Cytaty na temat kapitalizm (240 cytatów)

„Kapitalizm to nierówny podział dóbr,
komunizm to równy podział nędzy.”

Douglas Adams (1952–2001) brytyjski pisarz

„Doskonale wiem, że stały się teraz modne opinie, jakoby socjalizm nie miał nic wspólnego z równością. Na całym świecie zastępy partyjnych karierowiczów i niewydarzonych profesorów pochłonięte są udowadnianiem, że socjalizm to nic innego tylko planowy kapitalizm państwowy, w którym nadal istnieje wyzysk; na szczęście jest jeszcze zupełnie odmienna wizja tej ideologii.”

George Orwell książka W hołdzie Katalonii

W hołdzie Katalonii (1938)

O szczęściu

„Zabiegi komunistów nie miały na celu odsunięcia rewolucji w czasie lecz uzyskanie pewności, że nie odbędzie się ona nigdy (…) w istocie szło o wyparcie robotników z korzystnych pozycji na takie, z których po zakończeniu wojny stawianie oporu wobec przywracanego kapitalizmu byłoby niemożliwe.”

George Orwell książka W hołdzie Katalonii

W hołdzie Katalonii (1938)

O wojnie , O czasie

„Uważam, że problem nie polega na wyborze pomiędzy socjalizmem i kapitalizmem, ale raczej pomiędzy tłumieniem idei i wolnością idei.”

Richard Feynman (1918–1988) amerykański fizyk, noblista

Źródło: Richard P. Feynman, Sens tego wszystkiego, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999, strona 46.

O problemach , O wolności

„Kapitalizm jest źródłem powszechnej demoralizacji.”

Michał Bakunin (1814–1876) rosyjski myśliciel, rewolucjonista

Kapitalizm

„Ekonomiści, którzy twierdzą, że kapitalizm najlepiej współistnieje z demokracją, bardzo się mylą. Już w latach 30. minionego wieku cesarstwo japońskie udowodniło, że kraj totalitarny może odnosić większe sukcesy gospodarcze niż sąsiedzi. Podobnie było z hitlerowskimi Niemcami i faszystowskimi Włochami. Na dodatek za Hitlera i Mussoliniego oba kraje zrobiły wielki postęp w rozwoju technologii. Chiny podążają tą samą drogą. Doskonale opanowały sztukę wykorzystywania systemu totalitarnego do czerpania korzyści gospodarczych.”

Antoine Brunet

Źródło: Eryk Kozieł, Strach ma „chińskie oczy”, wiadomosci24.pl, 24 listopada 2011 http://www.wiadomosci24.pl/artykul/strach_ma_chinskie_oczy_218491.html

O strachu , O demokracji , O sukcesie , O wieku

„W socjalizmie trzeba było walczyć ze zniewoleniem zewnętrznym. Kapitalizm jest mniej groźny. W wolnym kraju, gdzie za poglądy nie idzie się do więzienia, gdzie można wszystko mówić i robić, trzeba się za to zmagać z ograniczeniami wewnętrznymi i znaleźć mądrą odpowiedź na pytanie, co zrobić z wolnością. Inaczej może okazać się wielką nudą.”

Ludwik Flaszen (1930) polski krytyk teatralny, pisarz, reżyser

Źródło: „Gazeta Wyborcza”, Bydgoszcz, 29 czerwca 2007 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/tpdd.htm

O wolności , Pytanie

„Naturalną wadą kapitalizmu jest nierówny podział bogactwa. Naturalną zaletą socjalizmu jest sprawiedliwy podział biedy.”

Winston Churchill (1874–1965) premier Wielkiej Brytanii

Źródło: mowa w Izbie Gmin, 22 października 1945.

O bogactwie

„Teoretycznie nie ulega wątpliwości, że między kapitalizmem i komunizmem rozciąga się pewien okres przejściowy. Okres ten nie może nie łączyć w sobie cech lub właściwości obu tych ustrojów gospodarki społecznej. Ten okres przejściowy nie może nie być okresem walki między umierającym kapitalizmem a rodzącym się komunizmem – albo innymi słowy: między pokonanym, lecz nie unicestwionym kapitalizmem a komunizmem już narodzonym, ale jeszcze zupełnie słabym.”

Włodzimierz Lenin (1870–1924) organizator i przywódca Rewolucji Październikowej

Ekonomika i polityka w epoce dyktatury proletariatu (1919)

O walce

„W swoim okresie schyłkowym czołowi członkowie działacze PZPR wiedzieli, że ten system się kończy. Oni dogadali się jeszcze przed Okrągłym Stołem. Wiedzieli, że trzeba władzę oddać. I oni poszli w biznes. No i było to słynne powiedzenie, że przechodzimy do kapitalizmu, że pierwszy milion trzeba ukraść. I zaczęli dosłownie kraść. To nie tylko FOZZ, ale też afera alkoholowa, tytoniowa, rublowa, marki wschodniej. I ci panowie miliardy dolarów ukradli.”

Andrzej Lepper (1954–2011) polski polityk

Źródło: Rozmowy niedokończone, Radio Maryja, 21 lutego 2005

O biznesie

„Czym się różnią ustroje? W feudalizmie dziedziczyło się tytuł hrabiowski, dobra, czasem dostojeństwa. Na ogół poddaństwo i pańszczyznę. W socjalizmie dziedziczyło się mieszkanie, nazwisko, znajomość w KC i sklepie mięsnym. Teraz w kapitalizmie dziedziczy się majątek, znajomości, profesurę, zawód adwokata, aktora i lekarza, status celebryty i bytność na telewizyjnym ekranie. Co przyjemne nie trzeba czekać, aż zdechną rodzice.”

Jerzy Urban (1933) polski dziennikarz

Źródło: Ustrój ślubny, blog Jerzego Urbana, 25 września 2012 http://jerzyurban.blog.pl/2012/09/25/ustroj-slubny/

O rodzicach , O czasie , O czekaniu

„Problemem nie jest rynek jako taki, lecz raczej kapitalizm, który dla zdrowej gospodarki rynkowej jest tym, czym rak dla zdrowego organizmu.”

David Korten (1937)

Świat po kapitalizmie. Alternatywy dla globalizacji

„Posłużę się przykładem Singapuru. Jeśli czytasz tylko „The Economist” albo „Wall Street Journal”, dowiesz się jedynie o wolnorynkowej polityce i otwartym nastawieniu wobec inwestorów. Nigdy nie powiedzą ci, że 90 procent ziemi w Singapurze należy do państwa, 85 procent mieszkań budują korporacje rządowe, a wprost zdumiewające 22 procent PKB jest produkowane przez przedsiębiorstwa państwowe (na świecie jest to przeciętnie zaledwie 9 procent). Singapur łączy cechy skrajnego kapitalizmu i skrajnego socjalizmu.”

Ha-Joon Chang (1963)

Źródło: rozmowa Joela Sussa, Ha-Joon Chang: Wszyscy powinniśmy wiedzieć coś o ekonomii, przeł. Dawid Krawczyk, krytykapolityczna.pl, 28 sierpnia 2014 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/gospodarka/20140828/ha-joon-chang-wszyscy-powinnismy-wiedziec-cos-o-ekonomii

O czytaniu

„Wszystkie dostępne kapitalizmowi sposoby radzenia sobie z kłopotami, które sam na co dzień i w masowej skali wytwarza, zakładają nieprzerwany wzrost dochodów. A znów ów wzrost dochodów „reprodukcją rozszerzoną” zwany jest nie do pomyślenia bez znajdowania i przechwytywania pod eksploatację coraz to nowych „ziem dziewiczych”, dotąd przez kapitalizm nietkniętych, a więc dotąd jego logice samopożerania nie poddanych, z sił żywotnych (czytaj: dochodowego potencjału, zdolności pomnażania zysków) jeszcze nie wyssanych i z żyzności nie obrabowanych.”

Zygmunt Bauman (1925–2017) polski socjolog, filozof, eseista

Źródło: Panika wśród pasożytów, czyli komu bije dzwon, „Gazeta Wyborcza”, 2–3 października 2010

O czytaniu

„Związali oni [Żydzi] swą karierę z kapitalizmem nowoczesnym, na którego rozwój i charakter sami wielki wpływ wywarli, i przezeń spodziewali się dojść do całkowitego panowania nad światem.”

Roman Dmowski (1864–1939) polski polityk

w 1930 r.
Źródło: Adam Leszczyński, Jak prawica cenzuruje Dmowskiego http://wyborcza.pl/1,75968,15216829,Jak_prawica_cenzuruje_Dmowskiego.html, wyborcza.pl, 3 stycznia 2014.

O świecie , O charakterze

„Kultura musi pozostać poza granicami królestwa kapitalizmu. Nie może podlegać wolnemu rynkowi. To jedyny sposób, by uchronić kulturalną tożsamość Europy.”

Vincent Baudriller (1968)

Źródło: Vincent Baudriller, culturecongress.eu http://www.culturecongress.eu/people/baudriller_vincent

„Moja firma, Patagonia, jest eksperymentem. Istnieje po to, by wprowadzić w życie wszystkie zalecenia literatury katastroficznej, usilnie namawiając nas do podjęcia natychmiastowych działań, bez których dzika przyroda zginie, a cywilizacja ludzka ulegnie zagładzie. Choć naukowcy zgodnie twierdzą, że świat znajduje się na krawędzi katastrofy ekologicznej, społeczeństwu nadal brakuje woli działania. Wszystkich nas paraliżują apatia, bezwładność i brak wyobraźni. Patagonia istnieje po to, by podważyć powszechnie obowiązujące przekonania i zaprezentować nowy styl odpowiedzialnego biznesu. Jesteśmy przekonani, że powszechnie akceptowany model kapitalizmu, który wymusza nieustanny wzrost i jest winny zniszczeń w środowisku naturalnym, musi zostać zastąpiony nowym modelem działania. Patagonia i tysiąc zatrudnionych w niej osób ma środki i wolę, by udowodnić pozostałej części świata biznesu, że owocem słusznego postępowania jest zdrowe i zyskowne przedsiębiorstwo.”

