolwiek wyłoni się paląca kwestia, w której ludzie głowią się i radzą, co czynić, aby na świecie było trochę lżej i trochę jaśniej, natychmiast wysuwa się złowroga czarna ręka i rozlega się grzmiący głos: „Nie pozwalamy! Nie wolno wam nic zmienić, nic poprawić. Wszystko musi zostać po dawnemu; niczego tknąć nie pozwolimy z gmachu ciemnoty i ucisku. Ktokolwiek chciałby ulżyć doli człowieka na ziemi, sprzeciwia się prawu Boga, sprzeciwia się woli bożej”. (…) Nie mogę uwierzyć, aby wola boża miała być zawsze i wszędzie układna wobec bogaczy, a bezlitosna dla biedaków; aby osłaniała swym płaszczem kłamstwo, okrucieństwo i chciwość.”

Tadeusz Boy-Żeleński (1874–1941) polski pisarz, eseista, tłumacz

Nasi okupanci (1932)
Źródło: s. 15.

O Bogu , O ludziach , O kłamstwie , O woli

„Niewinność jakiejś istoty, to całkowite przystosowanie się do świata, w jakim żyje. Nie ma żadnego związku z okrucieństwem czy łagodnością – wilk jest równie niewinny jak gołębica.”

Jean Giraudoux (1882–1944) francuski powieściopisarz i dramaturg

O wilkach

„Popełniłem wiele okrucieństw i pozbawiłem życia niezliczoną liczbę ludzi, nigdy nie będąc pewnym, czy racja jest po mojej stronie. Nie jestem jednak taki, jak się powszechnie o mnie sądzi.”

Czyngis-chan (1162–1227) władca mongolski

Źródło: Nigel Cawthorne, 100 tyranów, despotów i dyktatorów, Warszawa 2007.

O ludziach

„Nie tylko w domach chłopów, ale również w miejskich wieżowcach wiek XX przeplata się z XIII. Setki milionów ludzi używających elektryczności nadal wierzą w magiczną moc symboli i egzorcyzmów (…) Gwiazdy kina korzystają z usług mediów. Lotnicy pilotujący cudowne maszyny stworzone przez ludzki geniusz, noszą na swych piersiach amulety. W ludziach istnieją niewyczerpalne zasoby ciemnoty, niewiedzy i okrucieństwa!”

Lew Trocki (1879–1940) rosyjski rewolucjonista

Źródło: Czym jest narodowy socjalizm? (czerwiec 1933), marxists.org http://www.marxists.org/archive/trotsky/germany/1933/330610.htm

O ludziach , O domu , O wieku

„Nienawidzę wojny tak, jak nienawidzić może tylko żołnierz, który ją przeżył i widział całe jej okrucieństwo i głupotę.”

Dwight Eisenhower (1890–1969) prezydent USA

Źródło: Nigel Cawthorne, Dowódcy i generałowie. Prawdziwe historie, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa, 2014, s. 178.

O wojnie , O głupocie , O historii

„Wrogość, okrucieństwo, uciecha z prześladowania, z napadania, ze zmiany i zniszczenia – wszystko to, zwrócone przeciw posiadaczom takich instynktów, o t o początek „nieczystego sumienia”. Człowiek, który z braku zewnętrznych wrogów i oporów, wtłoczony w gniotącą cieśń i prawidłowość obyczaju, niecierpliwie sam siebie targał, prześladował, gryzł, zakłócał i katował, to o kraty swej klatki raniące się zwierzę, które się chce „obłaskawić”, ten nędzarz, czujący brak i trawiony tęsknotą za pustynią, który z samego siebie stwarzać sobie musiał przygodę, miejsce tortury, puszczę niepewną i niebezpieczną – ten szaleniec, ten stęskniony i zrozpaczony więzień stał się wynalazcą „nieczystego sumienia”. Od niego jednak rozpoczęła się największa i najstraszniejsza choroba, z której ludzkość po dziś dzień nie ozdrowiała, człowiek rozchorował się na człowieka, na siebie samego: wskutek gwałtownego odcięcia się od przeszłości zwierzęcej, niejako skoku i runięcia w nowe położenie i warunki bytu, wskutek wypowiedzenia wojny starym instynktom, na których polegała dotąd jego siła, uciecha i straszliwość.”

Friedrich Nietzsche książka Z genealogii moralności

Z genealogii moralności (1887)

O wrogości , O wojnie , O chorobach , O sile

„Wszyscy kierujący wojnami, biorący w nich udział, jak również poskramiacze zbuntowanych mas, albo spiskowców różnego rodzaju, nie mają prawa oburzać się na zamachy anarchistyczne – bez porównania większemi od nich okrucieństwami są egzekucye ze strony rządów, dręczenie ludzi w więzieniach i morderstwa w czasach wojny.”

Lew Tołstoj (1828–1910) pisarz rosyjski

Rewolucja

O wojnie , O ludziach

„Postawa tych, którzy odrzucają wojnę z powodu jej okrucieństw, a nie ze względu na jej niesprawiedliwość, toruje drogę do zwycięstwa agresorom.”

Pius XII (1876–1958) papież

przemówienie na Boże Narodzenie 1949.
Źródło: Romano Amerio, Iota Unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Wydawnictwo Antyk, 2009, s. 521.

O Bogu , O wieku

„Im intensywniejsza była religijność danego okresu historii, im głębsza wiara w dogmat, tym większe było okrucieństwo i tym gorszy ogólny stan rzeczy.”

Bertrand Russell (1872–1970) angielski logik, matematyk, filozof, myśliciel, działacz społeczny i eseista, noblista w dziedzinie literat…

O wierze , O historii

„Jestem kontrowersyjnym artystą, takim, który odważył się mieć opinię i niepokoi tworząc muzykę i klipy rzucające wyzwanie ludzkim ideom w świecie, który jest zatopiony i denny. W mojej pracy testuję Amerykę, w której żyjemy i zawsze próbowałem pokazać ludziom, że Szatan, którego winimy za nasze okrucieństwa jest tak naprawdę każdym z nas. Więc nie oczekujmy, że koniec świata przyjdzie niespodziewanie pewnego dnia – to się wydarza codziennie od długiego czasu.”

Marilyn Manson (1969) kontrowersyjny muzyk amerykański

Columbine: Whose fault is it (esej)

O czasie

„Macie zwyczaj nazywania dzikimi bestiami węże, leopardy i lwy; lecz sami jesteście splamieni krwią i w niczym nie ustępujecie ich okrucieństwu. One zabijają jedynie dla zdobywania swojego normalnego pożywienia, lecz wy zabijacie by wykwintniej zastawić stół.”

Plutarch (46–127) pisarz antyczny

Źródło: esej O jedzeniu mięsa

O jedzeniu

„Okrucieństwo wszystkich rewolucji jest tylko skutkiem okrucieństwa władców.”

Lew Tołstoj (1828–1910) pisarz rosyjski

Жестокости всех революций – только следствие жестокостей правителей. (ros.)
Rewolucja
Źródło: Путь жизни http://az.lib.ru/t/tolstoj_lew_nikolaewich/text_0540.shtml.

„Jeśli ktokolwiek wyrządza okrucieństwo w moje imię, wówczas, choć wymawia imię Aslana służy Taszowi, i to Tasz przyjmuje jego czyn. Czy zrozumiałeś to, moje dziecko? A ja powiedziałem: Panie ty wiesz, że zrozumiałem.”

Clive Staples Lewis Opowieści z Narnii

fragment relacji Emeta z jego rozmowy z Aslanem.
Opowieści z Narnii, Ostatnia bitwa
Źródło: rozdział 15: Dalej wzwyż i dalej w głąb

O dzieciach , O relacjach

To tłumaczenie czeka na recenzję. Czy to jest poprawne?

„Dla okrucieństwa wobec zwierząt, wegetarianizm jest świetną rzeczą, aby się tego pozbyć. Dla planety, aby zapobiec wyczerpywaniu się wody, ziemi i wszystkiego, to świetny pomysł. I myślę, że to dobra rzecz dla twojego zdrowia, a lekarze obecnie się z tym zgadzają. Istnieje wiele świetnych książek i organizacji, więc bez względu na to, gdzie jesteś, jest ktoś, kto Ci pomoże. To twój pierwszy krok i myślę, że twoim drugim krokiem jest po prostu poszukiwanie dobrego jedzenia wegetariańskiego w supermarkecie i myślę, że teraz jest o wiele łatwiej dostępny.”

Paul McCartney (1942) brytyjski muzyk rockowy, członek The Beatles

O myślach , O myśleniu , O książkach , O jedzeniu

„Śmierć nie zostawia alternatywy, inaczej jest z bólem i okrucieństwem.”

Jonathan Carroll (1949) pisarz amerykański

Czarny koktajl

O śmierci

„Że byłem strażnikiem pamięci i że trzeba szukać nowych, albowiem bez nich ludzkość jest skazana na popełnienie tych samych błędów i tych samych okrucieństw. Nienawiść może się pojawić wszędzie, nowi mordercy są wśród nas, pościg musi trwać. Zbrodniarze nie powinni spać spokojnie.”

Szymon Wiesenthal (1908–2005) żydowski działacz i pisarz

odpowiedź na pytanie: „co chciałby pan nam powiedzieć u schyłku życia?”.

O nienawiści

„rządy parlamentarne odznaczają się niezwykłym okrucieństwem w chwilach walki ludu z burżuazją”

Piotr Kropotkin (1842–1921)

Demokracja

O ludziach , O walce

„Kto pragnie szczęścia, nie powinien wierzyć w szczęśliwość rewolucyjną. Rewolucja wyzwala ludzi, ale wyzwala też w ludziach podłość, zawiść i okrucieństwo.”

Adam Michnik (1946) polski dziennikarz i publicysta

Źródło: Nasza przemoc, nasza zaraza, „Gazeta Wyborcza”, 23–25 kwietnia 2011

O ludziach

„Tyle rzeczy się wydarza, z których nikt nie zdaje sobie sprawy ani ich nie pamięta. Niewiele z tego zostaje utrwalone, myśli i ruchy ulotne, zamiary i pragnienia, skryte wątpliwości, marzenia, okrucieństwo i zniewaga, słowa wypowiedziane i usłyszane, a później zanegowane albo źle zrozumiane, lub przekręcone, przyrzeczenia złożone i nie traktowane poważnie, nawet przez tych, którym zostały złożone, wszystko ulega zapomnieniu lub wygaśnięciu, wszystko, co robi się samemu i w pojedynkę, i czego się nie karbuje w pamięci, jak również niemal wszystko czego wcale nie robi się w pojedynkę, tylko razem z innymi; jakże mało zostaje po człowieku, jakże mało wiadomo, a z tego, co tak mało wiadomo, tak wiele się przemilcza, a z tego, czego się nie przemilcza, pamięta się później jedynie znikomą część, i to krótko, pamięć indywidualna nie daje się przekazać, a przy tym nie interesuje ona tego, komu jest przekazywana, on ma swoją własną i swoją własną kształtuje.”

