Cytaty na temat mundur (88 cytatów) | Cytaty sławnych ludzi

„Lecz gdyby kazały wyroki ponure
Na ziemi się meldować, by raz drugi żyć,
Chciałbym starą wraz z mundurem wdziać na siebie skórę,
Po dawnemu wojować, kochać się i… pić.”

Bolesław Wieniawa-Długoszowski (1881–1942) polski generał i dyplomata

O piciu , Kochać się

„Mundur […] powinniśmy wyżej cenić aniżeli złoto i brylanty bogacza, ponieważ żołnierz oddaje za Ojczyznę, to co najcenniejsze czyli swoją krew i swoje życie.”

Józef Panaś (1887–1940) polski ksiądz

cytat z „Katechizmu Obywatelskiego” Józefa Panasia z 1925 r.
Źródło: A. Kołodziejczyk, Katechizm obywatelski. Na Drogach Ruchu Ludowego, t. II, Warszawa 2003, s. 55.

O życiu , O ojczyźnie

„Zrozumiałem naraz, że Kartezjusz wypowiadał wprawdzie niezmiernie mądre myśli, nie one jednak decydują o życiu duchowym milionów ludzi. Wychowany na ideach XIX wieku wyolbrzymiałem rolę filozofów i pisarzy; to co – jak mi się zdawało – weszło społeczeństwu w krew, było tylko szatą zewnętrzną. Marynarki zamienono na mundury, humanitaryzm na krwiożerczość, wątpliwości kartezjuszowskie na dobrowolne wyrzeczenie się jakiejkolwiek pracy myśli.”

Ilja Erenburg (1891–1967) rosyjski pisarz

Ludzie, lata, życie. 1891–1917 Dzieciństwo i młodość
Źródło: s. 200.

O ludziach , O myślach , O wieku , O myśleniu

„Pewnego razu weszło do nas na próbę trzech marines w pełnym umundurowaniu i bez słowa usiadło w pierwszym rzędzie.
Spytałem ich, jak się mają i czy nie chcą się przyłączyć. Zapytałem ich, czy znają jakieś piosenki i jeden z nich powiedział, że taaa, znają „House of the Rising Sun” i „Everybody Must Get Stoned”. „To byczo – powiedziałem. – Zaśpiewalibyście z nami dziś wieczorem? Bardzo byśmy chcieli, żeby zaśpiewali z nami marines”. Powiedzieli, że taaa, zaśpiewają.
Kiedy wrócili, wprowadziłem ich na scenę, choć pewnie nie wolno im było na nią wchodzić w mundurach. Zaśpiewali „Everybody Must Get Stoned”. Mieli już nieźle w czubie, więc powiedziałem: „Chłopcy, może pokażecie publiczności, jak zarabiacie na życie?”
Wręczyłem im dużą lalkę i dodałem: „Wyobraźcie sobie, że to jakiś żółty szczeniak”. My zagraliśmy, a tymczasem oni zabrali się do maltretowania lalki. Porozrywali ją na strzępy. To było naprawdę straszne. Kiedy już skończyli, podziękowałem im i przy spokojnym akompaniamencie pokazałem widzom zmaltretowane fragmenty. Nikt się nie śmiał.”

Frank Zappa (1940–1993) amerykański muzyk rockowy, multiinstrumentalista, kompozytor

Źródło: Takiego mnie nie znacie

O życiu

„Kiedy na planie zdjęciowym założyłam mundur, poprosiłam fotografa o stos zdjęć i rozesłałam bliskim, żeby się pośmiali. Dużo lepiej w nim wyglądałam, niż się czułam. Uwierał mnie pewien rodzaj usztywnienia, męskości. Stawałam się bardziej zasadnicza, czułam też, że ludzie odruchowo traktowali mnie poważniej. Nie zaciągnęłabym się do wojska, to wiem na pewno.”

Kamilla Baar-Kochańska (1979) polska aktorka

Źródło: Wywiad dla „Gali” http://www.gala.pl/gwiazdy/wywiady/zobacz/artykul/kamilla-baar-coreczka-tatusia.html

O ludziach

„Znad spienionej Syrdarii i z aułów Kirgizji
Jadą chłopcy do armii walczyć w polskiej dywizji
Twarz z tęsknoty wychudła tylko błyszczą się oczy
Żegnaj – niebo południa! Żegnaj – mroźna północy!
…
Chociaż marsz będzie ciężki, chociaż cel nie od razu
Broń dostaniesz do ręki, polski mundur ci dadzą.
…
Ale z puszczy tobolskiej i śnieżnego Irkucka,
Z ziem radzieckich do Polski tędy droga najkrótsza
Do skrawionej Warszawy, aby rzucić na metę
Wolność, pokój i sławę wyrąbane bagnetem.”

Leon Pasternak (1910–1969) polski poeta, satyryk, działacz polityczny

Źródło: Do Polski – wiersz umieszczony w podręcznikach szkolnych lat powojennych

O pokoju , O wolności

„Wspomniałem złote światło Kocevskiego Rogu i nie mogłem się uwolnić od myśli, że są miejsca, całe miasta, całe kraje, których treść i forma zaprzeczają przeznaczeniu. Bo jeśli komunizm gdzie indziej był po prostu zbrodnią, to tu, w tym pejzażu, musiał wyglądać na horror pożeniony z idiotyzmem. Idea poczęta w pustych umysłach ze strachu przed pustką przestrzeni została zastosowana w krajobrazie, który wykluczał potrzebę jakiejkolwiek zmiany. Marszałek Tito w białym mundurze wśród palm na promenadzie musiał wyglądać niczym afrykański kacyk. Komunizm był przecież owocem długich, beznadziejnych ziom, gdy umysł zaczynał wariować z nudy i strachu przed samym sobą. Żeby w ogóle bym do pomyślenia, musiał trafić na bezkresną, płaską przestrzeń, na której nic się nie dzieje, i dlatego wszystko może jeszcze się wydarzyć.”

Andrzej Stasiuk (1960) pisarz polski

On the Road to Babadag: Travels in the Other Europe

O myślach , O myśleniu , O strachu , O świetle

„Założyli mi kajdanki i wrzucili na tylne siedzenie. Znowu ta sama smutna scena. Jechali wolno, rozmawiając o różnych planowanych absurdalnych rzeczach - o poszerzeniu frontowej werandy, o budowie basenu z tyłu domu albo dodatkowego pokoiku dla babci. Gadali też o sporcie - w końcu byli prawdziwymi mężczyznami. - Dodgersi mieli jeszcze szansę, nawet jeśli dwie albo trzy inne drużyny wyprzedzały ich w tabeli. I znowu o sprawach rodzinnych - jeśli Dodgersi wygrywali, oni też wygrywali. Jeśli człowiek lądował na Księżycu, oni też lądowali na Księżycu. Ale jeśli przymierający głodem żebrak prosił ich o dziesięć centów - brak dokumentów, spierdalaj, obsrańcu. Oczywiście kiedy nie byli w mundurze. Nie znam żebraka, który kiedykolwiek prosił gliniarza o wsparcie. Pod tym względem kartoteka jest czysta.”

Charles Bukowski (1920–1994) amerykański poeta i powieściopisarz

Historie o zwykłym szaleństwie

O głodzie , O domu , O wsparciu , O sporcie

„Pewnego zimowego poranka maszerowaliśmy w mundurach na studenckie ćwiczenia wojskowe. Nagle zza rogu tuż obok Opery wyjechał peugeot, z którego wysiadła obsypana płatkami śniegu piękna jak sen czarowny Olga Sawicka. Na jej widok dowodzący nami major wydał komendę: kompania – padnij! W jednym momencie bractwo runęło przed artystką w zaspy śniegowego puchu, a zaskoczona gwiazda oniemiała z dumy i zachwytu.”

Sławomir Pietras (1943)

Wejście dla artystów (rubryka felietonowa w tygodniku „Angora”)
Źródło: Już Cię więcej nie zobaczę…, „Angora” nr 16 (1296), 19 kwietnia 2015, s. 9.