Yvon Chouinard (1938)

Źródło: Dajcie im popływać, cyt. za: Yvon Chouinard, drytooling.com.pl http://drytooling.com.pl/baza/ludzie/6260-yvon-chouinard-z-firmy-patagonia-przedsiebiorca-mimo-woli

O życiu , O ludziach , O świecie , O literaturze

„Od co najmniej 15 lat głoszę, że kapitalizm nie wytrzyma rozpoczętego stulecia. Banki wyszły poza swoją tradycyjną rolę. Dziś źle działają. Bankierzy biorą wielkie pieniądze, a co gorsza nikt nie kontroluje ile tych pieniędzy biorą i dlaczego. Kapitaliści zwalniają ludzi. To nie ma szans na przetrwanie.”

Lech Wałęsa (1943) polski polityk i działacz związkowy, przywódca Solidarności, laureat Pokojowej Nagrody Nobla, były prezydent Pol…

Źródło: rozmowa Anity Sobczak, Kapitalizm zapomniał o człowieku, wp.pl, 19 października 2011 http://media.wp.pl/kat,1022941,wid,13908597,wiadomosc.html

O pieniądzach , O ludziach

„Wychowanie nowego człowieka to proces skomplikowany i długotrwały… Na obecnym etapie budownictwa komunistycznego jest rzeczą konieczną prowadzenie jeszcze bardziej zdecydowanej walki z takimi przeżytkami kapitalizmu, jak próżniactwo i pasożytnictwo, pijaństwo i chuligaństwo, szachrajstwo i zachłanność, walki z możliwością recydywy wielkomocarstwowego szowinizmu i lokalnego nacjonalizmu, biurokratyzmu, niewłaściwego stosunku do kobiety i in. (…) Komunistyczne wychowanie zakłada wyzwolenie świadomości z religijnych przesądów i zabobonów, które ciągle jeszcze nie pozwalają poszczególnym obywatelom radzieckim na przejawianie w całej pełni ich sił twórczych. Konieczne jest wprowadzenie przemyślanego i harmonijnego systemu wychowania naukowo-ateistycznego, który obejmowałby wszystkie warstwy i grupy ludności i zapobiegał rozpowszechnianiu się poglądów religijnych, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.”

Nikita Chruszczow (1894–1971) przywódca ZSRR

Źródło: „Głos Nauczycielski” 1961, nr 44, cyt. za: Stefan Kunowski, Podstawy współczesnej pedagogiki, Wyd. Salezjańskie, Warszawa 2004, s. 147.

O kobietach , O dzieciach , O młodzieży , O walce

„Smith odrzuca interwencje antyrynkowe, ale nie te, które z rynkiem współpracują, próbując załatwić sprawy przezeń pomijane.
Smith nie posługuje się terminem „kapitalizm”, ale trudno też znaleźć w jego pracach argumenty na rzecz wystarczalności sił rynkowych lub konieczności zaakceptowania dominacji kapitału.”

Amartya Sen (1933) ekonomista indyjski, noblista

Źródło: wyborcza.pl, 3 kwietnia 2009 http://wyborcza.pl/1,97559,6463889,I_rynek_i_panstwo.html?as=2&startsz=x

„Wszyscy, którzy ze względów etycznych odrzucają kapitalizm jako system niesprawiedliwy, oszukują samych siebie.”

Ludwig von Mises (1881–1973) ekonomista austriacki

Źródło: Mentalność antykapitalistyczna

O oszukiwaniu

„Kapitalizm nie może przeżyć, przede wszystkim dlatego, że ustrój kapitalistyczny musi zawsze ssać jakąś krew. Kapitalizm był orłem, natomiast teraz przypomina raczej sępa. (…) W miarę, jak narody wyzwalają się, kapitalizm ma mniej ofiar, mniej do wysysania, i staje się coraz słabszy. Uważam jego zupełny upadek za jedynie kwestię czasu.”

Malcolm X (1925–1965) przywódca Organizacji Jedności Afroamerykańskiej

O czasie

„Według OECD Polska jest w światowej czołówce pod względem skali zróżnicowań dochodowych (…) nie da się wyjaśnić tak dużych dystansów dochodowych jedynie logiką transformacji. W Czechach czy na Słowacji przemiany ustrojowe były podobne, a nierówności dochodowe są tam znacznie mniejsze. Na sytuację w Polsce wpływa między innymi klimat ideowy polskiego kapitalizmu.”

Krzysztof Jasiecki (1960)

Źródło: rozmowa Grzegorza Sroczyńskiego, Co siedzi w głowie polskiego bogacza, „Gazeta Wyborcza”, 24–26 grudnia 2013.

„W dzisiejszym świecie wybieramy pomiędzy kapitalizmami. Jest kapitalizm azjatycki, bez związków zawodowych i bez prawa pracy, z pracą dzieci, z mafijną jedynie „regulacją rynku”. Mamy tam fabryki, a czasem obozy, które są – delikatnie mówiąc – bardziej Fordowskie od taśm Forda. Jest kapitalizm amerykański, na którym Obama próbuje zaszczepić jakieś strzępy europejskich regulacji i europejskich powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych. I mamy kapitalizm Unii Europejskiej – właściwie jedyną (nie mówię „ostatnią”, bo przecież jestem z urodzenia optymistą) oazą, w której tlą się choćby jakieś resztki socjaldemokratycznego projektu – jakiegokolwiek ludzkiego projektu, który nie byłby jedynie „drugą naturą” wolnorynkowej globalizacji.”

Cezary Michalski (1963) polski eseista i prozaik

Źródło: Wyciskanie brukselki, krytykapolityczna. pl, 16 czerwca 2010 http://www.krytykapolityczna.pl/CezaryMichalski/Wyciskaniebrukselki/menuid-291.html

O dzieciach , O naturze , O czasie

„Istota problemów z kapitalistycznym rynkiem bierze się z tego, że podczas gdy większość może zaoferować sprzedaż jedynie własnej pracy, mała grupa kapitalistów jest bardzo obficie wynagradzana nie za pracę, ale za własność. Na dodatek, im większy kapitał, tym łatwiejsze jego rozmnożenie, które skutkuje koncentracją majątku w rękach bardzo niewielkiej grupy kosztem całej reszty. Na ten argument obrońcy kapitalizmu odpowiadają zazwyczaj, że „kapitalista dorobił się majątku uczciwą pracą, więc ma teraz prawo czerpać z niego zyski”. Karierę od pucybuta zaczynało jednak niewielu, a dziedziczenie i darowizny sprawiają sporo kłopotów naszej moralnej intuicji. Zazwyczaj wydaje się nam, że ktoś, kto uczciwie zdobył swój majątek, ma prawo swobodnie nim dysponować, a więc również przekazać ten majątek komu tylko zechce. Jednak z drugiej strony istnienie żyjących w nędzy ciężko pracujących ludzi obok dzieci bogaczy, którym życie upływa na zabawie, nie wydaje się zwycięstwem sprawiedliwości.”

Gerald Cohen (1941–2009)

Źródło: Przeciwko kapitalizmowi, wykład w Channel 4, 12 lutego 1986

O życiu , O dzieciach , O ludziach , O sprawiedliwości

„Czuję się straszliwie oszukaną osobą. Bo w opozycji cały czas była mowa, że się będziemy interesować ludnością. Niezależnie, jaki ma koloryt. A tu gówno, róbmy kapitalizm, kto ma łokcie, ten da radę. Moi dawni koledzy zajęli się sobą, a nie ludnością. Zdradzili sprawę.”

Zofia Romaszewska (1940)

Źródło: rozmowa Grzegorza Sroczyńskiego, W KOR-ze byli sami fajni ludzie. Dlaczego teraz się nie lubią? Rozmowa z Zofią Romaszewską, „Duży Format” http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,20691848,w-kor-ze-byli-sami-fajni-ludzie-dlaczego-teraz-sie-nie-lubia.html, wyborcza.pl, 15 września 2016.

O ludziach , O czasie

„W Trzecim Świecie, nowoczesny, korporacyjny kapitalizm mógł w pełni rozwinąć skrzydła w znacznie większym stopniu niż ma to miejsce w naszym kraju, gdzie pewne tradycje oraz wykształcenie ograniczają galop „wolnego rynku.””

David Korten (1937)

Świat po kapitalizmie. Alternatywy dla globalizacji
Źródło: to nie jest cytat Kortena; pochodzi z "Przedmowy do polskiej edycji" książki napisanej przez Macieja Muskata

O wykształceniz

„Nawet Madoff pełni tu w istocie rolę kozła ofiarnego, którego poćwiartowanie i spalenie na stosie pozwala umysłom mniej lotnym wciąż modlić się o nadejście „prawdziwego, a nie oszukanego kapitalizmu.””