Javier Marías (1951) hiszpański pisarz

Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl

O marzeniach , O myślach , O myśleniu

„Bał się jej [Tessy] wiary, bo jako pełnokrwisty pesymista wiedział, że sam w nic nie wierzy. Ani w naturę ludzką, ani w Boga, ani w przyszłość, a już z pewnością nie we wszechogarniającą siłę miłości. Człowiek jest nikczemny i tak będzie zawsze. Na świecie istnieje niewielka garstka ludzi rozumnych, do których Justin przypadkiem się zalicza. Ich zadaniem, wedle jego prostego przekonania, jest zapobieganie okrucieństwom dokonywanym przez rodzaj ludzki – z zastrzeżeniem, że jeśli obie strony są zdecydowane rozszarpać się na kawałki, rozsądny człowiek niewiele może zrobić, bez względu na to, jak bezwzględny będzie w wysiłkach, by powstrzymać bezwzględność.”

John le Carré (1931)

Wierny ogrodnik
Źródło: s. 111.

O Bogu , O ludziach , O wierze , O naturze

„Sumienie mnie nagli, abym podniósł głos przeciwko potężnemu mocarzowi, którego kraje rozciągają się aż do bieguna… Monarcha ten prześladuje z dzikim okrucieństwem naród polski i podjął dzieło bezbożne wytępienia religii katolickiej w Polsce.”

Pius IX (1792–1878) papież

mowa tronowa wygłoszona 24 kwietnia 1864 przeciwko krwawemu stłumieniu przez Rosjan powstania styczniowego za Patrie z 2 maja 1864.

O religii

„Wilhelm, człowiek potężny, uparty, gwałtowny i przebiegły, nosił przydomek Bękarta. Jego narodziny były owocem romansu księcia Roberta z Alettą, córką wiejskiego garbarza z Falaise. Robert nie miał potomka z prawego łoża, nadał więc szlachectwo Wilhelmowi.(…) Panowanie Wilhelma wyróżniało się wyjątkowym okrucieństwem. Był bezwzględny i brutalny w tłumieniu buntów. Wydziedziczał szlachtę anglosaską, a odebraną ziemię oddawał w nagrodę swoim normandzkim sprzymierzeńcom. Kiedy szlachta stanęła do walki, zakazał uprawy pól. Jego najbardziej widowiskowym posunięciem było przekształcenie w ugór całego Yorkshire. Odnotowuje to Domesday Book, księga rejestrowa wszelkiej własności w Anglii za Wilhelma Zdobywcy. Nieużytki te potem sobie przywłaszczył.”

Wilhelm Zdobywca (1028–1087) Król Anglii i książę Normandii

Autorzy: Nigel Blundell, Susan Blackhall, Upadek domu Windsorów, tłum. Grażyna Jagielska, Wydawnictwo Prolog, Warszawa 1993, ISBN 83-85763-058, s. 28.
O Wilhelmie Zdobywcy

O narodzinach , O walce

„Powtórzę to, co mówiłem parę lat temu, choć wiem, że ta teza jest ryzykowna: jeżeli torturowanie pana Chaleda Szejka Mohammeda uniemożliwiło przeprowadzenie chociaż jednego zamachu – jestem za. Bawicie się chłopcy w terroryzm, okrucieństwo? To liczcie się z konsekwencjami.”

Tomasz Lis (1966) polski dziennikarz telewizyjny

Źródło: Lis: „Jeśli torturowanie zapobiegło chociaż jednemu zamachowi – jestem za”, 6 maja 2011 http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80269,9549087,Lis___Jesli_torturowanie_zapobieglo_chociaz_jednemu.html

„Tam dopiero w pełni objawia się szatan, gdzie niszczenie nie ma poza sobą innego celu, okrucieństwo dla okrucieństwa się spełnia, upokorzenie dla upokorzenia, śmierć dla śmierci, cierpienie bez celu – albo gdzie cel jest tylko wtórnie przybraną maską racjonalizującą głód niszczycielski.”

Leszek Kołakowski (1927–2009) polski filozof

Rozmowy z diabłem (1965)

O śmierci , O głodzie , O cierpieniu

„Dwie cechy barbarzyńskie – okrucieństwo i bezwzględność składające się na łupieżczy charakter czy łupieżczą postawę duchową, są przejawem wąsko-egoistycznej mentalności. Obie są bardzo pożyteczne dla jednostki dążącej do sukcesu w walce z rywalami. Obie mają równie wysoką wartość estetyczną. Obie też kultywowane są przez kulturę pieniężną. Lecz obie są jednakowo bezużyteczne dla celów życia zbiorowego.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O charakterze , O sukcesie , O walce

„Życie w kulturze pieniężnej na ogół utrwala charakter barbarzyński, z tym, że oszustwa i przemyślność oraz umiejętność zarządzania zajmują miejsce okrucieństwa i przemocy nieodłączne od wczesnego okresu barbarzyństwa. Skłonność do szykanowania natomiast tylko w pewnej mierze zastępuje skłonność do niszczenia.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O życiu , O charakterze

„Komary zastygły na ścianie ze smrodu i okrucieństwa faktu – były to szlachetne komary – wysłannicy nieba. Muchy utopiły się w wymiotnym bajorku – one też miały symbolizować trwanie życia i spokojne przemijanie czasu. Ale któż by pomyślał, że człowiek może przeistoczyć się w takie szambo, w taki smród, w taką trupiarnię.”

Ewa Klajman-Gomolińska (1966)

Rzeź komunistów

O czasie

„Może rozprawimy się z wami, tak jak potraktowaliście mieszkańców Jerozolimy, gdy ją zajęliście w 1099 roku przy pomocy morderstw, zniewolenia i innych podobnych okrucieństw.”

Saladyn (1138–1193)

do posłów Królestwa Jerozolimskiego podczas negocjowania kapitulacji miasta, ostatecznie sułtan pozwolił chrześcijanom bezpiecznie opuścić Jerozolimę.
Źródło: Francesco Gabrieli, Arab Historians of the Crusades, Berkeley 1984, s. 141.

O pomocy

„Miłość bez okrucieństwa jest bezsilna; okrucieństwo bez miłości jest ślepą, szybko wygasającą namiętnością.”

Slavoj Žižek (1949) słoweński socjolog, filozof, psychoanalityk i krytyk kulturalny

Źródło: Dyktatura proletariatu w Gotham City, krytykapolityczna.pl, 24 sierpnia 2012 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/ZizekDyktaturaproletariatuwGothamCity/menuid-197.html

O miłości

„Hitler otworzył puszkę Pandory z nieludzkim okrucieństwem. Jednak odpowiedzialność za wypędzenia pod koniec wojny i po wojnie ponoszą ci, którzy sprawowali tam władzę”

Erika Steinbach (1943) polityk niemiecka

Źródło: „Gazeta Wyborcza”

O wojnie

„Dla niektórych mówienie o cnotach, niewinności, uczciwości, moralności, wierze, czy sile charakteru może wydawać się staromodne, lecz to właśnie te cechy budowały wielkich ludzi, jak też są one wskaźnikiem drogi do radości życia doczesnego i wiecznej szczęśliwości w zaświatach. To te cechy są kotwicami naszego życia, mimo stawianych nam próbom, tragediom, epidemiom i okrucieństwom wojny za którymi podąża okrutne zniszczenie, głód i przelew krwi.”

Harold B. Lee (1899–1973)

O głodzie , O wojnie , O ludziach , O wierze

„Mogę powiedzieć, że w tych tragicznych dniach wreszcie zobaczyłem człowieka. Człowieka nagiego, bez hamulców, zupełnie odartego z jakiejkolwiek konwencji, całkowicie we władaniu najprymitywniejszych instynktów, które, do tej pory skryte w najdalszych zakamarkach psychiki, w przerażający sposób wypłynęły na powierzchnię z powodu okrucieństwa wydarzeń nie do udźwignięcia.”

Carlo Gnocchi (1902–1956)

wspomnienia z odwrotu wojsk włoskich po klęsce na froncie wschodnim zimą 1942/43 roku.
Chrystus wśród Strzelców Alpejskich
Źródło: s. 28.

O zimie

„Kiedy człowiek zabije tygrysa, nazywa to sportem, ale jeśli tygrys zabija człowieka, nazywa się to okrucieństwem.”

George Bernard Shaw (1856–1950) dramaturg i prozaik irlandzki, noblista

When a man wants to murder a tiger, he calls it sport; when the tiger wants to murder him, he calls it ferocity. (ang.)
Maxims for Revolutionists (1903)
Źródło: nr 62

O sporcie

„(…) odkryto, że członkowie SS przymocowali do ogrodzenia poroże jelenia i zdjęli je dopiero po dłuższym czasie. Dodatkowo, jelenie były zwabiane do ogrodzenia i wkładano im do pysków kawałki cynfolii. W przyszłości odnajdę sprawców tak prostackich czynów i złożę na nich raport do Naczelnego Dowódcy SS, w celu ukarania ich za okrucieństwo wobec zwierząt.”

Karl Otto Koch (1897–1945) niemiecki zbrodniarz hitlerowski

z kroniki obozu.
Źródło: Miranda Twiss, Najwięksi zbrodniarze w historii, tłum. Arkadiusz Czerwiński, wyd. Muza, Warszawa 2004, ISBN 8373194428, s. 162.

O historii , O czasie , O przyszłości , O zwierzętach

„Cóż jest naganne w wojnie? Czy to, że z jej powodu giną ludzie, którzy i tak kiedyś umrą, by [ci, którzy ocaleją] żyli w pokoju? Wyrzucanie tego jest cechą ludzi tchórzliwych, a nie ludzi religijnych. Chęć wyrządzania krzywdy, mściwość i okrucieństwo, duch nieprzejednany i bezwzględność buntownika, nadto żądza panowania – oto, co zasługuje w wojnie potępienie.”

Aureliusz Augustyn z Hippony (354–430) wczesnochrześcijański biskup i teolog

Quid enim culpatur in bello? An quia moriuntur quandoquidem morituri ut domentur in pace victuri? Hoc reprehendere timidorum est, non religiosorum. Nocendi cupiditas, ulciscendi crudelitas, implacatus atque implacabilis animus, feritas rebellionis, libido dominandi, et si qua simila, hæc sunt quæ in bello culpantur. (łac.)
Źródło: Contra Faustum, 74.

