Cytaty na temat zagłada (56 cytatów)

„Masowa zagłada nie dosięga naszej wyobraźni, jest to po prostu za dużo.”

Czesław Miłosz książka Szukanie ojczyzny

o zbrodniach litewskich i niemieckich w Ponarach.
Źródło: Szukanie ojczyzny, wyd. Znak, Kraków 1992, s. 197.

„Państwo, w którym politykę zagraniczną uprawia wdowa, choćby i po samym prezesie Kurtyce, jest państwem istniejącym tylko przez przypadek, państwem skazanym na zagładę. Dzisiaj utrzymuje nas przy życiu przypadek geopolitycznego ładu powstałego w Europie po roku 1989 (…).”

Cezary Michalski (1963) polski eseista i prozaik

Źródło: Dzień świstaka, krytykapolityczna.pl, 11 kwietnia 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/CezaryMichalski/Dzienswistaka/menuid-291.html

„Odmowa taka w niczym nie wpłynęłaby na przebieg całej akcji, bo moje miejsce zająłby kto inny i zagłada zostałaby przeprowadzona i tak, zgodnie z uprzednio opracowanym planem.”

Rudolf Höß (1901–1947) administrator niemiecki, nazista

na temat potencjalnej rezygnacji ze stanowiska komendanta obozu w Oświęcimiu (zapytany przez profesora Stanisława Batawię).
Źródło: Joanna Lubecka, Kat, który kochał dzieci, „Pamięć.pl” nr 1 (34)/2015, s. 36.

O dzieciach

„Istotą równości nie jest przymus pracy i rozwoju zawodowego kobiet, tylko możliwość wyboru, prawo do tego, aby kobiety mogły być niezależne i samodzielne ekonomicznie, jeśli chcą. Gender to nie jest zagłada cywilizacji. Świat się zmienił już dawno. Jeśli chcemy, aby ludzie tworzyli trwałe związki, trzeba promować równouprawnienie. Bo kobieta nie udźwignie tych wszystkich obowiązków i zawodowych, i rodzinnych bez udziału męża. Jeśli nie są w stanie się dogadać, to kończy się to rozwodem. I Kościół powinien tu być naszym sojusznikiem, bo chodzi o dobro rodziny.”

Agnieszka Kozłowska-Rajewicz (1969) polski polityk

Źródło: rozmowa Dominiki Wielowieyskiej, Gender to nie zagłada cywilizacji, „Gazeta Wyborcza”, 7 stycznia 2014.

O kobietach , O ludziach , O świecie

„Jeżeli wilkiem będzie tu nowa jakaś idea, czy los jej nie będzie zupełnie podobny? Czy psy i wilk nie są plemionami pobratymczemi, a ludzie, czy nie przedstawiają się jako interesa stronnictw, koteryj, osób, jako przesądy i fanatyzmy i t. p? Czy wilkami wreszcie nie są rozmaite dzikie ludy, które niby to ciągnie się gwoli ich szczęścia na łono cywilizacyi, a tymczasem giną one nieuchronnie zarówno wskutek przesądów cywilizowanych swoich bliźnich, jak i własnych gatunkowych przymiotów, nabytych w ciągu wieków? Co się tyczy idei wilkołaka, nie jestże to prastary mit, stanowiący tradycyę przekleństwa, rzuconego na cały gatunek istot, których losem ostatecznym musi być zagłada? Wszakże jedne i te same istoty pielęgnują zgodę i braterstwo, nie zaniedbując jednocześnie nienawiści, obłudy i złości. Któż zdoła zresztą zaprzeczyć, iż wszystko, co przechodzi przez alembik ludzkiego umysłu lub uczucia, jest nieprawdą? Człowiek bowiem ma tylko mały i jedynie swój własny świat, nieprzeznaczony bynajmniej na siedlisko prawdy. Ta ostatnia znajduje się po za nami w realnych stosunkach bytu. W zwierciadle zaś naszej duszy odbija się świat egoistyczny, ludzki. Nie jest to świat istotny. Dopiero prawdą jest pojęcie takiego stosunku człowieka do świata. Nie w poczuciu dumy czerpie istota ludzka najwyższe duchowe siły, ale w cichem i skromnem poczuciu swej małości.”

Adolf Dygasiński (1839–1902) polski pisarz, publicysta i pedagog

Źródło: Wilk, psy i ludzie, rozdział III, w: Wilk, psy i ludzie. W puszczy, wyd. Druk. Granowskiego i Sikorskiego, Warszawa 1898, s. 46, 47.

O losie , O ludziach , O świecie , O psie

„W epoce upadku świata starożytnego i pojawienia się chrześcijaństwa „reakcyjna” była obrona zasad starożytnego oświecenia i starożytnej cywilizacji, natomiast „postępowa”, a nawet „rewolucyjna” była obrona tych zasad duchowych, które później zatriumfowały w kulturze średniowiecznej. Twórczy ruch, rewolucja ducha tamtych czasów, prowadziły ku „mrokom Średniowiecza”. To nie ostatni obywatele, nie ostatni pisarze i filozofowie świata starożytnego, ale nauczyciele i Ojcowie Kościoła byli ludźmi prawdziwego ruchu duchowego”.(…) Stary świat, który upada i do którego nie może być powrotu, jest właśnie światem nowożytnym z racjonalistycznym Oświeceniem, z indywidualizmem i humanizmem, z liberalizmem i demokratyzmem, ze wspaniałymi monarchiami narodowymi i polityką imperialistyczną, z potwornym systemem gospodarki industrialno-kapitalistycznej, z potężną techniką oraz pozornymi zdobyczami i pomyślnością, z wyuzdaną i bezgraniczną żądzą życia, z ateizmem i bezdusznością, z brutalną walką klas i socjalizmem jako ukoronowaniem epoki. Z ochotą gotowi jesteśmy śpiewać słowa pieśni rewolucyjnej „Starego wyprzyjmy się świata”, rozumiejąc pod „starym światem” właśnie świat nowożytny skazany na zagładę.”