O ćwiczeniach , O gwiazdach , O snach

„Na zakończenie chciałbym wam przekazać słowa braterstwa. Z dumą noszę mundur harcerski z plakietką ZHR. To jest moja organizacja. Jestem z nią mocno związany i jestem z niej dumny. Czuwajmy wspólnie, abyśmy wszyscy bez wątpliwości przeżywali to uczucie. Bezinteresownie, z myślą o innych. Ściskam wasze dłonie.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

O emocjach , O myślach , O myśleniu

„Wybrałem się z Zosią w piękne, lipcowe popołudnie na spacer na most Poniatowskiego. Tam oczom naszym przedstawił się niebiański widok. Obraz, o jakim marzyliśmy od lat. Po jezdni ciągnął nieprzerwany sznur żołnierzy niemieckich, ale takich, jakich nigdy nie widzieliśmy. Obdarci, brudni, często bez broni i butów, pieszo, na rowerach i wozach, w nieładzie i rozsypce i często bez dowódców. A wśród nich ranni z obwiązanymi głowami i rękami na temblakach. O widoku niezapomniany! A tu w dodatku słońce lipcowe, jak gdyby chcąc tę nędzę lepiej wystawić na widok, wydobywało z mundurów każdą dziurą, każdą plamę z bandaża, każdą rdzę na karabinie. Trzymając się za ręce i z trudem hamując radość, sygnalizowaliśmy sobie uściskiem dłoni ciekawsze widoki. Takich jak my przechodniów było na moście więcej. Wędrowała tam cała Warszawa. Ludzie, udając, że rozkoszują się pięknym, lipcowym popołudniem i Wisłą połyskującą w potokach światła, w gruncie rzeczy paśli oczy widokiem pobitych Niemców. Wymienialiśmy z nimi ukradkiem rozradowane spojrzenia, a tłumy zdemoralizowanych Niemców płynęły bez końca, ścigane głuchym głosem armat dolatujących od Radzymina i Otwocka. Nie ulegało wątpliwości, że front zbliżał się do Warszawy. Już od dawna obserwowaliśmy wśród Niemców oznaki rozkładu i strachu.”

Stefan Korboński (1901–1989) polski polityk ruchu ludowego, działacz Polskiego Państwa Podziemnego

Źródło: W imieniu Rzeczypospolitej…, op. cit., s. 342–343.

O ludziach , O strachu , O butach , O słońcu

„Jedyną atrakcję zapowiadały przedłużające się zdjęcia do teatru telewizji, kryminału, przypominającego legendarną „Kobrę”. Aktorzy wyłaniali się z charakteryzatorni w odpowiednich kostiumach, sporo osób było w policyjnych mundurach. Sensację budził aktor z dużą ilością czerwonej farby na głowie, imitującej ranę zadaną ostrym narzędziem. Na razie pił kawę, jakby fakt, że za chwilę wyniosą go na noszach w charakterze zwłok, nie robił na nim wrażenia.
Dopadła go charakteryzatorka, prosząc, by nie czynił szczególnie ekspresyjnych gestów, bo farba, której użyli, nie należy do najlepszych.
– Głupie oszczędności – mruknął poirytowany. – Już i tak parę kropel wleciało mi do filiżanki.
Cała ekipa miotała się po studiu, usiłując przygotować scenę odkrycia morderstwa.
– Co ty tu robisz? – warczał przez zęby reżyser do scenografa. – Po co mu podkładasz pod łeb te papiery? Na gołej podłodze będzie się lepiej kadrowało! I to jeszcze kolorowe gazety? Zwariowałeś?
– Mówiłeś, że ma być interesująco – bronił się wystraszony scenograf. – Patrz, tu są nawet gołe baby.
– Zabierz sobie do domu! Pusta podłoga i to jeszcze brudna!
Z filozoficznym spokojem aktor grający trupa położył się w końcu w wyznaczonym miejscu.
– Błagam, tylko mało dubli – poprosił.”

Marta Węgiel (1960)

Nie będę tak leżał godzinami.
Przypadkowy kadr

O domu , O kawie , O wrażeniach , O charakterze

„Nie znoszę mundurów, bo zbyt często nosiłem je w filmach. Wygląda się w nich dość seksownie, ale role żołnierzy są nudne.”

Matthias Habich (1940)

Źródło: „Rzeczpospolita”, 24 września 2005 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/jestemob.htm

„Wywoływało w nas odruch buntu zarówno to, że [Jorge] Ubico przekazał bazy na lotnisku La Aurora i w porcie San Jose żołnierzom północnoamerykańskim, jak i to, że w sobotnie wieczory wylewali się oni na ulice w stolicy jak chmara wygłodniałych samców, gwałcąc nasze maniery i obyczaje swoim zachowaniem pijanych i wyuzdanych supermenów. Z niechęcią przyglądaliśmy się, niczym „kolaborantkom” i zdrajczyniom swojej rasy, krwi i ludu, tak zwanym gringueras, półkurwom, które uważały za zaszczyt przechadzanie się pod rękę z blondynami w mundurach koloru khaki, żującymi gumę. Z zapałem włączaliśmy się do wszelkiego mordobicia jakiegoś pijanego i impertynenckiego Jankesa, na przykład w knajpie El Ciro’s. To wszystko nie było ideologią antyimperialistyczną. Było instynktowną reakcją, streszczającą się w jednym, mało doktrynalnym haśle: Gringos wielkie skurwysyny.”

Manuel Galich (1913–1984)

Źródło: Zbigniew Marcin Kowalewski, Guerilla latyno-amerykańska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978, s. 55–56.

O ludziach , O zachowaniu

„Skończy tak jak jego brat na Wawelu. Będzie leżał ze szwagierką, bratem i nogą w generalskim mundurze, o której wspomniał niedawno.”

Piotr Gadzinowski (1957) polski dziennikarz i polityk lewicowy

w odpowiedzi na pytanie tygodnika NIE, jak skończy Jarosław Kaczyński.
Źródło: „Nie” pyta jak skończy Jarosław Kaczyński. Bulwersująca ankieta w tygodniku http://www.wiadomosci24.pl/artykul/nie_pyta_jak_skonczy_jaroslaw_kaczynski_bulwersujaca_179174.html

„Zjawiła się w komendzie ubrana w przepisowy mundur i zameldowała się zwierzchnikowi zgodnie ze wszystkimi wymogami regulaminu. Sylwetka szczupłej, zgrabnej dziewczyny doskonale się prezentowała w opinającym ją uniformie, spódniczka zaś (trzy palce nad kolano) pokazywała zgrabną nogę. Ciemne rajstopy uwydatniały zgrabną łydkę.”

Jerzy Edigey (1912–1983)

Alfabetyczny morderca

O dziewczynach

„Przy Krzyżakach Forda popełniono potworne błędy. Przede wszystkim to, że rycerze ubrani byli w jednakowe mundury. To nieprawda. Nie było żadnych uniformów, nie było żadnych mundurów zaprojektowanych dla całego wojska. Dotyczyło to również zbroi. Każdy rycerz wyglądał inaczej i dlatego też musieli nosić na sobie i umieszczać na swoich koniach herby, znaki. Poza tym nietypowa, rzadka zbroja była kopiowana i wykorzystana przez wielu rycerzy. To brak wyczucia. U Forda Maćko z Bogdańca wystąpił w stroju kupca weneckiego, bo akurat był ładny kostium… itd. Trzeba wiedzieć co jest charakterystyczne, co mówi o stylu danej epoki. W tamtych Krzyżakach chodziło też o to, aby pokazać jak się biło Niemców. Tymczasem Zakon Krzyżacki, co zresztą bardzo podkreśla Sienkiewicz, był zakonem w dużym stopniu międzynarodowym. Słusznie określił to pan Żamojda, że tamci Krzyżacy to coś w rodzaju bajkowej Historii żółtej ciżemki.”

Szymon Kobyliński (1927–2002) polski grafik, dziennikarz

Źródło: Olgierd Wojtkowiak, Specjalnie dla Stopklatki – Szymon Kobyliński, konsultant przy „Krzyżakach” Żamojdy, stopklatka.pl, 21 września 2000 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=866

O historii , Koń

„Technika jest naszym mundurem.”

Ernst Jünger (1895–1998) pisarz niemiecki

„Na czym właściwie polega różnica – zastanawiał się [Bruno]. – I kto decyduje, którzy ludzie mają nosić pasiaste piżamy, a którzy mundury?”

John Boyne (1971) Irlandzki pisarz, autor powieści dla dzieci i młodzieży

Chłopiec w pasiastej piżamie
Źródło: Brunonowi się przypomina, że zawsze lubił wyprawy odkrywcze

O ludziach

„Całe to gadanie o „wybaczaniu” Jaruzelskiemu i jego ekipie to zwykła demagogia. Wybaczenie to by mogło wyglądać tak, że po procesie, w którym udowodni się sowieckiemu generałowi w polskim mundurze wszystkie zbrodnie, za które odpowiada z racji pełnionych w peerelu funkcji, prezydent go ułaskawi albo złagodzi karę, z uwagi na pokojowe oddanie władzy. Ale na pewno nie jest żadnym wybaczeniem to, że od roku 1989 udajemy, że tych wszystkich zbrodni i śmierdzących interesów nie było!”