O wojnie , O ludziach , O pokoju

„Prof. Kieres opiera się na dowodach pochodzących od rabina Bakera. My wiemy wszystko o innych rabinach i ich miłości do polskich instytucji. Byłoby lepiej, gdyby zachowywali się poprawnie wobec Palestyńczyków zamiast zabijać ich dzieci. Straszny jest obraz małego Palestyńczyka chronionego przez ojca przed izraelskim ogniem, a w chwilę później martwego od kul tych „bohaterów”. Czy nie lepiej pomniejszać własne okrucieństwo i gwałcenie prawa popierając oskarżenia przeciwko Polsce wykorzystując do tego polskich Quislingów?”

Edward Moskal (1924–2005) działacz Polonii amerykańskiej

Źródło: oświadczenie prezesa KPA i ZNP Edwarda Moskala, naszawitryna. pl, 28 lutego 2001 http://www.naszawitryna.pl/jedwabne_185.html

O dzieciach , Obraz

„Rządy Heroda, który był faktycznym władcą Judei i wielu okolicznych ziem, począwszy od roku 37 p. n. e. aż do swojej śmierci na cztery lata przed nastaniem ery chrześcijańskiej, to epizod w historii żydowskiej, z którym ani żydowscy, ani chrześcijańscy historycy nie mogą sobie poradzić. Herod był jednocześnie Żydem i anty-Żydem; obrońcą i dobroczyńcą cywilizacji grecko-rzymskiej, a zarazem wschodnim barbarzyńcą zdolnym do niewypowiedzianego okrucieństwa.”

Herod Wielki (-74–-3 p. n. e.) król Judei

Źródło: Paul Johnson, Historia Żydów, cyt. za: Shelley Klein, Najgroźniejsi dyktatorzy w historii, op. cit., s. 13.

O śmierci , O historii

„Przeczytałam akta niemal 300 procesów – wyłącznie z okolic Warszawy. Według tych dokumentów Polacy sami zamordowali w latach 1942–1944 ponad 260 Żydów, a wydali Niemcom ponad 350. Ci oczywiście także zginęli. Są tam straszne sceny. Cała wieś osacza na polu kobietę z dwojgiem dzieci… Nawet jej nie zabijają, po prostu dostarczają Niemcom. Czasem zabijają sami – inny proces dotyczy dwóch mężczyzn, którzy ścigali Żyda konno, a następnie zatłukli go pałami. Zabijali kamieniem w głowę, rąbali siekierą, tłukli na śmierć kijami… Dużo jest bezmyślnego, niepotrzebnego okrucieństwa, dużo jest strachu, bo były takie przypadki, że ktoś ukrywał Żyda i przyszli do niego sąsiedzi albo sołtys, mówiąc, że musi go wydać, bo cała wieś się boi. Czy to ma pozostać zamknięte w archiwach, a my mamy udawać, że tego nie było, czy mamy o tym mówić i mierzyć się ze świadomością, że człowiek jest zdolny do takiego zła?”

Barbara Engelking-Boni (1962) uczona polska, historyk

Źródło: onet.pl, 28 sierpnia 2005 http://tygodnik2003-2007.onet.pl/1547,1243150,1,dzial.html

O śmierci , O kobietach , O dzieciach , O strachu

„Jeśli chcemy o tym pamiętać i zastanowić się, musimy dojść do wniosku, że istniały dwie „epoki terroru”. Jedna dokonywała morderstw w szalonej pasji, druga – bezlitośnie i z zimną krwią (…). Ale w nas wywołuje dreszcz tylko groza mniejszego terroru, chwilowego terroru że tak powiem. Tymczasem czym jest groza szybkiej śmierci od topora w porównaniu z trwającym całe życie umieraniem z głodu, zimna, zniewag, okrucieństwa i rozpaczy? (…) Tak pilnie uczono nas ubolewać nad tym krótkim terrorem, tak starannie uczono nas byśmy przed nim drżeli – a przecież trumny z jego ofiarami zmieściłyby się na miejskim cmentarzu; lecz cała Francja nie wystarczyłaby na pochowanie trumien starszego i prawdziwego terroru.”

Mark Twain (1835–1910) amerykański pisarz, satyryk, humorysta

Źródło: Jankes na dworze króla Artura, przeł. Agnieszka Kreczmar, wyd. Iskry, Warszawa 1995, s. 73.

O życiu , O śmierci , O głodzie

„Ze wszystkich zwierząt człowiek jest jedynym przejawiającym okrucieństwo. Jedynym, który zadaje ból dla samej przyjemności jego zadawania.”

Mark Twain (1835–1910) amerykański pisarz, satyryk, humorysta

O bólu , O przyjemności , O zwierzętach

„Uważam, że dyskredytuje ona filmy. Kiedy widz ogląda pornografię, rozładowuje napięcie, i tyle. Tak więc moim zdaniem wymyślenie takiej nazwy więcej mówi o jej autorze niż o filmie. Pokazuje, że ten krytyk nie potrafi (…) zrozumieć i docenić horroru jako czegoś więcej niż jeszcze jednego przykładu kina tego gatunku. Zaślepia go zawarte w filmie okrucieństwo, uniemożliwiając mu dojrzenie w nim jakichkolwiek śladów inteligencji.”

Eli Roth (1972) amerykański reżyser i scenarzysta

o nazwach „torture porn” i jej alternatywnej wersji „gorno”.
Źródło: Bartłomiej Paszylk, Słownik gatunków i zjawisk filmowych, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa-Bielsko-Biała 2010, ISBN 9788326205514, s. 253–254.

O inteligencji

„Teraz zaczynam wierzyć, że wobec okrucieństwa całego miasteczka na nic się zda moja obietnica, że jestem osaczony, oblężony przez nienawiść i upór bandy urażonych.”

Gabriel García Márquez (1927–2014) pisarz kolumbijski, noblista

Postać: pułkownik
Szarańcza

O nienawiści

„Odnoszę wrażenie, że „wojna z terroryzmem” wytworzyła nową – opierającą się na strachu i znieczuleniu – mentalność części opinii publicznej w krajach Zachodu, wedle której „nasze” zbrodnie to „uboczne straty”, zaś zbrodnie „ich” to „niewybaczalne okrucieństwo”; wedle której – jak powiedział pewien amerykański krytyk – podkładanie bomb to terroryzm, natomiast ich zrzucanie z samolotów już nie.”

Artur Domosławski (1967) dziennikarz polski

Źródło: Sprawa ben Ladena – nasza sprawa, krytykapolityczna.pl, 16 maja 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/DomoslawskiSprawabenLadenatonaszasprawa/menuid-1.html

O wojnie , O strachu , O wrażeniach , O stracie

„Oni są idealnymi ofiarami ataku: są sławni, przeważnie cienkoskórni. Powtarzam: nie ma przesłanek, by za to, że artysta jest artystą, traktować go łagodnie. Ale za to, że jest artystą, traktować go ze szczególnym okrucieństwem? Że niby wzorcem powinien być? Internetowa czerń potrzebuje wzorca? A skąd! Potrzebuje ofiary.”

Jerzy Pilch (1952) polski pisarz, publicysta, scenarzysta

Źródło: wywiad Wojciecha Szackiego, „Duży Format”, 11 marca 2010.

„Straszną rzeczą w wojnach domowych jest to, że wszelkiego rodzaju zbrodnie i okrucieństwa są usprawiedliwiane. A uczucie niesprawiedliwości prowadzi do zemsty, która tak naprawdę jest żądaniem sprawiedliwości.”

Mahamat-Saleh Haroun (1961) reżyser czadyjski

Źródło: „Daratt” - film niezwykły, afryka.org, 24 kwietnia 2008 http://afryka.org/afryka/-daratt----film-niezwykly,news/

O sprawiedliwości , O emocjach , O zemście

„Jeśli o mnie chodzi, wielkim szacunkiem darzę pierwotne przymioty: instynkt, pasję, fantazję, impulsywność, okrucieństwo, obłęd.”

Jean Dubuffet (1901–1985) francuski malarz i rzeźbiarz

1968
o art brut

O fantazji

„W pewnym sensie Henryk sprawdził się jako król. Wspierał uczonych, stworzył system wymiaru sprawiedliwości, który stał się podstawą dzisiejszych sądów królewskich i starał się utrzymać w Anglii pokój. Był jednak wyjątkowym rozpustnikiem i mówi się, że spłodził więcej nieślubnych dzieci niż jakikolwiek król angielski. Wkrótce po koronacji w 1100 roku poślubił Matyldę, pobożną córkę króla Szkocji Malcolma, która tak naprawdę chciała zostać zakonnicą. W tym samym czasie Henryk utrzymywał namiętny związek z walijską księżniczką o imieniu Nesta, która nie bez protestów przyjęła fakt, że utraciła łaski królewskie. Według Kronik anglosaskich Henryk odziedziczył również normańskie okrucieństwo. W 1125 roku wezwał do Winchesteru wszystkich, którzy mieli prawo bić w Anglii monety. Torturował zarówno winnych, jak i niewinnych. Była to kara za rozprowadzanie fałszywych monet. Osobiście zepchnął z murów zamku człowieka, który ośmielił się wystąpić przeciwko niemu, a następnie oślepił dwóch wnuków nieszczęśnika. Przez dwadzieścia osiem lat więził swojego brata Roberta i pozbawił go praw do tytułu książęcego.”

Henryk I Beauclerc (1068–1135) król Anglii

Autorzy: Nigel Blundell, Susan Blackhall, Upadek domu Windsorów, tłum. Grażyna Jagielska, Wydawnictwo Prolog, Warszawa 1993, ISBN 83-85763-058, s. 29–30.

O dzieciach , O pokoju , O sprawiedliwości , O karze

„Na decyzję o powstaniu w Warszawie musiała również oddziaływać postawa ludności miasta, w tym także szeregów akowskich, które – trwając wśród strat w konspiracji przez ponad 5 lat – rwały się do jawnej walki z bronią w ręku, do której szykowano je od tak dawna. Jedna iskra mogła zapalić proch. Wspomnieć wreszcie trzeba o jednym jeszcze, wcale nie błahym motywie: była nim obawa przed represjami, jakie mogły w każdej chwili nastąpić jako odwet za niestawienie się 28 lipca do prac fortyfikacyjnych 100000 mężczyzn. Ich niezgłoszenie się na wskazanych punktach było nie tylko niewykonaniem rozkazu w strefie działań frontowych, było także jawnym zademonstrowaniem postawy całego miasta – postawy insurekcyjnej. Stwarzało to realną groźbę odwetu. Dlatego to właśnie płk „Monter” wydał tak krytykowany rozkaz koncentracji oddziałów Okręgu w nocy z 28 na 29 lipca. Odwet niemiecki mógł przyjść w każdej chwili. Najprawdopodobniej przybrałby on formę nakazu ewakuowania ludności z miasta, które miało być bronione. Ewakuacja taka nie odbyłaby się bez okrucieństwa i gwałtów, a w konsekwencji bez aktów oporu. Pamiętano wszak dobrze los getta warszawskiego. Powstanie było uprzedzeniem takiej możliwości.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 117–118

O losie , O decyzjach , O stracie , O walce

„U człowieka agresja, zabijanie, okrucieństwo mają główną przyczynę w chęci obrony lub poszerzenia granic „mojego.””

