Cytaty na temat jednostka (438 cytatów, strona 4)

„To eserowszczyzna, kult jednostki, lewacko-eserowskie wypaczenia.”

Piotr Pospiełow (1898–1979)

do Konstantina Simonowa, który został wezwany po ukazaniu się artykułu wstępnego Marianowa napisanego w oparciu o przemówienie Simonowa twierdzącego, że po śmierci Józefa Stalina głównym zadaniem literatury jest odzwierciedlenie wielkości dyktatora w jej wszystkich przejawach i wymiarach.
Źródło: Jurij Boriew, Prywatne życie Józefa Stalina, tłum. i oprac. Darima i Dionizy Sidorscy, Oficyna Literatów Rój, Warszawa 1989, ISBN 8385049134, s. 177.

O życiu , O śmierci , O literaturze

„W każdej społeczności są głupcy i ludzie opatrznościowi. Ważne to jest dla jednostek społecznie wyrobionych, ale nieco zagubionych w morzu spraw.”

Krystyna Boglar (1931–2019) polska poetka i prozaiczka

Perły damy pik

O ludziach

„Rok 2010: Opracowano pierwsze generatory kwantowe (wyłapujące energię kosmiczną). Dostępne w formie jednostek przenośnych oraz odpowiednie do zapotrzebowań gospodarstw domowych, które produkują moc rzędu kilku kilowatów, stają się niewyczerpanym źródłem energii. Duże elektrownie zostają wyłączone – wraz z demontażem sieci kończy się era słupów wysokiego napięcia.”

Arthur C. Clarke (1917–2008) pisarz brytyjski, autor książek science fiction

Źródło: Keith Tutt, W poszukiwaniu nieograniczonej energii, wyd. Amber, seria Tajemnice Nauki

O tajemnicy , O poszukiwaniu , O nauce

„Z drugiej strony warto zwrócić uwagę, że negatywne znaczenie pojęcia „marnotrawstwo w mowie potocznej ukształtowane zostało pod wpływem instynktu pracy. To powszechne potępienie marnotrawstwa sprawia, że przeceny człowiek, by być w zgodzie z samym sobą, musi dopatrywać się we wszystkich ludzkich wysiłkach i przyjemnościach dążenia do utrzymania lub podwyższenia dobrobytu ogólnego. Każdy fakt ekonomiczny, by zyskać całkowitą aprobatę, musi wykazać się ponadindywidualną użytecznością – użytecznością z ogólnoludzkiego punktu widzenia. Indywidualna korzyść jednostki, uzyskana kosztem innych jednostek, nie zadowala «ekonomicznego sumienia» ludzi, dlatego też współzawodnictwo w wydawaniu pieniędzy nie znajduje aprobaty.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O ludziach , O przyjemności , O wysiłku

„Jednostka musi szukać Prawdy i Piękna, Sir! Zawsze mówię to moim uczniom, musisz pracować do końca. Jest tylko jeden styl malowania. Styl, który prezentuje oko w jego doskonałości, styl piękna nienagannej emalii jaką możesz znaleźć u Veronese i Tycjana.”

William-Adolphe Bouguereau (1825–1905) francuski malarz

w 1895.

„Starałem się udowodnić, że można prowadzić politykę, która buduje zaufanie między ludźmi oraz między ludźmi i władzą. Dopiero gdy rodzi się zaufanie, można mówić o sferze publicznej. Jej przeciwieństwem jest zagubienie jednostek, zamknięcie się każdego we własnym świecie, atomizacja społeczna, która sprzyja wodzom i manipulatorom.”

Antanas Mockus (1952)

Źródło: Artur Domosławski, Przekłuty balon, czyli o sztuce rządzenia, polityka.pl, 7 sierpnia 2012 http://www.polityka.pl/swiat/ludzie/1529329,3,antanas-mockus---filozof-politykiem-w-kolumbii.read

O ludziach , O zaufaniu

„Obłęd u jednostki jest czymś rzadkim – atoli u grup, stronnictw, ludów i epok regułą.”

Friedrich Nietzsche (1844–1900) filozof niemiecki

O ludziach

„Ilekroć banda złodziei uchwyci w pewnym stopniu władzę, potrafią oni zagrabić całe państwa, nie obawiając się wcale represji prawa, ponieważ czują się silniejsi od prawa. Są to jednostki o skłonnościach oligarchicznych, spragnione tyranii i panowania, a dokonując potwornych kradzieży, osłaniają je dostojną nazwą majestatu legalnych władzy i rządu, które są w istocie dziełem rabunku.”

Filon z Aleksandrii (-15–45 p. n. e.)

Źródło: De Decalogo, punkt 136

„(…) już przed napisaniem „Poszukiwania całości”, zacząłem myśleć o emigracji jedynie jak o soczewce, w której skupia się wyobcowanie jednostki samo w sobie, a nie wyłącznie w obcym kraju. Wyobcowanie, które stało się powszechne, także dla tych, którzy nigdy nie opuścili nawet swojego rodzinnego miasta. Wyobcowanie, które generuje system.”

Krzysztof Niewrzęda (1964) polski prozaik, poeta i eseista

Źródło: W Berlinie przestałem się czuć emigrantem – rozmowa Tomira Mazura – „tomir pisze o kulturze” https://tomirmazur.wordpress.com/2015/10/15/w-berlinie-przestalem-sie-czuc-emigrantem/

O poszukiwaniu , O myślach , O myśleniu

„Niezgodność warunków życia z psychizmem jednostki – wytwarza nienormalność istnienia, pesymizm, rozpacz, miotanie się gorączkowe; człowiek czuje się coraz bardziej olbrzymem strąconym w przepaść, spętanym Prometeuszem, spętanym przez Boga – kapitał.”

Edward Abramowski (1868–1918) polski filozof i działacz polityczny

Źródło: Kapitalizm w: Edward Abramowski, Pisma, tom III http://dir.icm.edu.pl/pl/Pisma/Tom_3/495, Warszawa 1927

O Bogu , O rozpaczy

„Piękno formy wydaje się – w tym ujęciu – kwestią łatwości postrzegania. Twierdzenie to można zresztą śmiało rozszerzyć. Abstrahując od skojarzeń, treści, typów ekspresji uważanych za elementy piękna, uznanie jakiegoś przedmiotu za piękny oznacza, że umysł ludzki chętnie i łatwo przejawia aktywność percepcyjną w kierunkach, które dany przedmiot podsuwa. A umysł łatwo przejawia aktywność w tych kierunkach, do których się skłania skutkiem długiego i silnego przyzwyczajenia. Jeśli chodzi o podstawowe, najistotniejsze elementy piękna, przyzwyczajenie to jest tak dawne i tak z człowiekiem zrośnięte, że dało w wyniku nie tylko skłonność do spostrzegania pewnych form, lecz również widzenie ich związku z fizjologiczną budową i funkcjami jednostki ludzkiej.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

Cytaty o pięknie

„Odkryłem, że parlament nie jest obszarem politycznej deliberacji, że jakieś wyższe cele, idee, to wszystko nie istnieje na tle gry personalnej i gry o władzę. Oczywiście w tym otoczeniu mało kto nie scyniczeje. Ideowość jest traktowana jak jednostka chorobowa, a powoływanie się na jakieś idee jak świadectwo naiwności.”

Paweł Śpiewak (1951) polski socjolog i historyk idei

Źródło: „Zwierciadło” nr 2/1960, luty 2010

„Całe Kazanie na Górze, ten najbardziej rewolucyjny manifest, jaki kiedykolwiek został wypowiedziany, to najwyższe piękno życia, zasadzające się tylko na miłości wzajemnej ludzi i na bezwzględnej swobodzie jednostki – rzecz jasna, że nie mogło być upaństwowione, nie mogło pogodzić się, ani z tym co ustalało się potem w ciągu całych wieków jako działalność społeczna i polityczna Kościoła, jako działalność wychowawcza i moralna.”