Nikołaj Bierdiajew (1874–1948)

Źródło: Nowe średniowiecze

O świecie , O nauczycielach , O śpiewie , O walce

„Człowiek zagładę nosi w duszy
Wystarczy go przerazić.”

Jacek Kaczmarski (1957–2004) polski bard, poeta i prozaik

Źródło: Wieża Babel, 1979

O duszy

„Mojżesz wyzwolił tamten lud z niewoli Egiptu: przeszedł on Morze Czerwone, w którego falach znalazły zagładę zbrojne siły faraona. Wtedy cały lud wyśpiewał Panu pieśń zwycięstwa. My zaś dostąpiliśmy we chrzcie odpuszczenia grzechów; trzeba więc, abyśmy także składali Panu odpowiednie dzięki za tak wielkie dobrodziejstwa niebiańskie.”

Beda Czcigodny (672–735)

Źródło: Komentarz do Pierwszego Listu św. Piotra, 2

O ludziach , O sile , O morzu

„Rozwój potęg wytwórczych, którym za ciasno jest w powijakach zarządu indywidualnego, stwarza, jako instytucję stałą, nadprodukcję towarów i umiejętności, rodzi konkurencję i bezlitosną walkę o byt i stanowisko, przynagla wszystkie zdolności do gorączkowej i rozstrajającej działalności, wykoślawia naszą jaźń uczuciową nienormalnym podziałem obowiązków i praw oraz niezdrowym ukształtowaniem sposobów życia i pracy. Pod wpływem współzawodnictwa wzajemnego powstaje zawiły ustrój warunków bytu: potęgi materialno-społeczne stworzone ręką ludzką wyrastają na żelazne prawa przyrody niosące zagładę dobrobytowi ludzkiemu i zawsze kryjące w łonie swoim możliwość klęsk. Wszystko to odzwierciedla się w duszy ludzkiej złożonością objawów ducha, niekiedy rzeczywistą, częściej może tylko pozorną.”

Ludwik Krzywicki (1859–1941) polski filozof i ekonomista

Źródło: Szkice socjologiczne

O duszy , O walce

„Polska [po 1989] miała powrócić do ciągłości przedwojennej, przerwanej przez wojenne zawieruchy, a wszystko, co pozostało po systemie PRL-u, zwłaszcza w sferze światopoglądowej, miało zostać usunięte jako skamielina czy też właśnie – prawo zaborców. Nie zwrócono jednak uwagi na to, że ten powrót przybiera raczej postać błędnego koła, które obraca wniwecz starania przedwojennej inteligencji, również przerwane przez wojnę, Zagładę i komunizm. Gdyby ta ciągłość została zachowana, być może kształt polskiego życia publicznego bardziej by dzisiaj przypominał kraje Europy Zachodniej, a mniej ubogą i antysemicką Polskę lat trzydziestych.”

Kazimiera Szczuka (1966) polska historyczka literatury

Milczenie owieczek

O zachowaniu , O inteligencji

„Stalin przekonał się, że bolszewizacja Polaków, zdolnych w obronie niepodległości do czynów wręcz szaleńczych, nie pójdzie łatwo. Tym samym być może w jakimś stopniu musiał powściągnąć myśl o uczynieniu z Polski republiki sowieckiej. Zagłada Warszawy kosztowała ZSRS parę miesięcy przestoju na froncie. W tym czasie armie anglo-amerykańskie dotarły do granic Niemiec na zachodzie. O ile latem 1944 r. otwierała się przed Stalinem szansa na podbój całej Rzeszy, o tyle teraz nie mógł już na to liczyć. Powstanie nie tylko uratowało od bolszewizacji dużą część zachodnich Niemiec, ale i przez to prawdopodobnie uchroniło Polskę od losu kadłubowej republiki zgniecionej przez Rosję i wielkie, czerwone Niemcy. Cena, jaką zapłacił naród polski w Powstaniu była straszna, lecz bez tej ofiary jego los byłby chyba gorszy. Bezczynność AK w chwili wejścia Armii Czerwonej wzmocniłaby późniejszą oszczerczą propagandę sowiecką o rzekomym współdziałaniu Polskiej Armii Podziemnej z okupantem i pozwoliłaby zniszczyć setki tysięcy jej członków bez najmniejszego rozgłosu w świecie. Bierne oddanie się w niewolę sowiecką mogło wytworzyć w społeczeństwie polskim kryzys moralny niemniej bolesny od kompleksu klęski. Powstanie „zapaliło w ciemności płomień”, który mogły podsycać przyszłe pokolenia. W 1944 r. wydawało się, że decyzję o Powstaniu należy potępić. Z perspektywy czasu nie wiadomo jednak czy był to „grób”, czy raczej „kołyska” narodu.”

Wojciech Roszkowski (historyk) (1947) historyk polski, działacz polityczny

o powstaniu warszawskim.
Źródło: Powstanie warszawskie z perspektywy półwiecza, Marian Marek Drozdowski (red.), wyd. Instytut Historii PAN, Warszawa 1995, s. 192.

