Cytaty na temat ustrój (88 cytatów) | Cytaty sławnych ludzi

„Demokracja to bardzo nieżyciowy ustrój – mógł powiedzieć Ludwik XVI. Przed ścięciem.”

Andrzej Majewski (1966) pisarz i fotografik polski

O demokracji

„Jak może istnieć ustrój, w którym dwóch meneli spod budki ma dwa głosy, a profesor uniwersytetu ma jeden głos? Trzeba być idiotą, żeby chcieć w takim ustroju żyć.”

Janusz Korwin-Mikke (1942) polski polityk

o demokracji podczas spotkania na WSU w Kielcach 19 lipca 2007.

O demokracji

„Kto wynosi ponad skalę wartości ziemskich rasę albo naród, albo państwo, albo ustrój państwa, przedstawicieli władzy państwowej albo inne podstawowe wartości ludzkiej społeczności, które w porządku doczesnym zajmują istotne i czcigodne miejsce, i czyni z nich najwyższą normę wszelkich wartości, także religijnych, i oddaje im cześć bałwochwalczą, ten przewraca i fałszuje porządek rzeczy stworzony i ustanowiony przez Boga-Człowieka i daleki jest od prawdziwej wiary w Boga i od światopoglądu odpowiadającego takiej wierze.”

Klemens August von Galen (1878–1946) niemiecki duchowny katolicki, kardynał, błogosławiony Kościoła katolickiego

fragment encykliki „Mit brennender Sorge” papieża Piusa XI przygotowanej przez von Galena.

O Bogu , O wierze

„Socjalizm jest to ustrój, w którym bohatersko pokonuje się trudności nieznane w żadnym innym ustroju!”

Stefan Kisielewski (1911–1991) polski publicysta, działacz polityczny, kompozytor

Inna wersja: Socjalizm bohatersko walczy z problemami nieznanymi w żadnym innym ustroju.
Znaczenie: Chodzi tutaj o trudności, które socjalizm sam sobie stwarza.

„Ani państwo, ani ustrój państwowy, ani tak samo człowiek nigdy nie będzie doskonały, zanim na tych nielicznych miłośników mądrości, których dziś ludzie nie nazywają złymi, tylko twierdzą, że z nich nie ma żadnego pożytku, jakąś konieczność ze zrządzenia losu nie spadnie, żeby się chcąc czy nie chcąc, sprawami państwa zajmować zaczęli, a państwo żeby ich słuchać musiało.”

Platon Państwo

Państwo
Źródło: Księga VI

O losie , O ludziach

„Nie jest normalny ustrój, w którym robotnik musi wybierać między nędzą a śmiercią.”

Albert Camus (1913–1960) francuski pisarz, noblista

Komentarz do wydarzeń Poznańskiego Czerwca 1956 r. na łamach "Franc-tireur".

O śmierci

„Kapitalizm nie może przeżyć, przede wszystkim dlatego, że ustrój kapitalistyczny musi zawsze ssać jakąś krew. Kapitalizm był orłem, natomiast teraz przypomina raczej sępa. (…) W miarę, jak narody wyzwalają się, kapitalizm ma mniej ofiar, mniej do wysysania, i staje się coraz słabszy. Uważam jego zupełny upadek za jedynie kwestię czasu.”

Malcolm X (1925–1965) przywódca Organizacji Jedności Afroamerykańskiej

O czasie

„Jak może istnieć ustrój, w którym dwóch meneli spod budki ma dwa głosy, a profesor uniwersytetu ma jeden głos? Trzeba być idiotą, żeby chcieć w takim ustroju żyć.”

Janusz Korwin-Mikke/J

o demokracji podczas spotkania na WSU w Kielcach 19 lipca 2007.

O demokracji

„Dość wcześnie się zorientowałem, że jeżeli w socjalizmie, czy jak tam nazwiemy ustrój, który nam nielitościwie panował, chce się coś powiedzieć, to nie można tego powiedzieć wprost, tylko trzeba się uciekać do różnych sztuczek. Karykatura, rozrywka, satyra były właśnie takimi sztuczkami.”