Cezary Michalski (1963) polski eseista i prozaik

o ostatnim kryzysie finansowym.
Źródło: Idźcie i udawajcie, krytykapolityczna.pl, 30 stycznia 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/CezaryMichalski/Idzcieiudawajcie/menuid-291.html

„Zmiany ustrojowe w 1989 r. nie przyniosły demokracji i poprawy bytu ludzi, ale degradację polityczno-gospodarczą i biedę na skalę masową. Staliśmy się kolonią bogatych państw i zamiast socjalizmu skierowanego na instytucjonalną pomoc człowiekowi, mamy krwiożerczy kapitalizm z milionami bezrobotnych.”

Maria Szyszkowska (1937) polska działaczka polityczna, filozof

O ludziach , O demokracji , O pomocy

„Narodowym socjalistom udało się całkowicie wyeliminować motyw zysku z zarządzania biznesem. W Niemczech nazistowskich już nie ma mowy o wolnym przedsiębiorstwie ani też nie istnieją przedsiębiorcy. Byli przedsiębiorcy zostali zredukowaniu do statusu Betriebsfuehrer (kierownika przedsiębiorstwa). Nie mogą swobodnie działać, muszą bezwarunkowo słuchać poleceń wydawanych przez Ministerstwo Gospodarki Rzeszy (Reichswirtschaftsministerium), jego urzędników okręgowych oraz rejonowych. Rząd Rzeszy nie tylko określa ceny oraz stopy procentowe, jakie należy płacić i jakich można żądać, wysokość płac i zarobków, ilość towarów jakie mają być wyprodukowane oraz metody stosowane w produkcji, lecz wyznacza każdemu kierownikowi przedsiębiorstwa określony dochód, praktycznie przekształcając go tym samym w płatnego pracownika państwowego. System taki, poza niektórymi stosowanymi terminami, nie ma nic wspólnego z kapitalizmem i gospodarką rynkową. Jest to po prostu socjalizm według niemieckiego wzorca, Zwangswirtschaft (gospodarka nakazowa). Różni się on od rosyjskiego wzoru socjalizmu – systemu otwartej nacjonalizacji wszystkich zakładów – jedynie w kwestiach technicznych.”

Ludwig von Mises (1881–1973) ekonomista austriacki

Źródło: Biurokracja, pierwsze wydanie 1944, tłumaczenie za wydaniem polskim Fijor Publishing 2005

O biznesie

„Nie wypieram ze świadomości katastrofalnych efektów, jakie przyniosła próba realizacji komunizmu. Moralne oburzenie w stosunku do zbrodni komunistycznych nie wystarcza jednak, abym za dobrą monetę mógł wziąć „teodyceę” kapitalizmu: przeświadczenie, że demokracja liberalna w stylu zachodnim dopuszcza akurat tyle zła (np. wynikającego z funkcjonowania wolnego rynku), ile jest niezbędne dla zachowania wolności. Za całe zło realnego socjalizmu odpowiadają ludzie – i dzięki temu można je zwalczać niejako wprost. Kapitalizm nie bierze odpowiedzialności za zło, jakie powoduje – odpowiedzialność zrzuca na anonimowy (czy też „naturalny”, albo nawet „boski”) rachunek wolności i sprawiedliwości. Jest w tym hipokryzja i gorzej: coś diabelskiego: uznanie zła za coś (w pewnym stopniu) dobrego – jakby świadomy wampiryzm, szczególnie rażący w przypadku ludzi broniących kapitalizmu z pozycji „cnoty”, starych dobrych obyczajów albo „chrześcijańskich wartości.””

György Lukács (1885–1971) węgierski filozof

Lukács, mimo że wiedział o zbrodniach leninizmu i stalinizmu: o rozstrzelaniu Kronsztadu, o hołodomorze, wielkiej czystce (w której sam mało nie zginął), gułagach; i je stanowczo potępiał, nigdy nie wyrzekł się ortodoksyjnego marksizmu.
Źródło: Gelebtes Denken. Eine Autobiographie im Dialog (Życiomyślenie), red. I. Eörsi, tłum.H.-H. Paetzke, Frankfurt 1981.

O ludziach , O sprawiedliwości , O zachowaniu , O demokracji

„Nie ma kapitalizmu bez rasizmu.”

Malcolm X (1925–1965) przywódca Organizacji Jedności Afroamerykańskiej

„Demokracja parlamentarna nie była wcale i nie jest wcale spełnieniem snów doktryny liberalnej; powiedziałbym: wręcz odwrotnie! Była przykrą niespodzianką dla tej doktryny i dla jej przedstawicieli i w zakresie teorii i w zakresie praktyki; wprowadziła bowiem klasę robotniczą – w roli czynnika decydującego – na scenę historii najnowszej.
Liberalizm czerpał soki żywotne z naiwnego optymizmu. Formuła – skrócona i uproszczona – głosiła po prostu: niech każdy robi, co może; niech utrwali się „wolna gra” sił społeczno-ekonomicznych, talentów, zdolności, interesów; z „wolnej gry” powstanie budowla harmonijna. Rozwój kapitalizmu zaprzeczył radykalnie wszystkim złudzeniom tego optymizmu. Kapitalizm nie otworzył pola dla żadnej „wolnej gry.””

Mieczysław Niedziałkowski (1893–1940) polityk polski

Równość formalna wobec prawa nie okazała się równością faktyczną w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym.
Źródło: Socjalizm a liberalizm, w: Demokracja parlamentarna w Polsce, Wyd. Księgarni Robotniczej, Warszawa 1930 http://lewicowo.pl/socjalizm-i-liberalizm/

O demokracji , O historii , O grach , O optymiźmie

„Następstwem zwiększania wydajności produkcji jest jedynie zwiększenie konsumpcji oraz poświęcanie ogromnej ilości zasobów i energii na sprawienie, by ludzie pragnęli tego, czego nie mają. Bez tej propagandy (zwanej też reklamą) ludziom nigdy nie przyszłoby do głowy, że mogą pragnąć rzeczy, których pragną. Kapitalizm nakręca spiralę produkcji, konsumpcji i pogoni za dobrami, które mają paradoksalnie luźny związek z rzeczywistymi ludzkimi potrzebami. Ubocznymi skutkami tego procesu są bieda, nuda, lęk i znerwicowanie.”

Gerald Cohen (1941–2009)

Źródło: Przeciwko kapitalizmowi, wykład w Channel 4, 12 lutego 1986

O ludziach

„Bezmyślne i doraźne trwanie w nienadającym sensu uniwersum globalnego kapitalizmu nie wystarczy. (…) Trzeba się zdobyć na wizje, koncepcje bądź tylko pomysły, które jeszcze nie zostały pomyślane. (…) Takie rozwiązanie może brzmieć naiwnie, ale nie jest. Naiwne jest za to wyobrażenie, że pędzący pociąg postępującego zniweczenia życiowych szans wielu ludzi zmieni swą prędkość i kierunek, jeśli tylko będziemy w jego wnętrzu biec przeciwnie do kierunku jazdy.”

Harald Welzer (1958)

Źródło: Wojny klimatyczne, tłum. Michał Sutowski, Warszawa 2010.

O wojnie , O ludziach , O prędkości , Sens

„Kapitalizm jest nie do pobicia, jeśli chodzi o kreatywność, innowacyjność, mobilność i przedsiębiorczość.”

Jeremy Rifkin (1945) amerykański ekonomista

Źródło: „Wprost”, 30 września 2001.

„Są tacy w niektórych krajach jakie odwiedziłem, którzy mają jasne pojęcie drogi od socjalizmu do kapitalizmu, np. w Czechosłowacji p. Wacław Klaus, a w Polsce p. Janusz Korwin-Mikke. Z ich punktu widzenia problem kluczowy stanowi odebranie własności z rąk władzy państwa i przekazanie w ręce ludzi, chodzi im po prostu o usunięcie rządu na bok.”

Milton Friedman (1912–2006) ekonomista amerykański, noblista

Źródło: Czerkawski B., Wolny prywatny rynek, [w:] „Najwyższy Czas!” nr 28, Warszawa 1990, s. I.

O ludziach , O problemach , O czasie

„Kapitalizm jest wychwalany przez tych, którzy czerpią z niego korzyści – ale także przez wielu innych – jako system, w którym każdy dostaje to, na co zasługuje i posiada wolność, dzięki której może osiągnąć to, czego pragnie. Historyczna kwerenda pokazuje, że podobny stosunek do dominującego systemu nie jest niczym nowym: niewolnictwo i feudalizm też miały swoich obrońców. Arystoteles twierdził na przykład, że każda dusza ma swoją rolę do odegrania – i że samospełnienie niewolnika polega na odpowiednim realizowaniu jego niewolniczej natury. Chrześcijaństwo odświeżyło ten rodzaj argumentacji w średniowieczu ucząc, że każdy powinien być zadowolony ze swojego losu, ponieważ wszyscy jesteśmy małymi trybikami w wielkim, uniwersalnym projekcie Boga. Dzisiaj wolnorynkowi ekonomiści i filozofowie twierdzą, że nieokiełznany kapitalizm jest systemem, który maksymalizuje indywidualną wolność i daje każdemu najwięcej możliwości.”

John Roemer (1945)

Źródło: Free to Lose, An Introduction to Marxist Economic Philosophy, Harvard University Press 1988, s. 6.