O losie , O historii , O myślach , O decyzjach

„Niewątpliwie budujemy nową Polskę. Trudności oczywiście są ogromne.(…) Tym niemniej z każdym dniem posuwamy się naprzód i wierzymy, że trudności przełamiemy. I musimy przełamać, bo inaczej nie rządy mikołajczykowskie, czy jakaś koalicja antysowiecka, czy antypeperowska, a najczarniejsza reakcja objęłaby władzę.
Łudzą się wszyscy ci, co sądzą, że poparciem band leśnych w formie dostarczania broni i pieniędzy zdziałają cokolwiek: 90 % band dziś składa się ze zwykłych bandytów, a pozostałe 10 % kwiatu młodzieży skazane jest na zagładę. Żal mi ich bardzo, bo mogli być pożyteczni, gdyby włączyli się do walki o nowy ustrój. Złudne też są nadzieje Waszej emigracji, że może Anglia będzie interweniować. Dla Anglosasów Polska jest jedną z piłek dla szachowania Sowietów i wygrania interesów brytyjskich na innych odcinkach sporów. Dlatego trzymanie zagranicą licznych rzesz ludności polskiej skazuje ją na asymilację z pozbawieniem ich sił kraju, który tych sił bardzo potrzebuje.”

Marian Nowicki (1893–1960)

5 grudnia 1946, w liście do Jana Kwapińskiego i Adama Ciołkosza.
Źródło: Andrzej Friszke, Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

O młodzieży , O walce

„…Choć przedmiot uwielbienia niesie nam często zagładę, a miłość jest bardziej nieubłagana niźli śmierć, i chociaż z kolei rzeczy odpłacamy się za doznane nieszczęścia, to jednak nadal musimy uwielbiać i wyciągać ramiona ku utraconym pożądaniom i przelewać naszą krew na ołtarzu naszego zdegradowanego bóstwa. Albowiem miłość pochodzi z ducha i nie zna śmierci.”

Henry Rider Haggard książka Kleopatra

Kleopatra (1889)
Źródło: s. 266

O miłości , O śmierci

„Nie sposób dziś stwierdzić, w jakim stopniu prawdziwy był wykreowany przez Polaków obraz zachowania się Żydów na Kresach po 17 września 1939 roku, w jakim zaś – poprzez wyolbrzymienie jednych zjawisk, pozostawienie w cieniu innych – nastąpiła tu deformacja. Faktem pozostaje obecność takiego właśnie obrazu w świadomości dużej części polskiego społeczeństwa, aż po dzień dzisiejszy. Był to obraz pożądany, nie tylko dlatego, że potwierdzał wyobrażenia o Żydach; jego szczególna nośność polegała na tym, że służył rozgrzeszeniu postępowania wobec Żydów, czy to w kraju, w którym dokonywała się zagłada ludności żydowskiej, czy w wojsku na Zachodzie i Wschodzie, czy w polityce rządowej. Stąd też trwałość tej wizji powszechnego kolaborowania Żydów z władzą radziecką, przywoływanej ilekroć Polacy spotykają się z oskarżeniami o antysemityzm.”

Krystyna Kersten (1931–2008) polski historyk

Polacy-Żydzi-Komunizm. Anatomia półprawd 1939–1968
Źródło: s. 31

O zachowaniu , Obraz

„Dobrze by było, gdyby Zagłada Żydów stała się częścią historii Polski, bo jak dotąd to część historii Żydów, która trochę przypadkiem wydarzyła się na naszej ziemi, a my zachowujemy się tak, jakbyśmy nie mieli z tym nic wspólnego.”

Barbara Engelking-Boni (1962) uczona polska, historyk

Źródło: onet.pl, 28 sierpnia 2005 http://tygodnik2003-2007.onet.pl/1547,1243150,1,dzial.html

O historii

„Nawet gdyby cała akcja zmierzająca przez ochronę konika do odrodzenia konika polskiego miała ostatecznie zawieść, nie wolno nam pod odpowiedzialnością wobec następnych pokoleń patrzeć spokojnie na zagładę jednego z najwięcej pierwotnych w Europie odłamów konia, nie wypróbowawszy pod każdym względem jego znaczenia dla zamierzeń praktyczno – hodowlanych.”

Tadeusz Vetulani (1897–1952) biolog, zootechnik, profesor zwyczajny w zakresie szczegółowej hodowli zwierząt

Źródło: edu.pl http://www.staff.amu.edu.pl/~vetulani/tadeusz/pl/life.html

Koń

„Afryka (…) jest kryterium, na podstawie którego będziemy sądzeni. To najbardziej zagrożony kontynent. Jeśli nasza chciwość go zniszczy, wszyscy będziemy skazani na zagładę. Na niebezpieczeństwo narażone jest nie tylko życie poszczególnych dzikich zwierząt, istnieje wręcz groźba wyginięcia całych gatunków.”

Warren Adler (1927–2019)

Prywatne kłamstwa, Eliot

O życiu , O zwierzętach

„Pcheł w żaden sposób nie mogłem wyłapać, były szybsze ode mnie – całkiem zrozumiałe, w końcu lepiej się odżywiały. Wszy mogłem łapać z łatwością, tyle że to nie miało sensu. Jeśli już byłem na nie bardzo zły, przesuwałem paznokciem wielkiego palca po naprężonym na plecach płótnie koszuli i dobrze słyszalna seria trzasków była miarą mojej zemsty, rozkoszowałem się ich zagładą, ale już po minucie mogłem to powtórzyć, choćby dokładnie w tym samym miejscu i znów z dokładnie tym samym rezultatem.”