Rafał A. Ziemkiewicz (1964) polski pisarz

Źródło: Sto lat za murzynami - blog Rafał Ziemkiewicz, salon24.pl, 20 kwietnia 2007 https://www.salon24.pl/u/rafalziemkiewicz/570,sto-lat-za-murzynami

O karze

„Potrzebujemy kolejnej partii chłopców. Lekkomyślnych, porywczych, zuchwałych, nieostrożnych. Pójdą pierwsi w ogień i dym, w sam środek bitwy. Widziałem, jak jeden z moich synów, wówczas dwunastolatek, stoi na szczycie klifu i krzykiem rzuca wyzwanie wrogowi. Jeszcze nikt nie dostał medalu za rozsądek.
Chłopców wykradamy, skąd się da. Nie obchodzi nas, czy są z naszej strony, czy z tej drugiej. I tak szybko zapomną, po której kiedyś byli stronie, jeżeli w ogóle są tego świadomi. W końcu, co może mieć w głowie taki siedmiolatek? Powiesz mu, że nasz sztandar jest najlepszy i najpiękniejszy, i że my jesteśmy najlepsi i najmądrzejsi, a on w to wierzy. Lubią mundury. Lubią wymyślne kapelusze z piórkami. Lubią dostawać medale. Lubią sztandary, bębny i wojenne okrzyki.”

Carol Emshwiller (1921–2019)

Chłopcy

„Zobaczmy w nim przede wszystkim człowieka: zaskoczonego wybuchem cywila i żołnierza, który na rozkaz „W” stawił się w wyznaczonym punkcie na koncentrację. W taki sam sposób spójrzmy na tych, którzy o wybuchu powstania zadecydowali i którzy nim kierowali. Popatrzmy na nich bez taryfy ulgowej, lecz jednocześnie nie patrzmy jak na ludzi obcych, których zmagania i motywy nic nas nie obchodzą. Stanęli oni przed najtrudniejszym wyborem, w którym nie było całkowicie dobrych rozwiązań, a za który musieli przyjąć całkowitą odpowiedzialność. To nie są żadni „oni”, to rówieśnicy mojego ojca i mojej matki. To pokolenie, które z bronią w ręku, w szarych mundurach strzeleckich i skautowskich, a także w obcym, rosyjskim czy niemieckim szynelu, poszło walczyć o Polskę. To pokolenie Oleandrów i obrony Lwowa, pokolenie powstańców wielkopolskich i śląskich, pokolenie, z którego potu i krwi wyrosła Polska Niepodległa. Nie mówmy, że ich dylematy i ich motywy są dla nas niezrozumiałe, bo świadczyłoby to o zerwaniu więzi psychicznej między pokoleniami Polaków. Zrozumieć je, to nie znaczy wcale to samo, co podzielać, ale zrozumieć trzeba. Analizujmy je od wewnątrz, z własnych, a nie cudzych pozycji, z pozycji walki o niepodległą i suwerenną Polskę.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 109

O ludziach , O matce , O zerwaniu , O walce

„„Przekrój”: Co sprawia, że życie jest wyjątkowe?
T. Raczek: Poczucie wolności – że mogę, chcę i umiem kształtować po swojemu.
„Przekrój”: Gdybyś był psem, kogo byś ugryzł?
T. Raczek: Ludzi w mundurach; wszystkich którzy stają przede mną nie we własnym imieniu, lecz w imieniu jakiejś władzy lub wiary, którą reprezentują. Nie ufam im.
„Przekrój”: Twoje grzechy główne?
T. Raczek: Niecierpliwość. Wieczna niesytość. Nadmiar wątpliwości. (…)
„Przekrój”: Czego powinno nie być?
T. Raczek: Wojska, polityki i religii. Wtedy okazałoby się, że jesteśmy w raju.”

Tomasz Raczek (1957) polski krytyk filmowy, publicysta

Źródło: „Przekrój”, 20 maja 2001

O życiu , O ludziach , O wierze , O religii

„Nie, nie ma żadnego nowego mężczyzny. Szach był moją wielką miłością. Przeżyć jego śmierć było dla mnie wielką udręką. Nie zdobyłam się na rozstanie z jego rzeczami osobistymi. W mojej szafie wiszą jego ubrania i mundury. We wszystkich mieszkaniach stoją zdjęcia, pamiątki. On żyje dla mnie nadal…”

Farah Pahlawi (1938)

Źródło: Erich Schaake, Kobiety dyktatorów, op. cit., s. 116–117.

O śmierci , O kobietach , O udręce

„2 tysiące lat chrześcijaństwa i co osiągnęliśmy? radiowozy policyjne próbujące zapanować nad tą śmierdzącą kupą gówna i co jeszcze? tysiące wojen, naloty bombowe, zbiry grasujące po mieście, nożownicy, tylu psycholi, że lepiej dać sobie z nimi spokój i pozwolić im biegać swobodnie po ulicach, w mundurach lub bez.”

Charles Bukowski (1920–1994) amerykański poeta i powieściopisarz

Historie o zwykłym szaleństwie

„Strzeżmy się i podejrzliwie patrzmy na każdą nową ofensywę „patriotyzmu” – jeśli jest bezkrytycznym powielaniem ulubionych sloganów megalomanii narodowej. Za frazeologią! rekwizytornią miłą przeważnie Polakowi – czają się przeważnie cyniczni socjotechnicy, którzy patrzą, czy ryba bierze na ułańskie czako, na husarskie skrzydło, na powstańczą panterkę. (…) Ojczyźniano-patriotycznej frazeologii w prasie oficjalnej towarzyszy od lat już wielu nagonka na tych, którzy ośmielają się psuć malowanki i panoramki dla głuptasków.(…) Kampanię tę – i inne podobne – prowadziły z reguły te same pisma i przeważnie te same pióra, które poznaliśmy w pamiętnym roku 1968. Lokaj sowiecki przebrał się w mundur ułański…”

Jan Józef Lipski (1926–1991) polski działacz polityczny, historyk literatury

Źródło: Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy (1981), webnode. com, 25 maja 2010 http://alfaomega.webnode.com/news/jan-jozef-lipski-dwie-ojczyzny-dwa-patriotyzmy/.

O rybach , O ojczyźnie

„Jestem żołnierzem. Lubię nosić mundur. To część mojego „ja”, to moja druga skóra.”

Pervez Musharraf (1943) polityk pakistański, wojskowy

Źródło: „Forum”, 21 sierpnia 2006

„Do grupy łączników należał strz. Warszawiak (Witold Modelski). Był to chłopczyk w wieku 11 lat, podobno był synem inżyniera. Jego bohaterstwo nie ma równego w historii. Dowiemy się o tym, gdy zbliżymy się do dramatycznych walk na reducie Banku Polskiego, Ratusza, reducie Długa – Bielańska. Warszawiak ubrany był jak prawdziwy żołnierz w hełm francuski, w mundur żołnierski, a za pasem nosił granat ręczny. Tam, gdzie nikt z łączników nie odważył się biec z meldunkiem, Warszawiak zgłaszał się zawsze na ochotnika, mimo huraganowego ognia.”

Lucjan Fajer (1904–1984)

O historii , O wieku

„Nienawiścią opięci jak mundurem
Nazarejczyka wypędzaliśmy razem z kramem
ale nas spotkał przy prętach luf, pod murem
tym samym”

Jerzy Pietrkiewicz (1916–2007)

Źródło: Myśl Polska, Robiąc rachunek wstydu

O myślach , O myśleniu

„Od najmłodszych lat marzyłem o dalekich podróżach, o lasach dziewiczych, o Indianach i dzikich zwierzętach egzotycznych. Na pewno nie byłem wyjątkiem; marzą o tym bodaj wszyscy i dorastający chłopcy. Pierwsza wojna światowa wyrwała mnie z tych rojeń. Już w siedemnastym roku życia nałożyłem mundur, który zdjąłem, chwilowo zresztą, dopiero w roku 1921. Wtedy to wyruszyłem po raz pierwszy w świat. Dokonałem tego bez pieniędzy, bez doświadczenia i bez znajomości obcych zwyczajów. Była to najmniej rozsądna z moich wypraw. Zadecydowała o niej przychylna zachęta ze strony dwóch ludzi, których wysoko ceniłem: filozofa Jana Hempla, którego uważałem od wczesnych lat młodości za mistrza, oraz Michała Pankiewicza, ówczesnego sekretarza generalnego partii „Wyzwolenie.””

Mieczysław Lepecki (1897–1969) zawodowy oficer, podróżnik, pisarz, publicysta

Obaj przez pewien czas mieszkali w Brazylii i ich opowiadania rozpalały moją wyobraźnię.
Źródło: W selwasach Paragwaju, rozdz. Wstęp, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1962, s. 5.

