Cytaty na temat substancja (58 cytatów)

„Sprawdziłam starannie ten uderzający fakt i nie mogłam wątpić, że jest prawdziwy. Zastanawiając się nad jego przyczyną, jedno tylko widziałam wyjaśnienie, a mianowicie, że musi istnieć w tych minerałach jakaś substancja nieznana, a bardzo czynna.”

Maria Skłodowska-Curie (1867–1934) polsko-francuska uczona, fizyk, noblistka

o promieniowaniu uranu i toru.
Źródło: Alicja Rafalska-Łasocha, Maria Skłodowska-Curie – kobieta niezwykła, „Alma Mater” nr 136, nr specjalny 2011, s. 13.

O kobietach

„Używamy rozumu tylko po to, by wyartykułować nasze indywidualne interesy, by wmanipulować innych w służbę naszym przyjemnościom. To świat, któremu brak wszelkiej duchowej substancji, w którym ludzie zachowują się jak inteligentne zwierzęta. Stanowimy uduchowione społeczeństwo zwierząt.”

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770–1831) filozof niemiecki

Fenomenologia ducha (1807)

O ludziach , O przyjemności , O świecie , O zwierzętach

„Spotkanie dwóch osobowości przypomina kontakt dwóch substancji chemicznych: jeżeli nastąpi jakakolwiek reakcja, obie ulegają zmianie.”

Carl Gustav Jung (1875–1961) szwajcarski psychiatra i psycholog

O osobowości

„Tym spośród nas, którzy łatwo znajdują zadowolenie, a pogodni są tylko z pozoru, przeciwstawiają się inni ludzie i całe ludzkie pokolenia, których pogoda nie jest powierzchowną igraszką, ale powaga i głębią. Jednego z nich znałem, był to dawny nasz mistrz muzyki, którego sam niegdyś widywałeś w Waldzell czasami, człowiek ten w ciągu ostatnich lat swojego życia posiadł cnotę pogody w tak znacznym stopniu, że promieniowała zeń jak światło ze słońca, że w postaci życzliwości, radości życia, dobrego humoru, ufności i zaufania przechodziła ona na wszystkich dookoła, we wszystkich też dalej promieniując, we wszystkich tych, którzy prawdziwie blask jej wchłonęli i pozwolili się nim przeniknąć. Ja również oświecony zostałem jego blaskiem, mnie również udzielił on nieco swej jasności i promienistości serca (…) Osiągnięcie takiej pogody jest dla mnie, a wraz ze mną dla wielu, celem najwyższym i najszlachetniejszym. Znajdziesz ową pogodę także u niektórych ojców z kierownictwa zakonu. A pogoda ta nie jest ani igraszką, ani upodobaniem w samym w sobie, jest najwyższą świadomością i miłością, jest afirmacją wszelkiej rzeczywistości, czuwaniem na skraju wszelkich głębin i przepaści, jest cnota rycerzy i świętych, cnota niezniszczalną, która wraz z wiekiem i przybliżaniem się śmierci stale jeno wzrasta. Jest ona tajemnica piękna i właściwą substancją wszelkiej sztuki. Poeta, który cuda i potworności życia taneczną miara swych wierszy opiewa, muzyk, co pozwala im rozbrzmiewać w postaci czystej współczesności, jest szafarzem światła, pomnaża radość i jasność na ziemi, nawet jeśli nas najpierw wiedzie przez łzy i ból. Może ów poeta, którego wiersze tak nas zachwycają, jest smutnym samotnikiem, może i muzyk ów był posępnym marzycielem, lecz także i wówczas dzieło jego uczestniczy w radości gwiazd i bogów. To, co nam daje, nie jest już jego mrokiem, cierpieniem czy trwogą, to kropla czystego światła, wiekuistej radości. Nawet całe narody czy języki zgłębić usiłują głębiny świata przez mity, kosmogonie, religie, radość ta jest ostatecznym i najważniejszym celem, który mogą osiągnąć.”

Hermann Hesse książka Gra szklanych paciorków

Józef Knecht do swojego przyjaciela Plinia Designori
Gra szklanych paciorków
Źródło: Gra szklanych paciorków (rozdz. Rozmowa), tłum. Maria Kurecka, Wydawnictwo Poznańskie 1971, s. 319–322.

O śmierci , O Bogu , O bólu , O ludziach

„Czy można mieć miłość? Gdyby miało to być możliwe, wówczas miłość powinna być substancją, rzeczą, którą można mieć, posiadać, którą można owładnąć. Prawda jest jednak taka, że nie istnieje rzecz zwana „miłością”. „Miłość” ogólnie rozumiana jest abstrakcją, rodzajem bogini, z którą kłopot polega na tym, że nikt jej jeszcze nigdy nie widział. W rzeczywistości istnieje tylko akt kochania. Miłość jest twórczą aktywnością. Zakłada troskę, wiedzę, reagowanie, afirmację i radość – nakierowane na osobę, drzewo, obraz, ideę. Kochać oznacza powoływać do życia, powiększać jej lub jego życiową aktywność. Jest to proces samoodnawiający się i samonapędzający.”

Erich Fromm książka Mieć czy być?

Mieć czy być? (1976)

O miłości , O prawdzie , O rzeczywostości , O drzewach

„2.021 Przedmioty stanowią substancję świata. Dlatego nie mogą być złożone.”

Ludwig Wittgenstein książka Traktat logiczno-filozoficzny

2.0211 Die Gegenstände bilden die Substanz der Welt. Darum können sie nicht zusammengesetzt sein.
Tractatus Logico-Philosophicus

„Chodzi tu oto, aby zaakcentować samoistność, a więc autonomiczność działań, a lepiej: czynów osoby. Natura to – zgodnie z Arystotelesem – substancja rozpatrywana jako źródło działań. Jeśli pośród substancji indywidualnych ta, która jest obdarzona rozumem, zasługuje na specjalną nazwę osoby, to właśnie dlatego, że obok rozumności przysługuje jej ów szczególny sposób działania (…). Charakter działania wynika ze sposobu istnienia działającego. To, co działa rozumnie, czyni tak dlatego, że jego akty wypływają z jego podmiotowej samoistności jako sposób jego istnienia.”

Władysław Stróżewski (1933) polski filozof

Źródło: Historia filozofii średniowiecznej pod. red. J. Legowicza, Warszawa 1975, s. 421.