Imre Kertész książka Los utracony

Los utracony

O zemście , Sens

„Jeżeli w takim kraju jak Polska, kraju z taką tradycją i po takim ciężkim doświadczeniu historycznym, mówi się „przyjmiemy tylko 2 tysiące uchodźców”, to jest straszne. Dlatego napisałem ten tekst. Z desperacji, bo chciałbym żeby przywódcy mojego kraju powiedzieli: „Tak przyjmiemy ich 100 tysięcy, bo taki jest nasz humanitarny obowiązek”, chciałbym, żebyśmy tu byli wzorem dla świata. Tymczasem bierzemy udział w targu podobnym do tego z czasów wojny, gdy nikt, również moja druga ojczyzna Stany Zjednoczone, nie chciał przyjąć uciekających przed Zagładą Żydów.”

Jan Tomasz Gross (1947) historyk i socjolog polsko-amerykański

Źródło: Wojciech Czuchnowski, Gross: mój tekst był gestem desperacji http://wyborcza.pl/1,75478,18868975,gross-moj-tekst-byl-gestem-desperacji.html, wyborcza.pl, 22 września 2015.

O wojnie , O ojczyźnie

„Choć nie zawsze sobie z tego zdajemy sprawę, Zagłada Żydów określa cały dzisiejszy system kultury, wszystkie pytania i dylematy ponowoczesności.”

Maria Janion (1926) polska uczona, historyk literatury

Źródło: Bohater, spisek, śmierć. Wykłady żydowskie

O śmierci , Pytanie

„Nie musimy się spieszyć, ludzkość nie jest skazana na natychmiastową zagładę, nie sądzę, żeby koniec był bliski. Uważam jednak, że istnieje ryzyko groźnych wydarzeń. To trochę jak wykupienie polisy ubezpieczeniowej na samochód lub na życie. Człowiek nie robi tego dlatego, że jest przekonany, iż umrze następnego dnia, ale dlatego, że tak się może zdarzyć.”

Elon Musk (1971) Południowoafrykański przedsiębiorca i filantrop

o kolonizacji Marsa.
Źródło: Rory Carroll, Marsz na Marsa!, „The Guardian”, tłum. „Forum”, 14 sierpnia 2013.

O życiu , O samochodach

„Podczas tej wojny, której wyrafinowane i zmotoryzowane barbarzyństwo schwyciło ludzkość za gardło – ujawniło się, jak niezbędnymi elementami dalszego rozwoju Europy i świata jest i miłość i nienawiść, wola życia i pogarda śmierci. Miłość wolność i nienawiść do wroga. Wola życia pełnowartościowego i pogarda śmierci w walce o najwyższe wartości życia. Bez tego cywilizacji grozi zagłada.”

Alfred Lampe (1900–1943)

Myśli o nowej Polsce (1948)

O miłości , O śmierci , O nienawiści , O wojnie

„Jeśli nie zastosujemy jakichś drastycznych środków, zagłada jest nieuchronna.”

Warren Adler (1927–2019)

Prywatne kłamstwa, Eliot

„Za przykładem niektórych ekstremistów znad Sekwany zaczęto i u nas lansować tzw. antypowieść i antyfilm, a co gorsza, zaczęto głosić filozofię beznadziejności i rozpaczy, zagubienia i samotności człowieka, filozofię bezsensu życia, zaczęto przenosić bezkrytycznie na nasz grunt poglądy z innego świata, ze świata kapitalizmu skazanego przez historię na zagładę.”

Władysław Gomułka (1905–1982) polski polityk komunistyczny, I sekretarz KC PZPR

o powodach zatrzymania filmu Ósmy dzień tygodnia.
Źródło: blog Kartki z podróży http://kartkazpodrozy.blog.onet.pl/klatwa-Gomulki,2,ID412626495,n, 15 sierpnia 2010.

O historii , O samotności

„Jak wygramy, to kto nas będzie pytał o metodę. Mamy tak czy owak tak wiele na sumieniu, że musimy zwyciężyć, bo inaczej cały nasz naród, z nami na czele, ze wszystkim, co kochamy, czeka zagłada. A więc do dzieła!”

Joseph Goebbels (1897–1945) niemiecki polityk nazistowski, minister propagandy

w 1941.
Dzienniki (1923–1945)

O czekaniu , Kochać się

„Despotyczna młodość łaknie aprobaty nawet od świata, który skazuje na zagładę.”

Maria Dąbrowska (1889–1965) pisarka polska

„Zaczynamy powoli rozumieć, skąd się bierze często spotykana w żydowskiej pamięci tego okresu uwaga, że „miejscowi” – to mogli być Ukraińcy, Litwini albo Polacy – „byli gorsi od Niemców”, chociaż dobrze wiadomo, a Żydzi wiedzieli o tym jeszcze lepiej od innych, że Zagłada to dzieło nazistów rozniesione po Europie podczas wojny przez okupację niemiecką. Tę dziwną cechę żydowskiej pamięci można sobie tłumaczyć w ten sposób, że śmierć zadawana przez osoby znajome wywołuje szczególne cierpienie, w moralnym sensie tego słowa, ze względu na doświadczany akt zdrady, którego równocześnie pada się ofiarą.”

Jan Tomasz Gross książka Złote żniwa

Złote żniwa
Źródło: s. 106–107.

O śmierci , O wojnie , O zdradzie , O cierpieniu

„Ważna jest istota sprawy, iż ruch antyglobalistyczny rozumie dwie rzeczy: że poważnie trzeba traktować fakt, podany zresztą przez ONZ, iż majątek 358 najbogatszych miliarderów świata wynosi tyle, ile łączne dochody 2,5 miliarda najbiedniejszych, co mówi samo za siebie i prowadzi do sytuacji wybuchowej (…), a po drugie fakt, iż ekologię należy traktować poważnie, bo inaczej wszystkim nam grozi zagłada.”