O Bogu , O losie , O duszy , O naturze

„W żadnym innym chyba europejskim języku socjalizm nie został tak sponiewierany jak w polskim. We francuskim, hiszpańskim czy włoskim jest to słowo, która ma swoją nową i żywotną treść. Nic się nie da zmienić w miejscu lewicy we współczesnej Polsce, jeśli nie odzyska się i nie określi na nowo tego kluczowego słowa i całej związanej z nim struktury ideowej. Trzeba wreszcie skończyć z tym oszukańczym przeinaczeniem, którego dokonano w 1948 r. i które się za nami wlecze. Dlaczego socjalizm jest ciągle identyfikowany z najgorszymi formami stalinowskiego etatyzmu? Przyczyniła się do tego również naiwna wiara w automatyczne rynkowe zbawienie rozpowszechniona przez neoliberałów w latach 90. Oszołomienie to jednak minęło i znowu pojęliśmy, że w kapitalizmie nie dominują akcjonariusze, lecz podział na pracę i kapitał.”

Andrzej Mencwel (1940) polski historyk i krytyk literatury i kultury polskiej, antropolog kultury, eseista, publicysta

Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego, Niepodległościowi lewacy. Spór o polski patriotyzm, „Ale Historia” http://wyborcza.pl/alehistoria/1,150661,19559464,niepodleglosciowi-lewacy-spor-o-polski-patriotyzm.html, wyborcza.pl, 1 lutego 2016.

O wierze , O historii

„Sławne stare opowiadania, powtarzane setki razy, że fabryki zatrudniały kobiety i dzieci, żyjące wcześniej, przed podjęciem pracy w fabrykach, w dostatecznych warunkach, są jednym z największych fałszerstw w historii. Matki, które pracowały w fabrykach nie miały co do garnka włożyć; one nie opuszczały swoich domów i ich kuchni udając się do fabryk, one poszły do fabryk, ponieważ nie miały kuchni, a jeśli je miały, to nie miały w nich czego przyrządzać. Dzieci nie przychodziły do fabryk z wygodnych ochronek. One głodowały i umierały. I całe to gadanie o nie-do-wypowiedzenia okropnościach wczesnego kapitalizmu można obalić przez tylko jedną statystykę: dokładnie w tych latach, w których brytyjski kapitalizm się rozwijał, ściśle w wieku nazwanym Rewolucją Przemysłową w Anglii, w latach od 1760 r. do 1810 r. ludność w Anglii podwoiła się, co oznacza, że setki lub tysiące dzieci – które byłyby umarły w poprzednich czasach – przeżyły i rosły.”

Ludwig von Mises (1881–1973) ekonomista austriacki

O kobietach , O dzieciach , O historii , O matce

„To jest niepodobieństwo, ażeby kultura ludzka gniła w tym bagnie kapitalizmu.”

Herman Diamand (1860–1931) polityk polski

przemówienie sejmowe z 2 sierpnia 1923.
Źródło: Przemówienia w Sejmie Rzeczypospolitej 1919–1930

„Kapitalizm jest najpełniejszym wyrażeniem anarchizmu a anarchizm jest najpełniejszym wyrażeniem kapitalizmu.”

Murray Rothbard (1926–1995) ekonomista amerykański

Capitalism is the fullest expression of anarchism, and anarchism is the fullest expression of capitalism. (ang.)

„Kapitalizm jest przerażający właśnie dlatego, że wspiera ludzką energię, spontaniczne uczucie, rozwój człowieka tylko po to, by je zmiażdżyć, oszczędzając nielicznych zwycięzców na szczycie.”

Marshall Berman (1940–2013) amerykański filozof i pisarz

Przygody z marksizmem

O emocjach

„Gdyby w Polsce istniała partia prawicowa bez fanatyzmu religijnego, głosowałbym na nią. Tymczasem są one przykościelne. A partie lewicowe też wcale nie są lewicowe, bo propagują neoliberalizm prospołeczny, a to nie podoba mi się jako właścicielowi firmy. Nie jest moim celem płacenie wysokich podatków, ani 800 złotych zapomogi. Raczej wyznaję tu zasadę wilczego kapitalizmu, jaki propaguje Korwin-Mikke: jeśli ktoś jest nieudacznikiem, jego strata.”

Piotr Tymochowicz (1963)

Źródło: wywiad dla money.pl http://manager.money.pl/ludzie/wywiady/artykul/piotr;tymochowicz,71,0,206407.html

O ludziach , O stracie

„Gospodarcza anarchia społeczeństwa kapitalistycznego w jego obecnej formie jest moim zdaniem prawdziwym źródłem zła. Widzimy przed sobą ogromną społeczność producentów, której członkowie nieustannie usiłują pozbawić się nawzajem owoców swojej wspólnej pracy – nie siłą, lecz ogólnie rzecz biorąc zgodnie z legalnie ustanowionymi regułami. (…) Nieograniczona konkurencja powoduje ogromne marnotrawstwo pracy i okaleczenie społecznej świadomości jednostek, o którym wspomniałem wcześniej. Owo okaleczenie świadomości jednostek uważam za najgorsze zło kapitalizmu.(…) Jestem przekonany, że jest tylko jeden sposób wyeliminowania całego tego zła, a mianowicie stworzenie gospodarki socjalistycznej i systemu edukacyjnego ukierunkowanego na cele społeczne.”

Albert Einstein (1879–1955) fizyk niemiecki, noblista

The economic anarchy of capitalist society as it exists today is, in my opinion, the real source of the evil. We see before us a huge community of producers the members of which are unceasingly striving to deprive each other of the fruits of their collective labor – not by force, but on the whole in faithful compliance with legally established rules. (…) Unlimited competition leads to a huge waste of labor, and to that crippling of the social consciousness of individuals which I mentioned before. (…) I am convinced there is only one way to eliminate these grave evils, namely through the establishment of a socialist economy, accompanied by an educational system which would be oriented toward social goals. (ang.)
Źródło: Dlaczego socjalizm?, „Monthly Review”, maj 1949 http://monthlyreview.org/598einstein.php

O sile , O złu

„Rosnące różnice w dochodach to wynik ideologii, która wspiera absolutną autonomię rynków. I odbiera prawo do ich kontroli przez rządy, które są przecież odpowiedzialne za dobro wspólne. To nowa tyrania. (…) Dziki kapitalizm narzuca światu logikę zysku za wszelką cenę.”

Franciszek (papież) (1936) papież

Źródło: Tomasz Bielecki, Efekt papieża Franciszka, „Gazeta Wyborcza”, 13–14 lipca 2013.

O świecie

„Kapitalizm w Polsce przypomina dziś do złudzenia niedobrane stadło małżeńskie, w którym małżonek starzec poślubia młodą, pełną życiowego wigoru i młodzieńczych pragnień małżonkę. Młoda oblubienica – to Polska. Polska przeludniona, Polska z blisko półmilionowym przyrostem naturalnym rocznie, z 8 milionami „zbędnych” na wsi i milionem bezrobotnych w miastach, z milionem dzieci bez szkół, z dochodem społecznym niższym niż przed wojną i o połowę skurczonym w porównaniu z latami lepszej koniunktury. A więc Polska pełna sił żywotnych, pełna drzemiącej energii, lecz jeszcze pełniejsza niezaspokojonych, palących potrzeb.”

Stanisław Dubois (1901–1942) polski działacz socjalistyczny, publicysta

Źródło: 300 milionów i 200 rodzin. Tylko 300 milionów, „Dziennik Popularny” nr 1, 1 stycznia 1937 http://lewicowo.pl/300-milionow-i-200-rodzin-tylko-300-milionow/

O wojnie , O dzieciach

„W ciągu ostatnich 15 lat w Polsce [miała miejsce] transformacja świńskiego komunizmu w świński kapitalizm.”

Alain Touraine (1925) socjolog francuski

Źródło: „Solidarność” i społeczna pustka http://www.newsweek.pl/Europa/-quot-solidarnosc-quot--i-spoleczna-pustka,45724,1,1.html wywiad udzielony Maciejowi Nowickiemu, newsweek.pl, grudzień 2004

„Kapitalizm polega m. in. na tym, że ludzie umierają na uleczalne choroby. Wyleczenie trądu kosztuje 30 zł, a wciąż są leprozoria, gdzie ludzie powoli umierają pod czułym okiem księży.”

Piotr Ikonowicz (1956) polski polityk

Źródło: gazeta.tv, 28 października 2011, 1:33 min. zapisu wideo http://www.gazeta.tv/plej/0,0.html#film=76023_10551818

O ludziach , O chorobach

„Gdyby papież stracił wiarę, to straciłby też dobrą robotę. Z tych samych powodów nie opłaca się przestać wierzyć w Amerykę biznesmenom, posiadaczom akcji, obligacji, rządom, a nawet szefom agencji reitingowych. Zarabiają swoje miliony dopóki Ameryka jest wiarygodna. W naszym zsekularyzowanym świecie to właśnie Ameryka zastąpiła Boga, gdy kapitalizm ostatecznie zastąpił chrześcijaństwo. (…) Przestać wierzyć Ameryce, to znaczy prawie tyle, co przestać wierzyć w to, co jest napisane na banknocie. Jeśli przestanę wierzyć w twoje banknoty, przestanę też wierzyć w swoje.”

Sławomir Sierakowski (1979) socjolog i publicysta polski

Źródło: Z milionera pucybut, krytykapolityczna.pl, 16 października 2013 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/stany-zjednoczone/20131016/sierakowski-z-milionera-pucybut

O Bogu , O wierze

„W każdym państwie kupieckim, bez względu na oficjalne pretensje do równości, przepych nielicznych musi przygnębiać wielu (…). Demokracja nie może działać tam, gdzie z powodu samego tylko bogactwa lub biedy jedną klasę ludzi uważa się za wyniesioną, a drugą za poślednią. (…) [Kapitalizm] wykorzystuje podstawowe zasady, na których zbudowano wolność (…) w służbie tyranii.”

