Cytaty na temat ekonomia (106 cytatów)

„Chociaż własność prywatna uważana jest za kategorię naturalną i uniwersalną, w rzeczywistości, biorąc pod uwagę całość ludzkiej historii (z prehistorią włącznie), a zwłaszcza kultury pozaeuropejskie, dla których ekonomia nie stanowi najważniejszej rzeczy w życiu, okazuje się ona raczej wyjątkiem niż regułą.”

Erich Fromm książka Mieć czy być?

Mieć czy być? (1976)

O historii , O rzeczywostości

„Z drugą sytuacją wiąże się odczuwana przez państwo konieczność poddawania części populacji ciągłej interwencji. Choć życie wypełnia szarość, może ona być znośna dla tego, który przed sobą widzi tylko ciemność, absolutną czerń. To właśnie w tym, a nie w obszarze ekonomii, leży niebezpieczeństwo wielkiego planowania.”

Ernst Jünger (1895–1998) pisarz niemiecki

Leśny wędrowiec

O życiu

„Ta choroba będzie przezwyciężona, chociaż tak naprawdę nie ma na świecie ludzi dużo mądrzejszych niż ja, którzy by, to wiedzieli. Naprawdę no trzeba być jasnowidzem, nawet nie Noblistą z ekonomii tylko, a ja niestety, niesprawiedliwie nie jestem Noblistą.”

Jarosław Kaczyński (1949) polski polityk, premier RP

Prezes powiedział te słowa w 2022 r. w Oleśnicy
Źródło: https://www.youtube.com/shorts/QuR9BnRKeYE

O ludziach , O chorobach

„Działacz polityczno-społeczny, a dodatkowo magister ekonomii, czyli najgroźniejsze wykształcenie. Nic nie umie, a wie wszystko.”

Stanisław Tym (1937) polski aktor, satyryk, felietonista

Cytaty z tekstów literackich
Źródło: felieton Mętne łby 2002/2003, „Rzeczpospolita”, 28 grudnia 2002, Nr 52

O wykształceniz

„Najpierw następuje szok, który paraliżuje całe społeczeństwo. Zamach stanu, bombardowania, wojna, krach ekonomiczny. A kiedy społeczeństwo zostanie przez ten szok sparaliżowane, niezwłocznie pojawiają się chicagowscy chłopcy albo ich uczniowie i kładą na stole swoje uniwersalne recepty: otwarcie gospodarki, deregulacja, prywatyzacja, obniżenie podatków. Jeżeli mimo szoku ktoś zaprotestuje, to albo trafia za kraty – jak w Chile czy Argentynie – albo dostaje łatkę komunisty, więc zamiast brać udział w debacie gospodarczej, musi się tłumaczyć ze zbrodni Stalina i Mao. Dzięki temu fundamentaliści rynkowi ze szkoły chicagowskiej mogą całkiem bezkarnie przedstawiać siebie jako jedynych obrońców wolności i wmawiać wszystkim, że jedyną ekonomią rynkową jest ekonomia rynkowego fundamentalizmu.”

Naomi Klein (1970) dziennikarka i pisarka kanadyjska

Źródło: polityka.pl, 1 grudnia 2008 http://www.polityka.pl/swiat/rozmowy/275298,1,rozmowa-z-autorka-ewangelii-antyglobalizmu.read

O wojnie , O wolności

„Dominującą cechą walki z obecnym kryzysem jest wynikająca z trywialnego pojmowania ekonomii racjonalizacja poszczególnych obszarów społeczeństwa. Tymczasem jesteśmy konfrontowani z upiorną rzeczywistością. Fundusz ratunkowy w wysokości 480 mld euro dla zagrożonych banków to według mnie negatywna utopia. Jeszcze dwa, trzy lata temu byłoby to niewyobrażalne.”

Oskar Negt (1934)

Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.

O rzeczywostości , O walce

„Zdefiniowanie reklamy jest o tyle trudne, że jest ona zjawiskiem dynamicznym, wciąż rozwijającym się, uwarunkowanym technologicznie oraz transcendentnym – w tym sensie, iż obejmuje coraz to nowe sfery działalności ludzkiej, a tym samym wchodzi w pole zainteresowań socjologii, psychologii, lingwistyki, kulturoznawstwa, estetyki, etyki prawa czy ekonomii. To powoduje, że stworzenie jednej, zamkniętej, całościowo pełnej definicji zjawiska wydaje się niemożliwe, że kształt definicji zależy od przyjętej perspektywy badawczej.”

Ewa Szczęsna (1967)

Poetyka reklamy
Źródło: s. 13

Sens

„Ekonomia nie jest nauką o zarabianiu pieniędzy. To jest nauka o relacjach między gospodarką a życiem społecznym.”

Edmund S. Phelps (1933) amerykański ekonomista, laureat Nagrody Nobla

Źródło: polityka.pl, 14 października 2008 http://www.polityka.pl/spoleczenstwo/niezbednikinteligenta/270751,1,rozmowa-z-noblista-edmundem-phelpsem.read

O nauce , O relacjach

„Ekonomia jest nauką o bodźcach, którymi kierują się ludzie, podejmując decyzje rynkowe. Teoria gier, którą zajmuję się prawie od początku mojej pracy naukowej, też się zajmuje bodźcami. Często się uważa, że teoria gier jest częścią ekonomii. Ja bym powiedział na odwrót. Ekonomia jest częścią teorii gier. Inną jej częścią są stosunki międzynarodowe, psychologia, socjologia, biologia, nauki polityczne. Polityka także jest sztuką posługiwania się rozmaitymi bodźcami w celu osiągnięcia zamierzonego celu.”

Robert Aumann (1930) izraelski matematyk, noblista

Źródło: polityka.pl, 17 czerwca 2008 http://www.polityka.pl/spoleczenstwo/niezbednikinteligenta/259140,1,rozmowa-z-noblista-prof-robertem-aumannem-o-grach-spolecznych.read

O ludziach , O grach , O decyzjach , O nauce

„…) ekonomia zyskała wagę należną etyce (…”

Wang Hui (1959)

Źródło: Mark Leonard, Zrozumieć Chiny, Warszawa 2009, str. 72

„Uważam, że ekonomia jest nauką moralną… zajmuje się introspekcją i wartościami… zajmuje się motywami, oczekiwaniami i psychologicznymi niepewnościami.”

John Maynard Keynes (1883–1946) angielski ekonomista

Źródło: The General Theory and After, part 2, w: The Collected Writings of John Maynard Keynes, t. 14, Palgrave Macmillan, Londyn 1973.

O nauce

„Komuniści wyprowadzali wszystko od materii, a filozofia wskazywała, że tak się nie da. Pisałem pracę doktorską na temat ekonomii według św. Tomasza z Akwinu. To mi pokazało, że komunizm nie opiera się na realnych podstawach.”

Ignacy Tokarczuk (1918–2012) polski duchowny

Źródło: Ze Zbaraża do Przemyśla, naszdziennik.pl, 23 czerwca 2012 http://naszdziennik.pl/index.php?dat=20120623&typ=my&id=my03.txt

„Solidarność to jeden z drugim, nigdy jeden przeciw drugiemu. Problem polskich stoczni stawia przed nami zasadnicze pytanie – czy człowiek dla ekonomii czy ekonomia dla człowieka? W przypadku banków, które przez pazerność i nieudolne zarządzanie spowodowały kryzys finansowy, wskazano na człowieka, a raczej na bankowca. I oto świat zabiera pieniądze podatnikom, by ratować system finansowy, choć czysta ekonomia kazałaby winnych osądzić, a bankom upaść. Niestety w przypadku polskich stoczni stosuje się inną filozofię. Czy bankowiec jest lepszym człowiekiem od stoczniowca?”

Witold Tomczak (1957) polityk polski

Źródło: wystąpienie w Parlamencie Europejskim, 28 października 2008 http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+CRE+20081021+ITEM-016+DOC+XML+V0//PL&language=PL&query=INTERV&detail=2-448

O pieniądzach , O świecie , O problemach , Pytanie

„Uważam ekonomię za naukę regresywną, kryjącą się za zasłoną matematyki. Jej wsteczne poglądy umacnia filozoficzne filisterstwo, który skutkuje ograniczonym punktem widzenia na ludzką naturę. Ekonomiści rozmawiają ze sobą i prawie z nikim innym. To najbardziej wpatrzona w siebie ze wszystkich nauk społecznych, nadymająca się własnym poczuciem wyższości wobec bardziej „miękkich” dziedzin, które nie posługują się „liczbami.””

Robert Skidelsky (1939)

Źródło: Keynes: Powrót mistrza, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2012, str. 231.

O naturze , O nauce , O matematyce

„Pietia, ja na północy z jednym ekonomistą siedziałem. I rąbiemy sobie z nim las, pod eskortą, znaczy się, i on do mnie powiada: „Iwanie Nikołajewiczu, czy wiecie, kiedy u nas dobrze będzie”? A kiedy? – ja na to."Kiedy kurwy z zagranicy do nas zaczną przyjeżdżać. To w ekonomii znak jest nieomylny. Nie żadne tam Marksy ani Friedmany, to wszystko plewy. Ale kiedy kurwy zagraniczne do Rosji zaczną się zlatywać, to będzie znaczyło, że ekonomia na nogi stanęła. One wiedzą najlepiej, gdzie jest dobrze, ja wam to mówię”. A człowiek był uczony.”