O wojnie , O ludziach , O świecie , O wiedzę

„Dziadek nauczył mnie cześci dla munduru.”

Roman Giertych (1971) polski polityk narodowy

lapsus – wyjaśnienie Giertycha, dlaczego chce działać jako adwokat żołnierzy oskarżonych o masakrę w Afganistanie.

„Mamy pięć milionów ludzi w mundurach. Czasem się zastanawiam, kto w ogóle popełnia przestępstwa, skoro cały kraj jest zmilitaryzowany.”

Władimir Miediński (1970)

Źródło: „Forum”, 23 stycznia 2012.

O ludziach , O czasie

„Konkordat ten zapewniał [katolickiemu] duchowieństwu niemieckiemu „ochronę czci sutanny taką samą, jaką przewiduje się dla munduru Wehrmachtu.””

Edmund Osmańczyk (1913–1989) polski publicysta i politolog

o konkordacie zawartym między Stolicą Apostolską i III Rzeszą Niemiecką w 1935
Źródło: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych (1982)

„Ja stawiam sprawy jednoznacznie – po 1945 roku żadnej wojny domowej nie było, bo ona zakłada, że dwie strony konfliktu mają różne pomysły na Polskę, ale wspólny cel – Polskę właśnie. A tu mieliśmy nierówną walkę nielicznych w sumie niepodległościowców z potęgą sowieckiego imperium. I te wszystkie typy służyły okupantowi, bez względu czy byli w aparacie represji, w UB, Informacji Wojskowej, czy jako sędziowie, prokuratorzy w mundurach, bądź jako cywile w sekcjach tajnych mordujących Polaków. Oni nie pracowali dla jakiejś innej Polski, ale dla wroga, którego jedynym celem była likwidacja polskości.”

Tadeusz Płużański (ur. 1971) (1971) polski historyk, dziennikarz i publicysta

Źródło: Ważna rozmowa Wiktora Świetlika z Tadeuszem M. Płużańskim, autorem książki „Bestie”, wpolityce.pl, 14 kwietnia 2012 http://wpolityce.pl/wydarzenia/26643-wazna-rozmowa-wiktora-swietlika-z-tadeuszem-m-pluzanskim-autorem-ksiazki-bestie

O wojnie , O książkach , O walce

„Po aresztowaniu mnie we Lwowie 22 stycznia 1941 na twierdzenie, że nazywam się Rokosza podano mi, że jestem płk Okulicki, pseudonimy Mysz, Biedronka, Osa, że w Warszawie występowałem jako Jan i Miller, jak, kiedy i z jakim zadaniem zostałem wysłany z Warszawy do Lwowa. Nakłaniano mnie, a później zmuszano terrorem do zeznań o ZWZ twierdząc, że wszystko wiedzą; dla przekonania mnie podano mi: a) co to jest ZWZ, b) kto to jest Rakoń, zupełnie dobry rysopis Rakonia, że chodzi dobrze ubrany, c) czytano dosłownie wytyczne pracy ZWZ z połowy 1940 r., d) kto to jest dr Mirowyj, e) że zastępcą Rakonia jest płk Janusz Albrecht; ze sztabu Rakonia wiedziano, jaką rolę pełni Bronka (mjr Janina Karasiówna), wiedziano o Sanojcy (mjr. Antonim Sanojcy), Jerzym (prawdopodobnie kpt. Jerzym Michalewskim), mjr. Thunie (mjr Stanisławie Thunie), mjr. dypl. Berka (mjr Wacław Berka, szef wywiadu), Irenie, Dorocie (Kordecki „Marcyniuk”); rysopis na ogół prawdziwy, f) że Kordecki został zlikwidowany, g) sprawa mjr. Rżańskiego, h) powód mej ucieczki z Łodzi, i) dokładne dane o mej pracy we Lwowie, j) że dowódcą okręgu jest płk Pełczyński, a najbliżej mnie stał mjr Juszczakiewicz, k) lokal konspiracyjny na Rakowieckiej 43, Chmielna 64, Skorupki 6, Wawelska 64 i jeszcze kilka, których nigdy nie znałem i nie pamiętam, l) że w Krakowie była wsypa ze składem broni, ł) że w Warszawie nasz wywiad posługuje się mundurami niemieckimi, m) że na terenie ZWZ siedzą komuniści, którzy zakupują broń od żołnierzy niemieckich.”

Leopold Okulicki (1898–1946) generał polski

fragment meldunku gen. Okulickiego do Londynu o aresztowaniu go przez NKWD, listopad 1941.
Źródło: Andrzej Przemyski, Ostatni komendant generał Leopold Okulicki, op. cit., s. 45.

O czytaniu

„Krojczy powiedział, iż mundur leży na mnie tak wspaniale, że nic nie trzeba poprawiać.”

Janusz Zakrzeński (1936–2010) aktor polski

Źródło: „Gazeta Krakowska”, 14 kwietnia 2010 http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/20547

O czytaniu

„Wkrótce potem, gdy w pierwszej mojej podroży na „Lwowie” staliśmy w jednym z portów zagranicznych, przyjechała z wizytą miejscowa Polonia z ambasadorem polskim na czele. Goście w towarzystwie kapitana zwiedzali statek od dziobu do rufy. Gdy znaleźli się w międzypokładzie, kapitan kazał mnie zawołać. Ubrany w wyjściowy mundur, zameldowałem się przepisowo.
Pokazując mnie towarzystwu złożonemu z wykwintnych pań i dystyngowanych panów, kapitan oświadczył:
– Znaczy, on u nas najwięcej je, najwięcej waży i, znaczy, najsilniejszy!”

Karol Olgierd Borchardt książka Znaczy Kapitan

Znaczy Kapitan

„Ładny jest początek każdej wojny: orkiestra,
Czyste mundury, uderzenia obcasów o bruk
Jak bicie serca,
Które wtłacza w siatkę żył
Mocną krew narodu,
Błyszczą oczy
I karabiny, a w duszy lekkość,
Jaką ma spadający jastrząb (…).”

Kornelijus Platelis (1951)

Źródło: Początek wojny, tłum. Zuzanna Mrozikowa

O wojnie , O duszy , Serce

„Wróg nie nosi już munduru: dziś jest to inflacja, bezrobocie, brak poczucia bezpieczeństwa, niezadowolenie.”

Eduardo Mendoza (1943) pisarz hiszpański

Postać: Quique Raurell
Mauricio, czyli wybory

„Zdjęcia kręciliśmy w obozie w Oświęcimiu, a ja chodziłem ubrany w mundur esesmana. Kiedy poszedłem do toalety i chciałem za nią zapłacić, starsza babcia groźnie obrzuciła mnie wzrokiem i powiedziała, że od hitlerowców nie przyjmuje pieniędzy.”

Marcin Troński (1954) aktor polski

Źródło: „Program TV”

O babci

„Podzieliłem dla swoich celów świat na ciepły, czyli Śląsk i jego ludzi, i świat zimny – uosabiany przez Niemców. W prosty sposób dzieli się to przy pomocy niemieckiego munduru – zimnozielonego i brązu, sepii w kostiumie i scenografii świata śląskiego.”

Wiesław Zdort (1931–2019) polski operator filmowy

o pracy przy filmie Paciorki jednego różańca.
Źródło: wywiad Ireny Grucy-Rozbickiej, cyt. za: culture.pl http://www.culture.pl/baza-film-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/wieslaw-zdort

O ludziach , O świecie , O pomocy

„Dlaczego to musi być grudzień.
Lecą ciężkie, ciemne śniegu gołębie,
spadają na płyty chodnika. Czym
jest talent wobec żelaza, czym jest
myśl wobec munduru, czym jest muzyka
wobec pałki, czym jest radość wobec
strachu, ciężki ciemny śnieg zakrywa
kiełki marzenia. (…)
czym jest wobec nich
milczący tłum w niebieskim tramwaju,
kim jest ta smutna dziewczyna”

Adam Zagajewski (1945) poeta polski, eseista, prozaik, tłumacz

Źródło: Żelazo

O strachu , O marzeniach , O muzyce , O myślach

„Ja ci powiem, jaka jest różnica [pomiędzy filmem polskim a amerykańskim]. Mamy film wojenny, naprawdeśmy się namocowali, zebraliśmy te milion dwieście tysięcy euro, mamy czołgi z kartonu, trzech żołnierzy w mundurach, robimy film wojenny. W Polsce to wygląda tak, że siedzi dwóch gości w okopie i mówi (udaje, że zaciąga się papierosem i szlocha): „Dosyć mam tej wojny. Jak ona mnie upokarza. Noga mnie boli, bo szrapnel mnie tu wleciał. Masz moją fajkę, popal”. „No, ja już żony nie widziałem trzy lata, o Jezu”. A film amerykański jest taki: siedzi tych dwóch samych gości w okopie i mówią tak: „A pamiętasz, jak byliśmy na coca-coli tam w Kentucky?” „No, ha, ha, ha, ale były jajca!” Tylko że tam w tle zapierdala dwadzieścia helikopterów, napierdala napalm, wszyscy strzelają. I to jest groza wojny, a nie to, że my to będziemy mówić (ponownie udaje, że pali papierosa): „No, czuję się wyobcowany przez Niemców”.”