Adam Ferguson (1723–1816) szkocki ekonomista i myśliciel polityczny

Źródło: Zasady nauki moralnej i politycznej (1792)

O ludziach , O demokracji , O wolności , O nauce

„Opublikowane w 1776 r. „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” były kolosalnym wkładem w zrozumienie tego, co z czasem zaczęto zwać kapitalizmem. Smith pokazał, jak bardzo oswobodzenie handlu przyczynić się może do generowania bogactwa przez specjalizację produkcji, podział pracy i wykorzystanie na ogromną skalę działalności gospodarczej.”

Amartya Sen (1933) ekonomista indyjski, noblista

Źródło: wyborcza.pl, 3 kwietnia 2009 http://wyborcza.pl/1,97559,6463889,I_rynek_i_panstwo.html?as=2&startsz=x

O zrozumieniu , O naturze , O czasie , O bogactwie

„Wolnokonkurencyjny kapitalizm powoduje, iż w skali masowej występuje zjawisko doprowadzenia wyzysku do niebezpiecznego poziomu. Niebezpiecznego zarówno dla burżuazji, jak dla robotników, choć w nierównym stopniu. Wyzysk sięga szczytu, poziom życia robotników – dna. Czym jest to spowodowane? Głupotą czy chciwością burżuazji? Jednym i drugim?”

Andrzej Zybertowicz (1954) socjolog polski

Źródło: O obiektywnej funkcji społecznej ruchu robotniczego i ideologii marksistowskiej w XIX wieku, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, nr 143, Toruń 1983.

O głupocie , O wieku

„Patriotyczny… Nie sądzę, że jestem patriotą w dosłownym tego słowa znaczeniu. Myślę, że patriotyzm jest problematycznym terminem, ponieważ sugeruje nacjonalistyczną dumę i lojalność wobec państwu, rządowi albo instytucji. Lubimy używać mowy ojczystej patriotyzmu w USA, albo takich wyrażeń jak wolność, demokracja, kapitalizm itp. Uważam, że nie czuję się zobowiązany do tych idei i myślę, że to niebezpieczne być lojalnym wobec państwa. Jako dziecko, pamiętam, że lojalność była wymagana do ślubowania wierności fladze Stanów Zjednoczonych Ameryki. Myślę, że to swego rodzaju problem, ponieważ Stany Zjednoczone są krajem imigracji… wielu ludzi przyjeżdża tutaj, a ich lojalność wykracza daleko poza obecny rząd, gdyż sięgają wielu innych pokoleń krajów, kultur, historii i ludzie codziennie trzymają to w sobie i wydaje mi się, że jest to absurdalne, żeby pytać obywateli o ślubowanie wierności rządowi. Uważam, że mój muzyczny projekt, nie powinien w istocie być mylony z patriotyzmem i nacjonalizmem.”

Sufjan Stevens (1975)

Źródło: audio wywiad http://www.divshare.com/download/10374874-53a

O dzieciach , O ludziach , O demokracji , O historii

„Przez cały czas piastowania urzędu przewodniczącego Amerykańskiej Federacji Pracy Gompers konsekwentnie trzymał się z góry wytyczonych zasad. Bez względu na to, co mógł myśleć o kapitalizmie, nie nawoływał do rewolucji. W praktyce uznawał ustrój kapitalistyczny i walczył tylko o wysokie płace, krótki dzień pracy i dobre warunki. Dążył do tego, by siła robocza była zadowolonym partnerem w amerykańskim systemie bogacenia się i używania.”

Samuel Gompers (1850–1924)

Autorzy: A. Charles i Mary R. Beard, Rozwój cywilizacji amerykańskiej

O myślach , O sile , O czasie , O myśleniu

„Socjalistyczni myśliciele, zwłaszcza Marks, przedstawili mocne argumenty przeciw kapitalizmowi. Jednak nawet Smith rozumiał dobrze ogromne problemy, jakie spowodowałoby poleganie na samym rynku i dążeniu do zysku.”

Amartya Sen (1933) ekonomista indyjski, noblista

Źródło: wyborcza.pl, 3 kwietnia 2009 http://wyborcza.pl/1,97559,6463889,I_rynek_i_panstwo.html?as=2&startsz=x

„Liczby są jednoznaczne. Lata 1945-75 to złota era kapitalizmu. Nie tylko panowała większa równość społeczna, ale też gospodarka rozwijała się szybciej. Wzrost per capita dla lat 1945–75 to średnio ok. 3 proc., a ostatnie 30 lat eksperymentów z neoliberalizmem to ok. 1,5 proc. Była duża równość, więc całe społeczeństwo korzystało z owoców wzrostu. Była znaczna mobilność społeczna, więc każdy mógł mieć nadzieję, że zajdzie wysoko. Powszechne było oczekiwanie, że dzieci zajdą dalej niż rodzice. W Ameryce to wszystko zniknęło.”

Ha-Joon Chang (1963)

Źródło: rozmowa Wojciecha Orlińskiego, Wolny rynek? Nie ma czegoś takiego, „Gazeta Wyborcza”, 31 grudnia 2011–1 stycznia 2012.

O dzieciach , O rodzicach

„Jeżeli będziemy rozpatrywali historię nie taką, jaką mogła lub powinna była być, lecz jaką była rzeczywiście, to będziemy musieli stwierdzić, że wojna stanowiła nieodzowny czynnik rozwoju kapitalizmu.”

Róża Luksemburg (1871–1919) niemiecka polityk

Źródło: Reforma socjalna czy rewolucja? (1900), w: Wybór pism, t. I, Warszawa 1959, s. 174.

O wojnie , O historii

„Kapitalizm jest na drodze do upadku i to dla mnie nie ulega żadnej wątpliwości. I komunizm zwycięży.”

Kazimierz Mijal (1910–2010) polski działacz komunistyczny

Źródło: Ostatni towarzysz – wywiad z Kazimierzem Mijalem, trzeciswiat.wordpress.com http://web.archive.org/20110513080143/trzeciswiat.wordpress.com/2010/09/15/ostatni-towarzysz-wywiad-z-kazimierzem-mijalem/

„Żyjemy w czasach zmiany, więc również wielkich eksperymentów. Ja sam budzę się rano, piję kawę, a później staram się zrobić coś, żeby dzień był przyjemny. Nigdy nie robię wielkich planów. I myślę, że większość kreatywnych ludzi dzisiaj podobnie jak ja robi równocześnie wiele różnych rzeczy. Przynajmniej jedna z nich pozwala im zarobić na utrzymanie, ale robią wszystko przede wszystkim dla zabawy. Nie twierdzę, że pieniądze w ogóle nie są ważne, ale istnieją stany pośrednie pomiędzy całkowitym brakiem pieniędzy i posiadaniem dużych pieniędzy. Każdy nadal oczekuje jakiegoś standardu życia – mieszkania, komputera, jedzenia i telefonu komórkowego? Ale to już nie kapitalizm, w którym chodziło o bycie jak najbogatszym. Dziś raczej chodzi o to, żeby wymyślić własny sposób na życie i być twórczym. To zapewnia znacznie wyższy status niż bogactwo.”

Alexander Bard (1961) szwedzki artysta, muzyk i filozof kultury

Źródło: Radosław Bomba, Nigdy nie robię wielkich planów, wywiad, 16 lipca 2008 http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/964

O życiu , O pieniądzach , O ludziach , O jedzeniu

„Walka z imperializmem nieustannie się rozwija. Codziennie nowe siły postanawiają sprzeciwić się hegemonii globalnego kapitalizmu. Dziś płoną amerykańskie flagi, w przyszłości płonąć będą amerykańskie miasta.”

Mao Zedong (1893–1976) przywódca chiński

Źródło: Cytaty z dzieł przewodniczącego Mao

O sile , O przyszłości , O walce

„Gdyby nawet socjalizm zapewniał więcej dóbr, niż kapitalizm, to i tak byłbym za kapitalizmem, bo zapewnia on więcej wolności. Na szczęście nie mam tego dylematu…”

Janusz Korwin-Mikke/G

Źródło: blog, 28 lipca 2007

O szczęściu , O wolności

„Demokracja jest najradykalniejszym zaprzeczeniem lokalnych i stanowych różnic i przywilejów, które stoją na przeszkodzie potędze narodowego państwa, potrzebnego dla normalnego rozwoju kapitalizmu. Dlatego to hasła patriotyzmu tak ściśle zespalają się z demokracją, że np. za rewolucji francuskiej i w epoce pozostającej pod jej wpływem oba wyrazy znaczą jedno i to samo.”

Kazimierz Kelles-Krauz (1872–1905)

Źródło: Niepodległość Polski a materialistyczne pojmowanie dziejów, „Krytyka” nr 4–5, 1905 http://lewicowo.pl/niepodleglosc-polski-a-materialistyczne-pojmowanie-dziejow/.

O demokracji

„Stawianie zagadnień: socjalizm albo kapitalizm jest symplifikacją. Pomijając nieokreśloność terminu socjalizm między jego skrajnym odchyleniem, marksizmem, a skrajnym odchyleniem kapitalizmu, powiedzmy amerykanizmem, jest jeszcze całe bogactwo mądrych form ustrojowych, które potrafią – wierzę – przywrócić staremu słowu: demokracja – życie, prawdę i wartość.”