Antoni Kępiński (1918–1972) polski psychiatra i pisarz

Autoportret człowieka. Myśli, aforyzmy, Agresja i autoagresja
Źródło: s. 180

„Przebywający w okolicy na wakacjach żołnierz powiedział, że był świadkiem niebywałych potworności na terenach okupowanej Polski. Obserwował nagich Żydów – mężczyzn i kobiety – ustawianych przed długim głębokim rowem. Na rozkaz oficera SS wszyscy oni zostali zabici przez Ukraińców strzałem w tył głowy, po czym padali do rowu. Ten wypełniano potem ziemią, mimo, że ze środka dochodziły okrzyki tych, którzy nadal żyli. Te akty okrucieństwa były tak nieludzkie, że część użytych jak narzędzia Ukraińców przechodziła załamanie nerwowe. Wszyscy żołnierze wiedzący o tak bestialskich poczynaniach nazistowskich podludzi wyrażali opinię, że naród niemiecki powinien trząść się jak galareta, gdyż niedługo nadejdzie czas zapłaty. Nie ma kary, która byłaby adekwatna dla tych nazistowskich potworów. Oczywiście, gdy nadejdzie już czas zapłaty, razem z winnymi będą musieli cierpieć niewinni. Z racji jednak na to, że obecnej sytuacji winne jest 99 procent ludności Niemiec, czy to pośrednio, czy bezpośrednio, można powiedzieć, że ci, którzy podróżują razem, razem zawisną.”

Friedrich Kellner (1885–1970) historyk niemiecki

Źródło: Friedrich Kellner, Vernebelt, verdunkelt sind alle Hirne, Tagebücher 1939–1945, red. Sascha Feuchert, Robert Martin Scott Kellner, Erwin Leibfried, Jörg Riecke, Markus Roth, Wallstein Verlag, Getynga 2011, ISBN 9783835306363, 28 października 1941.

O kobietach , O karze , O podróżowaniu , O cierpieniu

„Stalin jest naprawdę zwycięskim wodzem narodu rosyjskiego. Dowiódł w rozmiarach dotąd niespotykanych, że największa brednia i najnikczemniejsze okrucieństwo może być narzucone ludziom, że słowo płynące z autorytatywnego źródła najwyższej władzy musi być powtórzone tylko parę razy, aby stało się jedyną obowiązującą prawdą. Jednostki inteligenckie się nie liczą. Masa okazała się posłuszna i karna. Teza polityczna, oparta na absolutnej pogardzie dla rodzaju człowieczego, została przez Stalina potwierdzona olbrzymim eksperymentem dokonanym w laboratorium sowieckim.”

Antoni Słonimski (1895–1976) polski poeta, felietonista, dramatopisarz, satyryk, krytyk teatralny i działacz społeczny

Kroniki tygodniowe
Źródło: Stalin dobry i mądry, 20 marca 1938 http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,20635742,slonimski-ciagle-pisze-o-nas-czyli-czy-chcemy-wychowac-pokolenie.html

„Mogła mieć czterdzieści-pięćdziesiąt lat, twarz miałą raczej okrągłą z małym, prostym noskiem, brew cienką i małe usta o pełnych wargach; jej skóra była gładka i czarna jak węgiel - a wtedy napotykałeś jej oczy i z nagłym, lodowatym dreszczem przerażenia pojmowałeś, że wszystko, co o niej słyszałeś, to prawda i że okropności, które wcześniej oglądałeś nie potrzebują żadnego więcej wytłumaczenia. Oczy te były małe i myślące, i złe, jak oczy węża; patrzyły bez mrugnięcia, a w ich głębi czaiło się przerażające okrucieństwo i złośliwość.”

George MacDonald Fraser książka Flashman's Lady

o Ranavalonie I Okrutnej
Źródło: Flashman's Lady, wyd. Barrie & Jenkins, 1977 cyt. za: Shelley Klein, Największe zbrodniarki w historii, wyd. Muza SA, Warszawa, 2006, ISBN 83-7319-854-7, tłum. Barbara Gutowska-Nowak, s. 86.

O prawdzie , O historii

„kościół broniąc tego, co uważał za czystość wiary, i gnębiąc to co uważał za jej skażenie i za występną herezję, wkrótce doszedł do krańcowego okrucieństwa w swych prześladowaniach „odstępców””

Piotr Kropotkin (1842–1921)

Religia

O wierze

„Jeśli jest Bóg, nawet dla najbardziej bezwzględnej władzy jest jeszcze jakiś moment refleksji, aby nie okazać do końca swojego okrucieństwa. Jeśli zabraknie Boga – wtedy wszystko wolno.”

Marek Jędraszewski (1949) polski biskup katolicki

Źródło: 73. rocznica zbrodni katyńskiej http://archidiecezja.lodz.pl/new/?news_id=63e60a29986855ceb215433f2b15d096, archidiecezja.lodz.pl, 12 kwietnia 2013

O Bogu

„Kto nie był wówczas na ulicy, kto nie widział i nie słyszał tego, co się tam działo, ten o tym sądzić nie może. Wszystkie okrucieństwa wojny stosowano do bezbronnych robotników, walczących w imię społecznych, ekonomicznych i politycznych ideałów ludzkości.”

Stefan Okrzeja (1886–1905) polski działacz robotniczy i niepodległościowy

Źródło: Rewolucja 1905. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.

O wojnie

„Rosyjski filozof religijny Mikołaj Bierdiajew pisał przed laty, iż problem zbawienia, wiecznej zatraty i wiecznego piekła jest „najbardziej dręczącym spośród problemów, które mogą powstać w ludzkiej świadomości”. Wszelkie próby konstruowania „ontologii piekła”, dokonywane w ramach tradycyjnej nauki, to – jego zdaniem – nic innego jak „dogmatyzowanie dawnych sadystycznych instynktów człowieka”. Nie ma wieczności negatywnej i złej. Wieczność może być tylko boska. Element sadyzmu zajmuje, zdaniem Bierdiajewa, dużo miejsca w dziejach religii. Chrześcijaństwo nie jest w tym względzie wyjątkiem (wystarczy sięgnąć do pism św. Augustyna, Lutra czy Kalwina). Ortodoksyjna teologia zbyt łatwo godziła się z sadystycznymi uczuciami. Trudno pojąć, dlaczego okrucieństwo w myśleniu o losach innych może stać się oznaką ortodoksyjności. Gdzie szukać głównego źródła tego aż nazbyt ludzkiego nastawienia? Być może w języku samych Ewangelii, z którego przebija ludzka ograniczoność i skłonność do okrucieństwa. Boskie światło z trudem przebija się przez ciemności ludzkich instynktów. Słusznie pisał Bierdiajew: „Eschatologiczny element okrucieństwa pochodzi nie od samego Jezusa Chrystusa. Został on przypisany Jezusowi Chrystusowi przez tych, których naturze to odpowiadało. (…). Wyznaję religię ducha i mocno przy tym obstaję. W historycznym objawieniu duch został zaciemniony przez ludzką ograniczoność; na objawienie nakłada się pieczęć socjomorfizmu”.”

Wacław Hryniewicz (1936) polski teolog katolicki, duchowny

Źródło: Trzecia droga nadziei, „Tygodnik Powszechny”, 25.01.2004 r.

O losie , O religii , O emocjach , O myślach

„Naród Polski ze szczególną uwagą i troską śledzi rozwój wydarzeń dotyczących Pańskiego Kraju, które mogą doprowadzić do eskalacji napięcia i wojny. Wojny, której ponad 80% Narodu Polskiego nie chce i stanowczo się przeciwstawia. Wojny, jakiej okrucieństwa i cierpienia doświadczyliśmy osobiście lub znane są nam z opowieści naszych ojców i dziadów.”

Andrzej Lepper (1954–2011) polski polityk

fragment listu do Saddama Husajna.
Źródło: Do Saddama Husajna, samoobrona.org.pl, 1 lutego 2003 http://www.samoobrona.org.pl/pages/02.Partia/06.Listy/index.php?document=993.html

O wojnie , O cierpieniu

„Nagromadziwszy tyle okrucieństw, nieprawości i zatrważających wydarzeń w jednej księdze [Księdze Sędziów], redaktorzy tekstu biblijnego jakby w pewnej chwili się opamiętali. Bo antologia tych ponurych sag kończy się wydźwiękiem optymistycznym w dodanej znacznie później i nawiązującej do czasów sędziów prześlicznej opowieści o wiernej Rut. Sielankowy, nasycony kojącą ciszą obraz kosiarzy zasiadających podczas żniw do wspólnego posiłku, rolnicy o dobrych sercach i niewiasty obdarzone słodyczą charakteru – jakże inny to świat na tle ogólnej anarchii, nieobyczajności i barbarzyństwa. Opowieść o Rut jakby chciała nam uprzytomnić, że w epoce sędziów na przekór wszystkiemu istniał normalny świat uczciwych ludzi, którzy w ogólnym chaosie potrafili zachować czystość obyczajów, prostotę ducha i godność człowieczeństwa.”

Zenon Kosidowski (1898–1978) polski pisarz, esseista, poeta

Opowieści biblijne (1963)
Źródło: s. 228–229

O ludziach , O świecie , O zachowaniu , O charakterze

„Co się nie udało w zamysłach federacyjnych Piłsudskiego, musi dojść do świadomości Polaków i Ukraińców, a nie rozliczenia i patrzenie w przeszłość, z ciągłym przypominaniem sobie wzajemnych krzywd. Krzywd było wiele, były też okrucieństwa i nikt nie przekreśli tego, co się wydarzyło na Wołyniu. Oni jednak też mogliby nam wyliczać. Tylko po co? Rozsądek powinien wziąć górę nad emocjami. Jeśli potrafiliśmy te emocje przezwyciężyć w stosunku do Niemców, a trudno sobie wyobrazić, żeby było coś porównywalnego z okupacją niemiecką, nie możemy bez przerwy tkwić w grobach na Ukrainie.”