O historii , O charakterze , O naturze

„Aby konsumpcja substancji psychoaktywnej była pozytywnym doświadczeniem, muszą być spełnione trzy warunki. Odpowiednia dawka, czyli właściwa ilość danej substancji. Nasz własny stan psychiczny. Czas i miejsce, a więc ramy zewnętrzne. Jeśli to wszystko jest w porządku, to właściwie nic złego nie może się wydarzyć.”

Christian Rätsch (1957)

Źródło: rozmowa Guido Mingelsa, Grzybki nie kłamią, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 21 czerwca 2013.

O czasie

„Była w tej formacji niekłamana wielkość. Po 1945 r. ludzie z AK nie dali się uwieść obietnicom nowego ładu, nie wstępowali do PZPR, starali się – na ile to było możliwe – nie angażować w proces stalinizacji Polski. Ale była też słabość. „Obrona substancji narodowej” sprowadzała się do rocznicowych mszy za ojczyznę i składania wiązanek pod pomnikami czynu narodowego. Odmowa zaangażowania w sprawy publiczne – wyrastająca z pragnienia, by nie ubrudzić się w kontaktach z „czerwonymi” – prowadziła do coraz większej izolacji od dokonujących się w Polsce przemian, do zamknięcia w „okopach św. Trójcy””

Lesław Maleszka (1952) dziennikarz polski

Źródło: Tu nie chodzi o Jedwabne, „Gazeta Wyborcza”, 25 maja 2001

O ludziach , O ojczyźnie

„Ciekawy jest dla mnie moment przemiany, kiedy farba łudząco przypomina jakąś inną substancję i jak dobry aktor na scenie zamienia się w bohatera tak, że widz zapomina o tym, że jest to tylko aktor, i zaczyna mu wierzyć.”

Piotr Janas (1970)

Źródło: culture.pl https://culture.pl/pl/tworca/piotr-janas

O zapominaniu

„Marihuana jak każdy środek psychoaktywny (np. alkohol), może przyspieszyć ujawnienie zaburzeń psychicznych, jeśli osoba jest na nie podatna. Może np. ujawnić schizofrenię czy stan psychotyczny. Pamiętajmy jednak, że takim impulsem są nie tylko zażywane substancje, ale też sytuacje. Bardzo wiele osób zostało np. przyjętych na oddziały psychiatryczne tuż po śmierci Jana Pawła II. „Wyzwalaczem” chorób jest też zakochanie się. A u ilu osób katastrofa smoleńska wywołała zaburzenia psychotyczne? Dla wielu osób negatywnym impulsem może być też Wigilia. Konieczność spędzenia czasu z rodziną, w której nie ma porozumienia, sztuczna atmosfera bywa traumą niemal tak mocną jak rozwód w rodzinie czy śmierć bliskiej osoby.”

Łukasz Ługowski (1950)

Źródło: rozmowa Aleksandry Szyłło, Wyciągnij dziecko z doła, „Gazeta Wyborcza”, 23 stycznia 2013.

O śmierci , O dzieciach , O alkoholu , O rodzinie

„I statku dno z przeróżną styka się substancją,
każda uczciwa ryba na widok ten blednie,
substancja jest paskudna i przylepna wrednie,
nią to się dno oblepia – państwo wiecie czym –
gdybym dodał, że równo zrobiłby się rym…
(…) Chwalebny w czas odnowy wykazując zapał,
uważaj, kto wodował – a kto się załapał,
i niech ci wszystko jedno nie będzie – psiakrew
– gdy śpiewaszsz: „Hej, płyniemy!””

Wojciech Młynarski (1941–2017) polski kompozytor i wykonawca piosenki autorskiej

z kim ten dzielisz śpiew
Źródło: Diatryba, 1981

O rybach , O czasie

„Mówią, że „ja” i świat powstają ze stwórcy takiego jak Przeznaczenie, Bóg, Brahma, Wisznu lub zewnętrznych atomów albo ukrytej substancji, która jest prawdziwa. Jedynie Wszechwiedzący powiedział, że trzy sfery („zewnętrzny” świat, „wewnętrzne” doznania i ciało „między” nimi) są wyłącznie umysłem.”

Budda Siakjamuni (-563–-483 p. n. e.)

Źródło: III Karmapa, Siastra o rozróżnianiu świadomości i pierwotnej mądrości

O Bogu , O świecie

„Czy ta szczepionka, która ma śladowe ilości substancji aktywnej, to nie jest woda święcona, a nie szczepionka? Mamy za to zapłacić?”

Ewa Kopacz (1956) polska polityk

tłumacząc w Sejmie dlaczego nie zdecydowała się zakupić szczepionek przeciwko wirusowi A/H1N1.
Źródło: tvn24.pl http://www.tvn24.pl/-1,1627335,0,1,kopacz-to-szczepionka--czy-swiecona-woda,wiadomosc.html, 5 listopada 2009

O wodzie

„Pojechałem do Oxfordu na sześć miesięcy. Wtedy w Polsce cała nasza katedra teoretycznej chemii organicznej pracowała nad takimi związkami postaci alifatycznej. Chcieliśmy rozdzielić dwie substancje, które były identyczne, tylko różniły się trzema stopniami w temperaturze wrzenia. To było bardzo trudne. W Oxfordzie jeden profesor zapytał nad czym pracuję w Polsce. Jak mu powiedziałem, to on mówi: „Wie pan co, niech pan weźmie asystenta, on panu przeprowadzi tę destylację molekularną”. No i oczywiście ten asystent przywiózł mi oba związki rozdzielone. I wtedy się wściekłem, pomyślałem, że nie ma sensu z nimi się ścigać, bo to był dla nas wyścig w worku.”

Mieczysław Wilczek (1932–2014) polski przedsiębiorca, polityk, b. minister

Źródło: Krystyna Naszkowska, Oto ojciec proszku Ixi, „Duży Format” (dodatek „Gazety Wyborczej”), 17 sierpnia 2007

Sens

„Nie chodzi mi o to, żeby w ogóle nie stosować środków owadobójczych. Uważam natomiast, że trucizny i mogące wpływać na systemy biologiczne chemikalia włożyliśmy w ręce ludzi częściowo albo całkowicie nieświadomych potencjalnego niebezpieczeństwa, jakie stwarzają. Naraziliśmy się na kontakt z tymi truciznami ogromną liczbę osób bez ich zgody, a nierzadko także bez ich wiedzy… Uważam również, że dopuściliśmy do użycia tych substancji nie przeprowadzając żadnych albo prawie żadnych badań, jaki będą miały one wpływ na glebę, wodę, przyrodę ożywioną i samego człowieka. Przyszłe pokolenia zapewne nie pochwalą tego braku rozważnej troski o cały świat natury, który podtrzymuje wszelkie życie.”