Sławomir Mrożek (1930–2013) polski dramatopisarz, prozaik i rysownik

Miłość na Krymie

„Rynek poddany jest zasadom tak zwanej sprawiedliwości wymiennej, regulującej relacje dawania i otrzymywania między parytetowymi podmiotami. Jednak nauka społeczna Kościoła nigdy nie poniechała podkreślenia ważnej roli sprawiedliwości rozdzielczej oraz sprawiedliwości społecznej dla samej ekonomii rynkowej (…) Bez wewnętrznych form solidarności i wzajemnego zaufania, rynek nie może wypełnić swojej ekonomicznej funkcji. Dziś zabrakło tego zaufania, a utrata zaufania jest poważną stratą.”

Benedykt XVI (1927) papież

Źródło: encyklika Caritas in veritate (pol. Miłość w prawdzie), 7 lipca 2009

O miłości , O sprawiedliwości , O zaufaniu , O nauce

„Propozycja resortu zdrowia, aby umożliwić przekształcenie szpitali w spółki prawa handlowego jest, moim zdaniem, działaniem korzystnym. Pod warunkiem jednak, że będzie się to odbywało na zasadzie dobrowolności, a nie przymusu. Zastosowanie zasad ekonomii w zarządzaniu służbą zdrowia jest na pewno krokiem w dobrym kierunku.”

Konstanty Radziwiłł (1958) polski lekarz, prezes Naczelnej Izby Lekarskiej, książę

Źródło: Jestem przeciw totalnej prywatyzacji służby zdrowia http://www.se.pl/wiadomosci/polska/jestem-przeciw-totalnej-prywatyzacji-suzby-zdrowia_60956.html, se.pl, 18 lipca 2008.

„Karol Marks podkreśla często wyraźnie i stanowczo, że jest uczniem filozofii heglowskiej i że dialektykę heglowską przeniósł z mistycznych rejonów idei w dziedzinę ekonomii.”

Jean Jaurès (1859–1914) polityk francuski, myśliciel polityczny

Źródło: Wybór pism, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1970, s. 120.

O książkach , O wiedzę

„Polska odniosła sukces w transformacji. To sprawiło, że proste reguły, według których ją przeprowadzono, zdominowały polski dyskurs ekonomiczny. Prosty liberalizm zdominował debatę. Antyetatystyczny, fundamentalnie prorynkowy. (…) Tymczasem monetaryzm to w ekonomii jest już prehistoria. Nie ma nawet z czym polemizować. Ważne, że takie fundamentalistycznie rynkowe nastawienie ma praktyczny wymiar. Na przykład przez system podatkowy, który jest bardzo proprzedsiębiorczościowy, a mocno obciąża pracę.”

Marek Belka (1952) polski ekonomista, polityk, premier rządu

Źródło: polityka.pl, 24 czerwca 2010 http://www.polityka.pl/rynek/ekonomia/1506638,2,wywiad-z-markiem-belka-nowym-prezesem-nbp.read

O sukcesie

„W Polsce Kościół katolicki jest forowany w każdej dziedzinie. W dziedzinie ekonomii choćby, poprzez zwolnienie z podatków od działalności gospodarczej, stanowi nieuczciwą konkurencję dla przedsiębiorców. A w ogóle – jako instytucja jest 5×B. Bezduszny, bezczelny, bogaty, bezideowy i bezkarny. To też powinno trafić do Wikipedii.”

Joanna Senyszyn (1949) polska działaczka polityczna, ekonomistka

Źródło: tygodnik „Nie” nr 49 http://www.nie.com.pl/art6674.htm, 8 grudnia 2005

„Głupia sprawa – prezes NBP Sławomir Skrzypek uznany został w rankingu pisma „Global Finance” za jednego z trzech najlepszych szefów banków centralnych w Europie. Oceniono go nawet wyżej, niż szefa amerykańskiej rezerwy federalnej. Pismo „Global Finance” uchodzi w kręgach finansowych za bezstronne i opiniotwórcze, liczne jego analizy i rankingi brane są poważnie pod uwagę, wychodzi jednocześnie w czterech zachodnich stolicach, a biura ma w kilkudziesięciu innych – ciężko utrzymywać, że to, jak zwykł syczeć marszałek Niesiołowski, „pisowskie lizusy”. Dlatego piszę „głupia sprawa”. „Głupia” oczywiście nie dla mnie, ale dla komentatorów „Polityki” czy „Gazety Wyborczej”, którzy z wyżyn swej wiedzy o ekonomii i finansach wielokrotnie pisali o Skrzypku jako o ignorancie, niedouczonym politycznym mianowańcu, którego nominacja do NBP stanowi krzyczący dowód niekompetencji rządów PiS i w ogóle jedną ze zbrodni „kaczyzmu”.”

Rafał A. Ziemkiewicz (1964) polski pisarz

Źródło: blog, 3 października 2009

O wiedzę

„Dominująca w ostatnim trzydziestoleciu ekonomia stworzyła system, w którym takie finansowe burze mogły wystąpić, i to częściej niż raz na sto lat. Czyniła tak z powodu błędnego przekonania, że wszelkie ryzyko da się prawidłowo wymierzyć i że w związku z tym rynki same się regulują. Neokeynesiści, którzy rzucili wyzwanie rynkowym fundamentalistom, zostali pokonani, ponieważ akceptowali ich zasadnicze przesłanki, a w ekonomii logika jest wszystkim. Tylko jaka logika?”

Robert Skidelsky (1939)

Źródło: Keynes: Powrót mistrza, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2012, str. 76.

„Hipoteza [Gordona] jest klarowna: załóżmy, że wzrost gospodarczy to epizod w dziejach, który trwał jakieś 250 lat. Wcześniej coś takiego, jak wzrost praktycznie nie istniało. Może po 250 latach fajnego ekscesu wracamy do normy. Swoją drogą czeski ekonomista Tomáš Sedláček w świetnej książce „Ekonomia dobra i zła” przekonuje, że spokojnie możemy obyć się bez wzrostu. Tylko musimy zresetować swoje myślenie o życiu, jego jakości i dobrobycie.”

Edwin Bendyk (1965) polski publicysta

Źródło: Koniec wzrostu gospodarczego?, Antymatrix, 6 października 2012 http://bendyk.blog.polityka.pl/2012/10/06/koniec-wzrostu/

O myślach , O myśleniu

„No i proszę. Boska ekonomia – żeby ktoś żył, ktoś musi umrzeć.”

Brent Weeks (1977)

Droga cienia

„Teoria ekonomii powinna skonfrontować się z realiami kryzysów. Katastrofa z 2008 roku może tu odegrać podobną rolę, jaką odegrało trzęsienie ziemi w Lizbonie z 1755 roku w odniesieniu do teodycei. Chodzi tu o sekularyzację wiedzy ekonomicznej.”

Joseph Vogl (1957)

Źródło: rozmowa Piotra Burasa, Rynek już nie jest bogiem, „Gazeta Wyborcza”, 3–4 września 2011.

O Bogu , O wiedzę

„Prawda jest taka, że (…) rząd [Theresy May] postanowił – i ja szanuję tę decyzję – nie czynić ekonomii priorytetem w tych negocjacjach. Priorytet ma kwestia kontroli imigracji.”

George Osborne (1971)

The truth is that (…) the Government have chosen – and I respect this decision – not to make the economy the priority in this negotiation. They have prioritised immigration control. (ang.)
Źródło: European Union (Notification of Withdrawal) Bill https://hansard.parliament.uk/commons/2017-02-01/debates/5B0251FC-94E6-4216-8830-4F85E0EC2250/EuropeanUnion(NotificationOfWithdrawal)Bill, kolumna 1035, parliament.uk, 1 lutego 2017.

O prawdzie , O decyzjach

„Powinniśmy wiedzieć i nie wolno nam zapominać, że Roman Dmowski, współtwórca ruchu narodowego, niekwestionowany przywódca Narodowej Demokracji w Polsce międzywojennej, poprzez swoje pisma, w których nie pomijał problemów gospodarczych i wiązał je z ideą narodową, inspirował wielu czołowych przedstawicieli myśli ekonomicznej w kraju. Do jego poglądów w swych dziełach nawiązywali liczni, wybitni profesorowie ekonomii.”