Zbigniew Herbert (1924–1998) polski poeta

w liście do Jerzego Zawieyskiego.
Źródło: Zbigniew Herbert, Jerzy Zawieyski, Korespondencja 1949–1967, Biblioteka „Więzi”, 2002, s. 29.

O życiu , O demokracji , O bogactwie

„Najnowsze badania w dziedzinie socjologii prawa raz jeszcze potwierdzają, że fundamentalna zasada prawa formalnego, zgodnie z którą każdą sprawę należy osądzać według powszechnych, racjonalnych reguł, dopuszczających możliwie najmniejszą liczbę wyjątków i opartych na zasadzie logicznego podporządkowania, pozostaje w mocy wyłącznie w liberalnej, wolnokonkurencyjnej fazie kapitalizmu.”

Karl Mannheim (1893–1947)

„Tej czy innej partii politycznej naprawdę opłaciłoby się dzisiaj zakasać rękawy, by agitować na rynkach i placach na rzecz europejskiej jedności.
Rezygnacja z „wielkich” projektów do niczego nie prowadzi. Wspólnota międzynarodowa nie ucieknie przed zmianami klimatycznymi, ryzykiem techniki jądrowej, potrzebą regulacji kapitalizmu napędzanego przez rynki finansowe oraz koniecznością forsowania praw człowieka. Wobec skali tych problemów cele, które stawiamy sobie w Europie, wydają się być niemal w zasięgu ręki.”

Jürgen Habermas (1929) niemiecki filozof, socjolog i publicysta polityczny

Źródło: wyborcza.pl, 11 kwietnia 2011 http://wyborcza.pl/1,97738,9402222,Pakt_dla_Europy_czy_przeciw_Europie_.html?as=2&startsz=x#ixzz1JJ6fPJNN

„Niebezpieczeństwo traktowania pracy ludzkiej jako sui generis „towaru” czy anonimowej „siły” potrzebnej dla produkcji (mówi się wręcz o „sile roboczej”), istnieje stale, istnieje zwłaszcza wówczas, gdy całe widzenie problematyki ekonomicznej nacechowane jest przesłankami ekonomizmu materialistycznego. (…) Człowiek zostaje potraktowany jako narzędzie produkcji, podczas gdy powinien on – on jeden, bez względu na to, jaką pracę wypełnia – być traktowany jako jej sprawczy podmiot, a więc właściwy sprawca i twórca. Takie właśnie odwrócenie porządku, bez względu na to, w imię jakiego programu i pod jaką nazwą się dokonuje, zasługiwałoby na miano „kapitalizmu.””

Jan Paweł II (1920–2005) papież, święty Kościoła katolickiego

Encyklika Laborem exercens

O sile

„Kapitalizm sprawia, iż całe życie pracujesz, głodując, a i tak możesz skończyć w przytułku, gdy będziesz stary i nie będziesz mógł dalej pracować.”

Errico Malatesta (1853–1932) włoski myśliciel polityczny, anarchista

Kapitalizm

O życiu

„Różnicujące relacje, takie jakie są urzeczywistniane przez wartość dodatkową; nieobecność zewnętrznych granic, „zastąpiona” przez rozwinięcie granic wewnętrznych oraz włączenie anty-produkcji do produkcji wypełnianej przez absorbowanie wartości dodatkowej – oto trzy aspekty wewnętrznej aksjomatyki kapitalizmu.”

Gilles Deleuze (1925–1995) francuski filozof

Anty-Edyp (z Feliksem Guattarim)

O relacjach

„Sposób życia przyjęty od pewnego czasu przez gatunek Homo sapiens, sposób ochrzczony mianem „kapitalizmu”, (…) polega, nie tyle na samoodtwarzaniu się, ile na kompulsywnej ekspansji; nie mógł kapitalistyczny sposób życia i ludzkiego współżycia trwać inaczej niż na drodze „reprodukcji rozszerzonej” wbudowanej w jego sposób istnienia – będącej jego sposobem istnienia.”

Zygmunt Bauman (1925–2017) polski socjolog, filozof, eseista

Źródło: Panika wśród pasożytów, czyli komu bije dzwon, „Gazeta Wyborcza”, 2–3 października 2010

O czasie

„Biowładza była, próżno w to wątpić, niezbędnym elementem rozwoju kapitalizmu – mógł przetrwać jedynie za cenę kontrolowanego wtłoczenia ciał w aparat wytwórczy i dostosowania zjawisk populacyjnych do procesów ekonomicznych.”

Michel Foucault Historia seksualności

Źródło: Historia seksualności

O historii

„Kiedy wmawiano nam, że przez wolność rozumiemy wolną konkurencję, niewiele robiliśmy, żeby zdementować to monstrualne łgarstwo, a bardzo często postępowaliśmy tak, jakbyśmy wierzyli, iż w powojennym konflikcie pomiędzy Zachodem, a „rewolucyjnymi” krajami Wschodu chodzi wyłącznie o zamożność. Bogactwo i ekonomiczny dobrobyt to owoce wolności, twierdziliśmy, choć pierwsi powinniśmy wiedzieć, że taki rodzaj „szczęścia” stanowił dobrodziejstwo Ameryki na wiele lat przed rewolucją, a jego przyczyną była naturalna obfitość i dostatek w warunkach „łagodnego rządu” – nie zaś wolność polityczna ani też nieskrępowana, rozpasana inicjatywa kapitalizmu, która wszędzie tam, gdzie brakło naturalnego bogactwa, wiodła do nieszczęścia i masowej nędzy.”

Hannah Arendt (1906–1975) amerykańska teoretyk polityki, filozof i publicystka

O rewolucji

O wolności , O bogactwie

„Socjalizm nie może zostać wprowadzony w życie, ponieważ ustanowienie go jako systemu społecznego nie leży w ludzkiej mocy. Wybór jest między kapitalizmem a chaosem. Człowiek wybierający pomiędzy wypiciem szklanki mleka i szklanki z roztworem cyjanku potasu, nie wybiera między dwom napojami – wybiera pomiędzy życiem a śmiercią. Społeczeństwo wybierające pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem, nie wybiera pomiędzy dwoma systemami społecznymi – wybiera między społeczną kooperacją a dezintegracją społeczeństwa. Socjalizm nie jest alternatywą dla kapitalizmu – jest on alternatywą dla każdego systemu, w którym ludzie mogą żyć po ludzku. Zadaniem ekonomii jest głoszenie tej prawdy, tak samo jak zadaniem biologii i chemii jest nauczanie, że cyjanek potasu to nie pokarm, lecz śmiertelna trucizna.”

Ludwig von Mises książka Ludzkie działanie

Źródło: Human Action, s. 676.

O życiu , O śmierci , O ludziach

„Dziś podnoszą się głosy domagające się kapitalizmu z ludzką twarzą. Tymczasem pytanie brzmi: czy obecne problemy da się rozwiązać w ramach istniejącego systemu? Odpowiedź jest jednoznaczna: nie.”

Slavoj Žižek (1949) słoweński socjolog, filozof, psychoanalityk i krytyk kulturalny

Źródło: rozmowa Arno Widmanna, Cena wolności, „Frankfurter Rundschau”, tłum. „Forum”, 23 stycznia 2012.

O wolności , Pytanie

„Generalnie ustroje wyglądają tak:
– Maoizm: mam trzy krowy; rząd zabiera wszystkie, zabija i mięso dzieli po równo.
– Komunizm: mam trzy krowy; rząd zabiera je do kołchozu, gdzie zdychają.
– Narodowy socjalizm: mam trzy krowy; rząd zabiera dwie i zamienia je na armaty.
– Faszyzm: mam trzy krowy; rząd ustanawia cenę maksymalną na mleko, a krowy każe zakolczykować, bym ich nielegalnie nie zjadł.
– Socjalizm: mam trzy krowy; rząd odbiera mi pod przymusem mleko, które potem mogę kupić w państwowym sklepie na kartki.
– Socjaldemokracja: mam trzy krowy; rząd skupuje ode mnie mleko i rozdaje za darmo w szkołach, gdzie dzieci wylewają je do zlewu.
– Państwo opiekuńcze: mam trzy krowy; muszę sprzedać jedną, by starczyło na badania weterynaryjne i podatki od dwóch pozostałych.
– Eurosocjalizm: mam trzy krowy; rząd każe mi zabić jedną, bo krów jest za dużo – i drugą, bo krowa sąsiada jest chora na pryszczycę.
– Kapitalizm: mam trzy krowy; sprzedaję jedną i kupuję byka!”

Janusz Korwin-Mikke/G

Źródło: „Tygodnik Ciechanowski”, 5 lutego 2002

O dzieciach

„Wyjście Grecji, Portugalii czy Włoch ze strefy euro wkrótce doprowadziłoby do fragmentacji europejskiego kapitalizmu, która przyniosłaby poważną recesyjną nadwyżkę regionowi na wschód od Renu czy na północ od Alp, podczas gdy resztę Europy przycisnęłaby okrutna stagflacja. Jak myślicie, kto zyska na takim rozwoju sytuacji? Postępowa lewica, która niczym feniks odrodzi się z popiołów europejskich instytucji publicznych? Czy nazistowski Złoty Świt, banda neofaszystów, ksenofobów i cwaniaków? Nie mam wątpliwości co do tego, kto lepiej wykorzysta wyjście ze strefy euro. Ja na przykład nie jestem gotów dmuchać w żagle ponowoczesnej wersji lat trzydziestych. Jeśli znaczy to, że my, niekonsekwentni marksiści, musimy podjąć próbę ratowania europejskiego kapitalizmu przed nim samym, niech tak będzie. Nie ze względu na naszą miłość do europejskiego kapitalizmu, strefy euro, Brukseli, Europejskiego Banku Centralnego, ale tylko dlatego, że chcemy zminimalizować zbędne ludzkie ofiary tego kryzysu.”