Edward Abramowski (1868–1918) polski filozof i działacz polityczny

O ludziach , Cytaty o pięknie , O wieku

„Tak więc nie ma w sercu ludzkim żadnej wrodzonej moralności, a stwórca wszechświata nie nałożył na człowieka żadnego obowiązku; gdyby było inaczej, czyż Bóg nie uświadomiłby nam tych nakazów przez jakieś widoczne znaki, aby mogły być łatwo rozumiane przez wszystkich ludzi? (…) Zło i dobro moralne są dlatego czysto relatywne i bynajmniej nie absolutne. Pojęcia te różnią się zasadniczo u rozmaitych ludów, narodów i jednostek. Fakty pozostają te same, ale różne są nasze sądy spraw tych dotyczące (…) Cnota zaś aczkolwiek piękna nie jest głosem niebios, ale jest nawet przeciwna prawom Natury; człowiek cnotliwy jest więc istotą nienaturalną…”

Jean-Paul Marat (1743–1793) jeden z przywódców Wielkiej Rewolucji Francuskiej

Źródło: Jean-Paul Marat, Listy polskie

O Bogu , O ludziach , O naturze , O złu

„Usilnie zastrzegam się przeciw często nieprzemyślanemu krzewieniu w harcerstwie poglądów o ślepym podporządkowaniu jednostki narodowi, kościołowi lub rodzinie, jednym słowem – teorii organicznej. Przeciwnie, jestem za jak najbardziej indywidualistycznym światopoglądem harcerskim. Kult państwa do którego krzewienia nawołuję, nie sprzeciwia się tej indywidualistycznej teorii, traktuje bowiem interesy państwa jako wspólne wszystkim jednostkom, nigdy nie narzucone wbrew ich woli.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Nowe horyzonty harcerstwa. Listy do starszych harcerzy, Tarnów 1921, s. 48–49, cyt. za: Andrzej Friszke, Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

O rodzinie

„Wiele zależy od tego w jaki sposób jednostka ustosunkuje się do wysiłku wojennego: czy wykorzysta go jako doświadczenie heroiczne, ofiarę i katharsis, środek do wyzwolenia i wewnętrznego odrodzenia. Ta znamienna, choć niewidoczna na zewnątrz, postawa naszych wojowników nie będzie mieć nic wspólnego z jakąkolwiek pozą i wielkimi słowami, jednak będzie miała decydujące znaczenie nie tylko dla zwycięskiego rozstrzygnięcia wydarzeń naszych burzliwych czasów, ale również dla formy i istoty Ładu, który po tym zwycięstwie nastanie. (…) Nowy człowiek oczyści się z pierwiastka tragicznego, mrocznego i chaotycznego; zapoczątkuje nową formułę nadchodzących czasów. Zgodnie ze starożytną tradycją aryjską, heroizm wykazywany przez najbardziej wartościowe jednostki może pełnić rolę zaklęcia zdolnego przywrócić, osłabioną przez wieki, łączność pomiędzy tym światem a światem wyższym.”

Julius Evola (1898–1974) włoski filozof

Źródło: Die arische Lehre von Kampf und Sieg, Wiedeń 1941

O świecie , O wysiłku , O wieku

„Po drugie: musimy umocnić się wewnętrznie. Potrzebna jest nowa polityka gospodarcza w Związku i intensywne kształcenie kadry kierowniczej, zwłaszcza komendantów hufców. W sprawach gospodarczych chodzi o całkowitą zmianę przepisów, by jednostki harcerskie mogły nie tylko samodzielnie zdobywać pieniądze, ale i samodzielnie nimi dysponować.”

Ryszard Pacławski (1958) polski instruktor harcerski, prawnik

O pieniądzach

„Kultura azjatycka jako pierwszeństwo stawia interes grupy nad interesami jednostki, sprzyja podejmowaniu wysiłku niezbędnego w procesie szybkiego rozwoju.”

Lee Kuan Yew (1923–2015)

Źródło: Radosław S. Czarnecki, Radosław S. Czarnecki: Afganistan, Afganistan, lewica.pl, 20 czerwca 2012 http://lewica.pl/?id=26679&tytul=Rados%B3aw-S.-Czarnecki:-Afganistan,-Afganistan

O wysiłku

„Dyktatura jednostki na górze oznacza dyktaturę urzędników na dole. Dyktatura polityczna jednostki oznacza dyktaturę klas posiadających w życiu gospodarczym. Rządy niekontrolowane przez Sejm – oznaczają zawsze, dalekie czy bliskie, niebezpieczeństwo zatargów zbrojnych z sąsiadami.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Rząd nieodpowiedzialny przed Sejmem, „Robotnik”, 6 sierpnia 1928, cyt. za: Andrzej Friszke, Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

„(…) większość z tego, co napisałem nie odnosi się bezpośrednio do treści związanych z krajem mojego pochodzenia, z Polską, lub z miejscem, w którym w danym momencie przebywałem. Ma inny charakter. Wynikający raczej z relacji między jednostką a społeczeństwem, jednostką a systemem.”

Krzysztof Niewrzęda (1964) polski prozaik, poeta i eseista

Źródło: W Berlinie przestałem się czuć emigrantem – rozmowa Tomira Mazura – „tomir pisze o kulturze” https://tomirmazur.wordpress.com/2015/10/15/w-berlinie-przestalem-sie-czuc-emigrantem/

O charakterze , O relacjach

„Gdzież znaleźć owe niebanały? Ludzie od setek tysięcy lat miewali te same uczucia, przeżywali podobne sytuacje i musieli używać jednakowych słów. Wszystko co mówimy i co robimy jest banalne, szablonowe; wszystko już było, działo się, powtarzało tysiące razy. Ale dla każdej jednostki każdy z tych banałów jest zawsze nowością, odkryciem.”

Tadeusz Dołęga-Mostowicz książka Drugie życie doktora Murka

Źródło: Drugie życie doktora Murka, rozdz. V, wyd. Tow. Wyd. Rój, Warszawa 1936, s. 286.

O życiu , O ludziach , O emocjach

„Mój przelotny kontakt ze światem wielkich finansów zaowocował poważnymi wątpliwościami dotyczącymi biznesu takiego, jaki był w tamtym czasie prowadzony. To było oczywiste, że materializm całkowicie kontrolował strukturę ekonomiczną, [w] której ostatecznym celem dla jednostki było stać się częścią systemu zapewniającego ekonomiczne bezpieczeństwo za cenę ludzkiej duszy, umysłu, i ciała.”

Manly Palmer Hall (1901–1990)

The Secret Teachings of All Ages

O świecie , O duszy , O biznesie , O czasie

„Społeczeństwo jakby zawarło umowę z dyktatorem. Darmowa szkoła, 10 gatunków sera i kiełbasy w sklepie, to większości ludziom do demokracji wystarcza. Jednostki, które mogły wzniecić bunt, siedzą od grudnia w więzieniach, a ludzie się o nich nie upominają. Opozycja to tylko Mińsk i trzy największe miasta. Na dodatek jesteśmy zrusyfikowani i rozdrobnieni, nie znamy świata ani zachodniego modelu życia, a kapitalizm widzimy przede wszystkim w rosyjskim, oligarchicznym wydaniu.”

Swiatłana Aleksijewicz (1948) białoruska pisarka i publicystka

o białoruskim społeczeństwie, 17 maja 2011 roku.
Źródło: „Gazeta Stołeczna”, 18 maja 2011 http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80269,9616566,Swietlana_Aleksijewicz__Bialorusi_grozi_znikniecie.html

O ludziach , O szkole , O demokracji

„Wiara czy niewiara, lub też przynależność do jakiejś religii, są indywidualną sprawą każdej jednostki, wobec czego rewolucja benińska zachowuje pozytywną neutralność. (…) Wasza Świątobliwość pełniąc rolę powszechnego sumienia moralnego, wielkiego orędownika pokoju, w jednym z ostatnich orędzi poruszył problemy pokoju w wielkiej skali. (…) Wizyta Waszej Świątobliwości na tej wolnej ziemi afrykańskiej w Beninie, umiłowanej ojczyźnie jednego z najwybitniejszych współpracowników Waszej Świątobliwości, kard. Gantin, wpisuje się złotymi literami w historię naszego zasłużonego pracującego narodu, który z niecierpliwością oczekuje Jego błogosławieństwa i słów poparcia oraz zachęty, aby jeszcze głębiej angażować się we wszystkich dziedzinach i na wszystkich szczeblach.”

Mathieu Kérékou (1933–2015) polityk Beninu

Źródło: Jan Paweł II w Afryce, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1985, s. 405.

O pokoju , O wierze , O religii , O historii

„Charakter jednostki jest „czynnikiem” społecznego rozwoju tylko tam, tylko wówczas i tylko o tyle – gdzie, kiedy i o ile pozwalają na to stosunki społeczne.”

Gieorgij Plechanow (1856–1918) rosyjski rewolucjonista i teoretyk marksizmu, publicysta, filozof

Źródło: O roli jednostki w historii, str. 15 http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/plechanow01.pdf

O historii , O charakterze

„Pierwszy szkic miasta został stworzony i oczekiwał ewentualnej korekty. Zaprojektowaliśmy również pierwszy wizerunek każdej jednostki oraz ich ulepszenia i lokalizacje do rekrutacji. Z wszystkich niestety tylko jedna kampania została ukończona.”

Gregory Fulton

o projektach miasta „Forge”.
Źródło: Laxx (oprac.), Autowywiad z Gregiem Fultonem http://www.tawerna.biz/czytaj_artykul_337_o-forge---wywiad.html, tłum. Oliwsen, tawerna.biz, 28 sierpnia 2010

„Cradle of Filth jest jednostką samą w sobie, ale potrzeba sześciu osób, by tę jednostkę utrzymać przy życiu.”