Rachel Carson (1907–1964) biolog amerykański

Źródło: Milczące źródło, cyt. za: Deborah G. Felder, 100 kobiet, które miały największy wpływ na dzieje ludzkości, tłum. Maciej Świerkocki, wyd. Świat Książki, Warszawa 1998, ISBN 8371296665, s. 100.

O życiu , O kobietach , O ludziach , O książkach

„Luter usprzecznił byt. Dla Lutra wszystko, co istnieje, z Bogiem Objawienia chrześcijańskiego na czele, jest sprzecznością, czyli w samym Bogu istnieje cała rzeczywistość. To jest taka próba teologicznego panteizmu. (…) W dotychczasowej filozofii przed Marcinem Lutrem każdy człowiek, każda osoba ludzka była podmiotem substancjalnym, przynajmniej w tej wielkiej myśli greckiej metafizyki, później też scholastyki, chrześcijańskiej myśli szeroko pojętej. Luter dokonał redukcji rozumienia substancji i ją tylko ograniczył do pojęcia Boga. Tylko Bóg jest substancją. To oznacza, że taki upadły anioł światłości, tj. nic innego jak wcielenie samego Boga. I dlatego Luter stawia tezę, w Komentarzu do Psalmów, w 1530 roku: „Zanim Bóg stał się Bogiem, musiał najpierw stać się diabłem.””

Tadeusz Guz (1959) ksiądz katolicki, filozof, teolog

Źródło: wypowiedź w Radiu Maryja z 21 listopada 2009 podczas audycji Istota nazizmu hitlerowskiego cz. I.

O Bogu , O aniołach , O myślach , O rzeczywostości

„Ryzykujemy w tym sporcie jak mało kto. Każdy błąd na trasie może nas kosztować utratę zdrowia lub życia. W każdej sekundzie musimy podejmować trzy, cztery kluczowe decyzje. Kiedy mózg jest zmęczony, te decyzje zapadają wolniej i nie zawsze są właściwe. Są substancje, które pomagają regenerować mózg. Dlaczego ich zabraniać?”

Bode Miller (1977) amerykański narciarz alpejczyk

Źródło: Skandlalista Bode Miller, gazeta.pl, 11 stycznia 2006 http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,3107928.html

O błędach , O decyzjach , O sporcie

„Ponieważ wszystkim rzeczom na równi brak substancji – nie mają jej przyczyny ani warunki, (w) całości ani pojedynczo – dlatego są one puste.”

Nagardżuna (150–250)

Źródło: Sunjatasaptati, 3

„Wypadek w reaktorze nastąpił w nocy z piątku na sobotę, w poniedziałek w Szwecji odnotowaliśmy wzrost promieniowania. Skontaktowaliśmy się z szeregiem sąsiednich krajów, w tym z Polską, pytając, czy mieli awarię atomową. Rosjanie powiedzieli nam dopiero w poniedziałek wieczór, czyli cztery dni po wypadku. Świat był wściekły z powodu tego opóźnienia, bo emisja substancji promieniotwórczych cały czas trwała, a chmura radioaktywna przeleciała nad Finlandię, Szwecję i Europę Środkową.”

Hans Blix (1928) szwedzki dyplomata

Źródło: Nie na moim podwórku, polityka.pl, 28 marca 2011 http://www.polityka.pl/swiat/rozmowy/1514132,1,rozmowa-z-hansem-bliksem.read#ixzz1I7YeAbwT

O świecie , O czasie

„Wszystko wciąż się zmienia, cały czas się zmienia, a później znów ciągle zmienia. Nie ma ustalonej substancji, w ten sposób nic nie jest prawdziwe. Mamy wiele różnych er, wiele różnych rzeczy, które się wydarzają na Ziemi w tym samym momencie, z tej samej przyczyny i z tym samym skutkiem. Ten proces zmian jest czymś wiecznym; nie ma początku i nie będzie miał końca.”

Shōdō Harada (1940)

Świeży śnieg w nowej, srebrnej misie
Źródło: str. 3–4

O czasie

„Warstwa perowskitów była bardzo brzydka – miała nie najlepsze własności. Dlatego trzeba było na nią położyć grubą warstwę innej – bardzo drogiej polimerowej substancji”

Olga Malinkiewicz (1982) Polska fizyk

Źródło: [ Perowskity zamiast krzemu http://www.naszdziennik.pl/polska-kraj/74052,perowskity-zamiast-krzemu.html, www.naszdziennik.pl, 9 kwietnia 2014

„W tym momencie (po 1989 r.) widać było wyraźnie, że antykomunizm, który zaczął być rozpętywany, jest grą. Że tu nie chodzi o żadną walkę z komunizmem, tylko o to, żeby wytworzyć atmosferę histerii, która pozwoli zarządzać społeczeństwem za pomocą straszaka antykomunistycznego. Tego się nauczyłem z tamtych lat – że nieważny jest kolor sztandaru, że ważna jest substancja tego, co proponujesz.”

Adam Michnik (1946) polski dziennikarz i publicysta

Źródło: rozmowa Roberta Walenciaka, Gomułka – wielki i mały, „Przegląd” nr 43, 2011 http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/gomulka-wielki-maly

O kolorach , O pomocy , O walce

„A chociaż na podstawie dowolnego atrybutu poznaje się substancję, wszelako każdej substancji przysługuje jakaś główna własność, która konstytuuje jej naturę i istotę i do której sprowadzają się wszystkie inne własności. W ten sposób rozciągłość wzdłuż, wszerz i w głąb konstytuuje naturę substancji cielesnej; a myślenie konstytuuje naturę substancji myślącej. Bo wszystko inne, co można ciału przypisać, zakłada z góry rozciągłość i jest tylko jakąś modyfikacją rzeczy rozciągłej; tak jak wszystko, co odkrywamy w umyśle, to są tylko różne modyfikacje myślenia. Tak na przykład nigdzie indziej jak tylko w rzeczy rozciągłej można pojąć kształt, a ruch też jedynie w rozciągłej przestrzeni; ani nigdzie indziej wyobraźni czy odczuwania, czy woli jak tylko w rzeczy myślącej. Lecz na odwrót, można pojąć rozciągłość bez kształtu lub bez ruchu, a myślenie bez wyobraźni lub bez odczuwania, i to samo dotyczy rzeczy pozostałych, co oczywiste jest dla każdego, kto na tym skupi uwagę.”