Wojciech Giełżyński (1930–2015) polski dziennikarz i reportażysta

Źródło: „Obywatel” nr 2/2002 http://www.obywatel.org.pl/index.php?module=pagemaster&func=viewpub&tid=3&pid=104

„Tylko wprowadzenie zakazu sprzedaży i stosowania medycznych środków antykoncepcyjnych uratuje Naród przed zagładą.”

Krzysztof Oksiuta (1961) polski polityk

o sytuacji demograficznej Polski.
Źródło: Twitter http://twitter.com/KrzysiekOksiuta/status/288933498251780096, 9 stycznia 2013

„Za pośrednictwem Waszej Świątobliwości prosimy cały chrześcijański świat, by uratował społeczeństwo Czeczenii przed kolejną zagładą.”

Asłan Maschadow (1951–2005) przywódca czeczeński

list do Jana Pawła II, 11 lipca 1999.
Źródło: Asłan Maschadow – Cytaty, wprost.pl http://ludzie.wprost.pl/cytaty/Aslan-Maschadow/

O ludziach , O świecie

„Zrozumienie Rasputina jest kluczem do zrozumienia duszy i brutalności Rosji, która przyszła po nim. Był prekursorem milionów chłopów, którzy, pomimo religijnej świadomości w duszach, niszczyli kościoły, i który marząc o rządach Miłości i Sprawiedliwości, mordowali, gwałcili i topili kraj we krwi, ostatecznie sprowadzając na siebie zagładę.”

Edward Radzinski (1936)

Źródło: Miranda Twiss, Najwięksi zbrodniarze w historii, tłum. Arkadiusz Czerwiński, wyd. Muza, Warszawa 2004, ISBN 8373194428, s. 119.

O sprawiedliwości , O duszy , O historii , O zrozumieniu

„Kościół w swoich początkach został założony na ubóstwie i prostocie, kiedy niczym płodna matka wydawał na świat świętych (…) A ponieważ obrośli w bogactwo i w nim się pławią, należy się obawiać, że pochylą się mury Kościoła, a gdy one runą, nastąpi zagłada.”

Fryderyk II Hohenstauf (1194–1250) cesarz niemiecki

fragment listu z 5 grudnia 1227 r. do króla angielskiego Henryka III.
Źródło: Ernst W. Wies, Fryderyk II, tłum. Jacek Antkowiak, PIW, Warszawa 2002.

O świecie , O matce , O bogactwie

„Cywilizacja to wyścig między oświatą a zagładą.”

Herbert George Wells (1866–1946) powieściopisarz angielski

„Stolica pomimo bezprzykładnego w historii bohaterstwa z góry skazana jest na zagładę. Wywołanie powstania uważamy za ciężką zbrodnię i pytamy się, kto ponosi za to odpowiedzialność.”

Władysław Anders (1892–1970) polski generał

O historii

„Do najdoskonalszych ustrojów należy ustrój niemiecki. Urzędy i urzędy. Działy i poddziały. A najważniejsze, że wszędzie odpowiedni człowiek na odpowiednim miejscu. Gdzie konieczna jest bezwzględna stanowczość i ostateczna zagłada „elementów złych i przewrotnych”, tam są wielcy patrioci, którzy wykonywują wszystko.”

Jankiel Wiernik (1889–1972) ocalony z Treblinki, świadek Holokaustu

Rok w Treblince
Źródło: s. 19.

„Widzimy ile państwo polskie, ile naród zapłaciliśmy za to, że dekomunizacja w oporny sposób przebijała się przez nasze życie. Ile zapłaciliśmy za to, że z aparatu nie zostali wyeliminowani ludzie, dla których nie dobro państwa jest najważniejsze, ale różnorodne powiązania i uwarunkowania najczęściej sięgające do obcego mocarstwa. Jak aktualne są słowa z 1992 roku: „Jeżeli politykom polskim brak odwagi cywilnej to następne pokolenie płaci krwią”. I to doświadczenie straszliwe musimy mieć w pamięci, gdy dyskutujemy o rządzie Jana Olszewskiego. Gdyby nie został obalony, nigdy by nie doszło do tragicznych wydarzeń z zagładą polskiej elity narodowej z prezydentem Lechem Kaczyńskim na czele.”

Antoni Macierewicz (1948) polityk polski, historyk

podczas przemówienia w Sejmie, podczas dwudziestej rocznicy odsunięcia od władzy rządu Jana Olszewskiego.

O życiu , O ludziach

„Czarnuchy są biologicznie niższe od rasy białej a nawet mongolskiej, i trzeba co jakiś czas przypomnieć Amerykanom z północy o niebezpieczeństwie którym grozi dopuszczanie ich do przywilejów społecznych i politycznych… Ku-Klux klan to szlachetna choć oczerniana grupa Południowców którzy ocalili pół kraju przed zagładą… Rasizm to dar natury, który umożliwia zachowanie w czystości podziału ludzkości który ewoluował przez wieki..”

Howard Phillips Lovecraft (1890–1937) pisarz amerykański

Źródło: The Conservative, Vol. I, No. 2, p.4, 1915.