Janis Warufakis (1961)

Źródło: Slavoj Žižek, Žižek: Dlaczego Varoufakis drażnił unijnych technokratów?, krytykapolityczna.pl, 9 lipca 2015 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/ue/20150709/zizek-o-grecji-szansa-na-przebudzenie-europy

O miłości , O myślach , O szansie , O myśleniu

„Globalny system gospodarczy przechodzi wielką transformację – od kapitalizmu przemysłowego opartego na industrializmie, do kapitalizmu informacyjnego, którego zasadą jest informacjonizm. Industrializm jest zorientowany na wzrost gospodarczy, tj. na maksymalizację produkcji; informacjonizm jest zorientowany na rozwój technologiczny, tj. na akumulację wiedzy oraz na wyższy poziom złożoności w przetwarzaniu informacji.”

Manuel Castells (1942) socjolog hiszpański

Źródło: Manuel Castells, Pekka Himanen, Społeczeństwo informacyjne i państwo dobrobytu, Warszawa 2009.

O wiedzę

„Kapitalizm – roślinność jak w lesie, socjalizm – roślinność jak w ogrodzie.”

Tadeusz Kotarbiński (1886–1981) polski filozof

„Żyjemy w kapitalizmie. Jego moc wydaje się nam nieunikniona. Ale tak samo było z boskim prawem królów. Każda ludzka władza może jednak być odparta i zmieniona przez człowieka.”

Ursula K. Le Guin (1929–2018) amerykańska pisarka

We live in capitalism, its power seems inescapable – but then, so did the divine right of kings. Any human power can be resisted and changed by human beings. (ang.)
Źródło: Ursula K Le Guin's speech at National Book Awards http://www.theguardian.com/books/2014/nov/20/ursula-k-le-guin-national-book-awards-speech, theguardian.com, 20 listopada 2014.

„Im częściej prawica nazywa politykę gospodarczą Obamy socjalizmem, tym mniej groźnie i obraźliwie zaczyna to słowo brzmieć. Dla wielu przedstawicieli mojego pokolenia ideologiczne podstawy kapitalizmu zostały podważone.”

Bhaskar Sunkara (1989)

Źródło: Katarzyna Wężyk, Prawie szturm na Pałac Zimowy, „Gazeta Wyborcza”, 21–22 września 2013.

„Ustrój sowiecki to ani socjalizm, ani kapitalizm, lecz nowa forma społeczna państwa totalitarnego, ta sama kategoria, do której zaliczyć należało Włochy Mussoliniego i Niemcy Hitlera. Nie jest to kapitalizm państwowy, bo nie zna mechanizmu wolnorynkowego, bez którego nie ma żadnej postaci kapitalizmu. Nie są to też rządy biurokracji, bo biurokracja sowiecka nie wydaje rozkazów, lecz sama odbiera rozkazy. Rządzi górna warstwa aparatu partyjnego, heterogeniczna grupa ludzi spośród inteligencji, drobnej burżuazji i chłopstwa, z małą domieszką robotników. Grupę tę jednoczy ideologia komunistyczna, wywodząca się rzekomo z Marksa i Engelsa, w rzeczywistości – z czysto rosyjskiego utopijnego terroryzmu i jakobinizmu.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Kontrrewolucja bolszewicka, „Robotnik Polski”, Nr 2, 1963 http://lewicowo.pl/kontrrewolucja-bolszewicka/.

O ludziach , O inteligencji , O rzeczywostości

„Antysemityzm jest u nas tarczą ustroju kapitalistycznego. Póki istnieje kapitalizm, będzie istniał i kwitł antysemityzm. I odwrotnie: Zwalczyć antysemityzm można tylko i wyłącznie przez obalenie ustroju kapitalistycznego.”

Wiktor Alter (1890–1943) polsko-żydowski działacz socjalistyczny

Źródło: O antysemityzmie, „Myśl Socjalistyczna” nr 12–13, Warszawa 1936 http://lewicowo.pl/o-antysemityzmie/.

O myślach , O myśleniu

„Jeśli kapitalizm nie jest zdolny do spełnienia żądań, nieuchronnie wypływających ze zrodzonych przezeń plag, niech ginie.”

Lew Trocki (1879–1940) rosyjski rewolucjonista

Źródło: Sytuacja ZSRR a zadania epoki przejściowej, w: Program Przejściowy (Agonia kapitalizmu a zadania Czwartej Międzynarodówki), „Biuletyn Opozycji”, maj-czerwiec 1938, wyd. Nurt Lewicy Rewolucyjnej, marxists.org http://www.marxists.org/polski/trocki/1938/prog_przejsciowy.htm#Sytuacja%20ZSRR%20a%20zadania%20epoki%20przej%C5%9Bciowej

„System pracy mamy ten sam, co na początku socjalizmu, czyli spółdzielczy. I proszę sobie wyobrazić, że to się nam sprawdza w tym naszym kapitalizmie. Firma coraz lepiej się rozwija. Nawet Komisja Europejska nas chwali jako wzorcową firmę spółdzielczą w skali Unii. W 2012 r. byliśmy jednym z czterech przedsiębiorstw, obok dużych korporacji spółdzielczych z Włoch i Kraju Basków, które Komisja Europejska stawiała za przykład skutecznej walki z kryzysem.”

Maria Janas (1954)

Źródło: Bartłomiej Kuraś, Od korporacji uchowaj nas, Panie, „Duży Format” http://wyborcza.pl/duzyformat/1,140812,16660313,Spoldzielcy_z_Muszynianki__Od_korporacji_uchowaj_nas_.html, wyborcza.pl, 18 września 2014.

O walce

„Oczywistym jest, że nie można urzeczywistnić idei niepodległości w ramach kapitalizmu. Człowiek, który jest poddanym w miejscu pracy, uczestniczy w niepodległości najwyżej cząstkowo. Państwo, które stawia na pierwszym miejscu uczucia rynków finansowych czy opinię agencji ratingowych, nie może adekwatnie wyrażać dążeń społeczeństwa. (…) Najistotniejsze nie jest to, na jakim poziomie działają instytucje regulujące zbiorowe życie, lecz to, czy faktycznie są przez nas tworzone i kontrolowane.”

Adam Ostolski (1978) polski socjolog, publicysta i działacz polityczny

Źródło: Niepodległość: niedokończony projekt, krytykapolityczna.pl, 7 listopada 2012 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20121107/niepodleglosc-niedokonczony-projekt

O życiu , O emocjach

„Tradycja chrześcijańska nigdy nie podtrzymywała tego prawa [własności prywatnej] jako absolutnej i nienaruszalnej zasady. Zawsze rozumiała je natomiast w najszerszym kontekście powszechnego prawa wszystkich do korzystania z dóbr całego stworzenia: prawo osobistego posiadania jako podporządkowane prawu powszechnego używania, uniwersalnemu przeznaczeniu dóbr. Prócz tego, własność w nauczaniu Kościoła nigdy nie była rozumiana tak, aby mogła ona stanowić społeczne przeciwieństwo pracy. (…) Z tego punktu widzenia nadal pozostaje rzeczą nie do przyjęcia stanowisko „sztywnego” kapitalizmu, który broni wyłącznego prawa własności prywatnej środków produkcji jako nienaruszalnego „dogmatu” w życiu ekonomicznym.”

Jan Paweł II (1920–2005) papież, święty Kościoła katolickiego

Encyklika Laborem exercens

„Kapitalizm finansowy, na którego czele stoją banki, funkcjonuje, stawiając na kredyt, a zatem na wiarę ludzi. Lecz znaczy to również, że hipotezę Waltera Benjamina – według którego kapitalizm jest tak naprawdę religią, i to najbardziej zażartą i bezlitosną, jaka kiedykolwiek istniała, bo nieznającą ani odkupienia, ani zawieszenia broni – należy rozumieć dosłownie.”

Giorgio Agamben (1942) włoski filozof

Źródło: Posępni bankierzy kradną naszą przyszłość, przeł. Ewa Górniak-Morgan, „Gazeta Wyborcza”, 31 marca–1 kwietnia 2012.

O ludziach , O wierze , O religii , O przyszłości

„Dla mojego pokolenia maj ’68 to przede wszystkim wspomnienie szczęścia. Nie chcieliśmy już tego starego świata, tego starego kraju, tego starego człowieka. De Gaulle, Francja, kapitalizm – to wszystko wydawało nam się pochodzić z innej epoki, było przestarzałe, martwe.”

André Comte-Sponville (1952)

Źródło: Joanna Orzechowska, Syte pokolenie buntu 1968 r. Dzieci przejadły swoją rewolucję, polityka.pl, 12 lutego 2012 http://www.polityka.pl/swiat/analizy/1523779,1,syte-pokolenie-buntu-1968-r.read

O dzieciach , O wspomnieniach

„Kapitalizm to takie niezwykłe wierzenie, że najbardziej niegodziwi zrobią najbardziej niegodziwe z czynów dla wspólnego dobra wszystkich ludzi.”

John Maynard Keynes (1883–1946) angielski ekonomista

Capitalism is the astounding belief that the most wickedest of men will do the most wickedest of things for the greatest good of everyone. (ang.)
cytat przypisywany.
Źródło: George Schuster, Christianity and human relations in industry (1951), s. 109.