Kartezjusz (1596–1650) francuski filozof, matematyk i fizyk, jeden z najwybitniejszych uczonych XVII wieku, uznawany również za oj…

Zasady filozoficzne

O myślach , O naturze , O myśleniu

„2.024 Substancja jest tym, co istnieje niezależnie od tego, co jest faktem.”

Ludwig Wittgenstein książka Traktat logiczno-filozoficzny

2.024 Die Substanz ist das, was unabhängig von dem was der Fall ist, besteht. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus

„Ze wszystkich fizjologicznych substancji nieprawdziwa w teatrze jest tylko krew.”

Sławomir Mrożek (1930–2013) polski dramatopisarz, prozaik i rysownik

Małe listy
Źródło: s. 348

„Żaden powszechnik nie jest substancją, obojętnie, jak byśmy się nań zapatrywali.”

William Ockham (1285–1349) filozof, teolog angielski

teza z pism Williama Ockhama uznawana za najbliższą regule tzw. brzytwy Ockhama.
Źródło: Summa logiczna

„Instytucje odwykowe, gdzie fizyczne dolegliwości związane z odstawieniem dopingującej substancji składają się wraz ze wstydem, degradacją społeczną i całkowitym osamotnieniem na ciężar dla pacjenta niemal nie do uniesienia, to swoisty przedsionek piekła.”

Paul Johnson (1928) dziennikarz i historyk angielski

W poszukiwaniu Boga (1996)

O piekle

„Istnieje substancja myśląca, z której wszystko jest zrobione i która w swojej pierwotnej postaci przenika, penetruje i wypełnia przestrzeń we Wszechświecie. Myśl odciśnięta w tej substancji stwarza to, co jest przedmiotem tej myśli. Człowiek może formować rzeczy w swoich myślach, a przez odciśnięcie swych myśli w bezkształtnej substancji pierwotnej, może spowodować powstanie rzeczy o której myśli.”

Wallace D. Wattles (1860–1911)

Źródło: Nauka, jak zostać bogatym

O myślach , O nauce , O myśleniu

„Człowiek z natury nie jest panem siebie. Dopiero dzięki substancjom psychoaktywnym można zyskać jakieś pojęcie o kontroli nad samym sobą.”

Christian Rätsch (1957)

Źródło: rozmowa Guido Mingelsa, Grzybki nie kłamią, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 21 czerwca 2013.

O naturze

„Tak, społeczeństwa umierają, członki są już zimne, a serce będzie wkrótce. […] Umierają, bo zostały otrute; umierają, ponieważ Bóg nakazał im odżywiać się substancją katolicką, a empiryczni lekarze dali im na strawę substancję racjonalistyczną. Umierają, ponieważ tak jak człowiek, nie żyją tylko chlebem, ale słowem z ust Boga. Społeczeństwa giną nie tylko od żelaza, ale przez słowo antykatolickie, wychodzące z ust filozofów. Umierają, gdyż błąd zabija, a one są zbudowane na błędach.”

Juan Donoso Cortés (1809–1853)

Źródło: Ensayo sobre el catolicismo, el liberalismo y el socialismo, cyt. za: Jacek Bartyzel, Juan Francisco María da Salud Donoso Cortés, legitymizm.org http://www.legitymizm.org/ebp-juan-francisco-maria-da-salud-donoso-cortes

O Bogu , O błędach , Serce

„Odkąd oddałem się ekstremalnej pokucie i praktykom na ścieżce prawdziwej wolności i wyzwolenia dla świata od 17 maja 2005 do 17 maja 2011, bez schodzenia z niej choćby na chwilę, poświęciłem się zupełnie Medytacji Maitreyi z całkowitą determinacją. Mistrzowska Ścieżka (Guru Marga), która powstała nazywa się Bodhi Shravan Dharma Sangha. Bodhi Shravan oznacza prawdziwy cel zrealizowany przez guru, rozpoznanie substancji całej egzystencji lub posiadanie mocy pełnej wiedzy. A słowa „Dharma Sangha” odnoszą się do wszystkich Guru tego świata i innych światów.”

Dharma Sangha (1990)

Kazanie z 21 marca 2012

O świecie , O wiedzę , O wolności

„W sali znajduje się teraz kilkadziesiąt żywych ludzkich ciał, a każde z nich jest workiem wypełnionym wnętrznościami i płynami pod tak wysokim ciśnieniem, że po nakłuciu strzyknęłyby na kilka metrów. Każde z nich opiera się na konstrukcji zbudowanej z dwustu sześciu kości połączonych ze sobą znanymi z zawodności stawami, które często trzeszczą, skrzypią i trzaskają, kiedy znajdują się w nie najlepszym stanie stanie technicznym. Ten szkielet obciągnięty jest trzęsącym się mięsiwem, wydęty workami z powietrzem i nadziany gordyjskim węzłem kanalizacyjnym, pełnym bulgocących kwasów i gazów pod ciśnieniem, spryskiwanym enzymami i rozpuszczalnikami produkowanymi przez ułożone wzdłuż niego ciemne, skruszałe bryłki genetycznie przeprogramowanego mięsa. Przez ten lepki labirynt przeciskają się kawały trawionego pokarmu, popychane szeregowymi skurczami, rozkładając się na gaz, płyn i substancje stałe, które należy regularnie wydalać na świat, inaczej bowiem właściciel zatrułby się na śmierć. Kuliste, wypełnione żelem kamery obracają się w smarowanym śluzem gniazdach. Niezliczone armie rzęsek bronią organizm przed wrogimi cząsteczkami, otorbiają je i pozbywają się ich. W każdym z ciał trzepocze usytuowany centralnie mięsień, przepompowujący płyny pod ciśnieniem. A mimo to żaden z organizmów nie wydaje nawet najdrobniejszego szmeru podczas całej przemowy sułtana. Ten cud można wyjaśnić jedynie potęgą władzy, jaką ma nad ciałem mózg, a nad nim z kolei – kultura.”