O zachowaniu , O naturze , O czasie , O wieku

„Patrzałem na zagładę Żydów w Polsce z dwóch różnych punktów widzenia, między którymi była przepastna antynomia: jako chrześcijanin i jako Polak. Jako chrześcijanin nie mogłem nie współczuć mym bliźnim. Nieraz rozmyślałem o tym, co ci nieszczęśnicy przeżywali, gdy ich pędzono do komór gazowych. (…) Jako Polak patrzyłem na te wypadki inaczej. Hołdując ideologii Dmowskiego, uważałem Żydów za wewnętrznego zaborcę, i to zawsze wrogo do kraju diaspory nastawionego. Toteż nie mogłem nie żywić uczucia zadowolenia, że się tego okupanta pozbawiamy, i to rękami nie własnymi, ale drugiego, zewnętrznego zaborcy (…). Nie mogłem ukryć uczucia zadowolenia, gdy przejeżdżałem przez odżydzone nasze miasteczka i gdy widziałem, że ohydne, niechlujne żydowskie rudery z nieodłączną kozą przestały szpecić nasz krajobraz. Zapytany przez Thurma [urzędnika niemieckiego, z którym akurat autor był w podróży] „Sehen die Polen die Befreiung vom den Juden als ein Segnen an?” – czy Polacy postrzegają uwolnienie się od Żydów jako błogosławieństwo? – odpowiedziałem „Gewiss””

Józef Górski (1904–1983)

jasne – będąc przeświadczony, iż jestem wyrazicielem opinii przygniatającej większości mych rodaków.
Źródło: Na przełomie dziejów, oprac. Artur Ziontek, Siedlce 2006, s. 288–291.

O emocjach

„Sto wieków dźwigam na swoich barkach. Ciężko mi. O jakże ciężko. A przecież na razie dźwigać muszę. Chcę i muszę. Ja, który widziałem zagładę trzech pokoleń, żyć muszę dla przyszłości. Świat cały musi się dowiedzieć o bezeceństwach tych barbarzyńców. Wieki i pokolenia muszą ich potępiać.”

Jankiel Wiernik (1889–1972) ocalony z Treblinki, świadek Holokaustu

Rok w Treblince
Źródło: s. 12.

O świecie , O wieku , O przyszłości

„Drogi Oskarze, proszę uwierzyć doświadczonemu koledze. Tacy jak my nigdy nie powinni zaliczać się do widzów. Tacy jak my muszą znaleźć się na scenie, na arenie. Tacy jak my muszą nadawać ton grze i kierować akcją, bo inaczej staną się zabawką w rękach tamtych. A oni bardzo lubią źle się z nami bawić! (…) Oni przyjdą! Czy zajmą stadiony? Będą urządzali pochody z pochodniami! Wybudują trybuny, zapełnią trybuny, i z trybun będą głosić naszą zagładę, niech pan dobrze się przyjrzy, młody przyjacielu, co będzie się działo na trybunach! Niech pan stara się zawsze siedzieć na trybunie i nigdy nie stać przed trybuną!”

Günter Grass książka Blaszany bębenek

Postać: Bebra
Blaszany bębenek

O grach

„Niech otrząśnie się kobieta z hypnozy wieków. Niech sprawdzi wszystkie wartości swojego życia. Niech nie gardzi miłością, lecz niech nie daje złota za liczmany. Niech ceni macierzyństwo, jako jeden z twórczych czynników życia, lecz niech nie skazuje się na rolę liścienia, usychającego na korzyść kiełka. Niech stoi na straży moralności, lecz niech nie czyni z niej ciasnej obroży dla siebie i sióstr swoich… Niech nie spycha kobiet w przedwczesny grób dziwną arytmetyką, od mężczyzn przejętą, podług której mężczyzna jest co najmniej piętnaście lat młodszy od kobiety-rówieśnicy. Niech nie potępia kobiet, których jedyną winą jest to, że nie są wolne od winy wszystkich mężczyzn. Niech zmierzchnie w nas małostkowa konkurencja płci – nie ścigajmy się w płaskim biegu próżności kobiecych! Niech zmierzchnie w nas wszystko nawiane, narzucone, tresowane, niskie, zależne, niewolnicze, spodlone! Nad tym zmierzchem kobiecości, skazanej na zagładę, pracować muszą usilnie kobiety, dążące do wyzwolenia.”

Ludwika Jahołkowska-Koszutska (1872–1928)

Fragment wystąpienia podczas jubileuszu Pauliny Kuczalskiej-Reinschmit, 7 maja 1911
Źródło: Sylwia Bujak-Boguska, Ludwika Jahołkowska-Koszutska. Wspomnienie, „Kobieta Współczesna”, nr 24, 16 czerwca 1929.

O kobietach , O wspomnieniach , O wieku , O macierzyństwie

„Z ogromną większością Żydów trudno o stosunkach między naszymi narodami dyskutować, bo najwyraźniej są przekonani, że Wielka Zagłada wyłączyła ich raz na zawsze spod wszelkiej krytyki.”

Bogusław Wolniewicz (1927–2017) filozof polski

Źródło: s. 191

„Chrześcijaństwo w swej pierwotnej postaci groziło zagładą całemu dorobkowi cywilizacji. W ciągu wieku drugiego, już po czasach Tacyta i Swetoniusza, zaczęła dokonywać się w tym ruchu religijnym stopniowa przemiana. Koniec świata i królestwo Mesjasza nie nadchodziły. Płomienna wiara i nieustępliwość przekonań pierwszych pokoleń musiały ustąpić wymogom życia. Trzeba było pogodzić się ze społeczeństwem i kulturą, dostosować ideały królestwa niebios do warunków ziemskiego bytowania. Te przemiany, tak brzemienne w skutki, dokonywały się powoli. W pierwszym wieku, w czasach Nerona, nikt jeszcze nie mógł przewidzieć, że garstka prostaków i fanatyków da początek ruchowi, który kiedyś przekaże skarby antycznej myśli barbarzyńskim ludom nowej Europy.”

Aleksander Krawczuk (1922) historyk polski, minister kultury

Cytaty z prac
Źródło: Neron

O ludziach , O wierze , O myślach , O wieku

„[…] wszystko, co budzi zachwyt wywołany wiecznym zbliżaniem się do celu, czeka zagłada.”