Jacek Fedorowicz (1937) polski satyryk i aktor

Źródło: Jacek Szczerba, Artysta pierwszego dubla, „Gazeta Wyborcza”, 18 lipca 2007 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/apdu.htm

„O ile wiem, poszło o miłość. Było tak. Dziadek chciał czy mógł załatwić mamie studia w Paryżu, ale mama pojechała za tatą najpierw do Leningradu, potem do Kijowa. A ponieważ był to koniec stalinizmu, rok 1955, 1956, zobaczyli na własne oczy, jak wygląda ten wymarzony ustrój, jak funkcjonuje. I – jak to się mówi – łuski spadły im z oczu. Tam też zostałem spłodzony, a dokładnie, podczas burzy na Morzu Czarnym, podczas wycieczki rodziców statkiem „Rossija””

Jacek Kaczmarski (1957–2004) polski bard, poeta i prozaik

dawniej „Adolf Hitler”.
Źródło: culture.pl http://www.culture.pl/baza-muzyka-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/jacek-kaczmarski

O miłości , O muzyce , O rodzicach , O studiach

„Demokracja współczesna, w jakiej żyjemy, została ukształtowana przez Oświecenie i zbrodnicze pryncypia Rewolucji Francuskiej z 1789 r. Pozornie funkcjonuje ona na bazie demokracji klasycznej, ale w rzeczywistości jest to coś zupełnie innego. Kartą założycielską współczesnej demokracji jest Deklaracja Praw Człowiek i Obywatela z 1789, zawierająca rozporządzenia zmieniające dogłębnie naturę ustroju, którego nazwę i pozory zachowała. Artykuł 3. Deklaracji mówi: „Źródło wszelkiej władzy zasadniczo tkwi w narodzie. Żadne ciało, żadna jednostka nie może sprawować władzy, która by wyraźnie od narodu nie pochodziła”, z drugiej strony, artykuł 6 brzmi: „Prawo jest wyrazem woli powszechnej”. Trzymanie się tych dwóch zasad tworzy całkowicie nowy ustrój, różniący się nie tylko od demokracji klasycznej, ale od wszystkich, wcześniej znanych ustrojów politycznych a więc i monarchicznego.”

Michel De Jaeghere (1957)

Źródło: Franciszek L. Ćwik, Demokracja totalitarna http://www.pch24.pl/demokracja-totalitarna,17495,i.html, pch24. pl, 5 września 2013

O zachowaniu , O demokracji , O naturze , O rzeczywostości

„Robotnicy, chłopi, pracownicy umysłowi! W dniu święta 1 maja myśli i uczucia nasze biegną do Polskiej Partii Socjalistycznej, do jej dorobku i do jej zawsze żywej ideologii i programu. Nasze święto majowe i nasz bojowy znak czerwonego sztandaru przywłaszczyła sobie PZPR, ale nie ona nauczyła proletariat polski prowadzić walkę o socjalizm, o ustrój wolności człowieka, wolności narodowej, wolności pracy i sprawiedliwości społecznej. Tę walkę podjęła w roku 1892 Polska Partia Socjalistyczna. Podjęła ją przeciwko klasom posiadającym, obcym i rodzimym kapitalistom i obszarnikom, przeciwko wstecznictwu wszelkiego rodzaju, przeciwko trzem mocarstwom zaborczym: Rosji, Niemcom i Austrii. Wszystko, co sobie polska, klasa robotnicza wywalczyła i zdobyła aż po rok 1939, pozostaje na zawsze związane z tymi trzema literami PPS.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Na 1 Maja 1970 roku, w: Adam Ciołkosz. Polityk – pisarz – historyk socjalizmu, praca zbiorowa, red. Józef Żmigrodzki, Londyn 1972 http://lewicowo.pl/na-1-maja-1970-roku/.