Neal Stephenson książka Cryptonomicon

Źródło Cryptonomicon, rozdział Sułtan str. 250, Warszawa 2001
Cryptonomicon

O śmierci , O świecie

„Natura i nieświadomość – ostatnie tradycyjne aspekty stawiające opór kapitalizmowi – stanowią specyficzne moce uwalniane poprzez zażywanie substancji psychodelicznych, które objawiają się w formach kształtowanych przez mity.”

Daniel Pinchbeck (1966) amerykański pisarz i publicysta

Źródło: Przełamując umysł, tłum.M. Lorenc, D. Misuina, Wyd. Okultura, Warszawa 2010.

O naturze

„Marzec utytłał polską świadomość, rok ’68 to był horror horrorów, rok 1968 przyniósł wielką rehabilitację polskiej megalomanii narodowej, która owocowała straszliwym spustoszeniem społecznej substancji. I dodawał: Dla mnie Marzec to było rżenie demona. Wtedy pierwszy raz za mojego życia w Polsce zarżał przerażający demon nacjonalizmu.”

Adam Michnik (1946) polski dziennikarz i publicysta

Źródło: Między Panem a Plebanem, s. 167, 187, 191, 385

„Bezcielesna substancja jest wręcz taką samą sprzecznością jak bezcielesne ciało.”

Karol Marks (1818–1883) niemiecki filozof, ekonomista i działacz rewolucyjny

„W Czarnobylu doszło do najgorszej katastrofy, jaką można sobie wyobrazić w elektrowni atomowej. Na dodatek siłownia Czarnobylska urągała wszelkim zasadom bezpieczeństwa. Ten obiekt był jednym wielkim skandalem. Ale to nie wszystko. W następstwie wybuchu reaktora zostały uwolnione do atmosfery ogromne ilości substancji promieniotwórczych, które dotarły nawet na Antarktydę. I co? I nic. Zginęło 31 osób – mniej niż w zawalonej w styczniu br. hali w Chorzowie. Niebezpiecznie skażony został niecały kilometr kwadratowy ziemi. To wszystko!”

Zbigniew Jaworowski (1927–2011) polski lekarz, radiolog

Źródło: Zabójczy mit Czarnobyla, polityka.pl, 15 kwietnia 2006 http://archiwum.polityka.pl/art/zabojczy-mit-czarnobyla,374808.html

„Mało jest tu substancji przekładalnej na język kina. Zdarzeń trzy na krzyż, w tym jedno mało wiarygodne.(…) ona nie jest dobrym materiałem na film.”

Jan Jakub Kolski (1956) polski pisarz i reżyser

o powieści Pornografia.
Źródło: Wywiad, 2003 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=16694

„Obóz, jak się zorientowałem. Obejmował teren około półtora kilometra kwadratowego płaskiego terenu. Otoczony był solidnym ogrodzeniem z drutu kolczastego, rozpiętego kilkoma rzędami pomiędzy drewnianymi słupami. Ogrodzenie miało ponad dwa i pół metra wysokości. Po zewnętrznej stronie przechadzały się patrole w odstępach około pięćdziesięciometrowych. Po stronie wewnętrznej strażnicy z bronią stali co jakieś piętnaście metrów. Za drutami stało kilkanaście baraków. Przestrzeń pomiędzy nimi wypełniał gęsty, falujący tłum. Więźniowie tłoczyli się, przekrzykiwali. Z kolei strażnicy starali się utrzymywać ich we względnym porządku…
… Po lewej stronie od bramy, o jakieś sto metrów za ogrodzeniem, był tor kolejowy, a właściwie rodzaj rampy. Prowadził od niej do ogrodzenia chodnik zbity z desek. Na torowisku stał pociąg złożony z około trzydziestu wagonów towarowych. Były brudne i zakurzone…
… Mijaliśmy akurat jakiegoś starca. Siedział na ziemi nagi i rytmicznie kiwał się do przodu i tyłu. Jego oczy błyszczały i nieustannie mrugał powiekami. Nikt nie zwracał na niego uwagi. Obok leżało dziecko w łachmanach. Miało drgawki. Z przerażeniem spoglądało dookoła.
Tłum pulsował jakimś obłędnym rytmem. Wrzeszczeli, machali rękami, kłócili się i przeklinali. Zapewne wiedzieli, że niedługo odjadą w nieznane, a strach, głód i pragnienie potęgowały poczucie niepewności i zwierzęcego zagrożenia. Ludzie ci zostali wcześniej ograbieni z całego skromnego dobytku, jaki im pozwolono zabrać w tę podróż. Było to pięć kilogramów bagażu. Były to zwykle jakieś najpotrzebniejsze w drodze przedmioty. Poduszka, jakieś okrycie, trochę jedzenia, butelka z wodą. Czasem kosztowności czy pieniądze. Docierała tu przeważnie ludność gett, która nie miała już nic…
Pobyt w obozie nie trwał długo. Zazwyczaj nie dłużej niż cztery dni. Potem pakowano ich w wagony na śmierć. Przez czas pobytu w obozie prawie nie otrzymywali jedzenia. Zdani byli na własne zapasy.
Baraki obozowe mogły pomieścić mniej więcej połowę więźniów. Drugie tyle pozostawało na dworze. Powietrze wypełniał odór ludzkich odchodów, potu, brudu i zgnilizny…
… Oficer SS, odpowiadający zapewne za załadunek, stanął przed tłumem Żydów. Nogi rozstawił szeroko.
– Ruhe! Ruhe! Spokój! – wrzasnął. – Wszyscy Żydzi mają wejść do wagonów. Pojedziecie tam, gdzie jest dla was praca. Ma być porządek. Nie wolno się pchać ani opóźniać załadunku. Kto będzie wywoływał panikę albo stawiał opór, zostanie zastrzelony.
Przerwał i wbił wzrok w masę ludzką przed sobą. Spokojnie zaczął otwierać kaburę pistoletu. Wyjął broń. Pierwsze szeregi Żydów zaczęły się cofać. Niemiec zaśmiał się i oddał trzy strzały w tłum. W grobowej ciszy rozległ się przeszywający krzyk. Spokojnie schował pistolet.
– A teraz do wagonów! Raus! – wrzasnął.
Tłum zamarł. Z tyłu rozległy się strzały. Ludzie ławą ruszyli do przodu, krzycząc przeraźliwie. Zbliżali się do drewnianego pomostu. Ludzki strumień był jednak zbyt szeroki, aby się w nim pomieścić. Esesmani otworzyli ogień. Pędzący zaczęli padać. Rozległ się głuchy tupot nóg po deskach rampy. Teraz zaczęli strzelać strażnicy stojący przy wagonach. Tłum przyhamował.
– Ordnung! Ordnung! – wrzeszczał esesman.
Pierwsi Żydzi wpadli do wagonu. Niemcy przy drzwiach odliczali ich. Po liczbie „sto czterdzieści” esesman zawył „Halt!” i dwukrotnie strzelił. Przystanęli. Pociąg powoli szarpnął i nowy wagon wtoczył się na wysokość pomostu. Zaczęli go wypełniać nowi więźniowie.
Wedle wojskowych regulaminów wagon towarowy przeznaczony był na osiem koni lub czterdziestu żołnierzy w transporcie. Upychając ludzi na siłę i bez jakiegokolwiek bagażu, można było pomieścić w wagonie sto osób. Niemcy wydali rozkaz pakowania po stu trzydziestu, ale jeszcze dopychali dodatkową dziesiątkę. Gdy drzwi nie dały się zamknąć, tłukli na oślep kolbami, strzelali do środka wagonu, wrzeszczeli na nieszczęsnych Żydów. Ci, aby zrobić miejsce dla nowych, wspinali się na ramiona i głowy już znajdujących się wewnątrz. Z głębi wagonu dochodził jakiś potępieńczy ryk i wycie.
Gdy upchnięto już sto czterdzieści osób, strażnicy przystąpili do zamykania drzwi. Były ciężkie, wykonane z drewna obitego żelazem. Miażdżyły wystające na zewnątrz kończyny wśród wrzasków bólu. Po zasunięciu drzwi zabezpieczano je żelazną sztabą i ryglowano.
Przed załadunkiem na podłogę wagonów sypano warstwę niegaszonego wapna. Oficjalnie był to zabieg higieniczny. Chodziło o nie rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych. W praktyce wapno gwałtownie absorbowało wilgoć z powietrza. Spadała zawartość tlenu i ludzie zaczynali się dusić. Równocześnie wapno w kontakcie z ludzkimi odchodami wydzielało trujące substancje, między innymi chlor. Ten zaś dusił stłoczonych więźniów. Niemcy osiągali podwójny cel. Choroby zakaźne istotnie się nie rozprzestrzeniały, a wagon można było łatwiej po transporcie wymyć. Po drugie, transportu tego nie przeżywało wielu „podróżnych”. A o to przecież chodziło.
Czasami od polskich kolejarzy docierały informacje, że takie wagony z Żydami stały na bocznicach po kilka dni. Po otwarciu znajdowano w nich same trupy…
… Na obozowym placu pozostali zabici i konający. Strażnicy przechadzali się wolnym krokiem i dobijali ich strzałami w głowę. Wkrótce zapanowała cisza…”