Jacek Braciak (1968) polski aktor

O wojnie

„No cóż… był okres, kiedy kobietom imponowały wstążeczki na mundurze. Przyszedł okres, kiedy imponuje mercedes i komisowy garnitur.”

Anna Kłodzińska (1915–2008) dziennikarka i autorka kryminałów milicyjnych.

Dwa włosy blond

O kobietach

„Kukliński zaskoczył mnie zupełnie. Zaskoczył wszystkich kolegów, którzy go uważali za wzorowego członka partii, oficera – wykształconego marksistę, z dużymi perspektywami. Jeśli chciał walczyć z ówczesnym reżimem, mógł to robić inaczej. Tak jak to robili inni ludzie w mundurach, począwszy od 1980 r.”

Czesław Kiszczak (1925–2015) polski wojskowy i polityk

Źródło: Pożegnanie z bronią, 6 lutego 2001 http://wyborcza.pl/1,76842,126501.html

O ludziach , O pożegnaniu

„Karen to samuraj, którego cesarzem jest firma, żołnierz gotowy do wykonania każdego rozkazu. Jej garnitur jest równie dehumanizujący jak wojskowy mundur. Korporacyjny świat zamienia ludzi w perfekcyjne roboty, wypiera z osobowości. Rozmawiałam z wieloma pracownikami biurowymi, którzy byli przekonani, że straciliby pracę, gdyby włożyli nieodpowiednią koszulę albo skarpetki w złym kolorze.”

Tilda Swinton (1960) aktorka brytyjska

O ludziach , O świecie , O osobowości

„Mundur oznacza w ogóle nagość.”

Zygmunt Freud (1856–1939) austriacki neurolog i psychiatra

Źródło: Myślę, więc jestem, Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.), op. cit., s. 135.

„Jestem w tej grupie 30 proc. naszego społeczeństwa, które uważa, że płk. Ryszard Kukliński był zdrajcą. (…) Po pierwsze, był żołnierzem, po drugie, składał przysięgę, po trzecie, chodził w mundurze, po czwarte, przekazywał Amerykanom informacje, które dotyczyły nie, jak twierdzą Amerykanie i jak twierdził to pan pułkownik Kukliński, informacji na temat Układu Warszawskiego i Związku Radzieckiego, ale przekazywał informacje na temat polskich sił zbrojnych, polskiego systemu obronnego, również informacje na temat mobilizacji sił zbrojnych, wyprowadzania jednostek w miejsca mobilizacyjne, a więc wszystko to, co z punktu widzenia potencjalnego konfliktu, szczególnie w okresie zimnej wojny było bardzo istotne.”

Marek Dukaczewski (1952) generał polski

Źródło: Gen. Dukaczewski: Uważam, że płk Kukliński był zdrajcą. Nie wierzę, żeby USA wtedy nas obroniły http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,15415156,Gen__Dukaczewski__Uwazam__ze_plk_Kuklinski_byl_zdrajca_.html, gazeta.pl, 7 lutego 2014.

O wojnie

„Popatrzyłem ja na jej burżujską mordę, na kapelusz z piórkiem. Potem cofnąłem się i chciałem kopnąć gadzinę w ten tłusty kapitalistyczny brzuch. Ale przypomniałem sobie, że jestem oficerem i że mam na sobie mundur Armii Czerwonej. Więc, pomyślałem sobie, niech zna mój honor! I tylko zajechałem ja pięścią w zęby. A ona, jak worek mąki, chlap na ziemię. Nasza by, sowiecka baba, nawet i nie mrugnęła. A ta… od razu widać: burżujskie paskudztwo – żadnej w niej wytrzymałości nie ma! Splunąłem ja na nią z absolutną pogardą i nie oglądając się nawet dumnie odszedłem.”

Sergiusz Piasecki książka Zapiski oficera Armii Czerwonej

Zapiski oficera Armii Czerwonej
Źródło: op. cit., s. 65.

O odejściu

„Jedni rodzą się do skrzypiec, inni do munduru. Ja urodziłem się dla piłki.”

Kazimierz Górski (1921–2006) polski trener piłkarski

„Historyjki ze starych książek dla młodzieży Ataki na bagnety, koniki, mundury. Całą młodość kazano nam przeżyć W tym smrodzie krwi i złej literatury.”

Antoni Słonimski (1895–1976) polski poeta, felietonista, dramatopisarz, satyryk, krytyk teatralny i działacz społeczny

Źródło: Oko w oko

O książkach , O młodzieży , O literaturze

„Wiersze Grassa to próba skierowania ognia nienawiści wobec Izraela, a to odniesienie do idei, której był partnerem w przeszłości, gdy nosił mundur SS.”

Eli Yishai (1962) izraelski polityk

Źródło: Grass „persona non grata” w Izraelu. „Wstrętny wiersz”, tvn24.pl, 8 kwietnia 2012 http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/grass-persona-non-grata-w-izraelu-wstretny-wiersz,206269.html

O przeszłości

„Nasi ludzie ponownie uśmiechają się. Nie noszą już mundurów wojskowych i nie czyszczą regularnie swojej broni. Nie przywdziewają żałoby. Wierzą w swoją przyszłość i przyszłość dla swoich rodzin. W końcu jesteśmy pewni siebie, bo nie jesteśmy już zrozpaczeni. Możemy czekać tak długo, aż świat opamięta się.”

Siergiej Bagapsz (1949–2011)

Źródło: Czekamy na olimpiadę w Soczi, geopolityka.org, 17 października 2009 http://www.geopolityka.org/panstwa-nieuznawane/abchazja/226-czekamy-na-olimpiade-w-soczi

O ludziach , O świecie , O czekaniu , O przyszłości

„Jeżeli żołnierz jest zmuszany do oddawania honoru osobie, która na dobrą sprawę nie ma żadnych uprawnień do tego, żeby być tym, za kogo się podaje, to pomijam, że to łamanie prawa i regulaminów wojskowych, ale jest to pogardzanie żołnierzem i mundurem żołnierskim.”

Waldemar Skrzypczak (1956) generał polski

Źródło: „Nadszedł czas pogardy dla munduru”. Za te słowa generał Skrzypczak został zwolniony z pracy http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/nadszedl-czas-pogardy-dla-munduru-za-te-slowa-general-skrzypczak-zostal-zwolniony-z/xs2rpb9, onet.pl, 3 lutego 2017.

O czasie

„Z tej cuchnącej sodomii, ze związku starego zdegenerowanego szlachcica z obrzydliwą karlicą rodzi się Smerdiakow, który jest starego Karamazowa synem, lokajem i mordercą.
Bolszewizm był niewątpliwie zapadniczestwem. Ojcem jego był Marks i książki niemieckie czytane przez studentów w niebieskich mundurach i z guzikami o dwugłowych orłach. Lecz bolszewizm jest przede wszystkim Smerdiakowem, zjawiskiem zrodzonym z sodomii pijanego intelektu z histerią chamstwa.”

Stanisław Mackiewicz (1896–1966) premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Wychodźstwie

Myśl w obcęgach
Źródło: s. 109

O książkach , O czytaniu

„Oto Mohammad Reza podszedł do mnie. Miał na sobie ciemny mundur ozdobiony złotem, srebrem i odznaczeniami. Galony przy rękawach i pasie, a także cekiny jego epoletów błyszczały, w poprzek jego piersi przewieszona byłą cesarska wstęga. Wziął mnie za rękę, poprowadził do stojącej niedaleko sofy i wręczył mi jako symbol kryształową czarę z cukrem-pudrem. W tym samym momencie matka cesarza zbliżyła się do nas od tyłu i posypała cukrem nasze głowy. Tak słodki powinien być wasz związek. Wasze myśli z cukru. Z wszystkich stron migają światła fleszów – prawdziwe fajerwerki.”

Sorajja Esfandijari Bachtijari (1932–2001) księżniczka Iranu

wspominając swój ślub.
Źródło: Ulrike Grunewald, Słynne rywalki, czyli gra o miłość, pieniądze i władzę, op. cit., s. 116.