O sprawiedliwości , O emocjach , O myślach , O wolności

„Przeciętny polityk z AWS myśli w kategoriach „Gazety Wyborczej”, wierząc, że Pinochet był faszystą, Adolf Hitler był ze skrajnej prawicy, a demokracja to wspaniały ustrój. Innymi słowy: od dwunastu lat ludzie, określający się mianem „centroprawicy”, nie mają zielonego pojęcia, czym jest prawica i myślą w kategoriach lewicowych, uważając, że prawicowość to antykomunizm i chodzenie do Kościoła.”

Adam Wielomski (1972) polski publicysta konserwatywny, monarchista

Źródło: Kłania się Gramsci, 9 sierpnia 2007 http://adamwielomski.salon24.pl/64639,klania-sie-gramsci

O ludziach , O demokracji , O myślach , O myśleniu

„Wybór tych, którzy mają rządzić państwem, może w pewnych wypadkach być pozostawiony woli i osądowi ludu i że to bynajmniej nie sprzeciwia się doktrynie katolickiej ani jej nie narusza. Albowiem podobny wybór wskazuje na przywódcę, a prawa przewodzenia nie są mu nadawane; nie zleca się władzy, tylko stanowi się, kto ją ma wykonywać. Nie chodzi tu również o taki lub inny ustrój państwowy; nie ma powodu, aby Kościół nie uznawał zwierzchniej władzy jednego człowieka lub większej liczby ludzi, byleby władza ta była sprawiedliwa i dążyła do dobra ogólnego. Dlatego z zastrzeżeniem co do praw nabytych, wolno ludowi obrać taką sobie formę rządu, jaka najbardziej odpowiada jego duchowi, zwyczajom i obyczajom.”

Leon XIII (1810–1903) papież

Encyklika Diuturnum illud o pochodzeniu władzy cywilnej

O ludziach

„Jestem zwolennikiem radykalnych idei anarchistycznych: trzeba poprzez terror zniszczyć obecny system, tak aby mógł powstać ustrój liberalny. Czytałem wszystkie pisma socjalistyczne i anarchistyczne, które były dostępne w języku serbsko-chorwackim. Chciałem zabić arcyksięcia, ponieważ jest wrogiem Słowian, a zwłaszcza nienawidzi Serbów.”

Nedeljko Čabrinović (1895–1916)

Źródło: Władysław B. Pawlak, Księga zamachów. Od Sarajewa do Dallas, op. cit., s. 35.

O czytaniu

„Przez cały czas piastowania urzędu przewodniczącego Amerykańskiej Federacji Pracy Gompers konsekwentnie trzymał się z góry wytyczonych zasad. Bez względu na to, co mógł myśleć o kapitalizmie, nie nawoływał do rewolucji. W praktyce uznawał ustrój kapitalistyczny i walczył tylko o wysokie płace, krótki dzień pracy i dobre warunki. Dążył do tego, by siła robocza była zadowolonym partnerem w amerykańskim systemie bogacenia się i używania.”

Samuel Gompers (1850–1924)

Autorzy: A. Charles i Mary R. Beard, Rozwój cywilizacji amerykańskiej

O myślach , O sile , O czasie , O myśleniu

„Wspólnota socjalistyczna jako całość ma prawo do interwencji na terytorium każdego państwa członkowskiego bloku socjalistycznego w sytuacji, gdy wewnętrzne lub zewnętrzne siły, wrogie wobec socjalizmu, usiłują zakłócić rozwój tego kraju i przywrócić ustrój kapitalistyczny.”