Jan Karski (1914–2000) prawnik, dyplomata, wykładowca akademicki, polski kurier czasów II wojny światowej

Karski dostał się w przebraniu strażnika do obozu tranzytowego dla Żydów w Izbicy, który był „ostatnim etapem” przez obozem zagłady w Bełżcu.
Tajne państwo: opowieść o polskim Podziemiu

Koń , O miłości , O śmierci , O pieniądzach

„Trwoga ogarnęła elitę kołymską jeszcze przed nadaniem komunikatu o śmierci Wodza i Przyjaciela. Już pierwsza wiadomość o chorobie przyprawiła nasze władze o nadzwyczajne zdumienie. Całkiem zapomnieli o tym, że Generalissimus stworzony został z tej samej niedoskonałej substancji, co reszta grzeszników. Choroba ta, sama w sobie, stanowiła głęboką rysę na powierzchni tak szczęśliwej, harmonijnie urządzonej planety, której byli mieszkańcami i gospodarzami i z której problemami tak sprawnie sobie radzili.
„Ciśnienie krwi…” „Białko w moczu…” Wszystko to było dobre dla zwykłych śmiertelników, ale jaki związek mogła mieć tak nędzna materia z NIM?
Zapewne tak samo poczuliby się urażeni dawni Słowianie, gdyby oznajmiono im, że Perunowi właśnie podskoczyło ciśnienie. Albo starożytni Egipcjanie, gdyby się dowiedzieli, że Ozyrys ma białko w moczu.”

Jewgienija Ginzburg (1904–1977)

o chorobie Stalina.
Stroma ściana (2010)

O śmierci , O chorobach

„Dwaj pracownicy Nowej Drogi przyglądali się leżącej u ich stóp rzeczy, która wymiotowała, trzęsła się i robiła pod siebie, obejmując ramionami ciało, jakby chciała się osłonić przed wywołującym gwałtowne drgawki chłodem.
– Co to jest? – spytał jeden z nich.
– To jest człowiek – odpowiedziała Donna.
– Substancja A?
Pokiwała głową.
– Wyżarła mu mózg. Jeszcze jeden przegrany.
– Łatwo jest wygrać – powiedziała do nich.”

Philip Kindred Dick książka Przez ciemne zwierciadło

Wygrać każdy potrafi.
Przez ciemne zwierciadło (1973)

„Czym jest to równe, tzn. ta wspólna substancja, którą np. dom przedstawia wobec poduszki w wyrazie wartości poduszki? Coś podobnego „nie może w rzeczywistości istnieć” – mówi Arystoteles. Dlaczego? Dom przedstawia – wobec poduszki coś równego o tyle, o ile przedstawia to, co jest istotnie wspólne obojgu, poduszce i domowi. A tym jest – praca ludzka.
Ale Arystoteles nie mógł z samej formy wartości wyczytać, że w formie wartości towarów wszystkie prace są wyrażone jako jednakowa praca ludzka, a wiec jako praca równoznaczna, gdyż społeczeństwo greckie opierało się na pracy niewolników, a więc nierówność ludzi i ich sił roboczych była jego podstawą naturalną. Tajemnicę wyrazu wartości, równość i równoznaczność wszystkich prac, dlatego że są i o ile są pracą ludzką w ogóle, można było odgadnąć dopiero wtedy, gdy pojęcie równości ludzi utrwaliło się jak przesąd ludowy. A to stało się możliwe dopiero w społeczeństwie, w którym forma towarowa stała się powszechną formą produktu pracy, a co za tym idzie, wzajemny stosunek ludzi jako posiadaczy towarów – panującym stosunkiem społecznym.”