Dani Filth (1973)

„Żyjemy tu, w Warszawie życiem tramwajowym. Znaczy to, że w naszej warszawskiej epoce tramwaj wzniósł się do roli symbolu. Oczywiście tramwaj wyraża miejską jednostkę komunikacyjną, taką samą jak trolejbus czy autobus. Mówi się: żyjemy życiem takim czy innym, wtedy gdy życie owo dobywa z człowieka jego najistotniejsze cechy. Czyli że w zetknięciu z nim człowiek objawia się w całej okazałości. Przepełniony irracjonalnie tramwaj warszawski stanowi doskonały odczynnik, przekonujemy się w nim codziennie, jacy jesteśmy i jak bardzo żyjemy życiem tramwajowym. W chwili gdy najbliższy bliźni demoluje nam śledzionę, unicestwia czar dopiero co kupionego płaszcza, niweczy z trudem przyszyte guziki, gasi brutalnie przepiękny połysk żarliwie wyczyszczonych butów, gniecie na miazgę wiezione dla dzieci ciastka, uśmiecha się przepraszająco, pakując nam w usta rękaw od kurtki, w której przed chwilą czyścił kominy lub wypakowywał stare śledzie – w takiej chwili, powtarzam, instynkty, jak działa żaglowej fregaty, wysuwają się groźnie z burt naszych dusz. Wtedy dopiero spostrzegamy z przerażeniem, jacy potrafimy być pierwotni, dzicy, egoistyczni, kłótliwi, nietolerancyjni, zaślepieni, krótkowzroczni. Z drugiej strony – ileż wspaniałych wartości dostrzegamy naraz w życiu, gdy uda nam się wepchnąć jako ostatni do rozchodzącego się w szwach autobusu, gdy przygodny sąsiad, wisząc na stopniu, odstąpi nam trzy centymetry kwadratowe miejsca, akurat tyle, by postawić na nich szpic buta, gdy złapany rozpaczliwie za krawat ten, który już do połowy tkwi w środku, uśmiechnie się bez pretensji i przygnie nas mocnym ramieniem, gdy wreszcie starsza pani, której, prąc ku wyjściu, strąciliśmy kapelusz, porwali w strzępy gazety i wgnietli całą zawartość siatki z masłem, jajami i marmoladą w biust, uśmiechnie się z tramwajową melancholią i powie smutne, lecz przebaczające: – Nie szkodzi… – Wtedy widzimy, jak dalece potrafimy być solidarni, wyrozumiali, ludzcy i coś ciepłego rozpływa się nam jak słodka, rozgrzana czekolada koło serca. Nic nie wzbudza w nas tak nieprzytomnej złości i bezmyślnej chęci awantur, jak niekończące się wyczekiwanie na wypchane ludźmi trolejbusy, do których nie można się dostać, jak tępota, brutalności i nieuprzejmość w tramwaju, o nic nie będziemy się sprzeczać i kłócić tak namiętnie, jak o grubiaństwa współpasażerów i bezduszną wrogość konduktorów. Ale też nic nie wzbudza w nas takiego uczucia zadowolenia, satysfakcji i wygody, jak widok wyczekiwanego numeru na ulicznym horyzoncie i stwierdzenie, że znajdziemy w nim miejsce siedzące. Tramwaj wyzwala w nas dziś w Warszawie cenną bezpośredniość przeżywania i dlatego żyjemy tu, w Warszawie życiem tramwajowym.”

Leopold Tyrmand książka Zły

Zły

O życiu , O wrogości , O dzieciach , O uśmiechu

„Dziś jesteśmy uwikłani w inny konflikt, jest on znany jako zimna wojna. Ta zimna wojna tocząca się między wielkimi suwerennymi narodami nie jest wcale nowym konfliktem. Jest najstarszym konfliktem, jaki zna ludzkość, tak starym, jak sam człowiek. Jest elementarnym starciem między tymi z nas, którzy wierzą w godność człowieka, posiadanie przez niego uświęconych praw oraz zdolności wyboru i kształtowania swojego przeznaczenia, oraz tymi, którzy w to nie wierzą. To konflikt między niedającymi się pogodzić stronami, z których jedna wierzy w uświęconą wolność jednostki, a druga w supremację państwa.”

Ronald Reagan (1911–2004) prezydent USA

Z przemówień, Aby wasza Ameryka była wolna (7 czerwca 1957)

O wojnie , O wolności

„Społeczeństwo jutra, jeśli zechce dać swej ludności maksimum szczęścia, winno z jak największą energią tępić tendencję ku stworzenia państwa policyjnego lub biurokratycznego. Winno przeciwstawić się dążeniom do powszechnej niwelacji jednostek, do nieznośnego i bezpłodnego konformizmu.”

Wiktor Alter (1890–1943) polsko-żydowski działacz socjalistyczny

Źródło: Państwo wolnościowe czy biurokratyczne?, w: Człowiek w społeczeństwie, Wydawnicza Spółdzielnia Czytelników Książki „Światło”, Warszawa 1938 http://lewicowo.pl/panstwo-wolnosciowe-czy-biurokratyczne/.

O książkach , O świetle

„Poprzez karate tradycyjne człowiek zyskuje środki do poszerzenia i pogłębienia swych zdolności fizycznych i umysłowych. Dzięki ciągłemu poszukiwaniu doskonałości technicznej następuje wszechstronny rozwój możliwości jednostki ludzkiej. Podczas gdy osiąganie kolejnych szczebli w hierarchii sportowej jest sprawą wyłącznie doskonalenia techniki, poszukiwania karate tradycyjnego nie napotykają na drodze swego rozwoju żadnych ograniczeń. Jedyne istniejące granice to zdolność człowieka do poszerzania sfery swych możliwości oraz potencjał w dążeniu do nowych osiągnięć, a i te należy ustawicznie próbować przekraczać.”

Hidetaka Nishiyama (1928–2008)

O poszukiwaniu

„(…) ani społeczeństwo, ani tym bardziej Kościół, nie jest sumą jednostek, ale rodzajem organizmu, w którym istotną rolę pełnią większe i mniejsze grupy współdziałające ze sobą. (…) Teologiczna koncepcja apostolstwa stowarzyszonego, wspólnotowego jest o tyle ważna, że staje się „znakiem komunii i jedności Kościoła w Chrystusie””

Józef Michalik (1941) polski duchowny katolicki, arcybiskup

DA 18
Źródło: wykład Stare i nowe w duszpasterstwie młodzieży, Zakopane, styczeń 1991.

O młodzieży , Chrystus

„Fundamentalizm religijny nie jest zwiastunem restauracji przednowoczesnego irracjonalizmu. (…) Jest on, przeciwnie, ofertą „racjonalności alternatywnej”, skrojonej na miarę problemów, które gnębią członków ponowoczesnego społeczeństwa. Jak wszystkie odmiany racjonalizmu, i ta alternatywa dzieli i selekcjonuje, jej preferencje różnią się od preferencji narzucanych przez zderegulowane siły rynkowe – co samo w sobie nie czyni jej bardziej ani mniej racjonalną od bezosobowej logiki rynku. Jeśli racjonalizm rynkowy podporządkowany jest zasadzie wolności wyboru i kwitnie w sytuacji niepewności przez konieczność wyboru wzniecanej, to racjonalizm fundamentalizmu stawia na pierwszym miejscu pewność decyzji i ubezpieczenie od ryzyka, i potępia wszystko, co spokój ducha podważa, a więc głównie kapryśną z natury wolność jednostkową. W fundamentalistycznym wydaniu religia nie jest „sprawą osobistą”, sprywatyzowaną jak wszystkie inne wybory indywidualne i prywatnie praktykowaną, ale czymś w rodzaju compleat mappa vitae: stanowi ona prawa wiążące każdą, najintymniejszą nawet dziedzinę życia, zdejmując w ten sposób nieznośny ciężar odpowiedzialności z barków jednostki – tych barków, którym ponowoczesna kultura przypisała siłę herkulesową.”

Zygmunt Bauman (1925–2017) polski socjolog, filozof, eseista

Ponowoczesność jako źródło cierpień

O religii , O naturze , O decyzjach , O wolności

„Aby dokonać wyłomu w przyszłość, badamy swoją przeszłość, analizujemy skutki stalinizmu, uczymy się mówienia gorzkiej prawdy. Nie wszystkim się to podoba. Towarzysze, którzy oponują przeciwko przesadnej, jak uważają, uwadze poświęcanej „kultowi jednostki”, negatywnym, przestępczym aspektom działalności Stalina, jego polityki, zazwyczaj w następujący sposób uzasadniają swoje stanowisko: rozdmuchiwanie „tematu represji” – powiadają – akcentowanie zbrodni przestępstw Stalina umniejsza rzeczywiste osiągnięcia owych czasów, przekreśla bohaterskie wysiłki całego pokolenia społeczeństwa radzieckiego, przynosi ujmę honorowi i godności pionierów socjalizmu. Ponadto: poświęcanie nadmiernej uwagi Stalinowi jest dowodem ignorowania obiektywnych praw rządzących historią, przejawiających się w działalności klas i mas.”