Ryszard Bender (1932–2016) polski polityk i historyk

Źródło: Prof. Ryszard Bender o pierwszej książce „Serii z mieczykiem”, mysl.pl, 25 lipca 2008 http://www.mysl.pl/?m=6&art_id=400&more=more

O demokracji , O myślach , O myśleniu , O zapominaniu

„Socjalizm nie może zostać wprowadzony w życie, ponieważ ustanowienie go jako systemu społecznego nie leży w ludzkiej mocy. Wybór jest między kapitalizmem a chaosem. Człowiek wybierający pomiędzy wypiciem szklanki mleka i szklanki z roztworem cyjanku potasu, nie wybiera między dwom napojami – wybiera pomiędzy życiem a śmiercią. Społeczeństwo wybierające pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem, nie wybiera pomiędzy dwoma systemami społecznymi – wybiera między społeczną kooperacją a dezintegracją społeczeństwa. Socjalizm nie jest alternatywą dla kapitalizmu – jest on alternatywą dla każdego systemu, w którym ludzie mogą żyć po ludzku. Zadaniem ekonomii jest głoszenie tej prawdy, tak samo jak zadaniem biologii i chemii jest nauczanie, że cyjanek potasu to nie pokarm, lecz śmiertelna trucizna.”

Ludwig von Mises książka Ludzkie działanie

Źródło: Human Action, s. 676.

O życiu , O śmierci , O ludziach

„Trzeba przez lata studiować ekonomię, by uznać moje badania za zaskakujące: mojej matki w ogóle nie zaskoczyły.”

Daniel Kahneman (1934) ekonomista amerykański, noblista

Źródło: Olivier Burkeman, Rozum na manowcach, „The Guardian”, tłum. „Forum”, 13 lutego 2012.

O matce

„Przyczyną naszej choroby są raczej fałszywe pojęcia z zakresu ekonomii politycznej niż polityki w ścisłym tego słowa znaczeniu.”

Alexis de Tocqueville książka Dawny ustrój i rewolucja

Dawny ustrój i rewolucja, Listy

O chorobach

„Dziś jedna prosta prawda nie starczy, by wytłumaczyć działanie gospodarki. Wracamy do starej prawdy, że ekonomia jest nauką społeczną.”

Marek Belka (1952) polski ekonomista, polityk, premier rządu

Źródło: polityka.pl, 24 czerwca 2010 http://www.polityka.pl/rynek/ekonomia/1506638,2,wywiad-z-markiem-belka-nowym-prezesem-nbp.read

O prawdzie , O nauce

„Imperializm rozumu neoliberalnego znajduje swe spełnienie intelektualne w dwóch nowych przykładowych postaciach wytwórcy kultury. Najpierw ekspert, który przygotowywuje, w cieniu kulis ministerstw lub przedsiębiorstw, tudzież w sekrecie think tanks, dokumenty o wysokiej zawartości terminów technicznych, pogrążone, na tyle, na ile to jest możliwe, w języku ekonomii i matematyki. Następnie doradca księcia do spraw komunikacji, który, opuściwszy świat uniwersytetów, proponuje swe usługi sferze dominującej, a jego zadaniem jest nadanie formy akademickiej projektom politycznym nowej arystokracji Państwa i przedsiębiorstwa.”

Pierre Bourdieu (1930–2002) francuski socjolog

Źródło: La nouvelle vulgate planétaire http://www.monde-diplomatique.fr/2000/05/BOURDIEU/13727, Le Monde Diplomatique, maj 2000, s. 7 (wraz z Loïciem Wacquant)

O świecie , O komunikacji , O matematyce

„Marek Belka, podobnie jak jego poprzednicy na stanowisku ministra finansów, wyraźnie bardziej pasjonuje się ekonomią niż polityką. Ale może właśnie dlatego jest postacią kluczową dla naszej polityki w nadchodzących latach. W sytuacji kiedy cały rząd będzie musiał dokonywać niezwykłych politycznych właśnie i ideologicznych wolt, by wytłumaczyć wyborcom rezygnację z wielu programowych postulatów, Belka ma twardo trzymać rękę na kasie. Co powinno sprawić, że w drugiej połowie rządów lewicy gospodarka będzie rosnąć, a wraz z nią szanse SLD na pozostanie przy władzy.”

Janina Paradowska (1942–2016) dziennikarka polska

O politykach lewicy
Źródło: „Polityka” nr 1, 5 stycznia 2002

„Ekscesy seksualne pełnią zbawczą rolę w ekonomii spraw świętych.”

Mircea Eliade (1907–1986) rumuński religioznawca

„Ekonomia kapitalistyczna, myśl kapitalistyczna tworzą mistyfikację, uznając za podstawę istnienia ludzkości w przyrodzie zysk od kapitału. (…) Stworzenie typu swobodnego pracownika jest właściwym zadaniem ludzkości, która pragnie być wolna, tj. nie zależeć od przypadku. Dopóki myśliciele kapitalistyczni nie dowiodą, że tylko praca stwarzająca zysk dla właściciela kapitału jest postacią energii, istniejącej przyrodniczo, dotąd żaden rewizjonizm mieszczaństwu nie pomoże.”

Stanisław Brzozowski (1878–1911) polski pisarz i filozof

Źródło: Ich rewizjonizm, „Przegląd Społeczny” nr 22, 22 lipca 1907.

O myślach , O myśleniu

„Ekonomia jest ważna, ale nie może być fundamentem wszystkiego. Materializm i egoistyczne samozadowolenie są błędną drogą do Europy i w Europie, drogą wiodącą ku przepaści. Europa może właściwie rozwijać się tylko wtedy, gdy wykorzysta swój duchowy potencjał. W swojej tysiącletniej historii Polska dochowała wierności chrześcijaństwu.”

Gerhard Ludwig Müller (1947)

Źródło: Abp Muller: Materializm Europy jest drogą ku przepaści http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,14022213,Abp_Muller__Materializm_Europy_jest_droga_ku_przepasci.html#BoxWiadTxt, gazeta.pl, 2 czerwca 2013

O historii

„(…) ekonomia polityczna, sprawiedliwość, zdrowy rozsądek – to wszystko jedno i to samo.”

Frédéric Bastiat (1801–1850) francuski ekonomista

Kapitał i zysk z kapitału
Źródło: s. 158

O sprawiedliwości

„(…) u pisarza barokowego inny jest niż u renesansowego stosunek do środków wyrazu, inna strategia poetycka. Poetę renesansowego charakteryzuje dążenie do ekonomii i dyskrecji w ich użyciu (…) – u poety barokowego mamy tu tendencję do pewnej ostentacji.”

Wiktor Weintraub (1908–1988)

O niektórych problemach polskiego baroku (1960)

„Tendencja jest trwała. Coraz mniej humanizmu, a coraz więcej techniki i technicznie rozumianej ekonomii. Coraz mniej myślenia, coraz więcej liczenia. Jest tendencja, żeby doceniać to, co skuteczne ad hoc, pragmatyczne, utylitarne, użyteczne, a spychać na margines wszystko to, co uczyniło nas ludźmi. Ta tendencja jest stara. Nowe jest to, że nie umiemy się jej przeciwstawić. W XIX w. był podobny kryzys. Fascynacja materią, technologią, fizyczną rzeczywistością. Pojawił się humanistyczny deficyt odczuwany z podobną intensywnością jak dziś.”

Tadeusz Gadacz (1955) polski filozof i religioznawca

Źródło: rozmowa Jacka Żakowskiego, Nie ma szczęścia bez myślenia, „Polityka” wydanie specjalne, 6/2010.