Jerzy Hoffman (1932) polski reżyser filmowy

Źródło: wywiad, Jerzy Hoffman przygotowuje film o Piłsudskim https://archiwum.stopklatka.pl/news/jerzy-hoffman-przygotowuje-film-o-pilsudskim, stopklatka.pl, 22 listopada 2009.

O górach , O przeszłości

„Polakom przyszło żyć między dwoma totalitaryzmami. Ustroje totalitarne mają jedną wspólną cechę: boją się inteligencji. Z tego lęku zrodziły się przemoc i okrucieństwo, które zebrały obfite żniwo wśród elity polskiego społeczeństwa.”

Karol Musioł (1944) fizyk polski

Źródło: Żyje mówiący te słowa..., „Alma Mater”, nr 98, grudzień 2007, s. 28.

O inteligencji

„Nie byłem ani bohaterem, ani ofiarą. Raz mnie uderzono, ale w morzu okrucieństwa i przemocy to się w ogóle nie liczy. Jednak czas okupacji przetrwałem z poważnymi ranami na psychice. Jeszcze przez lata budziłem się po nocach, kiedy śniło mi się, że mówię po niemiecku. Odrzucałem współpracę ze wschodnioniemieckimi wydawnictwami, a kiedy miałem już możliwość pojechania do Francji, wybrałem drogę przez Wiedeń i Zurych, byle tylko nie musieć jechać przez Niemcy.”

Jerzy Łoś (1920–1998) polski matematyk

Źródło: Dankesrede aus Anlaß der Verleihung der Ehrendoktorwürde, Hagener Universitätsreden 23, Hagen: Oktober 1995, s. 39.

O czasie , O współpracy , O nocy

„Wszystko jak w życiu, bardzo śmieszne i bardzo straszne. Pan tak nie myśli o życiu? To świetnie. Ja myślę. Upadek komunizmu nie zmienił świata w raj. Okrucieństwo, zgłupienie i kłamstwo dalej sobie dobrze radzą. A Rosjan, rosyjską inteligencję i nieinteligencję los bardzo ciężko doświadczył. Jeden teolog francuski napisał, że najbardziej perfidnym podstępem diabła jest to, że udaje, że go nie ma. Chyba w naszych czasach diabeł przestał udawać i postawił na szczerość. W Ameryce też dzieją się rzeczy straszne. No, choćby te masakry w szkołach.”

Janusz Głowacki (1938–2017) polski pisarz

Źródło: „Rzeczpospolita”

O losie , O kłamstwie , O inteligencji , O myślach

„Okrucieństwo policji żydowskiej było bardzo często większe niż Niemców, Ukraińców i Łotyszów. Niejedna kryjówka została „nakryta” przez policję żydowską, która zawsze chciała być plus catholique que le pape, by przypodobać się okupantowi. Ofiary, które znikły z oczu Niemca, wyłapywał policjant żydowski.”

Emanuel Ringelblum (1900–1944) polski historyk narodowości żydowskiej

Kronika getta warszawskiego
Źródło: s. 427.

„Mówi się, że broda jest człowiekowi przyrodzona; owszem, i dlatego całkiem stosowna jest w stanie natury; ale tak samo stosowne jest golenie jej w stanie cywilizowanym; wskazuje ono bowiem, że zwierzęca, prymitywna przemoc, której zarost ów, właściwy męskiej płci, jest odczuwalną natychmiast dla każdego oznaką, musi ustąpić przed prawem, ładem i obyczajnością. Broda powiększa i wydobywa zwierzęcą część twarzy; przez to nadaje jej tak uderzająco brutalny wygląd; proszę popatrzeć tylko z profilu na takiego brodatego człowieka, kiedy je (…). Wyraz dzikości i okrucieństwa, jaki broda nadaje fizjonomii, pochodzi stąd, że względnie martwa masa zajmuje połowę twarzy, i to połowę wyrażającą nastawienie moralne. Do tego wszelki zarost jest zwierzęcy. Golenie jest symbolem wyższej cywilizacji.”

Arthur Schopenhauer (1788–1860) filozof niemiecki

Źródło: O filozofii uniwersyteckiej, w: W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena, t. I, Warszawa 2002, s. 226.

O poszukiwaniu , O naturze , O wyglądzie

„Każdy człowiek ma względy i szacunek dla pewnych słów, które on i jego bliźni wypowiadają. Ale o uczuciach ludzie nic naprawdę nie wiedzą. Mówimy z oburzeniem albo z zapałem. Mówimy o ucisku, okrucieństwie, zbrodni, poświęceniu, wyrzeczeniu się, cnocie – i nie odczuwamy nic istotnego poza słowami. Nikt nie wie, co znaczy cierpienie albo wyrzeczenie się prócz może ludzi padających ofiarą tajemnych celów, do których wiodą te złudzenia.”

Joseph Conrad książka Opowieści niepokojące

Opowieści niepokojące

O ludziach , O emocjach , O cierpieniu

„Jezus jest centralną postacią świata dlatego, bo stał się decydującym człowiekiem w postępie człowieczeństwa. Dokonał największej i jedyne sensownej rewolucji w historii ludzkości. Rewolucji duchowej, rewolucji, w której nie przelewał cudzej krwi lecz własną. Niezliczone miliony ludzi w ciągu minionych dwóch tysięcy lat z Jego powodu zmienili swoje życie. Miliony z Jego powodu odrzuciły nienawiść, zemstę i okrucieństwo. Miliony ze względu na Niego dochowały wierności swoim małżonkom, miliony oddały swoje życie na służbę Jego sprawie i bliźnim. Miliony potrafiły wybaczyć największe nawet krzywdy swoim prześladowcom. Miliony potrafiły przezwyciężyć chciwość i skąpstwo, aby podzielić się kawałkiem chleba z głodnymi. Miliony zaczęły iść przez życie tą drogą, którą wskazał: drogą miłości, życzliwości, pokory i ofiary. To było możliwe dlatego, że nie był tylko człowiekiem, był Bogiem-Człowiekiem, który przez swoje narodzenie i zmartwychwstanie wszedł w historię ludzkości i pozostał w niej.”

Stanisław Wielgus (1939) polski arcybiskup katolicki

Źródło: Audycja świąteczna na antenie Radia Maryja, 24 grudnia 2008.

O życiu , O Bogu , O nienawiści , O ludziach

„Dehumanizacja występuje wtedy, gdy pewne istoty ludzkie uważają inne istoty ludzkie za wykluczone z kategorii moralnej, jaką stanowi osoba ludzka (…) W takich warunkach staje się możliwe, by normalni, zdrowi moralnie, a zwykle nawet idealistycznie myślący ludzie dokonywali aktów destrukcyjnego okrucieństwa.”

Philip Zimbardo (1933) psycholog amerykański

Efekt Lucyfera. Dlaczego dobrzy ludzie czynią zło?

O ludziach , Myślący

„Gdy na zamężną kobietę pada podejrzenie, że należy do kogo innego, cały świat urządza na nią jedną wielką obławę, często pełną bezmyślnego okrucieństwa.”

Henryk Sienkiewicz książka Bez dogmatu

Bez dogmatu
Źródło: 20 kwietnia, tom I, wyd. Gebethner i Wolff, Warszawa 1906, s. 162.

O kobietach , O świecie

„Miliony was, chamy, miliony. I co my mamy z wami zrobić? Ale przyjdzie na was czas. A jak nie na was, to na wasze dzieci. Weźmiemy szturmem wasze szkoły, zwabimy was podstępem do teatrów, wyślemy wasze dzieci w świat. I pewnego dnia zniknie ta zabobonna, prostacka i kruchciana Polska, dławiąca się pychą, jakąż to ona jest „prawdziwą” i „wierną” jest. I narodzi się Polska ludzi przyzwoitych, kulturalnych, wiedzących coś o świecie i zdolnych do myślenia społecznego i obywatelskiego. Brzydzących się okrucieństwem i przemocą. I ja o taką Polskę będę walczył, jak potrafię. Tak pomszczę swojego psa.”

Jan Hartman (1967) polski filozof, bioetyk, wydawca, publicysta, polityk

Źródło: Ty chamie, polski chamie! http://hartman.blog.polityka.pl/2015/02/26/ty-chamie-polski-chamie/, blog Jana Hartmana, 26 lutego 2015.

O dzieciach , O ludziach , O świecie , O myślach

„I oto ten straszliwy człowiek [Robespierre], prawdziwe wcielenie Rewolucji, zostaje obalony nagle, w ciągu jednej nocy przez garstkę szubrawców-spiskowców. Paryż ośmiela się wreszcie spojrzeć w twarz swoim ciemięzcom i spostrzega, że większość z nich to nikczemnicy bez charakteru i zasad moralnych, ludzie, których władza wyrosła z tchórzostwa i braku zgody wśród współobywateli. Tysiące zbrodni, których nikt nie podejrzewał, ukazuje się oczom społeczeństwa wraz z haniebnym orszakiem grabieży i okrucieństw.”

Pierre Gaxotte (1895–1982)

Źródło: Rewolucja francuska, wyd. Arche, Gdańsk 2001

O ludziach , O charakterze

„Nie jest to osoba konkretna, lecz kobieta pojęta jak najogólniej, symbolizująca całą naturę, cały zewnętrzny świat, który możemy sobie podporządkować. Niewiasta ta nie tylko cierpi pod skórzaną maską, czuje się dręczona i upokorzona (zaspokajając tym samym naszą żądzę siły i nasze wrodzone okrucieństwo), ale jej głowę, atrybut indywidualności i inteligencji, spotyka zniewaga, a nawet samo jej istnienie poddane zostaje w wątpliwość. Patrząc na nią, mężczyzna nie czuje się już w obecności „Boskiego tworu”, którego oblicze z wysokości ramion zdaje się kontemplować gwiazdy czy inny symbol patosu i czystości, lecz wie, że może zrobić użytek (z jakąż świętokradczą przyjemnością!) ze zwykłego, dostępnego wszystkim narzędzia erotyki.”

Michel Leiris (1901–1990)

o fotografii kobiecej głowy w skórzanej masce, autorstwa Jacques-Andre Boiffarda.
Źródło: Le „Cap Mortuum” mi la femme de 1’alchimiste, „Documents” nr 3/1930.