Aleksandr Bowin (1905–1991) radziecki polityk

Źródło: Wodzowie i masy, „Nowoje Wriemia” nr 19, 1988; cyt. za: Fenomen Stalina, tłum. Maria Kotowska, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1988, s. 5.

O historii , O wysiłku , O przeszłości , O przyszłości

„Dobroć, poczucie równości i ogólna życzliwość nie są cechami pomagającymi jednostce w przetrwaniu. Mogą one chronić tę jednostkę przed represjami większości, dla której ideał normalnego człowieka wymaga posiadania tych cech w pewnym niewielkim stopniu. Jeśli jednak pominąć to pośrednie negatywne działanie, można powiedzieć, że człowiek daje sobie tym lepiej radę w systemie współzawodnictwa, im mniej tych cech posiada”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

„Jednostka urojona jest nieomal pomostem między bytem i niebytem, pięknym i cudownym wynalazkiem boskiego ducha.”

Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716) niemiecki filozof, matematyk, inżynier-mechanik, fizyk i dyplomata

„W odróżnieniu od Platona nigdy nie chciałem decydować o innych. Po doświadczeniach dwudziestego wieku fascynowanie się spuścizną Platona – jeśli nie powinno być karalne, to przynajmniej powinno być publicznie wyśmiewane. To, co proponował w „Państwie” było przeżarte ekstremalnym totalitaryzmem i szowinizmem. Choćby odbieranie dzieci matkom po to, żeby wychować je zgodnie z obowiązującym duchem. On zoologicznie nienawidził demokracji. Imponowały mu takie systemy, jak system spartański. A Sparta znana była między innymi z tego, że osoby chore i niedołężne były tam uśmiercane. W wojnie Sparty z Atenami, które były przecież jego ojczyzną, Platon życzył zwycięstwa Sparcie. Jego postawę można porównać z zachowaniami komunistów, stawiających sowiecki internacjonalizm ponad niepodległość. Z tą oczywiście różnicą, że Platon nawet nie udawał, iż jest za społeczną równością i jawnie chwalił system kastowy oraz głosił, że jednostka musi być bezwzględnie podporządkowana interesom państwa. Swoje skrajne metody rządzenia próbował nawet wprowadzić w życie. Ale na szczęście dla jego podwładnych dość szybko się na nich poznano. Choć i tak ten „wielki” filozof zdążył rozpętać wojnę i sam ledwo uszedł z życiem. I to tylko dlatego, że z niewoli wykupiła go jakaś grupka przyjaciół. Mimo to nie zmienił swoich poglądów. Platon był jak Rudolf Hess, który, mimo iż przesiedział kilkadziesiąt lat w więzieniu, do końca sławił nazizm.”

Krzysztof Niewrzęda (1964) polski prozaik, poeta i eseista

Źródło: Platon był jak Rudolf Hess – rozmowa Wojtka Filipowiaka – „Oddech” Nr1/2003

O życiu , O wojnie , O szczęściu , O dzieciach

„Tak, tak, tak, niezłe z pana ziółko! Czekał więc pan, aż zostanie powołany przez armię. Dokąd pana skierowano? Do pionu chemicznego! Nie miał pan wprawdzie pojęcia o chemii, ale przydzielono pana do jednostek, w których służba nie niosła żadnego niebezpieczeństwa! Wolał pan dostać karabin do ręki i iść walczyć na front? Wtedy może nie miałby pan takich rojeń! Proszę nie być bezczelnym! Bez trudu poradzimy sobie z takimi jak pan, Wirmer!… Niebawem piekło pana pochłonie.”

Roland Freisler (1893–1945) prawnik niemiecki, przewodniczący faszystowskiego Trybunału Ludowego

do Josepha Wirmera (uczestnika zamachu 20 lipca).
Wariant: Tak, tak, tak, niezłe z pana ziółko! Czekał więc pan, aż zostanie powołany przez armię. Dokąd pana skierowano? Do pionu chemicznego! Nie miał pan wprawdzie pojęcia o chemii, ale przydzielono pana do jednostek, w których służba nie niosła żadnego niebezpieczeństwa! Wolał pan dostać karabin do ręki i iść walczyć na front? Wtedy może nie miałby pan takich rojeń! Proszę nie być bezczelnym! Bez trudu poradzimy sobie z takimi jak pan, Wirmer!… Niebawem piekło pana pochłonie. [do Josepha Wirmera (uczestnika zamachu 20 lipca). ]
Źródło: Curt Riess, Procesy…, op. cit., s. 381.

O piekle , O czekaniu

„Kult jednostki przybrał tak potworne rozmiary głównie dlatego, że sam Stalin wszelkimi sposobami popierał gloryfikację swej osoby.”

Nikita Chruszczow (1894–1971) przywódca ZSRR

O kulcie jednostki i jego następstwach. Tajny referat (1956)

„Przestajemy być jednostką postrzeganą jako byt zamknięty w sobie samym za sprawą siły własnego rozumu. Ale tym samym odrzucamy prymat ego. A zatem także wynikające z nawyku odgrywanie roli na scenie własnej wyobraźni. Może więc realnie przyczyniamy się podświadomie do tworzenia społeczeństwa kolektywnego?”

Krzysztof Niewrzęda (1964) polski prozaik, poeta i eseista

Zamęt
Źródło: s. 42

O sile

„(…) co może młodych ludzi zainteresować w romantyzmie? (…) Otóż sądzę, że dramat wybitnej jednostki, dramat egzystencjalny: kim być, w jaki sposób żyć w otaczającym nas świecie? Jak wyjść ponad przeciętność? Jak tworzyć?”

Jan Englert (1943) aktor polski

Źródło: „Trybuna”, 17 listopada 1997

O ludziach

„Niezwyciężony, krążownik drugiej klasy, największa jednostka, jaką dysponowała baza w konstelacji Liry, szedł fotonowym ciągiem przez skrajny kwadrant gwiazdozbioru.”

Stanisław Lem książka Niezwyciężony

Utwory, Niezwyciężony

„Przeżywamy okres dziejowy „niestałej równowagi sił społecznych”; faszyzm, „cezaryzm”, dyktatura jednostki, monarchizm usiłują utrwalić, stabilizować, sztucznie moment chwilowej przewagi kapitału (w szerokim słowa znaczeniu) nad pracą. Dyktatura komunistyczna w Związku Republik Sowieckich usiłuje utrwalić, stabilizować sztucznie moment chwilowej przewagi fizycznej (jesienią roku 1917) pracy nad kapitałem. I jedno i drugie jest w zasadzie beznadziejne. Socjalizmu niepodobna „wprowadzić” przemocą; niepodobna także przemocą powstrzymać na stałe jego pochodu naprzód – chyba, że nastąpi katastrofa całej cywilizacji nowoczesnej. I jedno i drugie prowadzi rozwój dziejowy na szlaki gwałtownych – rewolucyjnych i kontr-rewolucyjnych – starć społeczno-klasowych, na szlaki załamań gospodarczych, które nie ratują kapitalizmu, nie ocalą komunizmu, ale utrudniają tragicznie, straszliwie, zwycięstwo socjalizmu.”

Mieczysław Niedziałkowski (1893–1940) polityk polski

Źródło: Socjalizm a liberalizm, w: Demokracja parlamentarna w Polsce, Wyd. Księgarni Robotniczej, Warszawa 1930 http://lewicowo.pl/socjalizm-i-liberalizm/

O demokracji , O zwycięstwie , Jesień

„Uzdolnienia [klas pracujących] do stwarzania nowych stosunków społecznych, opartych na zasadach sprawiedliwości i braterstwa dobrowolnego (…) muszą zanikać, jako cecha nieużyteczna życiowo. Jest to wynik nieunikniony polityki upaństwawiania, prawo doboru naturalnego, prawo zwyradniania się wszystkiego, co przestaje być potrzebne i ćwiczone w walce o byt jednostek i gromad.”

Edward Abramowski (1868–1918) polski filozof i działacz polityczny

Źródło: Moralność i polityka doktryny w: Edward Abramowski, Pisma, tom II http://dir.icm.edu.pl/pl/Pisma/Tom_2/314, Warszawa 1924.

O sprawiedliwości , O walce , O morzu

„Cały wysiłek ludzkich społeczności skierowany jest na zniszczenie jednostek genialnych, ponieważ przewyższają one o głowę innych ludzi, a to uznawane jest – jeśli nie za zbrodnię – to przynajmniej za chorobę i za coś całkowicie sprzecznego z pojęciem społeczeństwa: za przyczynę anarchii. Hańba i śmierć temu, kto jest zbyt wysoki!”

Octave Mirbeau (1848–1917) pisarz francuski

O śmierci , O ludziach , O wysiłku

„W świecie zwierzęcym, jednostka jest zawsze mniej ważna niż gatunek. Jest jednak osobliwością gatunku ludzkiego, że właśnie dlatego, iż jednostka została stworzona na obraz Boga, jednostka jest wyższa od gatunku.”

Søren Kierkegaard (1813–1855) duński teolog i filozof

Źródło: Journals of Kierkegaard, „Harper and Row", New York 1958, s. 187.