O myślach , O rzeczywostości , O myśleniu

„A przecież wszelka religia jest tylko fantastycznym odzwierciedleniem w głowach ludzkich tych zewnętrznych sił, które rządzą codziennym bytem ludzi, odzwierciedleniem, w którym siły ziemskie przybierają postać sił nadziemskich. W początkach dziejów przedmiotami tego odzwierciedlenia są zrazu siły przyrody, przybierające w dalszym rozwoju procesu ich personifikacji u różnych ludów najrozmaitsze, najróżnorodniejsze postacie. Mitologia porównawcza prześledziła ten pierwszy proces (…). Rychło jednak obok sił przyrody zaczynają też działać siły społeczne, które przeciwstawiają się ludziom jako siły tak samo im obce i na początku tak samo niewytłumaczalne, panujące nad nimi z tą samą na pozór koniecznością naturalną, co same siły przyrody. I fantastyczne postacie, w których początkowo odzwierciedlały się tylko tajemnicze siły przyrody, nabierają atrybutów społecznych, stają się reprezentantami sił dziejowycha. Na jeszcze wyższym szczeblu rozwoju wszystkie naturalne i społeczne cechy wielu bóstw zostają przeniesione na jednego wszechmocnego boga, który z kolei jest tylko refleksem abstrakcyjnego człowieka. Tak powstał monoteizm, który był, historycznie biorąc, ostatnim wytworem późnogreckiej filozofii ludowej i znalazł swoje gotowe ucieleśnienie w żydowskim, czysto narodowym bogu Jahwe. W tej wygodnej, poręcznej, łatwo przystosowalnej postaci religia może istnieć dalej jako bezpośrednia, to znaczy emocjonalna, forma ustosunkowania się ludzi do panujących nad nimi obcych sił przyrody i sił społecznych, dopóki ludzie pozostają pod panowaniem takich sił. Otóż widzieliśmy niejednokrotnie, że w dzisiejszym, burżuazyjnym społeczeństwie panują nad ludźmi jak obca jakaś siła przez nich samych stworzone stosunki ekonomiczne, przez nich samych wytworzone środki produkcji. Istnieje więc nadal faktyczne podłoże dla refleksu o charakterze religijnym, a wraz z nim i sam refleks religijny. I chociaż ekonomia burżuazyjna otwiera drogę do pewnego zrozumienia związku przyczynowego, z którego wyrasta to obce panowanie, fakt ten nie zmienia postaci rzeczy. Ekonomia burżuazyjna nie może ani zapobiec kryzysom w ogóle, ani uchronić poszczególnych kapitalistów przed stratami, niewypłacalnymi długami i bankructwem, a poszczególnych robotników przed bezrobociem i nędzą. Wciąż jeszcze mówimy: Człowiek myśli, Pan Bóg (to znaczy obce panowanie kapitalistycznego sposobu produkcji) kryśli. Samo zrozumienie - nawet szersze i głębsze niż to, które daje burżuazyjna ekonomia - nie wystarcza do poddania sił społecznych władzy społeczeństwa. Do tego potrzebny jest przede wszystkim czyn społeczny. Kiedy ten czyn zostanie dokonany, kiedy społeczeństwo przez objęcie w posiadanie wszystkich środków produkcji i ich planowe zastosowanie wyzwoli siebie i wszystkich swoich członków z niewoli, w jakiej trzymają ich obecnie te środki produkcji przez nich samych wytworzone, ale przeciwstawiające się im jako przemożna obca siła, z chwilą więc, gdy człowiek już nie tylko będzie "myślił", ale i "kryślił", dopiero wtedy zniknie ostatnia obca siła, która się jeszcze dziś odzwierciedla w religii, a tym samym zniknie też religijne odzwierciedlenie, jako że wówczas nie będzie już nic do odzwierciedlania. Natomiast pan Dühring nie może czekać, aż religia umrze taką śmiercią naturalną. Postępuje bardziej fundamentalnie. Przebismarczył Bismarcka, dekretuje obostrzone ustawy majowe 160 nie tylko przeciw katolicyzmowi, ale przeciwko wszelkiej religii w ogóle; szczuje swoich żandarmów przyszłości przeciw religii, pomagając jej zdobyć palmę męczeństwa i przedłużając jej żywot. Gdzie tylko spojrzeć - specyficznie pruski socjalizm.”

Fryderyk Engels (1820–1895) niemiecki filozof i rewolucjonista

Anty-Dühring (1878)

O śmierci , O Bogu , O ludziach , O religii

„Formuły, które na pierwszy rzut oka zdradzają, że właściwe są takiej formacji społecznej, w której jeszcze proces produkcji rządzi ludźmi, a nie człowiek procesem produkcji, wydaję się jej burżuazyjnej świadomości koniecznością równie naturalną i oczywistą jak sama praca produkcyjna. Dlatego też burżuazyjna ekonomia polityczna traktuje przedburżuazyjne formy społecznego organizmu produkcyjnego mniej więcej tak samo jak Ojcowie Kościoła traktują religie przedchrześcijańskie.”

Karol Marks książka Kapitał

Kapitał (1867)
Źródło: tom I, rozdz. I, 4

O religii

„Dziś i ekonomia i polityka są krótkowzroczne i nastawione szybkie cele. Firmy chcą osiągać wyniki w ciągu kilku lat. Każdy chce zdobyć pieniądze tak szybko, jak to możliwe. A żeby mieć stabilne społeczeństwo trzeba bardziej wybiegać w przyszłość.”

Karol XVI Gustaw (1946) król Szwecji

Źródło: Jak być królem Szwecji, wyborcza.pl, 4 maja 2011 http://wyborcza.pl/1,76842,9534279,Jak_byc_krolem_Szwecji.html#ixzz1LOVwVxy3

O pieniądzach , O przyszłości

„Ekonomia. To nauka, która omawia rzeczy doskonale nam znane językiem, którego nie jesteśmy w stanie zrozumieć.”

Dick Armey (1940) amerykański ekonomista i polityk

O nauce

„Od wielu lat tłumaczę, że piłka nożna jest ekonomią. Jeżeli w Polsce nie ma systemu szkolenia i napływu młodych dobrych piłkarzy, a jeśli są, to nie są do wzięcia przez polskie kluby, to trzeba sprowadzać coraz lepszych zawodników. Wystarczy popatrzeć, kto gra w APOEL-u: Brazylijczycy, Portugalczycy. Są to zawodnicy wysokiej klasy i podejrzewam, że mają wyższe kontrakty niż piłkarze Wisły.”

Bogdan Basałaj (1961)

Źródło: Bogdan Basałaj: dzisiaj ryczcie, jutro grajcie, onet.pl, 24 sierpnia 2011 http://sport.onet.pl/pilka-nozna/liga-mistrzow/bogdan-basalaj-dzisiaj-ryczcie-jutro-grajcie,1,4828713,wiadomosc.html

O grach , O sporcie , O piłce nożnej

„Rozwój alternatywny bardziej koncentruje się na osobach i ich otoczeniu niż na produkcji i zyskach. Zamiast podejmować kwestię wzrostu gospodarczego z perspektywy przedsiębiorstwa, co jest podstawą ekonomii neoklasycznej, rozwój alternatywny odwołujący się do przestrzeni życiowej społeczeństwa obywatelskiego orientuje się przede wszystkim na poprawę warunków życia mieszkańców.”

John Friedmann (1926–2017)

Źródło: Artur Domosławski, Nowe wspaniałe miasto, „Gazeta Wyborcza”, 28–29 maja 2011.

„Do czego służy ta księga, księga losu, choćby biblia ekonomii?
Czy wystarczy podłożyć ją pod nóżkę szafy ze słoikami weka,
w chłodzie spiżarni? Albo ta notatka na marginesie gazety.
Czy jedynie na skręta, na strugę popiołu, na obłok dymu?”

Jerzy Plutowicz (1947)

Źródło: Pragnienie

O losie

„Aktorstwo od zawsze mnie fascynowało. Inspirował mnie świat wokół i chciałam się artystycznie rozwijać. To było moje skryte, pielęgnowane od dzieciństwa marzenie. Marzeniem moich rodziców był mój dyplom z ekonomii. Chcieli, żebym przejęła rodzinny biznes w Nysie Kłodzkiej. Mimo przeróżnych tarć, wygrali i poszłam na studia do Warszawy. Skończyłam je z tytułem magistra, ale nie czułam się spełniona. Nie robiłam tego, co kochałam, więc zdecydowałam się wyjechać. Jeśli chcemy spełniać marzenia, w pewnym momencie musimy wybrać między wygodą życia, do której przywykliśmy, a ryzykiem, które niesie to, co nieznane.”

Katarzyna Wołejnio (1973)

Źródło: Anna Bielak, Miała być matką, została niewolnicą Conana... Katarzyna Wołejnio specjalnie dla Stopklatki, stopklatka.pl, 20 lipca 2011 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=78983

O świecie , O marzeniach , O matce , O biznesie

„W naszym programie dominuje przede wszystkim sprawa ekonomii polskiej, a więc bezrobocie, bezdomność czyli te wszystkie rzeczy, które tak bardzo boleśnie Polaków dotykają. Natomiast istotnie sprawą ważną dla bezpieczeństwa państwa, dla jego harmonijnego działania jest niezbędne wyjaśnienie do końca kto w Polsce służy rzeczywiście interesowi polskiemu, a kto ten interes zwalcza czy szkodzi. I niewątpliwie osoby, które były w okresie minionym współpracownikami służb bezpieczeństwa mogą być zagrożeniem dla państwa, ponieważ te osoby były, są lub będą poddawane różnym naciskom, szantażom grup, ktore są zainteresowane właśnie tym, by Polskę destabilizować.”

Gabriel Janowski (1947) polityk polski

o programie Ruchu Patriotycznego.
Źródło: Gabriel Janowski: w programie RP dominuje ekonomia, wp.pl, 14 września 2005 http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Gabriel-Janowski-w-programie-RP-dominuje-ekonomia,wid,7917283,wiadomosc.html

„Teoria asymetrii informacji [za którą Stiglitz dostał nagrodę Nobla] burzy neoliberalną utopię doskonałości rynku, wolnej konkurencji. Rozwiewa złudzenie, że bez ingerencji państwa mielibyśmy równowagę popytu i podaży, pełne zatrudnienie, pełne wykorzystanie aparatu produkcyjnego. Ten idylliczny obraz można podtrzymywać tylko wtedy, gdy się uważa, że – trochę tylko upraszczając – gospodarka jest domem aukcyjnym, w którym wszyscy gracze posiadają pełną informację, że informacja nic lub bardzo niewiele kosztuje, zaś reklama informuje, a nie kreuje potrzeby, ogłupia i zniewala. Nieprzypadkowo sformułowanie teorii asymetrii informacji zbiegło się w czasie z powstaniem teorii kosztów transakcyjnych. Obie te teorie sprowadzają na ziemię liberalną utopię, pokazując, że ekonomia wolnego rynku zajmuje się w gruncie rzeczy nieważnymi sprawami.”

Tadeusz Kowalik (1926–2012)

Źródło: rozmowa Sławomira Sierakowskiego, Kowalik: Od Stiglitza do Keynesa (wywiad z 2005) http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/gospodarka/20140730/kowalik-od-stiglitza-do-keynesa, krytykapolityczna.pl, 30 lipca 2014.