Leonid Breżniew (1906–1982) radziecki polityk, działacz Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego

treść „doktryny Breżniewa” przedstawiona podczas V zjazdu PZPR w listopadzie 1968.
Źródło: kalendarium.polska.pl http://kalendarium.polska.pl/wydarzenia/article.htm?id=56028

O sile

„Socjaliści odrzucają wszelką dyktaturę, także dyktaturę proletariatu, która w praktyce przybiera postać dyktatury partii komunistycznej, w dalszym etapie – dyktatury Komitetu Centralnego tej partii, a nawet Pierwszego Sekretarza tej partii, jak to było w okresie rządów Stalina w Związku Sowieckim. Socjaliści odrzucają również ustrój „radziecki”, z którego pozostała tylko nazwa, osłaniająca rządy biurokracji i „aparatczyków” sprawującej władzę monopartii. Socjaliści stoją na stanowisku demokracji politycznej, z równymi prawami dla wszystkich stronnictw politycznych i dla wszystkich obywateli, także dla przeciwników socjalizmu.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Socjalizm – ale jaki?, „Orzeł Biały”, Nr 140, kwiecień 1976 http://lewicowo.pl/socjalizm-%E2%80%93-ale-jaki/.

O demokracji

„Socjalizm to nauka, która powiada, że ustrój dzisiejszy jest niesprawiedliwy i oparty na wyzysku pracy przez kapitał. Nauka ta okazuje dalej, że społeczeństwa ludzkie zmieniają się i dążą powoli do tego, aby uporządkować stosunki pracy jak najkorzystniej dla narodów.”

Ignacy Daszyński (1886–1936) polski polityk

Źródło: Pogadanka o socjalizmie, „Latarnia” nr 1/1900 http://lewicowo.pl/pogadanka-o-socjalizmie/

O nauce

„Walczyć nadal. Bronić państwa prawa, bo o takim ustroju marzyłem w PRL. Teraz marzę, by ten ustrój nie został zniszczony. (…) Wtedy [w PRL] były kontury, fronty były wyraźnie podzielone. Dziś biorę pod uwagę, że mogę przegrać. Nie to, że mam zamiar się poddać, ale zmian mogę już nie dożyć.”

Andrzej Zoll (1943) polski prawnik, rzecznik praw obywatelskich

odpowiedź na pytanie dziennikarza „I co zamierza pan zrobić?” w kontekście sytuacji politycznej w Polsce w 2017
Źródło: Andrzej Zoll: Nie rozumiem Kaczyńskiego. Obywatel został sam http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/andrzej-zoll-nie-rozumiem-kaczynskiego-obywatel-zostal-sam/8p01wz1, onet.pl, 26 stycznia 2017.

„Do takich uporządkowanych i dobrze rządzonych państw nam współczesnych należy Francja, która ma wiele dobrych urządzeń, na których oparta jest swoboda i bezpieczeństwo króla, a najważniejszą z nich jest parlament i jego powaga. Ten bowiem, kto urządził to państwo, znając ambicję i butę możnowładców i sądząc, że dla ich poskromienia trzeba nałożyć im wędzidła, a z drugiej strony znając nienawiść ludu ku możnym, wynikłą ze strachu, pragnął państwo przed jednymi i drugimi zabezpieczyć; lecz nie chciał, by było to wyłączną troską króla, aby ten nie potrzebował narażać się na starcie z możnymi, gdyby popierał lud, lub z ludem, gdyby popierał możnych; dlatego też sędzią ustanowił trzeciego, aby ten, nie obciążając tym króla, chłostał możnych i brał w opiekę słabszych. Trudno o lepszy i rozumniejszy ustrój i o skuteczniejsze zabezpieczenie króla i królestwa.”

Niccolò Machiavelli książka Książę

Książę (1513)
Źródło: rozdz. XIX

O nienawiści , O ludziach , O strachu

„To nie jest ten ustrój, od niego odeszliśmy. To znaczy (…) że nie jest tak, iż przedstawiciel Ministerstwa Finansów ma realizować jakąś aktualną linię głoszoną przez obecny układ partyjno-rządowy. I nie waham się użyć tu słowa „układ”. I nie może być tak, że broni się układu koleżeńskiego, że ktoś ma urażone ambicje. bo usunięto jego kolegę. Nie na tym polega państwo praworządne. Państwo praworządne polega na tym, że nikt nie stoi ponad prawem, żaden członek układu.”