O Bogu , Obraz

„Jedynie dobry smak wnosi harmonię do życia społecznego, albowiem wprowadza ją w życie jednostki.”

Friedrich Schiller (1759–1805) poeta niemiecki

Źródło: Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, tłum. I. Krońska i J. Prokopiuk, Warszawa 1972, s. 167.

O życiu

„Panuje przekonanie, że kobieta na mocy zasady przyzwoitości powinna zdobywać jedynie taką wiedzę, która bądź bezpośrednio umożliwiałaby jej lepsze wykonywanie prac domowych lub leżących w sferze spraw dotyczących domu, bądź też rozwinęła takie jej pseudo-artystyczne i pseudo-naukowe umiejętności, których wykonywanie można określić mianem zastępczego próżnowania. Wiedzę uważa się za coś niekobiecego, jeżeli jest ona wyrazem rozwoju osobowości jednostki uczącej się i jeśli osiąga się ją dzięki własnej ciekawości poznawczej i bez zachęty ze strony zasad dobrego smaku i przyzwoitości oraz bez względu na pana i władcę, którego to wygodzie i dobrej sławie miałoby służyć użytkowanie tej wiedzy i wykazywanie się nią. Nie przystoi również kobiecie wiedza, będąca świadectwem użytkowania wolnego czasu w innej formie, niż zastępcze próżnowanie.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O kobietach , O domu , O wiedzę , O czasie

„Z sercem pełnym smutku muszę powiedzieć, że wciąż nie ma czegoś takiego jak naród iracki, istnieje jedynie ogromna masa jednostek wyzutych z wszelkiej idei patriotycznej, której spoiwem jest tylko tradycja i niedorzeczne poglądy, pozbawiona głębszych więzów, skłonna do złego, do bezprawia i nieustannie gotowa powstać przeciw jakiemukolwiek rządowi.”

Fajsal I (1883–1933) król Iraku

w mowie wygłoszonej niedługo przed śmiercią.
Źródło: Daniel Myerson, Pięciu tyranów, tłum. Agnieszka Dębska, Wydawnictwo Amber, 2002, ISBN 8324100857, s. 145.

O śmierci , Serce

„Początkowo nasze horyzonty ograniczały się do sfery prywatnej i podobnie jak wszystkie ssaki postrzegaliśmy świat z punktu widzenia jednostki. Z czasem jednak człowiek zaczął odczuwać przynależność do większych zbiorowości i objął empatią rodzinę, wspólnotę religijną i narodową. Jestem przekonany, że w przyszłości ten proces pójdzie dalej, że będziemy odczuwać głęboką więź z całą biosferą i mieć większą świadomość konsekwencji naszego stylu życia.”

Jeremy Rifkin (1945) amerykański ekonomista

Źródło: rozmowa Stevena Geyera i Franka Wenzela, Trzecia rewolucja przemysłowa, „Frankfurter Rundschau”, tłum. „Forum”, 24 października 2011.

O świecie , O rodzinie , O czasie , O przyszłości

„I jeśli nawet jednostka uniknie konfliktu wewnętrznego, zrobi łatwo ofiarę z swej wierności dla reguły powszechnej, to jednak prawdopodobnie nie uniknie konfliktu ze społeczeństwem. Bo społeczeństwo staje po stronie reguł powszechnych, które są dla jego prawidłowego rozwoju niezbędne, i indywidualnych sytuacji nie uwzględnia.”

Władysław Tatarkiewicz (1886–1980) filozof polski

O bezwzględności dobra

„Partia ta [Węgierska Partia Pracujących] była narzędziem antyludowego systemu terroru, opartego na dyktaturze jednostki lub kliki.”

Imre Nagy (1896–1958) węgierski polityk

Źródło: Piotr Małyszko, Słownik postaci historycznych, wyd. ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2006, s. 70.

„Legendarni dowódcy tacy jak brytyjski marszałek Bernard Montgomery czy amerykański generał Douglas MacArthur mieli hopla na punkcie prasy. Gdy zaczynała się wojna, byli nieznanymi oficerami. Przydzieleni do jednostek korespondenci wojenni nie mogli wiele pisać o tym, co się dzieje na froncie, więc zajmowali się dowódcami, których kreowali niemal na gwiazdy hollywoodzkie.”

Antony Beevor (1946) brytyjski historyk

Źródło: rozmowa Bartosza Wielińskiego, Wojna Stalina, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 6 maja 2013.

O wojnie , O historii

„Dopóki jednostka była głównym bezpośrednim podmiotem procesów produkcyjnych i jak długo pierwszoplanowe znaczenie miała zręczność i siła pojedynczego rzemieślnika, tak długo nawyk dopatrywania się osobistych motywów i skłonności w zjawiskach i przedmiotach nie uległ zniszczeniu pod naporem faktów. Pod wpływem późniejszych stadiów rozwoju przemysłowego, w których siły i urządzenia techniczne procesu produkcyjnego mają wyraźnie bezosobowy, pozaindywidualny charakter, zmienił się sposób myślenia robotnika i sposób ujmowania zjawisk; został on zmuszony do uznania obiektywnego charakteru następstwa zdarzeń. Wskutek tego w dziedzinie wiary nabył on skłonności do bezbożnego sceptycyzmu.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O wierze , O myślach , O charakterze , O sile

„To, co nazywa się interesem społecznym, jest tylko połączeniem interesów indywidualnych, wszak wzajemne zharmonizowanie dobra indywidualnego i społecznego zawsze wymaga ofiar ze strony jednostki.”

Donatien Alphonse François de Sade (1740–1814)

Justyna, czyli Nieszczęścia cnoty

„Proces ten ma charakter polityczny. Nie chodzi w nim, jak w każdym procesie politycznym o ukaranie jednostki. W rzeczywistości chodzi o ukaranie społeczeństwa, napiętnowanie idei. Jednym słowem chodzi o ukaranie Polskiego Podziemia.”

Leopold Okulicki (1898–1946) generał polski

O charakterze , O rzeczywostości

„Odwołuję trzy jedności – czasu, miejsca i akcji. Ich estetyczna tyranię. W teatrze metacodzienności 'teatr' odzyskuje swój rytualny sens. Przywracam mu godność i urodę, i ostateczność, i zwykłość, i prostotę – Gotowania mleka – Zamykania i otwierania drzwi – Ubierania i rozbierania – Patrzenia przez okno. Od tej pory 'teatr' jest miejscem pośrednim – takim jak schody, jak korytarz, jak Ziemia. Jest zwykły.(…) Teatr metacodzienności jest teatrem powszechnym i jednostkowym. Umożliwia kontakt suwerennych jednostek poprzez to co społeczne i wspólne, bez rezygnacji z tego co jedyne. Nie chce zadawać bólu, choć wie wszystko o bólu i śmierci.”

Helmut Kajzar (1941–1982)

Źródło: „Teatr” 1997, nr 7–8 http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_kajzar_helmut

O śmierci , O czasie , O gotowaniu , Sens

„Stan szlachecki nie jest po to, aby istniał w przeciągu jednego ludzkiego życia – w przeciwieństwie do tego, co dzieje się z jednostkami i rodzinami w społeczeństwach demokratycznych, gdzie często sławny człowiek znika nawet zanim umrze. Stan szlachecki jest utworzony, aby trwać jako ród. A ród, dziedziczny z zasady, jest po to, aby trwać przez stulecia bez uszkodzeń; ród obrasta w wartości z biegiem czasu.”

Plinio Corrêa de Oliveira (1908–1995) polityk brazylijski

Źródło: Jacek Bartyzel, Plinio Corrêa de Oliveira, legitymizm.org http://www.legitymizm.org/ebp-pilinio-correa-de-oliveira

O czasie

„Spryciarze wśród dzisiejszych muzyków umieszczają nowe kompozycje w sieci, jak pasztet do ostygnięcia na parapecie, i czekają, aż jacyś anonimowi muzycy dokonają przeróbek. (…) Proces twórczy nie dokonuje się już w głowie jednostki, jeśli kiedykolwiek tak było. Dzisiaj wszystko jest do pewnego stopnia odbiciem czegoś innego.”

William Gibson (1948) pisarz amerykański

Rozpoznanie wzorca (2003)

O miłości , O czekaniu

„We wzajemnie dostosowanych wysiłkach wielu ludzi wykorzystywanych jest więcej wiedzy, niż jej ma jakakolwiek jednostka z osobna i niż można przyswoić intelektualnie, a takie użycie rozproszonej wiedzy umożliwia większe osiągnięcia niż potrafi przewidzieć jakikolwiek jednostkowy umysł. Właśnie dlatego, że wolność oznacza rezygnacje z bezpośredniej kontroli nad działaniami jednostek, wolne społeczeństwo może wykorzystywać znacznie większy zasób wiedzy, niż zdołałby objąć umysł najmędrszego władcy.”