O domu , O czasie , Obraz

„Kiedy zaczęła się arabska wiosna, napisałem artykuł dla łotewskiej prasy. Sens był taki: „ok., to dobrze, że jest demokracja. Ale co się stanie, po tym, jak ludzie będą wybierać demokratycznie?”. Kiedy dowiedziałem się, że zaczynają powstawać radykalnie islamskie grupy, napisałem kolejny artykuł. Że nie mamy już „arabskiej wiosny”, tylko „arabską jesień”. Będzie zatem gorzej. A co mamy w Syrii: tysiące zabitych, inwalidów, miliony uchodźców. To już nie jest walka o demokrację, a o coś innego. 40% mieszkańców Libanu to uchodźcy z Syrii. Mamy katastrofę służby zdrowia. Katastrofę systemu edukacji i bezpieczeństwa. Kiedy połowę ludności stanowią uchodźcy, rząd musi zapewnić lekarstwa, oświatę, bezpieczeństwo. Ekonomia Libanu się zapada. Mamy parędziesiąt procent bezrobotnych, bo Syryjczycy pracują za najniższe stawki. Jedni popierają opozycję, drudzy reżim w Damaszku. Mamy nawet grupy terrorystyczne. Tak więc dla Libanu nastał czas straszny, nawet gorszy niż wcześniejsza wojna domowa. Bo wtedy wiedziałeś, o co chodzi. Gdzie jest wróg. A teraz terrorystą może być twój sąsiad.”

Hosams Abu Meri (1974)

o współczesnej sytuacji krajów arabskich.

O wojnie , O ludziach , O smutku , O demokracji

„Odkryłem, że wbrew pozorom ekonomia jest daleka od nauk ścisłych, ponieważ otwiera się szeroko w kierunku fantazji i kreatywności, podobnie jak sztuka.”

Mario Vargas Llosa książka Jak ryba w wodzie. Wspomnienia

Jak ryba w wodzie

O sztuce , O fantazji , O nauce

„Internet jest platformą ponadnarodową, co wymusza ujednolicanie rozwiązań prawnych, ale ACTA czy SOPA całkowicie odwracają dotychczasowy kierunek zmian i podważają przewidywalność technologii informatycznych jako narzędzi we własnym biznesie. To niweczy program gospodarki opartej na wiedzy i związanej z nią nowej ekonomii.”

Amelia Andersdotter (1987)

Źródło: rozmowa Jakuba Szafrańskiego, ACTA jest sprzeczna z interesem ekonomicznym Europy, krytykapolityczna.pl, 10 lutego 2012 http://www.krytykapolityczna.pl/Serwispiracki/AndersdotterACTAjestsprzecznazinteresemekonomicznymEuropy/menuid-289.html

O wiedzę

„W czasach Brzozowskiego w automatyczny postęp, niezależność mechanizmów ekonomicznych wierzyli marksiści. W naszych, od „końca historii” Fukuyamy, wierzą kapitaliści i zatrudniana przez nich armia ideologów w mediach, na uniwersytetach, w instytutach badawczych i wszędzie tam, gdzie najprymitywniejsze instynkty chciwości, egoizmu i zawiści przekłada się na pochwałę przedsiębiorczości, zaradności, innowacyjności itd. Gdzie wtłacza się do głów przekonanie o ścisłej naukowości ekonomii, jej nieuchronnych prawach, uzasadniających taki, a nie inny bieg rzeczywistości.”

Sławomir Sierakowski (1979) socjolog i publicysta polski

Źródło: Powrót zbawionego heretyka, wstęp w: Stanisław Brzozowski, Płomienie, Warszawa 2007.

O historii , O rzeczywostości , O egoiźmie

„(…) nie podoba mi się polska szkoła.(…) Szkoła uczy kilku przedmiotów bardzo szczegółowo, a jednocześnie pomija wiele ciekawych dziedzin, choćby filozofię, psychologię, medycynę, ekonomię, nie mówiąc już o bardziej praktycznych przedmiotach, na czele z przedsiębiorczością.”

Łukasz Foltyn (1974) informatyk polski

Źródło: Lubię być Polakiem, „Zwierciadło”, 8/1942, sierpień 2008, s. 47

O szkole

„Zgodnie z prawami ekonomii burżuazyjnej większa część produktu należy nie do robotników, którzy go wytworzyli. A gdy powiadamy: to niesprawiedliwe, tego być nie powinno – ekonomii ta sprawa zgoła nie dotyczy. My powiadamy tylko, że ten fakt ekonomiczny sprzeciwia się naszemu poczuciu moralnemu.”

Fryderyk Engels (1820–1895) niemiecki filozof i rewolucjonista

Źródło: Przedmowa do pierwszego wydania niemieckiego pracy Nędza filozofii, Karola Marksa.

„Chociaż sport ma z istoty swej charakter zawistnej rywalizacji lub podboju, zakłada się, że pośrednio i dzięki skomplikowanemu łańcuchowi mechanizmów sprzyja on wyrabianiu usposobienia, które skłania do współpracy. Na ogół próbuje się to wykazać empirycznie lub raczej zakłada się, że są to uogólnienia oparte na podstawach empirycznych widocznych dla każdego, kto chce się tym zająć. W przeprowadzaniu dowodu tej tezy pedantyczne wnioskowanie przyczynowo-skutkowe jest zręcznie pomijane – apologeta ogranicza się do wykazywania, że sport wyrabia wspomniane wyżej „męskie cechy”. Ponieważ jednak właśnie wartość tych „męskich cech” wymaga uzasadnienia (ze stanowiska ekonomii), łańcuch dowodowy kończy się tam, gdzie powinien się zaczynać.”

Thorstein Veblen (1857–1929) ekonomista i socjolog amerykański

Teoria klasy próżniaczej (1899)

O charakterze , O sporcie , O współpracy

„Nie na co dzień jakaś afera Dreyfusa umożliwia ci przywołanie prawdy przeciwko fałszowi. Jeśli intelektualiści chcą się codziennie dzielić swoimi opiniami, to jest im potrzebna znajomość ekonomii, dyplomacji, polityki i tak dalej. Bez względu na to, czy mowa o deflacji i inflacji, o sojuszu z Rosją czy o entente cordiale, o porozumieniu zbiorowym czy poziomie płac – chodzi nie tyle o sprawiedliwość, ile raczej o skuteczność.”

Raymond Aron (1905–1983) francuski filozof, socjolog, teoretyk polityki i publicysta polityczny

Źródło: Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności…, op. cit., s. 206.

O sprawiedliwości

„Właśnie ta zakończona forma świata towarów, forma pieniężna, zamiast ujawniać, zarzuca rzeczową zasłonę na społeczny charakter prac prywatnych. (…) Kategorie burżuazyjnej ekonomii politycznej są takimi właśnie formami. Są to formy myśli mające społeczny, a więc obiektywny walor dla stosunków produkcji tego historycznie określonego społecznego sposobu produkcji, jakim jest produkcja towarowa. Cały mistycyzm świata towarów, cała ta mgła tajemniczości i czarów otaczająca produkty pracy w produkcji towarowej pierzchnie więc od razu, gdy przejdziemy do innych form produkcji.”

Karol Marks książka Kapitał

Kapitał (1867)
Źródło: tom I, rozdz. I, 4

O myślach , O charakterze , O myśleniu

„Nasze działanie w codziennym życiu jest w ogromnym stopniu regulowane przez to, co w psychoanalizie nazywa się fetyszystycznym wyparciem: „Je sais, mais quand meme”, czyli: „Wiem, ale mimo wszystko”. Jesteśmy w stanie wyobrazić sobie katastrofalne konsekwencje własnego postępowania, ale mimo to zakładamy, że sprawy jakoś się ułożą. Jest absolutnie kluczową sprawą, aby zanalizować ten fenomen w dzisiejszej ekonomii.”

Slavoj Žižek (1949) słoweński socjolog, filozof, psychoanalityk i krytyk kulturalny

Źródło: wywiad w „Newsweeku”, 5 stycznia 2010 http://www.newsweek.pl/magazyn/artykuly/Europa/zizek-dla-newsweeka--dlaczego-kapitalizm-zawsze-zwycieza,51206,6

„W naszym kraju istniały dwie ekonomie stworzone przez cudzoziemców: północnoamerykańska i niemiecka. Niemcy opanowali doskonałe ziemie i uprawiali kawę, trzcinę cukrową, a także hodowali bydło, traktując chłopów gwatemalskich nawet nie jak swoich poddanych, ale jak niewolników. Majątki niemieckie, sięgające tysięcy hektarów, oraz ich wspaniałe pałace powstawały z potu Indian i kosztem wsi: ciągnęli stąd większe zyski niż z jakiejkolwiek innej kolonii. Hamburg zamienił się w wielki rynek naszej kawy. Gwatemala stała się półkolonią niemiecką. Nasz rynek został w wielu dziedzinach opanowany przez Stahla, Nottebohma, Sappera, Dieseldorffa, Gerlaha itd.”