O miłości , O pieniądzach , O grach , O matce

„Wracaj, Polsko, do cywila,
Zamień mundur na sukienkę,
Już się dosyć nawalczyłaś,
Uściśnijmy sobie ręce.”

Jacek Zwoźniak (1952–1989)

Źródło: Wracaj, Polsko, do cywila

„Największym przeżyciem był dla nas pierwszy po wojnie mecz piłki nożnej oficjalnych reprezentacji Francji i Polski. Na wielkim stadionie – tłumy. Polonia w komplecie. I to każda Polonia. Od mundurów polskich aż w oczy kole. Wtłoczeni w loże rządowe czuliśmy się trochę nieswojo. Ale nikt na nas nie zwracał uwagi. Na stadionie szumiało jak w ulu. Gdy wbiegła nasza jedenastka – ryk. I tak już do końca. Nasi grali jak szatany. W nieustającym ataku. Może się nie znałem, ale [Mieczysław] Gracz wydał mi się geniuszem. Ryczałem razem ze wszystkimi. Do przerwy 1:0 dla naszej jedenastki. Owacja. Wszystkie trąbki świata. Deszcz pomarańcz. Żadnej różnicy, która Polonia. Po przerwie 2:0 na naszą korzyść. Drugie Waterloo. Francuzi schodzą z boiska z nosami na kwintę. Naszych wynoszą na rękach. Bohaterem jest Gracz i jeszcze bramkarz, ale nazwiska już nie pamiętam. Kwiaty i pomarańcze. To jednak jest Francja.”

Włodzimierz Sokorski (1908–1999) polski działacz komunistyczny, pisarz, dziennikarz, generał

Źródło: Notatki, Warszawa 1976.

O wojnie , O Kwiatach

„Zabawna sytuacja zdarzyła się też, kiedy w kostiumach jechaliśmy z Michałem [Pielą] na sesję zdjęciową. Wyglądaliśmy poważnie: dwóch facetów w mundurach w nieoznakowanym wozie. Chcieliśmy sprawdzić, czy to działa i na przykład pogrozić palcem komuś, kto popełnia drogowe wykroczenie. Ale jak na złość wszyscy jechali prawidłowo. Aż tu na światłach zrównaliśmy się z samochodem, którego kierowca – młodziutka dziewczyna – rozmawiała przez komórkę. Stanęliśmy obok i patrzyliśmy na nią wymownym wzrokiem. Kiedy nas zobaczyła, w jednej sekundzie wypuściła komórkę z rąk i złożyła dłonie jak do modlitwy, prosząc o wybaczenie… Bywa również, że w Sandomierzu jakaś starsza osoba zapyta mnie o drogę albo ktoś poprosi o pomoc przy przetoczeniu wózka inwalidzkiego przez krawężnik. To miłe, bo ludzie nie traktują mnie jak aktora, tylko kogoś, kto może przyjść im z pomocą. A to oznacza, że w mundurze mi do twarzy.”

Piotr Polk (1962) polski aktor

Źródło: „Gala”, 14 października 2009 http://www.gala.pl/gwiazdy/wywiady/zobacz/viewpointer/1/artykul/piotr-polk-moja-mikstura.html

O ludziach , O świetle , O pomocy

„To wszystko mundury. Tylko mundury. Zabierz im kostiumy, a nie będzie człowieka, który by chciał zostać żołnierzem.”

Erich Maria Remarque książka Czarny obelisk

Czarny obelisk (1956)

„Szablonowe myślenie tworzy niewygodne mundury.”

Piotr Szreniawski (1976)

O myślach , O myśleniu

„Przez pół dzieciństwa człowiek w mundurze kojarzył mi się z tatą.”

Kamilla Baar-Kochańska (1979) polska aktorka

Źródło: Wywiad dla „Gali” http://www.gala.pl/gwiazdy/wywiady/zobacz/artykul/kamilla-baar-coreczka-tatusia.html

O dzieciństwie

„Dlaczego miałbym zakładać mundur i lecieć 10000 mil od domu, po to tylko aby zrzucać bomby i zabijać żółtych ludzi w Wietnamie, podczas gdy tak zwane Czarnuchy w Loisville są traktowane jak psy i odmawia im się podstawowych praw ludzkich? Nie, nie będę leciał 10000 mil od domu, po to aby pomóc zamordować i spalić kolejny biedny naród, i przedłużyć dominację białej rasy panów nad ludźmi o ciemniejszym kolorze skóry.”

Muhammad Ali (1942–2016) bokser amerykański, filantrop, aktywista

o wojnie w Wietnamie.
Źródło: Mike Marqusee, Redemption Song: Muhammad Ali and the Spirit of the Sixties, Verso Books 1999.

O wojnie , O ludziach , O psie , O domu

„Przede wszystkim odniosłem wrażenie, że cała ludność dzielnicy z jakiegoś powodu znalazła się na ulicy. Idąc chodnikiem, potykaliśmy się o kobiety, mężczyzn i dzieci. Byli ubrani tak nędznie, że nasze ubrania wydały mi się jakimiś strojami wieczorowymi. Byli wychudzeni, głodni i chorzy.
Siedzieli na ziemi, usiłując żebrać lub coś sprzedać. Jakieś nędzna resztki tego, co im pozostało. Niekiedy przedmioty wręcz surrealistyczne. Jakaś kobieta trzymała przed sobą abażur lampy. Chłopiec obok niej wyciągał przed siebie karafkę w kształcie ryby i puste blaszane pudełko po paście do butów „Kiwi”. Mijali nas ludzie o dzikim spojrzeniu błyszczących od gorączki oczu. Gdzieś biegli, śpieszyli się. Czegoś gwałtownie szukali. Może – kogoś.
W powietrzu wisiało nienaturalne napięcie, chorobliwa aktywność, jakby przedśmiertne pobudzenie. Swoją sztuczną ruchliwością i zabieganiem chcieli oszukać śmierć?
Panował smród. Ulice były nie sprzątane. Rynsztoki wypełnione fekaliami. I trupy. Nagie trupy…
… Wyjrzałem przez okno. Środkiem ulicy szło dwóch młodych Niemców w mundurach. Byli wysocy, wysportowani. Jeden z nich trzymał w ręku pistolet. Ulica była pusta. Wodził wzrokiem po oknach. Przystanęli. Ten z pistoletem uważnie wpatrywał się teraz w jakiś punkt. Uniósł broń i starannie wycelował. Padł strzał. Doleciał nas brzęk szkła i rozpaczliwy okrzyk bólu. Strzelający uniósł rękę w geście satysfakcji. Jego kolega zamaszyście poklepał go po plecach. Następnie ruszyli wolnym krokiem w kierunku bramy wyjściowej getta. Gestykulowali, śmiali się, coś do siebie głośno mówili…”

Jan Karski (1914–2000) prawnik, dyplomata, wykładowca akademicki, polski kurier czasów II wojny światowej

relacja Karskiego z pobytu w getcie warszawskim.
Tajne państwo: opowieść o polskim Podziemiu

O śmierci , O kobietach , O dzieciach , O ludziach

„Mundur, który jest celem dla wroga, wśród swoich staje się barwą ochronną.”

Stanisława Fleszarowa-Muskat książka Pozwólcie nam krzyczeć

Pozwólcie nam krzyczeć (1957)
Źródło: s. 240

„W grudniu 1970 roku zrozumiałem, że wystarczy człowieka wsadzić w mundur, a staje się trybikiem, wykona każdy rozkaz, łącznie z zabiciem.”

Bogdan Borusewicz (1949) polski polityk i działacz związkowy

Źródło: wyborcza.pl, 16 grudnia 2010 http://wyborcza.pl/1,76842,8827011,Dlaczego_do_dzis_nie_lubie_grudnia.html?as=1&startsz=x#ixzz18ZkM7XKb

„Jak został zbudowany komunizm? Komunizm zbudował Stalin przy pomocy bezprizornych. Miliony osieroconych, głodnych i bosych dzieci błąkało się po drogach Rosji. Kradli co się dało. Stalin zamknął ich w internatach. Tam nauczyli się nienawiści, a kiedy dorośli, zostali ubrani w mundury NKWD. NKWD trzymało naród w zwierzęcym strachu. Ot, i masz komunizm.”