Friedrich August von Hayek książka Konstytucja wolności

Konstytucja wolności

O ludziach , O wiedzę , O wysiłku , O wolności

„Kres, czyli spełnienie globalizacji nastąpi, gdy zostanie w skali powszechnej w odpowiedni sposób ukształtowana świadomość jednostek. Wówczas nastąpią pożądane przeobrażenia. Wszelkie rozwiązania społeczne, gospodarcze, polityczne, kulturowe mają źródło w świadomości człowieka. Marks się mylił: to nie byt określa świadomość. To świadomość kształtuje byt. (…)
Świat miał być miejscem zapewniającym wolność każdemu człowiekowi niezależnie od rasy, narodowości, światopoglądu, wykształcenia, stanu majątkowego. Niestety szczytna idea globalizacji, zapoczątkowana przez stoików i rozwinięta przez Kanta, jest urzeczywistniana w sposób karykaturalny.”

Maria Szyszkowska (1937) polska działaczka polityczna, filozof

Źródło: „Fabryka wiedzy” nr 5/2007. wersja online http://www.fabrykawiedzy.pl/index.php?nav=2&dbi_rok=2007&dni_numer=5&dbi_id=60;

O świecie , O wykształceniz , O wiedzę , O wolności

„Nie można całkowicie zdejmować odpowiedzialności z jednostek. Wiemy teraz, że terror sowiecki z lat 1937–38, „akcja polska”, w wyniku której zginęło 110 tys. osób, był dziełem sowieckich przywódców. Stalina przede wszystkim. Holocaust nie byłby możliwy, gdyby Hitler nie był u władzy.”

Timothy Snyder (1969) amerykański historyk

Źródło: wywiad Adama Leszczyńskiego, Mord bez granic, „Gazeta Wyborcza”, 21–22 maja 2011.

„To niemal przekracza możliwości jednostki, lecz musimy być twardzi jak granit, aby dzieło naszego Führera nie poszło na marne. Kiedyś, po wielu latach ludzie będą nam wdzięczni za to, co wzięliśmy na swoje barki.”

Reinhard Heydrich (1904–1942) polityk niemiecki, nazista

Źródło: Robert Gerwarth, Kat Hitlera, Wydawnictwo Esprit, Kraków 2013, s. 150.

O ludziach

„Nie widzę Kurka, widzę Polskę. Nie widzę jednostek, widzę serce i ducha walki całej drużyny. Jak przyjechałem do was i zacząłem jeździć po kraju, to wszędzie słyszałem: „nie gram, nie chcę grać, nie mogę grać, nie przyjadę”. Byłem podłamany. Pomyślałem wtedy, że nie ma siły, nic tutaj nie ugramy. Ale się myliłem! Dzisiaj za to siatkarzy przepraszałem.”

Andrea Anastasi (1960) włoski siatkarz, trener siatkówki

po zdobyciu brązowego medalu na ME 2011 z reprezentacją Polski.

O sile , O walce , Serce

„Determinujące było dojście do władzy Hitlera. To w ogóle był moment determinujący również w Rosji dla stalinizmu, bardzo istotny. I dla całego komunizmu. Dojście do władzy Hitlera przesądziło o późniejszej likwidacji polskiej partii i likwidacji starych kominternowskich działaczy, właśnie tych światopoglądowych, tych nie pragmatyków. I mam wrażenie, że pokolenie, które wyrosło na uniwersytetach i z walk uniwersyteckich, z bardzo konkretnych walk politycznych, manewrów politycznych z grupami faszystowskimi, było pokoleniem, które przyzwyczaiło się już wtedy jeść żaby, bo jak się jest w polityce konkretnej, to się codziennie je jakąś porcję żab. Po prostu było to już pokolenie pragmatyków. Stąd ta szalona łatwość, z jaką ogromna ich część, większość prawie, z wyjątkiem kilku tylko jednostek, włączyła się po wojnie w bierutyzm, w stalinizm i doskonale szła w Polsce za stalinizmem.”

Aleksander Wat (1900–1967) polski poeta i prozaik

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O wojnie , O wrażeniach

„Najciężej się zemściła polityka antysemicka, prowadzona przede wszystkim w Tocku, w siedzibie 6 dywizji i Ośrodka Zapasowego. Tam, po konferencjach z paru żydowskimi rewizjonistami, który marzyli o Legionie Żydowskim, a jeszcze w kraju cieszyli się względami i posłuchem kół wojskowych, zdecydowano się wydzielić Żydów z oddziałów w odrębne jednostki. Dokonało się to w formie jaskrawej – komendą młodego porucznika: Żydzi wystąp – w dniu 7 października, po czym Żydów wyłączonych skierowano do Kottubianki pod komendą początkowo oficera uchodzącego za antysemitę.”

Stanisław Kot (1885–1975) historyk polski, działacz ruchu ludowego

Źródło: Krystyna Kersten, Polacy-Żydzi-Komunizm. Anatomia półprawd 1939–1968, Warszawa 1992, s. 36–37.

„W chwili całkowitej kompromitacji modelu socjalistycznego, zachodni wzorzec pracy stał się jedynym. Tym samym pozbawiony był jakiejkolwiek konkurencji. Zaczęto więc eliminować z niego to, co sprawiało, iż wcześniej miał on w miarę sympatyczny charakter. Dlatego na Wschodzie i Zachodzie wszyscy dowiedzieli się dość szybko czym jest mobilność, dyspozycyjność i konieczność dopasowania się do grupy, występującej już jednak jako „team”. I mało kto zauważył, że określenia te w rzeczywistości oznaczają współczesne niewolnictwo i że właśnie dzięki nim możliwe jest podtrzymywanie przy życiu społecznej masy, w coraz większym stopniu odmawiającej jednostce prawa do zachowania indywidualnego charakteru.”

Krzysztof Niewrzęda (1964) polski prozaik, poeta i eseista

Czas przeprowadzki
Źródło: s. 131

O zachowaniu , O charakterze , O rzeczywostości

„Wychowanie narodowe wymaga od jednostki innego stosunku do Ojczyzny niż jako do czegoś, co na zewnątrz duszy istnieje, przy całym pragnieniu dobra tej Ojczyzny i potępianiu wszystkiego, co w nią godzi. Dusza polska nie tylko nosi Ojczyznę wewnątrz siebie, ale czuje się również wewnątrz niej, wszystkimi swymi splotami z nią zespoloną i zlewa całkowicie swą osobowość z jej jaźnią – a taki związek tylko wówczas utrwalić się może, gdy pokłady instynktu narodowego sięgają do głębin przeszłości ojczystej.”

Zygmunt Balicki (1858–1916) polski socjolog, publicysta, polityk, działacz narodowy

Źródło: Zasady wychowania narodowego

O duszy , O przeszłości , O osobowości , O ojczyźnie

„Świat zaludniają jednostki.”

Henry David Thoreau (1817–1862) amerykański pisarz, poeta i filozof

O świecie

„Liberalizm stawia ponad wszystko wolność jednostki. Demokratyczna lewica uważała, że człowiek jest wolny, ale ma obowiązki społeczne, winien starać się o zmniejszenie nierówności materialnych, ograniczających prawa do udziału w kulturze i życiu społecznym.”

Andrzej Friszke (1956) polski historyk

Źródło: rozmowa Pawła Wrońskiego, Na prawo i na lewo odkurzanie starych idei, „Gazeta Wyborcza”, 29 kwietnia 2013.

O wolności

„Według nauki katolickiej, Pan Bóg nie jest ani Bogiem nieobecnym w dziedzinie życia społeczno-politycznego, ani nie jest Bogiem prywatnym lub tylko dla jednostek. Jest Bogiem także społecznym i politycznym. Jest Politykiem nie w sensie walki z kimś lub w sensie wiązania się z jakąś tylko jedną grupą. Ale nie jest Bogiem maskotką lub amuletem. Jest Bogiem Żywym, który na swój sposób, przez swą Opatrzność, kieruje wszystkim i wszystkim daje łaskę, żeby byli dobrzy i żeby tworzyli dobro, także społeczno-polityczne. Jest Panem nie tylko samego Kościoła, ale i państwa.”

Czesław Bartnik (1929) polski teolog, duchowny katolicki, poeta

Źródło: Czy Pan Bóg jest politykiem?, naszdziennik.pl, 13 października 2007 http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20071013&typ=my&id=my62.txt

O Bogu , O nauce , O walce , Sens

„Nastąpiła niewątpliwie daleko idąca radykalizacja warstw dotychczas upośledzonych i ogólne przesunięcie się światopoglądów na lewo. Niemal powszechne stało się żądanie likwidacji wszelkiego skupienia dóbr w ręku prywatnego człowieka lub grupy ludzi i wszelkiego uprzywilejowania materialnego, kulturalnego i politycznego jednostek lub grup społecznych. Wszelkie próby cofnięcia tego procesu lub choćby zahamowania go są beznadziejne, a zatem szkodliwe. To namiętne dążenie mas, którego nic zdusić nie zdoła, znajdzie swój pełny wyraz dopiero po odzyskaniu wolności. Obecnie hamowane jest zmęczeniem wojennym i okupacyjnym terrorem, a ostatnio także depresją wynikającą z międzynarodowych wydarzeń politycznych.”