Luis Cardoza y Aragón (1901–1992)

Źródło: Ryszard Kapuściński, Chrystus..., op. cit., s. 96.

O kawie

„Wojna to krew, krew to ekonomia!”

O.S.T.R. (1980) raper polski

Album DoReMiFaSoFa
Źródło: Affairz

O wojnie

„Kluczem do zrozumienia ekonomii jest założenie, iż zawsze są niezamierzone konsekwencje.”

George Friedman (1949)

Następne 100 lat. Prognoza na XXI wiek
Źródło: s. 27

O zrozumieniu

„Porozumienie w teorii społecznej i ekonomii zawsze wydaje się nieosiągalne.”

John Rawls (1921–2002)

Dziedzina polityczności i częściowy konsensus

„Jeśli jednak zależy nam na sensownej demokracji, nie możemy zgodzić się na to, żeby ekspertyzy powstawały w oderwaniu od ogółu społeczeństwa. Dopóki obywatele nie będą mieli choćby podstawowej wiedzy z zakresu teorii ekonomii, dopóty decyzje podejmowane przez ekspertów będą niewłaściwe. Członkowie społeczeństwa mają wręcz obowiązek zdobywania wiedzy z zakresu ekonomii – przynajmniej w takim stopniu, który pozwoliłby im podejmować światłe decyzje.”

Ha-Joon Chang (1963)

Źródło: rozmowa Joela Sussa, Ha-Joon Chang: Wszyscy powinniśmy wiedzieć coś o ekonomii, przeł. Dawid Krawczyk, krytykapolityczna.pl, 28 sierpnia 2014 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/gospodarka/20140828/ha-joon-chang-wszyscy-powinnismy-wiedziec-cos-o-ekonomii

O demokracji , O wiedzę , O decyzjach

„Tyle napisano, że przyjaźń to taki dar, który się nie przekłada na żadną wymianę. Według filozofów to wcale nie jest tak, że ty mi coś dasz, ja ci coś dam, dobrze nam razem idzie, więc jesteśmy przyjaciółkami. Przeciwnie. Przyjaźń dopiero zaczyna się tam, gdzie kończy się „ekonomia wymiany”, a zaczynają rzeczy niepoliczalne.”

Kazimiera Szczuka (1966) polska historyczka literatury

Źródło: „Viva!” nr 10 (269), 17 maja 2007

O przyjaźni

„Afryka to nie 50 państw, to jedna nacja, jeden naród, jedna kultura, jedna ekonomia i żadnych granic…”

Muammar al-Kaddafi (1942–2011) libijski pułkownik, polityk i ideolog

Źródło: Wielka Dżamahirija - nowy wizerunek, arabia.pl, 31 sierpnia 2003 http://www.arabia.pl/content/view/268897/50/

„Jakie to smutne widzieć ojca z pieniędzmi, ale bez radości. Człowiek studiuje ekonomię, lecz nigdy nie studiuje szczęścia.”

Jim Rohn (1930–2009)

„Oblicze świata nosi ślady rewolucji, spustoszyły je pożary i konflikty interesów. Od dawna już nie znamy jedności panowania, zobowiązanego wobec tego, co najwyższe – nie znamy miecza władzy i sprawiedliwości, który jako jedyny gwarantuje pokój wioskom, świetność pałacom, zgodę narodom. A przecież tęsknota za tym żywa jest wszędzie, w marzeniach kosmopolitów, w teorii nadczłowieka, w wierze w czarodziejską moc ekonomii, wreszcie w śmierci, w którą żołnierz rzuca się na polu bitwy.”

Ernst Jünger (1895–1998) pisarz niemiecki

Robotnik

O śmierci , O pokoju , O wierze , O sprawiedliwości

„Głupi byliśmy. W latach 80. zaraziliśmy się ideologią neoliberalizmu, rzeczywiście sporo się tutaj zasłużyłem, namawiałem do tego Tuska, Bieleckiego, całe to gdańskie towarzystwo. Pisma Hayeka im pracowicie podtykałem. Mieliśmy podobne poglądy z Balcerowiczem, dzisiaj się rozjechaliśmy. Wygasł we mnie ten zapał dość szybko. Zorientowałem się, że w liberalizmie zaczyna dominować składnik indywidualizmu, który po kolei wypiera inne ważne wartości i zabija wspólnotę. To zresztą łatwo wyjaśnić. Indywidualizm ma bardzo mocne wsparcie ze strony sił wolnego rynku, który na indywidualistycznym modelu życia zbija pieniądze. Natomiast wartości społeczne i obywatelskie, solidarność, współdziałanie nie mają takiego dopalacza. One są nieefektywne z punktu widzenia ekonomii. Zapanowało złudzenie, że każdy człowiek może żyć osobno, w ramach swojej osobistej wolności gdzieś tam pracować, zarabiać możliwie jak najwięcej, używać życia jak najwięcej, a ktoś tam będzie nami rządził. Można się zająć własnymi przyjemnościami, a nie zawracać sobie głowy sprawami tego świata.”

Marcin Król (1944) polski filozof i historyk idei

Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 8 lutego 2014

O pieniądzach , O przyjemności , O wsparciu , O wolności

„Polityczność można zrozumieć tylko przez antagonizm, przez odniesienie się go do realnej możliwości i jednoczenia się ludzi według różnicy między przyjacielem i wrogiem, niezależnie od tego, jak oceniać będziemy polityczność z punktu widzenia religii, moralności, norm estetycznych czy ekonomii.”

Carl Schmitt (1888–1985)

Źródło: Pojęcie polityczności, w: Teologia polityczna i inne pisma, tłum. M. Cichocki, wyd. Znak, Kraków 2000, s. 206, 207.

O ludziach , O religii

„Sądzę, że na świecie istnieje jedna, tylko jedna historia – ta która napawa nas lękiem i natchnieniem, tak że żyjemy jakby w pewnym seryjnym filmie nieustających myśli i roztrząsań. Ludzie w swym życiu, w rozumowaniu, w pożądaniach i ambicjach, w swym skąpstwie i okrucieństwie, a także w dobroci i wspaniałomyślności – są uwikłani w matnię dobra i zła. Myślę, że to jest jedyna nasza historia i że rozgrywa się ona na wszystkich poziomach uczuć i inteligencji. Cnota i występek były wątkiem i osnową naszej najpierwszej świadomości i pozostaną tkaniną ostatniej, i to na przekór wszelkim przemianom, jakie możemy narzucić polom, rzekom i górom, ekonomii i obyczajom. Nie ma innej historii. Człowiekowi, który strząśnie już z siebie pył i śmierć życia, pozostaną tylko twarde, jasne pytania: czy to życie było dobre, czy złe? Czy postępowałem dobrze, czy źle?”

John Steinbeck książka Na wschód od Edenu

Na wschód od Edenu

O życiu , O śmierci , O ludziach , O emocjach

„W debacie publicznej zdrowy rozsądek był werbalnie miażdżony przez naukowy autorytet ekonomii i magię hermetycznego języka ekonomistów.(…) Problem polega na tym, że ekonomiści kształtujący doktrynę i dominujący w publicznej debacie mają interesy związane z wizjami, które głoszą. To im utrudnia dostosowanie poglądów do rzeczywistości.”

Francis Fukuyama (1952)

o tym, dlaczego tak wielu ekonomistów amerykańskich zignorowało oznaki nadchodzącego kryzysu.
Źródło: wyborcza.pl, 29 stycznia 2011 http://wyborcza.pl/1,97863,9021982,Bielecki__Madry_Polak_po_reformie.html?as=2&startsz=x#ixzz1CWKXXZ6U

O problemach , O rzeczywostości

„Stare pytanie społeczeństwa przemysłowego – w istocie kamień węgielny klasycznej ekonomii politycznej – „czym jest wartość?” nie znajduje definitywnej odpowiedzi w globalnym społeczeństwie sieci. Wartością jest wszystko to, co jest przetwarzane w każdej z dominujących sieci w każdym momencie i w każdym skrawku przestrzeni zgodnie z hierarchią zaprogramowaną w sieci przez oddziałujących na sieć aktorów.”

Manuel Castells (1942) socjolog hiszpański

Źródło: Communication Power, Oxford 2009.

Pytanie

„Moją obawę budzi to, że jedno i drugie [rynek i inżynieria genetyczna] twierdzi, że jest w stanie zastąpić refleksję na temat moralności. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z ekonomią, która udaje, że jest nauką ścisłą i neutralną pod względem etycznym. To nieprawda. W drugim – inżynierii genetycznej – chodzi o niebezpieczne założenie, że technologia może definiować swoje cele w oderwaniu od jakiejkolwiek refleksji moralnej na zasadzie „co jest możliwe, jest dobre”. W tym sensie ekonomia i inżynieria genetyczna są do sobie podobne, usuwają pytania moralne ze sfer kluczowych dla funkcjonowania naszych społeczeństw.”

Michael Sandel (1953)

Źródło: rozmowa Piotra Burasa i Magdy Tilszer, Nie daj się urynkowić, „Gazeta Wyborcza”, 5–6 lipca 2014.