Karol Marks książka Kapitał

Kapitał (1867)
Źródło: tom I, rozdz. I, 3

O ludziach , O tajemnicy , O domu , O rzeczywostości

„Czy wytrwalibyśmy w pracy, gdybyśmy wiedzieli o rzeczywistej zawartości ciała, którego szukaliśmy, tego nikt już dziś nie odgadnie. To jedno można tylko powiedzieć, że postęp naszej pracy utrzymywał nas w niesłychanym napięciu badawczym, chociaż trudności piętrzyły się coraz bardziej. (…) Nie znaliśmy z początku żadnej z fizycznych ani chemicznych własności nieznanej substancji, wiedzieliśmy tylko, że wysyła promienie, więc za pomocą tych promieni szukać jej należało.”

Maria Skłodowska-Curie (1867–1934) polsko-francuska uczona, fizyk, noblistka

Źródło: Alicja Rafalska-Łasocha, Maria Skłodowska-Curie – kobieta niezwykła, „Alma Mater” nr 136, nr specjalny 2011, s. 13.

O kobietach , O pomocy

„Człowiek sam także wytwarza narkotyki, np. dimetylotryptaminę (DMT). To substancja, którą w ciele wytwarzamy w sposób naturalny, ale która podpada pod ustawę o środkach odurzających. W gruncie rzeczy wszyscy jesteśmy po trosze nielegalni. (…) Według niektórych badań dimetylotryptamina wydziela się w dużych ilościach tuż przed śmiercią. Z badań wynika też, że wpływa na marzenia senne.”

Christian Rätsch (1957)

Źródło: rozmowa Guido Mingelsa, Grzybki nie kłamią, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 21 czerwca 2013.

O śmierci , O ustawie , O marzeniach

„Świat nie jest ani okrutny, ani radosny. Jest po prostu chaosem pędzących na oślep cząsteczek, mieszaniną reagujących ze sobą substancji chemicznych. Nie ma w nim prawdziwego ładu. Nie ma uświęconego potępienia zła i zwycięstwa słusznej sprawy. Chaos, dziecino. To wszystko chaos.”

Harlan Coben (1962) amerykański pisarz

Niewinny (2005)
Źródło: rozdział 5

O świecie

„Pierwotnym najoczywistszym sensem deszczu jest zapłodnienie, związane z życiem i z ogólną symboliką wód. Ponadto – zresztą w kontekście tego samego związku – ma też sens oczyszczenia, nie tylko z racji znaczenia wody jako „substancji powszechnej”, czynnika pośredniczącego między sferą nieukształtowaną (gazową) a ukształtowaną (stałą), uznawanego we wszystkich tradycjach, ale również dlatego, że woda deszczowa spada z nieba. Z tej przyczyny spokrewnia się on ze światłem, co tłumaczy fakt, że w wielu mitologiach deszcz uważany jest za symbol oddziaływania niebiańskich „wpływów duchowych” na ziemię (…).”

Juan Eduardo Cirlot (1916–1973)

Źródło: Deszcz w: Słownik symboli

O wodzie , Sens

„Uważam, że należy jak najszybciej zdepenalizować posiadanie wszystkich narkotyków na własny użytek. Jeśli są one i tak powszechnie dostępne, nie powinno się karać za konsumpcję. Jej delegalizacja sprzyja tylko przestępczości. Karać należy handlarzy, nie konsumujących. Popieram też legalizację konopi, jako mniej szkodliwych od wielu innych powszechnie dostępnych substancji psychoaktywnych, np. alkoholu. W przypadku tzw. twardych narkotyków miałbym jednak poważne wątpliwości.”

Marek Balicki (1953) polski polityk

o legalizacji narkotyków.
Źródło: Pardon.pl, 3 maja 2007

„Mięso, które kupujemy w sklepach, jest niezdrowe: nafaszerowane sterydami, trujące. Zwierzęta rzeźne są przetrzymywane w nieludzkich warunkach, wariują z cierpienia. A chorując, wytwarzają toksyczne substancje, które następnie spożywamy. Znajomi pytali mnie: „Jak to możliwe, że po urodzeniu drugiego dziecka tak błyskawicznie udało ci się wrócić do dawnej figury?””

Maja Ostaszewska (1972) aktorka polska

Odpowiedź jest prosta: ponieważ jestem wegetarianką. Znasz otyłych wegetarian?
Źródło: Łukasz Maciejewski, Wszyscy jesteśmy zwierzętami, „Film” nr 6, czerwiec 2011 http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/119009.html

O dzieciach , O cierpieniu , O zwierzętach

„I byt przy bycie zniknęły razem za horyzontem zdarzeń. Bo, przenikając przez półprzepuszczalną błonę, rychło się przedostały na drugą stronę. Powrót z takiej wycieczki uniemożliwiała im całkowicie prędkość ucieczki – zawsze zbyt mała, by jakakolwiek treść się stamtąd wydostała. Gdyż nawet światło z tego obszaru nie może się wydobyć mimo swego żaru. Ale ponieważ moment przejścia przez horyzont zdarzeń nie był nigdy odczuwalny, wszystko rozegrało się niczym w sferze marzeń. Wybór jednak – na podobieństwo czynu – stał się w pełni realny, mimo iż, z drugiej strony, prowadził wyłącznie w czas urojony i w czasie rzeczywistym był wyłącznie wspomnieniem mglistym. Jego historia cała nieodwołalnie w osobliwości się sfinalizowała. Na trwałe bowiem zagościł, w tym punkcie czasoprzestrzeni, w którym krzywizna jest nieskończona. I nic już tego nie mogło zmienić. Żadnych nie mogło wyzwolić dokonań. Lecz w czasie urojonym, z powodu implikacji, wciąż był powodem kontynuacji. Wpadł zatem w wir informacji, tkwiących za półprzepuszczalną błoną, która dla nich była ochroną. Ze względu na to, iż nie pozwalała, by jakakolwiek wieść się przedostała do tego świata, w którym mogłaby ją spotkać dezaprobata. Informacje pozostawały więc wciąż za ową błoną i tworzyły tam substancję złożoną, która wszechświaty niemowlęce generowała. A choć każdy z nich jawił się jako cząstka mała, zawierał tyle treści, ile mogłoby się w ogromie jedynie zmieścić. Każdy z nich też treścią emanował. Natomiast treści przybierać zaczęły kształt opowieści.”