Jan Rzepecki (1899–1983) historyk polski, oficer WP

Źródło: Raport dla generała Bora-Komorowskiego (marzec 1944), cyt. za: Piotr Lipiński, Raport Rzepeckiego, wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2005.

O ludziach , O wolności

„Przyspieszającemu wciąż postępowi wiedzy towarzyszą wielkie nadzieje i dużo radości. (…) Ja martwię się raczej tym, że ów postęp, zwłaszcza biotechnologii, doprowadzi do poważnego zakłócenia równowagi społecznej. Może on bowiem w nieprawdopodobny sposób zwiększyć potęgę i siłę nacisku pojedynczych zrażonych do świata jednostek czy małych grup. Wystarczy kilku frustratów wyposażonych w moc, jaką daje technologia, by spowodować kataklizm, który zniszczy całe nasze społeczeństwo.”

Martin John Rees (1942)

Źródło: Nowy renesans

O wiedzę , O sile

„Mafia, jako organizacja, nie przypomina na naszej szerokości geograficznej hermetycznego tworu opartego na więzach krwi. Nie jest także instytucją planowo powoływaną do życia, organizowaną od podstaw. Mafia to korupcyjny układ, budowany na oderwanych od norm etycznych działaniach słabego państwa oraz powszechnej znieczulicy. Drobne interesy i incydentalna życzliwa współpraca pomiędzy przestępcami, biznesmenami oraz przedstawicielami administracji państwowej pewnego dnia okazuje się monolitycznym układem nastawionym na maksymalne wykorzystanie uzyskanych mocy przerobowych. Drobne przysługi stają się warunkiem egzystencji, a także uprawnieniem do żądania wzajemnego świadczenia. Milczenie mas i jednostek umożliwia niczym nieskrępowany rozwój choroby.”

Kazimierz Turaliński

Źródło: Dokumentacja III RP: Objawy Mafii

O chorobach , O współpracy

„Są filozofowie i mężowie stanu, którzy uważają, że państwo może być doskonałe samo w sobie,, nie zaś jako środek służący pomyślności jego obywateli. Nie widzę żadnych powodów, by przekonanie takie podzielać. „Państwo” to abstrakcja, nie odczuwa przyjemności ani bólu, obce mu są nadzieje czy obawy, to co wydaje nam się jego celem, jest w istocie celem jednostek, które nim kierują. Kiedy pomyślimy w kategoriach konkretnych, okaże się że państwo to w istocie ludzie posiadający więcej władzy, niż przypada większości śmiertelników. Gloryfikowanie państwa okazuje się więc gloryfikacją rządzącej mniejszości. Żaden demokrata nie będzie tolerował tak rażąco niesprawiedliwej teorii.”

Bertrand Russell (1872–1970) angielski logik, matematyk, filozof, myśliciel, działacz społeczny i eseista, noblista w dziedzinie literat…

Źródło: Władza i jednostka

O ludziach , O przyjemności

„(…) [smak] zgodnie ze swą najgłębszą istotą nie jest czymś osobistym, lecz fenomenem społecznym pierwszego rzędu. Może on nawet wobec osobistych skłonności jednostki wystąpić jako instancja sędziowska w imieniu wyrażanej i reprezentowanej przez siebie powszechności.”

Hans-Georg Gadamer (1900–2002) filozof niemiecki

Prawda i metoda

„Młodość sama w sobie jest kategorią rewolucyjną, a ucisk represywno-technologicznej cywilizacji dotyka każdego. Nośnikiem i zaczynem sprzeciwu wobec systemu może być studencki radykalizm oraz opór wszelkich grup mniejszościowych, zepchniętych na społeczny margines, bez względu na ich położenie względem środków produkcji. Włączyć się do niego może każda jednostka doświadczająca potrzeby oswobodzenia z okowów „społeczeństwa jednowymiarowego.””

Herbert Marcuse (1898–1979) filozof niemiecki

w 1968.
Źródło: baader-meinhof.org.pl, 19 czerwca 2010 http://www.baader-meinhof.org.pl/to-polityczne/551-maoistowskie-elementy-w-dziaalnoci-zachodnioniemieckiej-skrajnej-lewicy

„Śmierć: świat minus jednostka.”

Stefan Napierski (1899–1940) polski poeta, tłumacz i eseista

O śmierci , O świecie

„Czym w społeczeństwie socjalistycznym jest świadomość społeczna, tym w społeczeństwie kapitalistycznym jest społeczna akcja towarów na rynku. Świadomość świata burżuazyjnego sprowadza się do sprawozdań rynkowych. Tylko przez dokonanie wymiany poszczególna jednostka poznaje prawa rządzące ogółem; tylko wtedy, kiedy poszczególnej jednostce udała się wymiana, ma ona dowód, że wytworzyła coś społecznie niezbędnego; tylko wtedy może ona rozpocząć produkcję na nowo. Rzeczą, która w taki sposób została uprawniona przez wspólną akcję towarów do wyrażania wartości wszystkich innych towarów, jest pieniądz. Wraz z rozwojem samej wymiany towarów rozwija się jednocześnie legitymacja tego szczególnego towaru”

Rudolf Hilferding (1877–1941) polityk austriacki

Źródło: Gracjan Cimek, Zderzenie utopii: utopia światowych dóbr publicznych kontra utopia waluty światowej, geopolityka.org, 13 marca 2012 http://www.geopolityka.org/analizy/1371-zderzenie-utopii-utopia-swiatowych-dobr-publicznych-kontra-utopia-waluty-swiatowej

O pieniądzach

„W Jarocinie czułem się wolny. Bez względu na kontekst historyczny czy jakikolwiek inny. Gdyby nie Jarocin, być może byłbym jednostką sformatowaną, uległą, niemyślącą samodzielnie. Zauważyłem, że wśród wielu obecnie prominentnych osób, nawet w korporacjach czy wśród przedsiębiorców, są dawni uczestnicy Jarocina.”

Paweł Kukiz (1963) polski muzyk rockowy, polityk i aktor

Źródło: Daniel Olczykowski, Paweł Kukiz: w Jarocinie czułem się wolny, film.onet.pl, 16 stycznia 2017 http://film.onet.pl/artykuly-i-wywiady/pawel-kukiz-w-jarocinie-czulem-sie-wolny-wywiad/2qlfph

„Bez prawdy miłość staje się sentymentalizmem. Miłość staje się pustym słowem, które można dowolnie pojmować. Na tym polega nieuchronne ryzyko, na jakie wystawiona jest miłość w kulturze bez prawdy. Pada ona łupem emocji oraz przejściowych opinii jednostek, staje się słowem nadużywanym i wypaczonym i nabiera przeciwstawnego znaczenia.”

Benedykt XVI (1927) papież

Źródło: encyklika Caritas in veritate, 3

O miłości

„(…) mimo wszelkich skrupułów natury politycznej zwróciłem się do niemieckiego generała, by załatwił przerzucenie na terytorium słowackie kilku jednostek wojskowych.”

Hanns Ludin (1905–1947)

z depeszy do Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec w 1944.
Źródło: Słowacja na przełomie, KiW, 1969, s. 413., cyt. za: Henryk Zdanowski, Czechosłowacja w: Europejskie kraje demokracji ludowej 1944–1948, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1972, s. 126.

O książkach , O demokracji , O wiedzę , O naturze

„Każda orientacja polityczna jest przegniła już w zarodku, bazą dla jednej i drugiej są interesy ekonomiczne, nie zaś ideały. Istnieje tylko jedno lekarstwo na cierpienie świata: indywidualizm. Ponieważ jako jednostka daję wszystko, nie odczuwam potrzeby przyłączania się do któregoś z ruchów.”

Anaïs Nin (1903–1977) pisarka francuska

wypowiedź związana z przebywaniem w kręgach lewicowych aktywistów i artystów, jak Pablo Neruda, Alejo Carpentier, czy Gonzal More.

O cierpieniu

„Niewątpliwie od natury jednostki, od jej przygotowania, od rozwinięcia jej umysłu, uczuć i potrzeb zależy to, czy i jak ona sobie uświadomi pewne wartości.”

Władysław Tatarkiewicz (1886–1980) filozof polski

O bezwzględności dobra

O emocjach , O naturze

„Negowanie roli człowieka w historii to zapominanie ogromnej części marksizmu. Jednostki, w takiej mierze, w jakiej są zdolne zrozumieć moment historyczny, mają ogromne znaczenie. Kto odważy się twierdzić, że na rewolucję rosyjską nie wywarła wpływu osobowość Lenina albo że sprawy nie potoczyłyby się inaczej, gdyby nie Stalin? Nawet Franco i jego cechy odegrały w Hiszpanii olbrzymią rolę. Gdyby nie jego upór, brak człowieczeństwa, pogarda dla ludzkiego życia i dla opinii innych, gdyby nie jego nieludzkie opanowanie, Hiszpania nie żyłaby tak długo w ciemnościach.”