Leszek Balcerowicz (1947) polski polityk i ekonomista

wystąpienie w Sejmie 10 marca 2006.

O odejściu

„Rozwój potęg wytwórczych, którym za ciasno jest w powijakach zarządu indywidualnego, stwarza, jako instytucję stałą, nadprodukcję towarów i umiejętności, rodzi konkurencję i bezlitosną walkę o byt i stanowisko, przynagla wszystkie zdolności do gorączkowej i rozstrajającej działalności, wykoślawia naszą jaźń uczuciową nienormalnym podziałem obowiązków i praw oraz niezdrowym ukształtowaniem sposobów życia i pracy. Pod wpływem współzawodnictwa wzajemnego powstaje zawiły ustrój warunków bytu: potęgi materialno-społeczne stworzone ręką ludzką wyrastają na żelazne prawa przyrody niosące zagładę dobrobytowi ludzkiemu i zawsze kryjące w łonie swoim możliwość klęsk. Wszystko to odzwierciedla się w duszy ludzkiej złożonością objawów ducha, niekiedy rzeczywistą, częściej może tylko pozorną.”

Ludwik Krzywicki (1859–1941) polski filozof i ekonomista

Źródło: Szkice socjologiczne

O duszy , O walce

„Trwały i bezpieczny ustrój demokratyczny, ustrój, który nie rozpada się na zwalczające się wyznania doktrynalne i na wrogie klasy społeczne, musi być chętnie i swobodnie popierany przez co najmniej znaczną większość aktywnych politycznie obywateli.”

John Rawls (1921–2002)

Dziedzina polityczności i częściowy konsensus

„O nieuleczalnej chorobie ustroju kapitalistycznego w jego dzisiejszej formie świadczą periodyczne kryzysy gospodarcze, coraz silniejsze, wyrzucające z pracy, jak na przykład ostatni, dziesiątki milionów robotników. W życiu gospodarczym i politycznym społeczeństw następują, po każdym ataku kryzysowym, przemiany istotne, ustrojowe. Gdyby nic nie mąciło toku wydarzeń, gdyby żaden inny czynnik nie wieszał się w przebieg przemian, należałoby oczekiwać, w czasie dającym się matematycznie określić, nadejścia takiej fali kryzysowej, od której historia zacznie liczyć nową erę gospodarstwa społecznego. Cechą znamienną, wspólną ostatniemu kryzysowi we wszystkich państwach, jest odsłonięcie choroby, nie tyle organu wytwórczego, ile rozdzielczego (…). Towarów na ogół wytwarza się za dużo, to jest więcej niż ludność świata może ich normalnie zużytkować. Tylko olbrzymia, przeważająca masa ludności nie może, bo nie ma jak, bo nie ma za co, zaspokajać swoich potrzeb, narzuconych jej przez klimat, cywilizację, ustrój społeczno-gospodarczy i organizm (pożywienie). Za dużo jest biedy i głodu w społeczeństwach, zanadto niesprawiedliwy jest rozdział bogactw, aby się to co pewien czas nie musiało odbić na wytwórczości.”

Jędrzej Moraczewski (1870–1944) polski polityk, premier II Rzeczypospolitej

Źródło: Rozważania nad położeniem politycznym i gospodarczym Polski, Warszawa 1938, cyt. za: Marian Romaniuk, Jędrzej Edward Moraczewski (1870–1944), lewicowo.pl http://lewicowo.pl/jedrzej-edward-moraczewski-1870-1944/