O kobietach , O przyjemności , O świecie , O inteligencji

„Polacy wyjątkowo wręcz chcieliby być lubiani, a przede wszystkim doceniani od bieguna po biegun i w każdym punkcie równika. Jesteśmy wszakże przedmurzem, pierwsi stawiliśmy czoło, urodziliśmy papieża, zwyciężyliśmy komunizm i wynaleźli lampę naftową. Poza tym Polakami byli m. in. Apollinaire, Batory, Chopin, Conrad, Kopernik, Matka Boska czy Wit Stwosz. Obiektywnie więc od świata nam się należy, a jak nie, to antypolonizm. Ze swej strony, bliżej niż za oceanem, lubimy mało kogo. Niemcy to bezduszni pedanci i rozwrzeszczani w stadach piwosze, myślący wiecznie o Drang nach Osten i podporządkowaniu szlachetnych Słowian. Rosjanie – zapite prymitywy z niewolniczymi duszami niezdolnymi do demokracji, dybiące na nas od wschodu. Żydzi – brudni oszuści marzący o władzy nad globem, a na razie panoszący się w rządach, bankach i przemyśle rozrywkowym, nienawidzący też wszystkiego co czyste i chrześcijańskie. To oczywiście tylko śmieszne takie stereotypy, których zainteresowani powinni nie brać pod uwagę i wielbić nas pomimo. Z kolei niemieckie marzenia o wykupywaniu polskiej ziemi, spiski żydowskie i azjatyckie okrucieństwo Rosjan to przecież bezstronne stwierdzenie faktów, które jako takie nie mogą nikomu ubliżać”

Ludwik Stomma (1950) polski antropolog kultury i etnolog

Źródło: Radość we czworo, „Polityka”, nr 50 (2380), 14 grudnia 2002.

O marzeniach , O demokracji , O duszy , O matce

„A tak właśnie było w przypadku dziewczynek urodzonych po zaćmieniu, u których stwierdzono wręcz niepoczytalną skłonność do okrucieństwa, agresji, gwałtownych wybuchów gniewu, a także wybujały temperament.
– U każdej baby można stwierdzić coś takiego.”

Andrzej Sapkowski (1948) polski pisarz

rozmowa Geralta z czarodziejem Stregoborem.
Ostatnie życzenie
Źródło: Mniejsze zło

O złu

„Król był chory. Ktokolwiek pisze o Franciszku II, nie może zacząć inaczej. Król był znowu chory. A jeśli nawet niezupełnie chory, to w stanie dotkliwej hipochondrii. Jedno tylko trzyma tego cherlawego i histerycznego piętnastolatka przy życiu: starsza o dwa lata namiętna i piękna żona, na którą rzuca się nawet publicznie – co budzi powszechny niesmak – we frenetycznych uniesieniach. Nie mając czym, stara się jej zaimponować choćby okrucieństwem. Organizuje tortury, egzekucje. Patrząc na męczonych i unicestwianych czuje się nareszcie, jako pan życia i śmierci, choć przez chwilę silny. Ona przygląda się krwawym widowiskom z zimnym dystansem. Podniecają ją równie mało, o miłosne paroksyzmy nieletniego męża. Robi jednak dobrą minę do złej gry, bo wie, czego chce – być królową Francji, i manipulując tym zaślinionym szczeniakiem, uzyskać realną, pełną władzę w najpotężniejszym królestwie Europy. Niestety, marzenia rozwiewają się. Król jest hipochondrykiem, tchórzem i fantastą – ale jest też naprawdę chory. Znowu chory. Umiera 5 grudnia 1560 roku, nie ukończywszy siedemnastu lat. Dla Marii Stuart jest to cios straszliwy. Nie, nie o uczucia chodzi – tych nigdy nie było.”

Franciszek II Walezjusz (1544–1560) król Francji

Źródło: Ludwik Stomma, Tadeusz Dominik, Kobiet czar…, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 2000, ISBN 8371631537, s. 111.

O śmierci , O kobietach , O marzeniach , O emocjach

„Panie Premierze, Drodzy Polscy Przyjaciele, Drodzy Państwo, Rodacy!Przywiodła nas tutaj wspólna pamięć, wspólny dług historyczny i wiara w przyszłość. Dzisiaj pochylamy głowy przed tymi, którzy mężnie przyjęli tutaj śmierć; przed tymi, których dążenia, nadzieje, talenty zostały bezlitośnie rozdeptane, przed tymi, kogo się nie doczekano. Nie doczekały się, ale na zawsze zachowały w swoich sercach matki, dzieci, ukochane. W ziemi tej spoczywają obywatele radzieccy, którzy spłonęli w ogniu represji stalinowskich w latach 30., oficerowie polscy, rozstrzelani na podstawie tajnego rozkazu, żołnierze Armii Czerwonej rozstrzelani przez nazistów podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Katyń nierozerwalnie powiązał ich losy. Tutaj obok siebie, jak w bratniej mogile, zyskali wieczne odpoczywanie. Odpoczywanie, ale nie zapomnienie, ponieważ nie może być wytarta z pamięci śmierć męczeńska niewinnych ofiar. Nie można schować prawdy o zbrodniach. Rosja i Polska, jak żadne inne państwa, Rosjanie i Polacy, jak żadne inne narody Europy, musieli przeżyć praktycznie wszystkie tragedie XX w. Zapłacić olbrzymią, zbyt wysoka cenę za dwie wojny światowe, za bratobójcze zbrojne konflikty, za okrucieństwo i nieludzkość totalitaryzmu. Nasz naród, który przeżył koszmar wojny domowej, przymusową kolektywizację wsi, masowe represje lat 30., doskonale rozumie, chyba lepiej niż ktokolwiek inny, co oznacza dla wielu polskich rodzin Katyń, Miednoje, Piatichatki, dlatego że w tym żałobnym rzędzie i miejscach masowych kaźni obywateli radzieckich jest poligon w Butowie pod Moskwą, Góra Siekierna na Sołowkach, rowy egzekucyjne w Magadanie i Workucie, bezimienne mogiły Norylska i Kanału Białomorskiego. Represje niszczyły ludzi nie zważając na ich narodowość, przekonania, wiarę. Ich ofiarami stawały się całe warstwy społeczne w naszym kraju: Kozacy, duchowni, zwykli chłopi, profesorowie, oficerowie – w tym również oficerowie armii carskiej, którzy w swoim czasie wstąpili na służbę do Armii Czerwonej – również ich nie oszczędzono – nauczyciele, robotnicy. Logika była jedna: zasiać strach, obudzić w człowieku najniższe instynkty, podjudzać ludzi przeciwko sobie i zmuszać ich do ślepego posłuszeństwa.Zbrodnie te nie mogą być usprawiedliwione w żaden sposób. W naszym kraju została dokonana jasna ocena polityczna, prawna i moralna zbrodni reżimu totalitarnego. I ocena ta nie podlega żadnej rewizji. Wobec tych grobów, wobec ludzi, którzy przychodzą tutaj oddać hołd swoim bliskim byłoby cyniczne powiedzieć: zapomnijmy o tym, że wszystko zostało w przeszłości. Nie. Jesteśmy zobowiązani pielęgnować pamięć o przeszłości, i oczywiście będziemy to czynić, jakkolwiek gorzka nie byłaby ta prawda. Nie jesteśmy w stanie zmienić przeszłości, ale w naszych siłach jest zachować albo przywrócić prawdę, a to znaczy również sprawiedliwość historyczną. Jest to ciężka praca, praca bardzo żmudna, której podjęli się historycy Rosji i Polski, przedstawiciele społeczeństwa i duchowieństwa. Wracając w przeszłość pracują w imię prawdy, a to znaczy w imię przyszłych stosunków między naszymi krajami. Właśnie taka wspólna droga dla zdefiniowania pamięci narodowej, ran historycznych pozwoli nam uniknąć ślepej uliczki niezrozumienia, wyrównywania rachunków, prymitywnych interpretacji dzielenia narodów na te, które miały rację i te, które były winne, jak to czasami usiłują robić nieodpowiedzialni politykierzy. W ciągu dziesięcioleci cynicznych kłamstw usiłowali zataić prawdę o egzekucjach katyńskich, ale byłoby takim samym kłamstwem obarczanie tą winą narodu rosyjskiego. Historia pisana przez złość i nienawiść jest równie fałszywa i zalakierowana jak wylizana historia w interesie konkretnych ludzi czy grup politycznych. Jestem pewny, że coraz częściej i w Rosji, i w Polsce zdajemy sobie z tego sprawę i jakie by to nie było trudne musimy wychodzić naprzeciwko sobie i zdawać sobie sprawę, że nie sposób żyć tylko i wyłącznie tą przeszłością. Dlatego jesteśmy dzisiaj wspólnie razem tutaj w Katyniu na tej uroczystości z okazji 70. rocznicy polskiej tragedii. Byliśmy wspólnie w Gdańsku w rocznicę wybuchu II wojny światowej. Na jej frontach nasze narody walczyły przeciwko wspólnemu wrogowi i jestem przekonany, że będziemy wspólnie obchodzić jubileusz wielkiego zwycięstwa – w którym główną, decydującą rolę odegrali żołnierze Armii Czerwonej – za które oddały swoje życie setki tysięcy żołnierzy wojska polskiego armii Andersa i Armii Krajowej, obrońcy Moskwy i Warszawy, Westerplatte i Smoleńska. Nasze straty i doświadczenia sojusznicze powinny nas zbliżać do siebie. Nie mamy moralnego prawa pozostawić przyszłym pokoleniom brzemienia nieufności do siebie. We współczesnym świecie, w Europie XXI w. nie ma innej alternatywy dla prawdziwego dobrego sąsiedztwa między narodami Polski i Rosji. Jest to wybór godny naszych dwóch narodów, które są skazane na to sąsiedztwo; wybór godny naszego wspólnego, tragicznego, ale wielkiego losu.Światła pamięć i wieczne odpoczywanie wszystkim, których przyjęła ziemia Katynia. Pokoju, pomyślności i dobrobytu dla żyjących obecnie.Dziękuję.”

Władimir Putin (1952) rosyjski polityk

przemówienie wygłoszone podczas obchodów 70 rocznicy zbrodni katyńskiej, tekst za PAP.
Przemówienia rocznicowe
Źródło: interia.pl, 7 kwietnia 2010 http://fakty.interia.pl/raport/70-rocznica-zbrodni-katynskiej/news/przeczytaj-pelna-tresc-przemowienia-putina-w-katyniu,1461636,6896

Serce , O życiu , O śmierci , O nienawiści

„Nie jest uprzejmie zakazywać głupcowi mówić, ale pozwolić mu na to jest okrucieństwem.”

George Savile (1633–1695)

„Okrucieństwo nie skończyło się w Auschwitz-Birkenau, ono istnieje także i w dzisiejszym świecie; w tylu miejscach, gdzie toczy się wojna, dzieje się dokładnie to samo.”

Franciszek (papież) (1936) papież

wypowiedziane wieczorem w piątek 29 lipca 2016 z okna Domu Arcybiskupów Krakowskich podczas odbywających się Światowych Dni Młodzieży.
Źródło: Okrucieństwo nie skończyło się w Auschwitz-Birkenau http://www.pap.pl/aktualnosci/news,577087,papiez-okrucienstwo-nie-skonczylo-sie-w-auschwitz-birkenau-istnieje-takze-i-dzis-.html, pap.pl, 29 lipca 2016.