Santiago Carrillo (1915–2012)

z wywiadu udzielonego Orianie Fallaci w październiku 1975 w Paryżu
Źródło: Oriana Fallaci, Wywiad z historią, wyd. Sfery, Warszawa 2012, ISBN 978-83-7799-039-1, tłum. Agnieszka Czepnik, Anna Osmólska-Mętrak, Joanna Ugniewska, s. 613-614.

O historii , O osobowości , O zapominaniu

„Sprawność w rywalizacji, jeśli jest w ogóle pożyteczna dla ogółu, to tylko pośrednio. Okrucieństwo i przebiegłość jednostek są potrzebne społeczności tylko do wrogich poczynań w stosunku do innych grup, a jednostce tylko dlatego, że ludzie stanowiący jej otoczenie przejawiają te cechy w silnym stopniu. Człowiek nie wyposażony w te cechy, który podejmuje walkę o powodzenie w otoczeniu, które te cechy posiada, znajduje się w niekorzystnej sytuacji, tak jak pozbawiony rogów jeleń w stadzie zwierząt rogatych.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O ludziach , O zwierzętach , O walce

„Nie istnieje już to społeczeństwo, które było przedmiotem zainteresowania socjologii i nauk społecznych. Społeczeństwo nie jest już strukturą determinującą zdolność jednostki do bycia twórcą własnej historii, czyli podmiotem zdolnym do działania w pojedynkę i w grupie.”

Alain Touraine (1925) socjolog francuski

Źródło: Edwin Bendyk, Stan świata na dziś – rozmowa z prof. Touraine’em Jesteśmy w punkcie zero, polityka.pl, 23 września 2011 http://www.polityka.pl/swiat/rozmowy/1519398,1,stan-swiata-na-dzis---rozmowa-z-prof-touraineem.read

O historii , O nauce

„Stany południowe są w istocie zbiorem gmin, a nie indywidualnych jednostek. Każda plantacja jest małą społecznością, na czele której stoi jej właściciel skupiający w swym ręku połączone interesy kapitału i pracy i będący ich rzecznikiem. Połączenie tych małych społeczności, tworzy cały stan, w którym ich praca, działalność i kapitał są na równi reprezentowane i doskonale zestrojone. Stąd harmonia, jedność i trwałość tego regionu, rzadko zakłócana, a jeśli już, to tylko na skutek ingerencji rządu. Dobrodziejstwa tego stanu rzeczy wykraczają poza granice Południa. Dzięki nim region ten gwarantuje równowagę systemu, jest wielką zachowawczą siłą, która powstrzymuje od konfliktów inne regiony, mniej szczęśliwie urządzone.”

John Calhoun (1782–1850) polityk amerykański

Źródło: Krzysztof Michałek, Dyplomaci i okręty. Z dziejów polityki zagranicznej Skonfederowanych Stanów Ameryki, 1861–1865, Warszawa 1987, s. 31.

O sile

„Też wyjdę na idiotę, ale powiem, że jestem wystarczająco inteligentny, żeby występować w telewizji, ale nie, żeby ją oglądać. I trochę a propos tego zidiocenia, ja doszedłem do bardzo smutnego wniosku: widz w Polsce ogłupiany od lat, konsekwentnie przez wszystkich, bo tu jest straszna rywalizacja – zdebilenie w jednostce czasu – kto osiągnie największy sukces. Widz w Polsce wybaczy wiele, bardzo wiele, ale jednego nie wybaczy nigdy: nigdy, przenigdy nie wybaczy tego, żeby go potraktować poważnie. Włączyłem sobie dzisiaj kanał TVN24 i oglądałem go całkiem długo (…) i byłem tym zafascynowany, bo w telewizji informacyjnej przez trzy godziny właściwie o niczym mnie nie informowano. Przez trzy godziny się do mnie mizdrzono. Wszystko sprowadzone do anegdoty. Nie możemy mówić poważnie, bo poważny, to znaczy nudny, a jak nudny, to te barany wezmą pilota i przełączą.”

Tomasz Lis (1966) polski dziennikarz telewizyjny

Źródło: debata „Dlaczego głupiejemy?”, Uniwersytet Otwarty Uniwersytetu Warszawskiego, 25 marca 2010 http://www.uo.uw.edu.pl/debata/dlaczego_glupiejemy

O czasie , O sukcesie

„Na całym Górnym Śląsku, w szczególnej mierze jednak na zachodnim Górnym Śląsku, a mianowicie w latach między obu wojnami światowymi, u młodszej generacji, tym częściej przy tym na wsi, dokonało się przejście od języka dawnego do nowego, to znaczy od dialektów polskich do mówienia po niemiecku (…), o liczebności jednostek leksykalnych, które z gwar polskich zostały przejęte do mówionego języka niemieckiego przybliżone wyobrażenie daje trzytomowy słownik śląski długoletniego dyrektora niemieckiego atlasu językowego w Marburgu, Waltera Mitzki. Jest to kilkaset polskich gwarowych haseł leksykalnych, które ujęte są w tym słowniku śląskim, obejmującym w istocie nie tylko obszar górnośląski lecz cały Śląsk. To określa istotę właściwości górnośląskiej niemczyzny, która nie jest oparta na żadnym niemieckim dialekcie, raczej ukazuje się jako niemiecki język pisemny z polsko-gwarowym tworzywem (…), W swoich charakterystycznych rysach górnośląski krajobraz językowy okresu międzywojennego przedstawia się zatem jako typowy mieszany obszar językowy, na którym język niemiecki i język polski w różnych przejawach owego okresu egzystowały obok siebie i ze sobą.”

Reinhold Olesch (1910–1990)

„Moim ideałem politycznym jest demokracja. Chciałbym, żeby każdy człowiek był szanowany jako jednostka i żeby nikogo nie wynoszono na piedestał.”

Albert Einstein (1879–1955) fizyk niemiecki, noblista

Źródło: Rafał Belka, Kamil Grabowski, Pomocnik olimpijczyka. Elementy wiedzy obywatelskiej i ekonomicznej, Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2011, s. 50.

O demokracji , O wiedzę

„Społeczna współpraca – bez właściwego jej zorganizowania podmiotowość jednostki staje się w mgnieniu oka iluzją.”

Jacek Kuroń (1934–2004) polski historyk, pisarz, polityk, działacz społeczny i polityczny

Źródło: Gwiezdny czas, w: Autobiografia, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2011, s. 641.

O czasie , O współpracy

„Wolność gospodarcza, będąca podstawowym warunkiem wszelkiej innej wolności, nie może być wolnością, od trosk ekonomicznych, obiecywaną nam przez socjalistów, a którą można uzyskać tylko pozbawiając jednostkę równocześnie konieczności i możliwości wyboru.”

Friedrich August von Hayek (1899–1992) ekonomista austriacki, noblista

Zgubna pycha rozumu. o błędach socjalizmu

O wolności

„Uświadamiając sobie, że ludzie zawsze zanurzeni są w historii, którą sami stwarzają, bynajmniej nie musimy kapitulować przed relatywizmem czy nihilizmem, porzucając wszelką nadzieję, iż zdołamy zrozumieć nasz ludzki świat. Wręcz przeciwnie, afirmujemy w ten sposób moc człowieka, który stwarza sam siebie, dokonując oceny własnego miejsca w świecie i podejmując swoje wybory. Tylko dzięki temu jednostka może przezwyciężyć względność – poprzez absolutność własnej decyzji – i tylko dzięki temu może ona zawładnąć historią, którą w sobie niesie i która staje się jej własnością.”

Raymond Aron (1905–1983) francuski filozof, socjolog, teoretyk polityki i publicysta polityczny

Wprowadzenie do filozofii historii. Esej o granicach obiektywizmu historycznego

O ludziach , O świecie , O historii , O decyzjach

„Międzynarodowy Uniwersytet Ekonomiki i Sztuki informuje:
Po analizie wykonanych prac semestralnych i dyplomowych, proponuje się studentom zaocznym, którym nie wystarcza czasu lub wiedzy do wykonania na wystarczającym poziomie pracy rocznej, a posiadających środki finansowe, opłacenie danych usług:
1. Za pracę roczną według planu nauczania lub tematu, zaproponowanego przez uczelnię (objętość 30 stron znormalizowanych)–50 jednostek rozliczeniowych, tzn. USD
2. Za pracę dyplomową w dwu egzemplarzach (objętość 60–80 stron maszynopisu znormalizowanego)–110 jednostek rozliczeniowych. Nie jest przy tym wymagana obecność na zajęciach”

Kir Bułyczow (1934–2003) rosyjski historyk i pisarz science fiction

Przypis autora: To ogłoszenie nie jest owocem mojej wybujałej fantazji. Zostało zamieszczone w Agronomie Powołżja.
Zbiór opowiadań Pierestrojka w Wielkim Guslarze
Źródło: Marzenia zaocznego studenta

O wiedzę , O czasie