Ryszard Kapuściński książka Imperium

rozmowa z profesorem Mamedowem.
Imperium

O dzieciach , O strachu , O pomocy

„Ruch masowy został zmiażdżony [przez represje stanu wojennego], struktury podziemne były wątlutkie i nie miały już zakorzenienia w środowisku masowym, w fabrykach, ale mit przeżył. I strajkujący, żeby kraj ich zrozumiał i poparł, musieli wołać nie tylko o podwyżkę, ale i o „solidarność” dla wszystkich. Depozytariuszami tego mitu byli Wałęsa i skupieni wokół niego działacze dawnej „Solidarności”. Czyli, siłą rzeczy, rozbitkowie w wojskowych mundurach musieli się dogadać z rozbitkami w historycznej szacie solidarnościowych przywódców. I tak doszło do Okrągłego Stołu.”

Karol Modzelewski (1937–2019) polski historyk i polityk

Źródło: Michał Syska, Pierwsza „Solidarność” to opowieść o samoorganizacji pracowników, krytykapolityczna. pl, 4 września 2010 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/SyskaPierwsza-Solidarnosc-toopowiescosamoorganizacjipracownikow/menuid-197.html

O sile

„Jest to tragedia prawdziwie niemiecka, zrozumiała wyłącznie w kraju, w którym mundur jest bogiem.”

Lotte H. Eisner (1896–1983)

o filmie Portier z hotelu Atlantic
Źródło: Jan F. Lewandowski, Wielkie kino. 150 filmów, które musisz zobaczyć, wyd. Videograf II, Chorzów 2006, ISBN 83-7183-394-6, s. 13.

O Bogu

„A miłość? Miłość przybrała formę romantycznej opery. Miałem główną rolę. Za każdym razem stawałem u stóp auszwickiej szubienicy, a zamiast ostatniego słowa skazańca, „słałem ostatnie spojrzenie” hen, hen tam, gdzie na balkonie białej willi stoi panna młoda z kielichem szampana. Pije, a raczej wargi umoczy i takie musujące podaje pewnemu panu po trzydziestce…I udaje, że nie widzi, jak tuż za górą fioletową wstępuję na schody, jak mi kat w mundurze pętle zakłada…znowu upije szampana i perlistym śmiechem swego męża obsypie. Ja się nie liczę. Odpisany na straty. I tu za każdym razem urywam scenę.”

Marian Pankowski (1919–2011) polski pisarz, poeta, tłumacz

Z Auszwicu do Belsen

O miłości , O piciu , O śmiechu , O stracie

„Szamerowany złotem mundur, który innym koordynatorom nadawał taki służbisty i dumny wygląd, na nim wyglądał jak pomięta bonżurka.”

Edmund Wnuk-Lipiński (1944–2015) polski socjolog

Wyprawa ratunkowa

O wyglądzie

„Zaraz po wojnie przywdziałem mundur harcerski, marząc o wielkiej Polsce. W rezultacie, jako 16-letni chłopak wychowany w patriotycznej rodzinie i harcerz w konspiracyjnych Drużynach Chrobrego, na przełomie 1948 i 1949 roku przesiedziałem na UB ponad 7 miesięcy. Była nas grupa 52 harcerzy z całej Polski. Czekała ta grupa w areszcie na sfingowany proces przeciwko harcerstwu i przeciwko młodzieży polskiej. Nie zrobiono tego procesu. Po 7 miesiącach wyrzucono nas jak niepotrzebny bagaż, bo nie byliśmy już potrzebni, problem rozwiązano bowiem inaczej. W tamtych czasach miałem do czynienia z oficerami UB, którzy mnie przesłuchiwali. Byli bez litości. Siedziałem po 48 godzin w mokrym karcerze, byłem głodzony, a po parę dni trzymano mnie też bez wody. Ale byłem też konwojowany przez zwykłych żołnierzy Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. I gdy przewożono mnie skutego z Katowic do Poznania w Wigilię Bożego Narodzenia, ci żołnierze wbrew rozkazom rozkuli mnie i pozwolili mi się posilić. Ale represje w stosunku do nas, harcerzy i mnie, trwały dalej. Nie otrzymałem skierowania na studia. Gdy byłem w wojsku, właśnie z tego tytułu zostałem przymusowo wcielony do brygad wojskowych pracujących w kopalni.”

Włodzimierz Czechowski (1933) polski polityk

Źródło: wystąpienie w Sejmie, 8 września 2004 http://orka2.sejm.gov.pl/Debata4.nsf/4fb829a81a8d007ac125746d0030d0fb/f6713bf5e9978a86c1257479003323ef?OpenDocument

O wojnie , O młodzieży , O rodzinie , O problemach

„W Berlinie ja ciągle gdzieś mam pod płaszczem taki mentalny pasiak. To nie jest związane z tym, że lubię być ofiarą – co można efektownie dyskontować – tylko że noszę mentalny pasiak wstydu za nasze polskie zasrane dziurawe chodniki. A z kolei w tym Wałbrzychu to się czuję takim nośnikiem cywilizacji. Mam mundur zupełnie innego koloru, bo ja widzę, że ci ludzie tak naprawdę nie potrafią pracować. Spotkanie z ekipą techniczną teatru w Wałbryzchu jest dojmującym i frustrującym doznaniem, bo oni nie potrafią równo gwoździa wbić. Poziomnica im lata.”

Jan Klata (1973) polski reżyser i dramaturg

Źródło: Wywiad udzielony Cezaremu Michalskiemu na temat „Kinderszenen” Jarosława Marka Rymkiewicza, „Dziennik”, 20 września 2008

O ludziach

„Rzecznik prasowy Ministerstwa Obrony Narodowej nie jest osobą uprawnioną do przyjmowania meldunków i występowania w roli ministra. Nie ma mojej zgody na takie zachowanie. Bronię godności munduru i żołnierza polskiego. Nie może być tak, że żołnierze są zmuszani do oddawania honorów – tę kwestię regulują wojskowe przepisy.”

Waldemar Skrzypczak (1956) generał polski

Źródło: Gen. Skrzypczak nie doradza już wojsku. „Decyzja polityczna, która przyszła z góry” http://www.tokfm.pl/Tokfm/7,147963,21327858,gen-skrzypczak-nie-doradza-juz-wojsku-decyzja-polityczna.html, tokfm.pl, 2 lutego 2017.

O zachowaniu , O decyzjach

„Napisałam Leninowi, co czuła awangarda niemieckiej klasy robotniczej, gdy towarzysze z radziecką gwiazdą na czapkach, w starych wystrzępionych mundurach i cywilnych ubraniach, w plecionych łapciach i zdartych butach kierowali swe małe, dzielne koniki prosto w kierunku niemieckiej granicy.”

Clara Zetkin (1857–1933) niemiecka polityk

Źródło: Reminscences of Lenin, Londyn 1929, s. 19–22.

O butach

„Borys Jelcyn rozjechał parlament czołgami
Świat się cieszył, że się znalazł obrońca demokracji
Potem z kolesiami w generalskich mundurach
Rozjechać chciał Czeczenię leżącą w górach”

Kazimierz Staszewski (1963) polski muzyk rockowy

Kazik solo
Źródło: utwór Wewnętrzne sprawy

O świecie , O demokracji

„Marnym byłem żołnierzem, lecz dotąd dumny chodzę,
Że szary mundur nosiłem, wtedy gdy On był wodzem.”

Jan Brzechwa (1898–1966) polski poeta

o Józefie Piłsudskim.
Źródło: Imię wielkości (1935)

„Granie na scenie w romantycznych kostiumach – panowie w mundurach, panie w sukniach z podniesionym stanem – staje się ważnym doświadczeniem aktorskim.”

Andrzej Buszewicz (1934–2019) aktor polski

Źródło: Agnieszka Malatyńska, Romantyczny spisek w operze, „Dziennik Polski”, 26 marca 2002 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/romantycznys.htm

„Przed naszym przyjazdem głową rządu Mongolii był Amor. Widziałam tego Amora, przychodził do nas z żoną. Amor miał tłustą twarz, oczy przysłonięte fałdką, uśmiechał się jak Budda. Mironow mi powiedział, że podejrzewają go o to, że ciągnie go w stronę Japonii. Został on wtedy odsunięty od funkcji w rządzie. Nic więcej nie mogę o nim powiedzieć. Niedługo potem zniknął. Nie wiem, nie wiem, nie wiem, gdzie się podział i czy Mirosza miał z tym jakiś związek. Mirosza jeszcze w pociągu zdjął mundur wojskowy i ubrał się po cywilnemu. Na początku wszystkim zajmował się tam Frinowski. Nie wiem, gdzie zniknął Amor. Jego urzędnicy zostali zaproszeni do Moskwy. Po drodze, w pociągu, otruli się jakimiś konserwami, żaden z nich nie dojechał do Moskwy żywy. Teraz łatwo się domyślić, co to były za konserwy…”

Anandyn Amar (1886–1941)

Źródło: Agnessa Mironowa
Źródło: Mira Jakowienko, Żona enkawudzisty. Spowiedź Agnessy Mironowej, tłum. Dorota Bal, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, ISBN 9788324030101, s. 161–162.