O wojnie , O młodzieży , O domu

„Nie wierzę w chrześcijańskiego Boga ani w idealną, kartezjańską jaźń. Wierzę natomiast w zabawę, okrucieństwo i miłość.”

Marcin Orliński (1980)

Źródło: Maciej Topolski, Nagła użyteczność wyszczerbionych słów, „Rita Baum” nr 20, 2011.

O miłości , O Bogu

„Oczy Juana igrały z ciałem Mildred, muskały jej piersi, prześlizgiwały się po biodrach. Spostrzegł, że westchnąwszy lekko wygięła plecy – i gdzieś głęboko zadrgał w nim impuls nienawiści. Nie bardzo silny, bo nie było jej wiele w Juanie – ale miał w sobie indiańską krew i z mrocznej przeszłości brała się ta nienawiść do ojos claros, do jasnookich, do rasy blondynów. Była to nienawiść i wstręt. Ludzie o jasnych oczach zabierali im przez całe stulecia najlepszą ziemię, najlepsze konie, najlepsze kobiety. Wstrząsnęło nim jak od porażenia piorunem, zalało go przyjemne ciepło satysfakcji, że oto, gdyby tylko zechciał, mógłby wziąć sobie tę dziewczynę. Zgnieść ją i zniweczyć. Mógłby stłamsić ją, zgwałcić moralnie i fizycznie, a potem odrzucić. Zalała go fala okrucieństwa i nie próbował jej powstrzymać.”

John Steinbeck książka Zagubiony autobus

Autobus do San Juan

O kobietach , O nienawiści , O ludziach , O przeszłości

„Potrzeba gwałtu i okrucieństwa targają naturą człowieka, człowiek przed nimi ucieka, ucieka od samotności, boi się jej i wstydzi, potem w stadzie, silny i szalony, zadaje i szerzy gwałt, jest ślepy, jest głuchy, ale jest silny, ponieważ jest szalony, aż przychodzi chwila przebudzenia i wówczas człowiek znów zostaje sam, tylko o całą zbrodniczość opętania bardziej niż przedtem samotny.”

Jerzy Andrzejewski książka Ciemności kryją ziemię

Ciemności kryją ziemię
Źródło: s. 230.

O naturze , O samotności

„Myślę, że kolektywizacja była krokiem fałszywym, nieudanym, i że do tego błędu nie wolno się było przyznać. Aby ukryć to niepowodzenie, musiano za pomocą wszelkich środków zastraszenia oduczyć ludzi samodzielnego myślenia, zmusić ich, by widzieli rzeczy nie istniejące i udowadniali nieprawdziwe teorie. Stąd bezprzykładne okrucieństwo jeżowszczyzny, ogłoszenie konstytucji, która nigdy nie miała być przestrzegana, wprowadzenie wyborów nie dających możliwości wyboru.”

Borys Pasternak (1890–1960) rosyjski poeta i prozaik

O ludziach , O błędach , O myślach , O pomocy

„Proszę sobie przypomnieć choćby historię Polski po 1989 roku: kiedy komunizm upadł, cyniczni ekskomuniści nadawali się zazwyczaj lepiej do sprawowania władzy niż dawni dysydenci. Dlaczego tak było? To nie był żaden spisek, który przywołują wasi bliźniacy. Stało się tak dlatego, że o ile bohaterowie antykomunistycznych rewolt nadal śnili na jawie, dawni komuniści nie mieli najmniejszych kłopotów z zaakceptowaniem bezlitosnych reguł kapitalizmu. Oni okrucieństwo mieli we krwi. To był wielki paradoks postkomunistycznego świata: antykomunistyczni bohaterowie stanęli po stronie utopijnego snu o prawdziwej demokracji, a dawni komuniści wybrali okrutną rzeczywistość skuteczności rynku, włącznie z korupcją i wszelkimi brudnymi sztuczkami.”

Slavoj Žižek (1949) słoweński socjolog, filozof, psychoanalityk i krytyk kulturalny

Źródło: Wywiad w Newsweeku, 5 stycznia 2010 http://www.newsweek.pl/magazyn/artykuly/Europa/zizek-dla-newsweeka--dlaczego-kapitalizm-zawsze-zwycieza,51206,6

O demokracji , O historii , O rzeczywostości

„Oświadczam: Donald Tusk nie ma skłonności do okrucieństwa ani nie jest kapryśny, a już tak dobrze jak traktował profesor Gilowską, to nie wiem, czy kogoś innego w przeszłości tak traktował.”

Iwona Śledzińska-Katarasińska (1941) polska działaczka polityczna, dziennikarka

o wywiadzie Gilowskiej w „Rzeczpospolitej” w której stwierdziła, że Donald Tusk jest kapryśny i ma skłonności do okrucieństwa.
Źródło: tnv24.pl http://www.tvn24.pl/-1,1650255,0,1,premier-nie-jest-okrutny-ani-kaprysny,wiadomosc.html, dnia 31 marca 2010

O przeszłości

„W tej godzinie, gdy po raz ostatni mówię przed trybunałem wojskowym z czterech zwycięskich mocarstw, chciałbym z czystym sumieniem upewnić naszą niemiecką młodzież, że w żadnym stopniu nie ponosi winy za wynaturzenia i zwyrodnienia reżimu hitlerowskiego stwierdzone w tym procesie. Młodzież ta nie wiedziała nic o niezliczonych okrucieństwach, które zostały popełnione przez Niemców. Panowie sędziowie, wydajcie taki wyrok, który dla młodego pokolenia będzie oznaczać stworzenie wzajemnego szacunku, atmosferę wolną od nienawiści i uczucia zemsty. Jest to moja ostatnia prośba, serdeczna prośba ze względu na naszą niemiecką młodzież.”

Baldur von Schirach (1907–1974) niemiecki zbrodniarz wojenny

wypowiedziane w dniu 31 sierpnia 1946 w norymberskim Pałacu Sprawiedliwości jako ostatnie słowo w procesie.
Źródło: Joe J. Heydecker, Johannes Leeb, Proces w Norymberdze, tłum. Marek Zeller, wyd. Świat Książki, Warszawa 2006, ISBN 8324701583, s. 418.

O książkach , O młodzieży , O świecie , O sprawiedliwości

„Musimy na nowo wynaleźć język sprzeciwu. To nie może być język ekonomiczny, ponieważ problem po części polega na tym, że zbyt długo już mówimy o polityce językiem ekonomicznym, w którym wszystko jest podporządkowane wzrostowi, efektywności, wydajności i bogactwu, a nie dość uwagi poświęcamy wspólnym ideom, wokół których moglibyśmy się zebrać, wspólnie zapłonąć gniewem, wspólnie się motywować, czy to w kwestii sprawiedliwości, nierówności, okrucieństwa czy nieetycznego zachowania. Wyrzuciliśmy na śmietnik język, który umiał to opowiedzieć. I dopóki nie odkryjemy go na nowo, będziemy wyalienowani.”

Tony Judt (1948–2010)

Źródło: wywiad Kristiny Božič, „London Review of Books”, tłum. „Forum”, 19 kwietnia 2010

O sprawiedliwości , O zachowaniu , O problemach , O bogactwie

„Trudno sobie wyobrazić poziom deprawacji i zdemoralizowania, zarówno najwyższych oficerów SS, jak i zwykłych żołnierzy. Dirlewanger stworzył oddział złożony z kłusowników, do którego rychło włączył najcięższych kryminalistów, morderców i gwałcicieli. Na Białorusi robili, co tylko przyszło im do głowy, bo po prostu mogli. To bodaj najbardziej okrutny rozdział II wojny światowej i najbardziej doświadczony przez niemiecką okupację kawałek Europy. Nie cofali się przed żadną zbrodnią, realizowali ją perfekcyjnie. Z rąk tych oddziałów, na rozkaz tych dowódców zginęły dziesiątki tysięcy Żydów i Białorusinów. Dodatkowo w Warszawie von dem Bach, Reinefarth, Dirlewanger, Kaminski byli już straszliwie rozczarowani, mieli poczucie przegranej. Mieszanka bezkarności, okrucieństwa z zawiedzionymi ambicjami jest bardzo groźna.”

Alexandra Richie (1961)

Źródło: rozmowa Pawła Smoleńskiego, Warszawski kompleks Hitlera, wyborcza.pl, 1 sierpnia 2014 http://wyborcza.pl/magazyn/1,139949,16415475,Warszawski_kompleks_Hitlera.html#CukGW

O wojnie

„W sierpniu tego samego roku na skutek politycznego podburzenia wybuchły zamieszki (Putsch), wtedy to miały miejsce zacięte walki uliczne i wielu zostało rannych a nawet utraciło życie.
Wielce czcigodny dr Mielęcki (gotykiem: Milenski), który zaopiekował się rannymi i ich opatrywał, sam poniósł straszliwą śmierć przez fanatycznych i odczłowieczonych ludzi. (Podkreślenie autora) Nie dość okrutnego pastwienia się, w którym śmiertelnie go zatratowano (dosłownie: todegetroten), to nadto wleczono konającego dobrodzieja ludzkości do brudnej rzeki Rawy aby go utopić.
Tak oto niemiecka odwaga zemściła się na dobroczyńcy ludzkości, bo on się jako Polak deklarował i tego nie ukrywał.
Wszyscy obywatele Katowic, którzy znali szlachetny charakter zmarłego, byli przerażeni takim okrucieństwem i nienawiścią rasową”

Andrzej Mielęcki (1864–1920) polski działacz na Śląsku, lekarz

narodową
Źródło: fragment niemieckiego rękopisu z 1920 roku. Rękopis, sporządzony w pisowni gotyckiej jest autorstwa zakonnicy – kronikarki Domu Sióstr św. Elżbiety w Katowicach.

O życiu , O śmierci , O ludziach , O domu

„Trout tłumaczył Billowi, iż ludzkość zasłużyła na śmierć w męczarniach za swoje okrucieństwo i marnotrawstwo na tej uroczej planecie.”

Kurt Vonnegut książka Śniadanie mistrzów

Śniadanie mistrzów

O śmierci

„Ale przebaczenie… Trzymam się tego niewielkiego okruchu nadziei i tulę go mocno, pamiętając, że w każdym z nas mieszka dobro i zło, światło i ciemność, sztuka i ból, wybór i żal, okrucieństwo i poświęcenie. Każdy z nas jest swoim własnym chiaroscuro, własnym kawałkiem iluzji, który stara się przerodzić w coś konkretnego, coś realnego.”