O ludziach

„Po pierwszej wojnie lewica obawiała się, że mieszczaństwo w sojuszu z resztkami posiadaczy ziemskich wprowadzi faszyzm – ze strachu przed ludem domagającym się socjalizmu. W pierwszej połowie XX wieku konflikt między interesami warstw wyższych a większością obywateli, między rynkiem a demokracją był obecny niemal we wszystkich krajach. Dopiero po II wojnie światowej w Europie Zachodniej udało się znaleźć kompromis między demokracją a kapitalizmem. To była bardzo krucha równowaga.(…) Warunkiem akceptacji systemu kapitalistycznego przez masy robotnicze były po 1945 roku gwarancje stabilnego zatrudnienia, godziwy standard życia, zapewnienie szans awansu, edukacja, bezpieczeństwo socjalne. Państwo socjalne na taką skalę było w Europie czymś zupełnie nowym. Pozwoliło na kilka dekad osłabić napięcie między rynkiem a demokracją.”

Wolfgang Streeck (1946)

Źródło: rozmowa Piotra Burasa, Ulica zmieni świat, „Gazeta Wyborcza”, 5–6 maja 2012.

O wojnie , O ludziach , O świecie , O strachu

„Walczymy o Polskę sprawiedliwości społecznej i dobrobytu najszerszych mas (…) O Polskę, która podniesie stopę życiową najbiedniejszych i obniży niesprawiedliwie wysokie zyski warstw dotąd uprzywilejowanych. O Polskę, która szanując w rozsądnych granicach własność prywatną – wyzwoli kraj z bezsensu kapitalizmu i uspołeczni wielkie warsztaty pracy. (…) Polski ideał sprawiedliwości społecznej jest przeciwieństwem sowiecko-komunistycznej nędzy, w której niewolnicze życie pędzi chłop i robotnik rosyjski. Walczymy o Polskę wielką kulturalnie, to znaczy o upowszechnienie i uspołecznienie kultury w Polsce. W oparciu o znośne warunki materialne dążyć będziemy do zapewnienia wszystkim polskim rodzinom odpowiednich mieszkań (…) A w tych ludzkich mieszkaniach musimy zapewnić wszystkim rodzinom nie tylko samo życie, lecz także życie kulturalne, udostępniając najszerszym warstwom cały dorobek kultury duchowej i materialnej.”

Aleksander Kamiński (1903–1978) instruktor harcerski, żołnierz AK

Źródło: O jaką Polskę walczymy? (1943)

O życiu , O sprawiedliwości

„Francuski kapitalizm bardzo potrzebuje dryfującego znaczącego w postaci bezrobocia.(…) Z tej perspektywy zaczynamy widzieć jedność form represji: ograniczenia wobec przyjeżdżających do Francji cudzoziemców, skoro już stwierdzono, że najtrudniejsze i najbardziej niewdzięczne prace wykonują cudzoziemcy; następnie represje w fabrykach, bo Francuzów trzeba przyuczyć na nowo do cięższej pracy; walka z młodzieżą i represje w systemie oświatowym.”

Michel Foucault (1926–1984) filozof francuski

Źródło: Intelektualiści a władza (rozmowa między Michelem Foucault a Gilles’em Deluze’em), przeł., Sławomir Magala, „Miesięcznik Literacki”, nr 11/1985.

O młodzieży , O walce

„Wiele wskazuje, że jeszcze przez 10 –15 lat większość ludzi żyć będzie w warunkach zdziczałego kapitalizmu. Trzeba go naprzód oswoić, bo sam postęp technologiczny go nie zlikwiduje. Na pewno należy powołać reprezentację pracowniczą, by choć trochę zrównoważyć siły kapitalistów (…).”

Jacek Kuroń (1934–2004) polski historyk, pisarz, polityk, działacz społeczny i polityczny

Źródło: Rzeczpospolita dla moich wnuków, w: Nadzieja i rozczarowanie. Pisma polityczne 1989–2004, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.

O ludziach , O nadziei , O rozczarowaniu , O sile

„Nie mam wątpliwości, że w Argentynie, w Iraku, w Nowym Orleanie świadomie zastosowano stworzoną przez Williamsona strategię modernizacji kryzysowej, która prowadzi do powstania kapitalizmu katastroficznego – zawsze zaczynającego się od jednej katastrofy i nieuchronnie prowadzącego do innej. Może się zacząć od zamachu stanu, a skończyć krachem peso – jak było w Argentynie.”

Naomi Klein (1970) dziennikarka i pisarka kanadyjska

Źródło: polityka.pl, 1 grudnia 2008 http://www.polityka.pl/swiat/rozmowy/275298,1,rozmowa-z-autorka-ewangelii-antyglobalizmu.read

„Waląc na socjalistów i w demokrację, komuniści utorowali drogę faszyzmowi. Faszyzm to reakcja nowego typu, okrutniejsza niż dawny carat. Faszyzm – jak stwierdził Giuseppe Prezzolini, historyk faszyzmu włoskiego – zwyciężył we Włoszech z chwilą, gdy komuniści rozbili tam proletariat na trzy partie, zwalczające się wzajemnie. Faszyzm zwyciężył w Niemczech, bo w słabą demokrację weimarską z jednej strony bili taranem hitlerowcy, z drugiej komuniści. Podstawą ekonomiczną faszyzmu był kapitalizm monopolistyczny, podstawą społeczną faszyzmu były zbałamucone klasy pośrednie. Obalenie faszyzmu stało się naczelnym zadaniem epoki z punktu widzenia socjalizmu demokratycznego.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Socjalizm a komunizm, 1954 http://lewicowo.pl/socjalizm-a-komunizm/.

O demokracji

„Interesujące byłoby ponowne odczytanie wyjściowego programu Solidarności – nie ma tam nic na temat kapitalizmu. Więcej natomiast na temat społecznego marzenia. Sądzę, że powinniśmy walczyć o to dziedzictwo, jest to sprawą zasadniczą, w przeciwnym razie – jeśli to marzenie o zbiorowej solidarności zniknie – będziemy żyli w przerażającym społeczeństwie, w którym rywalizacja rynkowa będzie współistniała z nowym rodzajem trybalizmu. Strasznie będzie się żyło w takim społeczeństwie. My – państwa postkomunistyczne, ujmując to w marksistowsko-mesjanistycznym stylu, mamy misję odnalezienia nowej formy… nie żartuję!… tak, żartuję, ale myślę o tym całkiem poważnie, wynalezienia nowej formy życia społecznego, która mogłaby uniknąć starych pułapek. Może jesteśmy w stanie ocalić ludzkość…”

Slavoj Žižek (1949) słoweński socjolog, filozof, psychoanalityk i krytyk kulturalny

Źródło: Edwin Bendyk, Koniec transformacji…, „Krytyka Polityczna”, 19/2009.

O marzeniach , O myślach , O myśleniu

„Wbrew pozorom wymiana dóbr w kapitalizmie nie jest ani wolna, ani sprawiedliwa. (…) W kapitalizmie elementarne potrzeby większości społeczeństwa nie mogą być zaspokojone.(…) Kapitalizm prowadzi do marnotrawstwa ludzkiego talentu na wielką skalę, promuje pasożytnictwo i nie potrafi dostarczyć większości tego, czego ona bezwzględnie potrzebuje.”

Gerald Cohen (1941–2009)

Źródło: Przeciwko kapitalizmowi, wykład w Channel 4, 12 lutego 1986

„Dzielenie się z pracownikami odpowiedzialnością za funkcjonowanie gospodarki uznano za relikt minionych czasów. A właśnie w momencie wielkiej transformacji, jaka się dziś w Polsce dokonuje, było to myślenie szczególnie niebezpieczne: reforma jawiła się przez to jako antyludzka i budziła olbrzymi sprzeciw. Po drugiej zaś stronie zwolennicy transformacji, wypowiadając słowo „kapitalizm”, mieli raczej na myśli to, co było w Europie w XIX wieku i na początku XX, a nie obecnie.”

Jacek Kuroń (1934–2004) polski historyk, pisarz, polityk, działacz społeczny i polityczny

Źródło: Nadzieja i rozczarowanie. Pisma polityczne 1989–2004, Warszawa 2010.

O nadziei , O rozczarowaniu , O myślach , O wieku

„Nie należy myśleć, że gospodarka planowa oznacza socjalizm, a gospodarka rynkowa – kapitalizm. Nic podobnego. I to, i wszystko inne – to są tylko środki. Rynek może także służyć socjalizmowi.”

Deng Xiaoping (1904–1997)

Źródło: Spotkanie w czasie inspekcji w Szanghaju [w:] Chiny na drodze reform w XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.

O myślach , O czasie , O wieku , O myśleniu

„455 najbogatszych ludzi na świecie ma więcej niż wynoszą roczne dochody połowy ludzkości. Polacy nie przyjmowali do wiadomości, że taki właśnie będzie kapitalizm. Globalizacji nie kojarzyli z nędzą, bezrobociem, wyzyskiem, chorobami i wojnami. Wmówiono im, że wystarczy wziąć sprawy w swoje ręce. Niektórym wystarczyło. Część już przeniosła się z listy 100 najbogatszych Polaków wprost do więzienia.”

Joanna Senyszyn (1949) polska działaczka polityczna, ekonomistka

Źródło: blog Joanny Senyszyn http://senyszyn.blog.onet.pl/2,ID328542663,index.html, 9 lipca 2008.

O ludziach , O chorobach