O nauce , Sens , Pytanie

„Nie rozumiem ekonomii. Nie potrafię na przykład zrozumieć obiegu pieniądza. Ani tego, skąd ta cała radosna szczęśliwość wzrostu PKB. Po co komuś czwarty jacht albo piąty dom? Bo że ktoś chce mieć jacht, no to jeszcze jakoś zrozumiem. Ale kolejny? I na jakiej zasadzie nieustanne kupowanie ma napędzać gospodarkę? (…) Codziennie umiera 26 tysięcy ludzi z głodu. A jednocześnie żywności produkuje się coraz więcej, tylko po to, aby bogaci mogli więcej i więcej wyrzucać. Bogaci – czyli również my. System zjada własny ogon. Globalne koncerny puchną ponad miarę i zyskują nieprawdopodobną władzę.”

Janina Ochojska (1955) polska działaczka charytatywna

Źródło: rozmowa Grzegorza Sroczyńskiego, Janina Ochojska. Czy jesteś dobrym człowiekiem?, „Duży Format”, wyborcza.pl, 7 sierpnia 2014 http://wyborcza.pl/duzyformat/1,139945,16438335,Janina_Ochojska__Czy_jestes_dobrym_czlowiekiem_.html

O głodzie , O ludziach , O domu

„W tym kryzysie ekonomia jest najmniej ważna. To kryzys poczucia przyzwoitości.”

Leopoldo Abadía (1933) hiszpański ekonomista i pisarz

Źródło: „Forum”, 10 maja 2013.

„W czasach totalnego kryzysu, wojny, niepokoju społecznego, wszystko ma tendencję do powrotu prostych czy nawet prostackich porządków. Wygląda na to, że długi czas względnego spokoju po II wojnie światowej kończy się i być może pójdą w niepamięć te wszystkie społeczne zdobycze ostatnich pięćdziesięciu lat. Kobiety wrócą do darcia szarpi, zwierzęta znów staną się mięsem, tradycyjna rodzina stanie się jedyną wyobrażalną podstawową „komórką społeczną”, wyzysk jedyną wyobrażalną ekonomią, a przemoc jedyną wyobrażalną polityką. Boję się, że za kilka lat zdamy sobie sprawę, że żyliśmy w dobrych czasach, które bezpowrotnie minęły.”

Olga Tokarczuk (1962) polska pisarka

Źródło: rozmowa Tomasza Stawiszyńskiego, Tropem herezji, „Tygodnik Powszechny”, 19 października 2014.

O kobietach , O wojnie , O rodzinie , O czasie

„No nie. To jest tabloidyzacja ekonomii.”

Marek Belka (1952) polski ekonomista, polityk, premier rządu

o porównaniu Donalda Tuska do Edwarda Gierka przez ekonomistę Krzysztofa Rybińskiego.
Źródło: wyborcza.biz http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,8377136,50_mld_Gierka_to_bylo_100__PKB__Teraz_50_mld_to_10_.html 14 września 2010

O biznesie

„Nie jestem wśród tych którzy boją się narodu. Naród, nie bogacze, jest naszą ostoją nieprzerwanej wolności. Aby zachować narodową niezależność, nie wolno nam pozwolić aby nasi włodarze obciążyli nas wiecznym długiem. Musimy uczynić wybór między ekonomią i wolnością, czy obfitością i poddaństwem. Jeśli wpadniemy w takie długi, że będziemy musieli opodatkować nasze posiłki i napoje, nasze rzeczy pierwszej potrzeby, nasze wygody, naszą pracę i rozrywkę, nasze powołania i wiarę, tak jak to uczyniono ludziom w Anglii, wtedy nasi ludzie, tak jak oni będą musieli pracować szesnaście godzin z dwudziestu czterech i oddać zarobek z piętnastu tych godzin dla rządu na długi i codzienne wydatki; szesnasta zaś godzina będzie niewystarczająca aby zarobić na chleb i trzeba będzie żyć jak oni żyją, na owsiance i kartoflach, nie mieć czasu pomyśleć, nie mieć środków aby pociągnąć winnych do odpowiedzialności; ciesząc się gdy zdobędziemy utrzymanie wynajmując się do zakuwania łańcuchów na szyjach naszych nieszczęsnych współbraci. Nasi właściciele ziemscy, też jak tamci, zatrzymają w rzeczy samej tytuł i zarządzanie majątkiem niby ich, jednak w rzeczywistości utrzymywanym dzięki zaufaniu do skarbu, muszą jak tamci błąkać się po obcych krajach i zadowalać się nędzą, zapomnieniem, wygnaniem i chwałą narodu. Ten przykład daje nam zbawienną naukę, że prywatne fortuny są niszczone zarówno przez publiczną jak i prywatną rozrzutność. I to jest tendencja wszystkich rządów ludzkich. Odstępstwo w jednej zasadzie staje się precedensem w drugiej; a to drugie dla trzeciego i tak dalej, aż masy społeczne są zredukowane do bycia jedynie automatami w nędzy, odartymi z uczuć poza cierpieniem i grzechem. Tak zaczyna się bellum omnium in omnia (wojna wszystkich z wszystkimi), którą niektórzy filozofowie tego świata błędnie biorą za stan naturalny, zamiast za nadużycia człowieka. Koniem pociągowym tego strasznego zespołu jest dług publiczny. Opodatkowanie kroczy za nim i wprowadza nędzę i ucisk.”

Thomas Jefferson (1743–1826) 3. prezydent Stanów Zjednoczonych

Źródło: list do Samuela Kerchevala, 12 lipca 1816

O wojnie , O ludziach , O wierze , O zachowaniu

„Sztuka ekonomii polega na tym, by spoglądać nie tylko na bezpośrednie, ale i na odległe skutki danego działania czy programu; by śledzić nie tylko konsekwencje, jakie dany program ma dla jednej grupy, ale jakie przynosi wszystkim.”

Henry Hazlitt (1894–1993) dziennikarz i ekonomista amerykański

Źródło: Ekonomia w jednej lekcji

O sztuce , Odległy

„Ekonomia to nauka traktująca o zjawiskach, zachodzących pod wpływem świadomego dążenia społecznych układów, aby przy możliwie najmniejszych wysiłkach zachować lub wzmóc właściwą tym układom społeczną energię przez odpowiednie zużytkowanie własności i energii układów otoczenia.”

Zygmunt Heryng (1854–1931)

O zachowaniu , O wysiłku , O nauce

„Faktycznie mamy dziś do czynienia z trwaniem, a nawet rozwojem marksizmu-leninizmu z okresu PRL, cały czas dążącego do wykluczenia Boga i Kościoła rzymskokatolickiego z przestrzeni państwa, nauki, sztuki, moralności, polityki, ekonomii i oczywiście mediów. Tylko że obecnie ta ideologia stosowana jest w praktyce społecznej w znacznie trudniejszy do zdemaskowania sposób. Otóż ci, którzy prowadzą ten neomarksistowski marsz przez dzisiejszą Polskę, często publicznie deklarują, że są katolikami. To jest to novum. Komuniści zapewniali o czymś wręcz przeciwnym, czasem nie do końca szczerze, ale istota ideologii socjalistyczno-komunistycznej pozostaje niezmienna.”

Tadeusz Guz (1959) ksiądz katolicki, filozof, teolog

Źródło: Anty-Boska i antyludzka ideologia, naszdziennik.pl, 4 lutego 2012 http://naszdziennik.pl/index.php?dat=20120204&typ=my&id=my09.txt

O Bogu , O nauce , O czasie

„Ekonomia Izraela rozkwita. Izraelscy biznesmeni inwestują wokół całego świata. Izrael osiągnął bezprecedensowy sukces ekonomiczny. Dziś osiągnęliśmy gospodarczą niezależność, i wykupujemy Manhattan, Węgry, Rumunię, Polskę. I jak ja to widzę, nie mamy żadnych problemów.”

Szimon Peres (1923–2016) izraelski polityk, noblista w dziedzinie pokoju

10 października 2007 na forum ekonomicznym w Tel Awiwie.
Źródło: mathaba.net.news http://mathaba.net/news/?x=570735

O sukcesie

„Żaden kraj na świecie nie będzie przyjmował od innych krajów rozkazów, gdzie może budować, a gdzie nie może. Będziemy budować w całym kraju, to jest dobre dla ekonomii i dla syjonizmu…”

Uri Ariel (1952)

o nowych osiedlach powstających na terytoriach okupowanych.
Źródło: Mariusz Zawadzki, Syzyfowe prace Kerry’ego, „Gazeta Wyborcza”, 13 sierpnia 2013.

„(…) postępy techniczne, nie mają żadnej wartości dla naszej ekonomii szczęścia.”

Zygmunt Freud (1856–1939) austriacki neurolog i psychiatra

Kultura jako źródło cierpień (1930)

„Wojny nie przyniosły takich zniszczeń narodom, jak błędne poglądy na ekonomię.”

Henry Thomas Buckle (1821–1862)

Źródło: Historja cywilizacji w Anglji, tłum. W. Zawadzki, t. 1, Lwów 1864.