Libba Bray (1964)

Magiczny krąg, Mroczny sekret

O bólu , O sztuce , O przebaczeniu , O świetle

„Zahamowanie rozwoju duchowego może przejawiać się nie tylko w bezpośrednim popełnianiu przez ludzi dorosłych młodzieńczych czynów agresywnych, lecz również pośrednio w wywoływaniu takich zachowań u młodzieży i zachęcaniu młodszych do tych poczynań. Taka pośrednia działalność sprzyja wytwarzaniu nawykowego okrucieństwa, które może stać się trwałą cechą charakteru nowej generacji i przyczynić się do opóźnienia ewolucji psychicznej całego społeczeństwa w kierunku pokojowym i konstruktywnym. Jeśli osoba posiadająca skłonności agresywno-eksploatacyjne ma możliwości kształtowania charakteru młodzieży, może wywrzeć znaczny wpływ uwsteczniający i przyczynić się do nawrotu barbarzyńskiej dzielności. Takie jest właśnie opiekuńcze oddziaływanie wielu przedstawicieli kleru i innych filarów społeczeństwa na «brygady chłopięce» i podobne organizacje paramilitarne. To samo można powiedzieć o umacnianiu «ducha college’u», tworzeniu w college’ach rywalizujących drużyn sportowych i o podobnych zabiegach wychowawczych praktykowanych na wyższych uczelniach.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O ludziach , O młodzieży , O zachowaniu , O charakterze

„Uważam, że związek pomiędzy cywilizacją a okrucieństwem jest dokładnie odwrotny, niż zakłada Lem. Brutalność ludzi zwiększa się coraz bardziej. Proszę zwrócić uwagę, że wszystkie starożytne czy średniowieczne kaźnie i tortury, które nam się wydają nieprawdopodobnie okrutne, wcale nie miały takiego wymiaru dla ówcześnie żyjących ludzi. Przekonanie o ich wyjątkowej brutalności jest po prostu wynikiem projekcji w przeszłość naszych współczesnych norm i wyobrażeń. Powszechna w dawnych czasach pogarda dla życia – celowo tutaj używam tego słowa – powodowała, że okrucieństwo było właściwie na porządku dziennym. A jeśli było na porządku dziennym, to traciło walor wyjątkowości, przestawało być okrucieństwem. Wbicie na pal, ucięcie ręki czy wyłupienie oczu odbywało się bez najmniejszej dawki sadyzmu. To była po prostu sprawiedliwa kara za przestępstwo, którą kat wykonywał pogwizdując. Co więcej, sam skazany był przekonany, że na karę zasłużył, a co to za kara, która mało boli? Natomiast w dzisiejszych czasach, gdy słyszę o bombardowaniach, napalmie i bestialstwach służb specjalnych w różnych krajach, nie mogę się opędzić od myśli, że w tym wszystkim tkwi wyłącznie sadyzm i absolutne zbydlęcenie. W tym sensie okrucieństwo zadawane przez ludzi cywilizowanych wydaje mi się znacznie gorsze od brutalności naszych przodków.”

Andrzej Sapkowski (1948) polski pisarz

Historia i fantastyka
Źródło: s. 5, 6.

O ludziach , O karze , O myślach , O przeszłości

„Z pomnika, wzniesionego za najeźdzcy zgodą,
Mickiewicz zamyślony patrzał na Warszawę.

Ujrzał łunę nad miastem i więzienne kraty,
Okrucieństwa nie znane ludzkiej wyobraźni
I slyszał, kiedy cichły moskiewskie armaty,
Ażeby swym milczeniem dopomóc tej kaźni.”

Jan Lechoń (1899–1956) poeta polski

Źródło: Wiersz dla Warszawy (1951)

„Pierwsi chrześcijanie postawili nam pod tym względem wzór znakomity; z największą niesprawiedliwością i okrucieństwem prześladowani przez pogańskich cesarzy, nigdy nie przestali się zachowywać posłusznie i ulegle; wydawało się wprost, iż tamtych srogość chcą przemóc własną pokorą (…). Inna sprawa była, gdy cesarze przez swoje dekrety lub pretorzy przez swoje groźby chcieli ich zmusić do sprzeniewierzenia się wierze chrześcijańskiej lub innym obowiązkom: w takich chwilach woleli zaiste odmówić posłuszeństwa ludziom niż Bogu. Wszakże i w podobnych okolicznościach dalecy byli od tego, aby jakikolwiek wszczynać bunt i majestat cesarski obrażać, a jednego tylko żądali, aby wolno im było swoją wiarę otwarcie wyznawać i być jej niezachwianie wiernymi. Poza tym nie myśleli o żadnym buncie, a na tortury szli tak spokojnie i ochoczo, że wielkość ich ducha brała górę nad wielkością zadawanych im mąk.”

Leon XIII (1810–1903) papież

Encyklika Diuturnum illud o pochodzeniu władzy cywilnej

O Bogu , O wierze , O górach , O myślach

„Ludzie z otoczenia Stalina byli pod wieloma względami do siebie podobni, ale też bardzo różnili się między sobą. Jedni z nich zdolni byli wykonać każdy, najokrutniejszy nawet i najbardziej niesłuszny rozkaz, uświadamiając sobie jego okrucieństwo i „nie odczuwając satysfakcji”. Drudzy wciągali się stopniowo do zbrodni i stawali się sadystami, którym okrutne orgie i znęcanie się nad ludźmi sprawiały przyjemność. Trzeci wykonywali swą pracę z obojętnością robota lub zawodowego oprawcy, nie przeżywając szczególnych emocji, ale i nie wykazując inicjatywy. Inni przeistaczali się w fanatyków i dogmatyków, zmuszając się do szczerej wiary, że wszystko co robią jest potrzebne dla partii, rewolucji a nawet dla „świetlanej przyszłości”. Nie byli zdolni do skruchy czy żalu. Niektórzy byli po prostu ludźmi słabymi, a ponadto ograniczonymi i głupimi, nie zastanawiającymi się zbytnio nad swymi postępkami i nie rozumiejącymi do końca sensu zachodzących zdarzeń. Uspokajali sumienie myślą, że „góra wie lepiej”.”

Roj Miedwiediew (1925)

Źródło: Ludzie Stalina, przedmowa do pierwszego wydania, tłum. Tadeusz Kaczmarek, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989, s. 8.

O ludziach , O przyjemności , O wierze , O górach

„Każda ideowość posunięta do przesady zaczyna kierować się zasadą, że cel uświęca środki. Dlatego zarówno w wynaturzonej działalności świętej inkwizycji, jak i czasach komunizmu czy faszyzmu, a i teraz, gdy doszedł do głosu islamizm i towarzyszący mu terroryzm – szlachetna idea usprawiedliwiała i usprawiedliwia niedające się wytłumaczyć okrucieństwo.”

Izabella Cywińska (1935) polski reżyser teatralny, b. minister kultury i sztuki

Źródło: „Rzeczpospolita”, 29 listopada 2007 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/unmp.htm

„Sądzę, że na świecie istnieje jedna, tylko jedna historia – ta która napawa nas lękiem i natchnieniem, tak że żyjemy jakby w pewnym seryjnym filmie nieustających myśli i roztrząsań. Ludzie w swym życiu, w rozumowaniu, w pożądaniach i ambicjach, w swym skąpstwie i okrucieństwie, a także w dobroci i wspaniałomyślności – są uwikłani w matnię dobra i zła. Myślę, że to jest jedyna nasza historia i że rozgrywa się ona na wszystkich poziomach uczuć i inteligencji. Cnota i występek były wątkiem i osnową naszej najpierwszej świadomości i pozostaną tkaniną ostatniej, i to na przekór wszelkim przemianom, jakie możemy narzucić polom, rzekom i górom, ekonomii i obyczajom. Nie ma innej historii. Człowiekowi, który strząśnie już z siebie pył i śmierć życia, pozostaną tylko twarde, jasne pytania: czy to życie było dobre, czy złe? Czy postępowałem dobrze, czy źle?”

John Steinbeck książka Na wschód od Edenu

Na wschód od Edenu

O życiu , O śmierci , O ludziach , O emocjach

„Było to moje pierwsze spotkanie z okrucieństwem w miejscu, które Broom nazwał rajem. Okrucieństwo białych panów szło w parze z ich zachłannością, która, niczym apetyt jakiegoś odrażającego robaka, nigdy nie miała końca. Wstrząs, jaki wtedy przeżyłam, był głęboki. Wpatrywałam się w tę kobietę tak długo, aż stała się maleńkim kopczykiem (…).”

Celia Rees (1949) brytyjska pisarka

Postać: Nancy Kington
Piraci!
Źródło: rozdział 9

O kobietach

„Jestem demokratycznym socjalistą i mówię to z dumą i radością. Zostałem nim, gdy objeżdżałem Indie i widziałem tę przerażającą nędzę na tle nieprzyzwoitego bogactwa nielicznych. Gdy – podczas innej podróży – widziałem upokarzającą biedę w zamożnych Stanach Zjednoczonych. Gdy jako młody człowiek stanąłem oko w oko z okrucieństwem i zniewoleniem komunizmu, ze skalą prześladowań w państwach komunistycznych. Gdy odwiedzając nazistowskie obozy śmierci, czytałem długie listy nazwisk zamordowanych socjaldemokratów i związkowców.
Zostałem nim, gdy uświadomiłem sobie, że to socjaldemokracja przetarła szlaki dla całej szwedzkiej demokracji, że to socjaldemokracja wydobyła nasz kraj z biedy i bezrobocia dzięki polityce kryzysowej lat trzydziestych.”

Olof Palme (1927–1986) polityk szwedzki

przemówienie wygłoszone w trakcie debaty telewizyjnej w 1982 r.
Źródło: Dlaczego jestem demokratycznym socjalistą http://partiarazem.pl/2016/02/olof-palme-dlaczego-jestem-demokratycznym-socjalista/, tłum. Krzysztof Adamski, partiarazem.pl, 28 lutego 2016.

O śmierci , O demokracji , O czytaniu , O bogactwie

„Celem tego krótkiego wywodu nie było umniejszanie licznych okrucieństw dokonywanych przez państwa Osi. Te są nie do obrony. Pragnąłem tylko uzmysłowić młodym ludziom, że sprzeciw wobec zbrodni musi obejmować ich ogół, ponieważ wszelka selekcja w tym względzie prowadzi do moralnego relatywizmu – źródła prawdziwego zła współczesnego świata.”

Dariusz Ratajczak (1962–2010) historyk polski

Źródło: Okrucieństwa wojny, Blog autora http://dariuszratajczak.blogspot.com/2009/01/okruciestwa-wojny.html

O wojnie