Vladimir Nabokov książka Pnin

Pnin

O czekaniu

„My jednak trwamy przy zdaniu, że poszczególny wypadek, nawet najjaskrawszy, nie dowodzi niczego wobec ogółu faktów, a poza tym twierdzimy że zagłada Polski wcale nie jest tak niepojęta, jak się wydaje. Czyż istotnie można było Polskę uważać za państwo europejskie, za jednolitą cząstkę europejskiej rzeczypospolitej państw? Nie! To było państwo tatarskie, które zamiast leżeć, jak Krymskie, nad Morzem Czarnym, na granicy świata państw europejskich, leżało między nimi nad Wisłą. Nie chcemy tu ani mówić z pogardą o narodzie polskim, ani usprawiedliwiać rozbioru kraju, lecz jedynie rozważać rzeczy tak, jak są. Od stu lat nie odgrywało to państwo w gruncie rzeczy żadnej już roli politycznej, lecz było tylko jabłkiem niezgody dla innych. W tym stanie i z tym ustrojem nie mogło się ono dłużej utrzymać wśród innych państw.”

Carl von Clausewitz książka O wojnie

O naturze wojny
Źródło: O wojnie, Księga VI, Rozdział 6 "Zakres środków obrony", tłumaczenie Augustyn Cichowicz, Leon Koc, Wydawnictwo Mireki, s. 285.

„Spotykając się dziś w dniu uroczystego odsłonięcia tablicy upamiętniającej męczeństwo i zagładę 30 tysięcy polskich dzieci składam hołd wszystkim dzieciom Zamojszczyzny – wygnanym ze swoich domów i odłączonym od rodzin, męczonym, więzionym w nieludzkich warunkach i mordowanym tylko dlatego, że urodziły się Polakami.”

Piotr Gliński (1954) polski socjolog, wykładowca akademicki, ekolog i polityk

o Dzieciach Zamojszczyzny, uroczystość odsłonięcia tablicy poświęconej Dzieciom Zamojszczyzny na Pawiaku, Warszawa, 20 września 2018.
Źródło: Tablicę poświęconą pamięci dzieci Zamojszczyzny odsłonięto na Pawiaku https://dzieje.pl/aktualnosci/tablice-poswiecona-pamieci-dzieci-zamojszczyzny-odslonieto-na-pawiaku, dzieje.pl, 20 września 2018.

O dzieciach

„Oto naukowe fakty, uzgodnione przez kraje świata, potwierdzane przez instytucje naukowe. Jesteśmy w środku szóstego masowego wymierania. Zachodzi ono 10 tys. razy szybciej niż naturalne tempo wymierania. Codziennie z powierzchni Ziemi znika na zawsze 200 gatunków. Erozja gleby. Zanieczyszczenie powietrza. Zagłada owadów. Zakwaszenie oceanów. To wszystko są zmiany, które przyspieszają tylko dlatego, że wydaje nam się, że mamy prawo do naszego stylu życia.”

Greta Thunberg (2003) szwedzka aktywistka klimatyczna

wystąpienie na posiedzeniu komisji środowiska Parlamentu Europejskiego
Źródło: Michał Rolecki, Greta Thunberg w PE: Cywilizacja jest krucha. Obudźcie się https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1789948,1,greta-thunberg-w-pe-cywilizacja-jest-krucha-obudzcie-sie.read, polityka.pl, 16 kwietnia 2019.

„Nie będzie chlubą naszej epoki, że naród, naród, który istnieje tysiąc lat, który na granicach cywilizacji zachodnioeuropejskiej stworzył życie i szerzył idee bezpośrednio z nią związane, który przez wieki bronił jej przed zagładą i który wydał wielkich ludzi we wszystkich dziedzinach – musi walczyć o najprymitywniejsze zasady bytu. Ale w tej ciemnej epoce jest podniosłą dumą każdego człowieka, że naród ten postawił swoje idee ponad wartością życia (…) Na ziemiach będących własnością Polaków zabrakło dziś miejsca dla spraw, w których gromadzi się, jak gdyby najintymniejsza, ale i najwyższa wolność narodu – wolność twórczości i wolność myśli. Żadna jednak przemoc nie odbierze duchowi polskiemu siły, by służyć tej wolności tam, gdzie służyć jej można.”

Kazimierz Wierzyński (1894–1969) polski poeta, prozaik, eseista

o Polsce pod rządami komunistów w PRL.
Źródło: Ewa Czumakow, Prorocy w domu https://opoka.org.pl/biblioteka/T/TH/THO/msc_literaci.html, opoka.org.pl, 15 października 2008.

O myślach , O myśleniu , O życiu , O wolności

„Żołnierze Armii Krajowej! Daję Wam ostatni rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą. W przekonaniu, że rozkaz ten spełnicie, że zostaniecie na zawsze wierni tylko Polsce.”

Leopold Okulicki (1898–1946) generał polski

w ostatnim rozkazie do żołnierzy Armii Krajowej, 19 stycznia 1945.
Źródło: Ostatnie rozkazy „Niedźwiadka” https://niezalezna.pl/255257-ostatnie-rozkazy-niedzwiadka, niezalezna.pl, 19 stycznia 2019.

O pewności siebie

„W zmienionych warunkach nowej okupacji działalność naszą nastawić musimy na odbudowę niepodległości i ochronę ludności przed zagładą. W tym celu i w tym duchu wykorzystać musimy wszystkie możliwości działania legalnego, starając się opanować wszystkie dziedziny życia Tymczasowego Rządu Lubelskiego (…) AK zostaje rozwiązana. Dowódcy nie ujawniają się. Żołnierzy zwolnić z przysięgi, wypłacić dwumiesięczne pobory i zamelinować. (…) Zachować małe dobrze zakonspirowane sztaby i całą sieć radio. Utrzymać łączność ze mną i działajcie w porozumieniu z aparatem Delegata Rządu.”