O wojnie

„Demokratyczne społeczeństwa natomiast funkcjonują na zasadzie pieczątki – odbijają znak poparcia pod cudzymi decyzjami. Przez to ludzie nie wiedzą, co dzieje się w ekonomii i – nierzadko – nawet nie chcą się tego dowiedzieć.(…) Przecież ludzie, którzy wygłaszają bardzo zdecydowane opinie na temat polityki międzynarodowej czy zmiany klimatycznej, nie bazują na jakiejś wyrafinowanej, eksperckiej wiedzy. Wszystko, o co proszę, to traktowanie ekonomii na tych samych zasadach.”

Ha-Joon Chang (1963)

Źródło: rozmowa Joela Sussa, Ha-Joon Chang: Wszyscy powinniśmy wiedzieć coś o ekonomii, przeł. Dawid Krawczyk, krytykapolityczna.pl, 28 sierpnia 2014 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/gospodarka/20140828/ha-joon-chang-wszyscy-powinnismy-wiedziec-cos-o-ekonomii

O ludziach , O wiedzę , O decyzjach

„Ekonomia to nauka myślenia w kategoriach modeli połączona ze sztuką wyboru modeli odpowiadających współczesnemu światu (…) Dobrzy ekonomiści zdarzają się nieczęsto, gdyż dar posługiwania się „czujną obserwacją” do wyboru dobrych modeli (…) wydaje się niezwykle rzadki.”

John Maynard Keynes (1883–1946) angielski ekonomista

w liście do Roya Harroda z 4 lipca 1938.
Źródło: The General Theory and After, part 2, w: The Collected Writings of John Maynard Keynes, t. 14, Palgrave Macmillan, Londyn 1973.

O świecie , O myślach , O nauce , O myśleniu

„Osobliwym zadaniem ekonomii jest pokazanie ludziom jak mało w istocie wiedzą o tym, co w ich mniemaniu da się zaprojektować.”

Friedrich August von Hayek (1899–1992) ekonomista austriacki, noblista

Zgubna pycha rozumu. o błędach socjalizmu

„Broadway to ciężka praca. Bądź najlepszy, jedz, stań w szranki na castingu, zagraj, zaśpiewaj, zatańcz. Tam nie ma zmiłuj się. Tam nie ma układów. Tam rządzi ekonomia.”

Jerzy Jeszke (1958) polski aktor musicalowy

Źródło: Jerzy Jeszke w Radio Gdańsk, radiogdansk.pl, 24 czerwca 2012 http://www.radiogdansk.pl/plastelina/podcast_player/index.php?podcast=http%3A%2F%2Fradiogdansk.pl%2Fimages%2Fstories%2Faudio%2Fkasz%2Fmagazyn_kaszubski_24062012.mp3

„Jest dwóch Stiglitzów. Jeden to wybitny matematyczny ekonomista, który za wkład w teorię ekonomii zasłużenie dostał Nagrodę Nobla, i drugi – publicysta, którego twierdzenia nie bardzo różnią się od tez Leppera i nie są związane z jego wkładem do teorii ekonomii. Jest on bardziej szkodliwy, gdyż jego poglądy są brane na poważnie, ze względu na Nagrodę Nobla.”

Leszek Balcerowicz (1947) polski polityk i ekonomista

Źródło: wyborcza.biz, 9 maja 2010 http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,7861687,Leszek_Balcerowicz__Europa_potrzebuje_Adama_Smitha.html

O biznesie

„Na wolnym rynku każdy zarabia według miary własnej skuteczności w spełnianiu życzeń konsumentów. W ekonomii państwowej redystrybucji każdy zarabia proporcjonalnie do własnych możliwości ograbiania producentów.”

Murray Rothbard (1926–1995) ekonomista amerykański

„Jeżeli wieczne lampki na wszystkich katolickich ołtarzach zasilane będą prądem z tej samej elektrowni co wszystkie teatry i knajpki w mieście, wówczas również katolicyzm stanie się względnie zrozumiałym i normalnym elementem świata podporządkowanego ekonomii.”

Carl Schmitt (1888–1985)

Źródło: Rzymski katolicyzm i polityczna forma, w: Teologia polityczna i inne pisma, tłum. M. Cichocki, wyd. Aletheia, Warszawa 2012, s. 117.

„Najbardziej skrajne zalecenia obezwładniają się, znoszą się wzajemnie, zmieniając się natychmiast w tzw. kulturę. Techniczny aparat produkujący mowę, mówioną, pisaną i obrazkową, przechwytuje i przyswaja na swój użytek każdy bunt, również bunt przeciwko niemu. (…) Człowiek jako przedmiot ekonomii zachowuje się tak a nie inaczej nie dlatego, że w głowie jego powstają filozoficzne uogólnienia, ale dlatego że musi zaspokoić swoje potrzeby, natomiast zaspokoić je może, tylko podporządkowując się prawom niezależnym od jego woli. (…) Środki masowego przekazu, tj. język, są napędem ekonomii, wytwarzając ciągle nowe potrzeby przy pomocy reklamy.”

Czesław Miłosz książka Widzenia nad Zatoką San Francisco

o kapitalizmie amerykańskim.
Źródło: Widzenia nad Zatoką San Francisco, Instytut Literacki, Paryż 1969.

O pomocy

„To, czego potrzebuje strefa euro i cała UE, to jak najwięcej klasycznej ekonomii, nie Keynesa, ale Adama Smitha.”

Leszek Balcerowicz (1947) polski polityk i ekonomista

Źródło: wyborcza.biz, 9 maja 2010 http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,7861687,Leszek_Balcerowicz__Europa_potrzebuje_Adama_Smitha.html

O biznesie

„„Efektywna polityka” to polityka władzy niepolitycznej. Należy w tym miejscu przypomnieć schemat Kremla po Gorbaczowie, czyli rządy Jelcyn-Gajdar. Tu pierwszy raz dała o sobie znać idea władzy bez polityki. Gajdar (rosyjski odpowiednik Balcerowicza) wyjaśniał swoje zadanie następująco: reformy to „ekonomia” i on się nimi zajmie, a „polityką” zajmie się prezydent.”

Gleb Pawłowski (1951)

Źródło: rozmowa Tatiany Żurżenko i Iwana Krastewa, Anatomia bezalternatywności, przeł. Róża Maj, „Krytyka Polityczna”, Nr 27–28/2011.

„To nie ekonomia decyduje o przyszłości ale rodzina. Rodzina, która zaczyna się od małżeństwa, a nie od wolnych związków.”

Marek Jędraszewski (1949) polski biskup katolicki

Źródło: XVII Pielgrzymka Rodzin Archidiecezji Łódzkiej http://archidiecezja.lodz.pl/new/?news_id=1a7214638415af92d0e9d85352a09ef1, archidiecezja.lodz.pl, 14 października 2012

O małżeństwie , O rodzinie , O przyszłości

„W nowej ewangelizacji Afryki świeccy mają do odegrania niezwykle ważną i niezastąpioną rolę: wystarczy wspomnieć o misji licznych świeckich katechistów, którzy są wielkim oparciem dla wspólnot chrześcijańskich na tym kontynencie. Pilnym zadaniem świeckich jest podjąć własną część odpowiedzialności za życie i misję wspólnot parafialnych i diecezjalnych. Wiemy jednak, iż głównym zadaniem świeckich katolików – dzięki świeckiemu charakterowi ich powołania – jest nieść Ewangelię w świat, w dziedzinę ekonomii, kultury, życia publicznego i polityki. Nie mogą więc zamykać się w wąskim kręgu problemów wyłącznie wewnątrzkościelnych.”

Stanisław Ryłko (1945) polski duchowny katolicki, kardynał

Źródło: S. Leszczyński, Kongres Katolików Świeckich Afryki w Jaunde http://pl.radiovaticana.va/storico/2012/09/04/kongres_katolik%C3%B3w_%C5%9Bwieckich_afryki_w_jaunde_%E2%80%93_wywiad_z_kard/pol-618290, pl.radiovaticana.va, 4 września 2012

O życiu , O świecie , O charakterze

„To jest polityka upokarzania. To nie ma nic wspólnego z ekonomią. I nie ma nic wspólnego z wyprowadzeniem Grecji z kryzysu. To nowy Traktat Wersalski i premier Tsipras o tym wie. Wie, że zostanie przeklęty, jeśli go przeforsuje. I wie, że zostanie przeklęty, jeśli tego nie zrobi.”

Janis Warufakis (1961)

o porozumieniu w sprawie pakietu oszczędnościowego zawartym przez premiera Tsiprasa w Brukseli 13 lipca 2015.
Źródło: Warufakis: Tsipras będzie wyklęty, strajk.eu, 14 lipca 2015 http://strajk.eu/warufakis-tsipras-bedzie-wyklety/

„To zabawne, Sandii, jak czasem wydajesz mi się nierzeczywista. Fox powiedział kiedyś, że jesteś ektoplazmą, duchem przywoływanym przez ekstrema ekonomii. Upiorem nowego wieku, materializującym się w tysiącach łóżek świata Hyattów, świata Hiltonów.”

William Gibson (1948) pisarz amerykański

Źródło: Hotel New Rose

O czasie , O wieku