Krzysztof Niewrzęda (1964) polski prozaik, poeta i eseista

Second life
Źródło: s. 33

O historii , O świetle , O czasie , O prędkości

„Nic innego nie wyrządza w organizmie takich szkód jak alkohol. Atakuje niemal wszystkie narządy i sprawia, że człowiek staje się mało wydajny, senny, zobojętniały. Ja alkoholu już nie biorę do ust. (…) Etanol, czyli alkohol, może być toksyczny już w małych dawkach. Natomiast czysta heroina albo kokaina często nie pociąga za sobą praktycznie żadnych negatywnych skutków ubocznych, jeśli dawka była w porządku. Kokaina czy heroina są niebezpieczne z powodu dodawanych do nich domieszek oraz z powodu stylu życia ćpunów. Ale te zagrożenia powodowane są właśnie przez nielegalny charakter tych substancji. „Koks” kupowany na ulicy zawiera często nie więcej niż 5–10 proc. czystej kokainy.”

Christian Rätsch (1957)

Źródło: rozmowa Guido Mingelsa, Grzybki nie kłamią, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 21 czerwca 2013.

O alkoholu , O charakterze

„Już wkrótce moje roboty będą w pełni automatycznie budować milion chromosomów dziennie i sprawdzać, czy są one zdolne do życia i czy wytwarzają pożądane substancje. W ten sposób dokonuje się dalszy ciąg ewolucji – tyle że sterowanej ręką ludzką. Będziemy tworzyć nowe organizmy, by tą drogą rozwiązać palące problemy, przed jakimi stoi ludzkość.”

Craig Venter (1946) amerykański biolog i przedsiębiorca

Źródło: wywiad Hubertusa Breuera, „Süddeutsche Zeitung”, tłum. „Forum”, 24 maja 2010

„Rozum ludzi początkiem jest wszelkiej substancji.”

Daniel Defoe Przypadki Robinsona Kruzoe

Przypadki Robinsona Crusoe

O ludziach

„Jeśli jemy tylko biały ryż, to jesteśmy skazani na śmierć, dlatego że nie zawiera on koniecznych substancji odżywczych. Czyli albo zmienimy sposób odżywiania się, albo umrzemy.”

Andrzej Sopoćko (1948) polski ekonomista

Źródło: Paweł Dybicz, Banki udają ubogich – rozmowa z prof. Andrzejem Sopoćką, „Przegląd” nr 19, 2012 http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/banki-udaja-ubogich-rozmowa-prof-andrzejem-sopocka

O śmierci

„Uważam, że walka z uzależnieniami od substancji jest bardzo istotna i jest obowiązkiem państwa i społeczeństwa, ale walka ta musi być prowadzona w sposób przemyślany, aby rąbiąc małe drzewka, nie produkować wielkich ilości drzazg raniących mnóstwo osób dookoła.”

Jerzy Vetulani (1936–2017) profesor nauk przyrodniczych, psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik

Źródło: Wódka groźniejsza niż egzotyczne ziółka, 20 lutego 2009 http://wyborcza.pl/1,75515,6297828,Wodka_grozniejsza_niz_egzotyczne_ziolka.html

O walce , O uzależnieniu

„Nie ma więcej gniewu czy lęku w adrenalinie niż głupoty w butelce whisky. Substancje te, jako takie, są tak bez znaczenia dla tego, co umysłowe, jak benzyna czy dwutlenek węgla. Tylko wtedy, gdy ich zdolność do funkcjonowania w charakterze składników większych układów funkcjonalnych zależy od ich wewnętrznego składu, ich tak zwana „wewnętrzna natura” się liczy.”

Daniel Dennett (1942) filozof amerykański

Natura umysłów

O głupocie , O charakterze , O naturze

„Przede wszystkim jednak musimy przekonać opinię publiczną, że nie chodzi o to, by środki psychoaktywne w każdej postaci usunąć ze społeczeństwa – bo historia nie zna takiego, które byłoby od takich substancji wolne. Ideologia „społeczeństwa wolnego od narkotyków” jest fałszywa, bo arbitralnie określa, które substancje traktujemy jak narkotyki, a które nie – te, które są kulturowo oswojone, na przykład alkohol, nazywamy po prostu inaczej.”

Fernando Henrique Cardoso (1931) polityk brazylijski

Źródło: rozmowa Michała Sutowskiego, Społeczeństwo wolne od narkotyków? To fałszywa ideologia, krytykapolityczna.pl, 7 listopada 2012 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/narkopolityka/20121107/cardoso-spoleczenstwo-wolne-od-narkotykow-falszywa-ideologia

O alkoholu , O historii

„Ciemność i czas - lekkie, niewidzialne substancje, które obnażają ludzką kruchość. Umysł jest tylko płomykiem zapałki na wietrze. Dusza ze strachu przed mrokiem wtula się w ciało, a ono swoje istnienie stwierdza dotykając własnej skóry.”

Andrzej Stasiuk (1960) pisarz polski

Dukla

O czasie , O strachu , O duszy

„Zło jako takie nie istnieje. Nie jest pierwiastkiem, nie posiada substancji. Zło jest tylko brakiem Dobra. Gdzie nie ma Dobra, dzieje się Zło. Zło przyrównać można do złośliwej, przysłowiowej dziury w moście, która może spowodować niejeden dotkliwy wypadek, jest wszakże tylko lokalnym brakiem nawierzchni. Zło to brak Dobra. Dobro – to Bóg. Zatem Zło jest tam, gdzie nie ma Boga.”

Zofia Kossak-Szczucka (1889–1968) pisarka polska

s. 174–175
Z otchłani

O złu , O Bogu