Leopold Okulicki (1898–1946) generał polski

w tajnym rozkazie do kadry dowódczej Armii Krajowej, 19 stycznia 1945.
Źródło: Ostatnie rozkazy „Niedźwiadka” https://niezalezna.pl/255257-ostatnie-rozkazy-niedzwiadka, niezalezna.pl, 19 stycznia 2019.

O zachowaniu

„Jak inaczej nazwać fakt, że w centrum Polski symbolem Warszawy, bohaterskiej stolicy, która zatrzymała bolszewików i uratowała Europę przed zagładą, stoi symbol sowieckiej władzy – Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina. Tam powinna stać Kolumna Chwały Wojska Polskiego zwieńczona figurą Matki Boskiej Hetmanki Polski.”

Antoni Macierewicz (1948) polityk polski, historyk

Źródło: Pomysł Macierewicza: Zamiast Pałacu Kultury kolumna z „figurą Matki Boskiej Hetmanki Polski” http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,23354343,plany-macierewicza-dla-warszawy-zamiast-palacu-kultury-kolumna.html#Z_BoxMTPPush, gazeta.pl, 4 maja 2018

O matce , O miłości , O nauce

„Zagłada Zamojszczyzny to jedna z największych zbrodni niemieckich dokonanych na Polakach podczas okupacji naszego kraju w okresie II wojny światowej. Najbardziej dramatycznym aspektem niemieckiej akcji wysiedleńczej była eksterminacja dzieci, które odebrane rodzicom i opiekunom były w nieludzkich warunkach wywożone do obozów zagłady, gdzie od razu je zabijano, najczęściej zastrzykiem z fenolu prosto w serce. W najlepszym przypadku niektóre z nich wysyłano do pracy przymusowej w fabrykach Rzeszy, najmłodsze zaś były przymusowo germanizowane w niemieckich rodzinach.”

Jarosław Szarek (1963)

o Dzieciach Zamojszczyzny, uroczystość odsłonięcia tablicy poświęconej Dzieciom Zamojszczyzny na Pawiaku, Warszawa, 20 września 2018.
Źródło: Tablicę poświęconą pamięci dzieci Zamojszczyzny odsłonięto na Pawiaku https://dzieje.pl/aktualnosci/tablice-poswiecona-pamieci-dzieci-zamojszczyzny-odslonieto-na-pawiaku, dzieje.pl, 20 września 2018.

O rodzicach , O wojnie , O dzieciach , Serce

„Jawną misją IPN jest wybielanie w oczach opinii publicznej w Polsce i za granicą postaw Polaków wobec Żydów w czasie wojny, które – zdaniem historyków-urzędników z IPN oraz rządu PiS – są przedstawiane w złym świetle przez naukowców m. in. z Centrum Badań nad Zagładą czy prof. Jana Grabowskiego z Ottawy.”

Adam Leszczyński (1975) polski dziennikarz i publicysta

Źródło: Adam Leszczyński, Rząd RP i AK patrzyły na Zagładę z obojętnością. Książka historyka zmuszonego do odejścia z IPN https://oko.press/rzad-rp-i-ak-patrzyly-na-zaglade-z-obojetnoscia-ksiazka-historyka-zmuszonego-do-odejscia-z-ipn/, oko.press, 20 lutego 2019.

O wojnie , O czasie

„Ruina wsi i ruchomość naszego życia oznaczają nie tylko postępującą zagładę względnie stałego i quasi-naturalnego środowiska sąsiedzkiego, ale także rozkład owej ludzkiej przestrzeni, ongiś tworzącej system odniesienia, wokół którego świat nasz krok za krokiem się budował; same pojęcia domu rodzinnego, rodzinnego miasta czy wsi, rodziny kilku-pokoleniowej raptownie zanikają, a razem z nimi samo pojęcie dzieciństwa; ponieważ jesteśmy wszędzie, nie jesteśmy nigdzie, przestrzeń nasza jest czysto kartezjańska, niezróżnicowana i nieskończona, bez uprzywilejowanych punktów.”

Leszek Kołakowski (1927–2009) polski filozof

Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań.
Źródło: s. 33. (Wieś utracona)

O domu , O dzieciństwie , O świecie

„Ja mam w sobie tęsknotę za starym światem. Jednym z moich największych artystycznych guru jest Werner Herzog, który na każdym kroku wieszczy katastrofę. Gdybym kierował się wyłącznie hedonizmem i adrenaliną, to w tej chwili również wieszczyłbym zagładę. Byłbym błędnym rycerzem i plułbym na wszystko co nowoczesne. Ale czasami przydaje się też trochę zdrowego rozsądku. Boimy się nowego. Najbezpieczniejsze są dla nas obrazki z dzieciństwa albo opowieści naszych dziadków i babć. Ciężko nam, których czyta na przykład kilka tysięcy osób w całym kraju, ciężko nam pogodzić się z dominacją techniki. Z dominacją obrazu i filmu.”

Grzegorz Kwiatkowski (1984) muzyk

Wywiady
Źródło: Śmierć, mój publiczny wróg. Z Grzegorzem Kwiatkowskim rozmawia Dawid Jung [w]: „Art. Papier”, 15 listopada, nr 22 (142)/2009.

Obraz , O dzieciństwie , O czytaniu , O świecie

„Biedny jesteś narodzie żydowski. Zostałeś skazany na zagładę przez Twoich wrogów Niemców, przez Twoich przyjaciół Polaków, przez Twoich wyrodnych synów i braci Żydów!”

Calek Perechodnik (1916–1944)

Spowiedź
Źródło: s. 112.