O zdjęciach

„Wszyscy podnoszą się z krzeseł. Przede mną stoi szach w mundurze generalskim irańskiej armii. Uważam, że wywiera dobre wrażenie, jest wspaniały i zniewalający. Jestem całkowicie pod jego urokiem. Wygląda to po prostu olśniewająco… Tak, mogę to otwarcie przyznać, dla mnie była to miłość od pierwszego wejrzenia.”

Sorajja Esfandijari Bachtijari (1932–2001) księżniczka Iranu

o swym pierwszym spotkaniu z Mohammadem Rezą Pahlawim.
Źródło: Ulrike Grunewald, Słynne rywalki, czyli gra o miłość, pieniądze i władzę, op. cit., s. 113.

O miłości , O pieniądzach , O grach , O wrażeniach

„Szary żołnierski mundur, który nosił póty, póki miał szarżę równą lub niższą od inych otaczających go oficerów, póki przeto nim jedynie mógł się spośród otoczenia wyróżnić, zrzucił dopiero wtedy, kiedy mógł go zastąpić mundurem szarży możliwie najwyższej, jedynej w Polsce i na świecie, jaką sam sobie „załatwił”. Popełnił tym samym nieprzyzwoitość, od której powstrzymał się nawet „samodzierżec” rosyjski Mikołaj II, który wstąpiwszy na tron pułkownikiem, wolał już raczej pułkownikiem pozostać, niż sam siebie awansować, mianować czy „zatwierdzić”.”

Irena Pannenkowa (1879–1969)

o przyjęciu przez Piłsudskiego tytułu Pierwszego Marszałka Polski

O szansie

„Zawsze będę miał w pamięci dziarskich druhów „sokołów” i wdzięczne druhny „sokolice” w ich amarantowych koszulach i pięknych szarych, prawie husarskich mundurach, defilujących pieszo i konno na lwowskim Łyczakowie i na śródmiejskich arteriach przy każdej ważniejszej uroczystości czy święcie narodowym.”

Witold Szolginia (1923–1996) polski architekt, autor książek o Lwowie

o przedwojennym lwowskim Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.
Źródło: „Sokół” – harmonia ducha i ciała https://polskieradio24.pl/39/156/Artykul/777495, polskieradio24.pl, 7 lutego 2016.

„Pamiętam moment, kiedy nas, mieszkańców kamienicy, ustawili pod murem, aby rozstrzelać. Naprzeciw siedzieli okrakiem, na talerzowych karabinach maszynowych, żołnierze w rozchełstanych mundurach. Nie zdawałem sobie sprawy, co się dzieje. W ostatniej chwili rozkaz został odwołany – zdaje się, że Niemcy zaczęli się obawiać szybko rozkładających się ciał w upałach. Egzekucje mieszkańców Ochoty zostały wstrzymane.”

Kazimierz Orłoś (1935) polski pisarz, scenarzysta filmowy i telewizyjny

o wydarzeniach podczas powstania warszawskiego.
Źródło: Arkadiusz Gruszczyński, Kazimierz Orłoś warszawskim twórcą. "Literatura nie udziela odpowiedzi" https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,24945817,kazimierz-orlos-warszawskim-tworca-literatura-nie-udziela.html, wyborcza.pl, 30 czerwca 2019.

„Zamordowano przede wszystkim elitę państwa polskiego, polsko-kaszubską elitę państwa polskiego, wedle list, które sporządzali Niemcy, zdrajcy państwa polskiego, niestety, polscy obywatele przedwojennej Polski. Wedle takich list, wedle przekonania nacjonalistów niemieckich, że tych ludzi trzeba się pozbyć, ponieważ Rzesza nigdy nie będzie trwała, jeżeli ci ludzie będą żyli, skazano ich na śmierć i tutaj ich rozstrzelano. Byli to duchowni, urzędnicy, mundurowi różnych służb, samorządowcy – po prostu elita. I naszym obowiązkiem jest pamiętać o ich ofierze i upowszechniać wiedzę o Piaśnicy w Polsce i w świecie, bo ta wiedza nie jest zbyt duża.”

Jarosław Sellin (1963) dziennikarz polski, działacz polityczny

o zbrodni w Piaśnicy z II wojny światowej.
Źródło: Uroczystości ku czci osób pomordowanych w Lesie Piaśnickim http://www.mkidn.gov.pl/pages/posts/uroczystosci-ku-czci-osob-pomordowanych-w-lesie-piasnickim-8805.php, mkidn.gov.pl, 8 października 2018.

O wiedzę , O ludziach , O śmierci

„Najpierw jednak chciałbym zaapelować, to jest moja prośba, mój apel, o wspólny, ponadpartyjny – pani poseł, to nie jest wina opozycji – apeluję o wspólny, ponadpartyjny sprzeciw wobec szkalowania Polski. To – pani poseł, pozwoli pani, naprawdę bardzo proszę – nie Polska ma powody do wstydu. To nie Polska ma powody do wstydu. Trzeba być naprawdę – szanowni państwo, przepraszam, pozwólcie – trzeba być naprawdę, przepraszam, że w Sejmie użyję takiego określenia, skończonym idiotą, żeby przebierać się w mundur esesmana i w lesie zjadać tort ze swastyką z wafelków. Będziemy to ścigać. Będziemy to ścigać, Wysoka Izbo, ale to, że takie kreatury muszą chować się po krzakach, muszą chować się w lesie, to sukces całego naszego społeczeństwa.”

Joachim Brudziński (1968) polski polityk

w trakcie przedstawiania informacji na temat osób, stowarzyszeń i ugrupowań, co do których może zachodzić podejrzenie propagowania totalitarnych ustrojów państwa oraz nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość.
Źródło: sejm.gov.pl http://sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/wypowiedz.xsp?posiedzenie=57&dzien=1&wyp=47&type=A&symbol=WYPOWIEDZ_POSLA&id=040, 25 stycznia 2018.

O sukcesie

„Po raz pierwszy zetknąłem się z 17-tysięczną rzeszą żołnierską, która oczekiwała mego przybycia. Do końca życia nie zapomnę ich wyglądu. Ogromna część bez butów i bez koszul. Wszyscy właściwie w łachmanach, częściowo w strzępach starych mundurów polskich, wychudli jak szkielety. Większość pokryta wrzodami wskutek awitaminozy. Ale, ku zdumieniu towarzyszących mi bolszewików z gen. Żukowem na czele, wszyscy byli ogoleni. I cóż za wspaniała żołnierska postawa. Serce mi się ścisnęło, gdy patrzyłem na tych nędzarzy, i zapytywałem się w duchu, czy uda się z nich jeszcze zrobić wojsko i czy zdołają znieść oczekujące ich trudy wojenne. Odpowiedź zjawiała się natychmiast; dość było popatrzeć w te błyszczące oczy, z których wyzierała wola i wiara (…). Pierwszy i – daj, Boże – ostatni raz w życiu przyjąłem defiladę żołnierzy bez butów. Uparli się, że chcą maszerować. Chcą pokazać bolszewikom, że bosymi, poranionymi nogami potrafią na piasku wybić takt wojskowy jako początek swego marszu do Polski.”

Władysław Anders (1892–1970) polski generał

o defiladzie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (1941–1942).
Źródło: Bez butów do Andersa https://dorzeczy.pl/historia/63066/Bez-butow-do-Andersa.html, dorzeczy.pl, 29 kwietnia 2018.

O Bogu , O wyglądzie , O woli , O wierze

„W małym środowisku, gdzie byłem i jestem osobą znaną, czytano na temat szczegółów, które nie miały odzwierciedlenia w faktach i to jest dla mnie bardzo krzywdzące. Nie wiem, czy w ostatnim czasie modne jest szykanowanie osób noszących mundur i stawianie im niesłusznych zarzutów, przed ogłoszeniem ostatecznego werdyktu. Do chwili obecnej ja, ani mój pełnomocnik nie otrzymaliśmy pisemnego uzasadnienia do wyroku.”

Adam Świerkocz (1964) polski generał brygady

Źródło: „Głos Słupcy” nr 23

O czasie , O czytaniu

„Jeżeli złodziej nosi mundur, to policya powinna mu służyć pomocą w każdej chwili i zabrać do więzienia tych, co stawiają zajęciom jego jakieś przeszkody.”

Jerome K. Jerome (1859–1927) pisarz angielski

Źródło: Dziennik wycieczki do Oberammergau, tłum. Emilia Węsławska, s. 36

O pomocy