O głodzie , O chorobach , O historii , O czasie

„Część neokantystów sformułowała propozycję połączenia kantyzmu z socjalizmem. Miało to się przyczynić do urzeczywistnienia sprawiedliwości, której spragnione są społeczeństwa. Istotne jest, że neokantyści ujmują zagadnienie socjalizmu jako problem etyczny, nie zaś ekonomiczny. Kierunek przemian społecznych ma zostać wytyczony przez wizję takiego czasu, w którym każdy człowiek będzie traktowany przez drugiego człowieka jako cel sam w sobie. Neokantyści wyprowadzają wartość socjalizmu z kantowskiego imperatywu praktycznego. W tym przyszłym ustroju, w czasach socjalizmu, zniesione powinny być wielkie nierówności majątkowe. Mimo deklarowanej równości, owe nierówności majątkowe podważają równość między jednostkami. Współudział każdego człowieka w państwie staje się wątpliwy w przypadku grup społecznych cierpiących biedę. O socjalizmie będzie można mówić wtedy, gdy każdy będzie zdolny pragnąć celów drugiego człowieka tak samo jak swoich własnych. Poczucie wspólnoty powinno charakteryzować członków społeczeństwa, bo inaczej socjalizm stanie się frazesem. Ten ustrój wymaga wyrobienia w jednostkach umiejętności ograniczania własnych, egoistycznych dążeń.
W socjalizmie społeczeństwo ma być czymś więcej niż tylko jednoczesnym istnieniem w czasie i przestrzeni ludzi działających i dążących do zaspokojenia własnych potrzeb. Neokantyści są przekonani, że nie przeminął czas wielkich ideałów. Niezbędne jest rozwiązanie problemu biedy i niedostatku, ale ponadto społeczeństwu niezbędne są ideały, które zarazem stawałyby się drogowskazem działania.”

Maria Szyszkowska (1937) polska działaczka polityczna, filozof

Źródło: „Socjalizm neokantowski” w: „Socjalizm i jego różnorodne koncepcje”, tCHu, Warszawa 2008. wersja online http://www.lewica.pl/index.php?id=18800

O ludziach , O sprawiedliwości , O problemach , O czasie

„Bo przecież każdy socjalizm – z euro-socjalizmem włącznie, to ustrój niewolniczy – a ustrój niewolniczy jest gospodarczo niewydajny. O czym wiemy z doświadczenia. Młodzi ludzie zresztą to wyczuwają: uciekają z Polski na Wyspy Brytyjskie, Brytyjczycy uciekają do USA… A dojrzali politycznie Europejczycy zajmują się problemem liczby głosów jakie będzie miała w Radzie Unii Europejskiej Polska, a ile Niemcy. A co za różnica, czy Europą rządzić będzie socjalistyczny matoł z Niemiec, czy z Polski? Socjalista – to socjalista, niezależnie od tego, czy jest on z CDU czy z PiS-u, z SLD czy z SPD. Do obozu reedukacji – i tyle.”

Janusz Korwin-Mikke (1942) polski polityk

Źródło: blog, 23 maja 2007

O ludziach

„Państwo powstało z potrzeby utrzymania w karbach przeciwieństw klasowych, a jednocześnie samo powstało wśród konfliktów tych klas, to z reguły jest ono państwem klasy najsilniejszej, ekonomicznie panującej, która przy jego pomocy staje się również klasą panującą politycznie i w ten sposób zdobywa nowe środki do ciemiężenia i wyzyskiwania klas uciskanych. Tak więc państwo starożytne było przede wszystkim państwem właścicieli niewolników do ciemiężenia niewolników, podobnie jak państwo feudalne było organem szlachty do ciemiężenia pańszczyźnianych i poddanych chłopów, a nowożytne państwo przedstawicielskie jest narzędziem wyzysku pracy najemnej przez kapitał. Bywają jednak w drodze wyjątku okresy, w których walczące ze sobą klasy są tak bliskie równowagi, że władza państwowa, jako pozorna pośredniczka, chwilowo uzyskuje pewną samodzielność w stosunku do nich. Tak było z monarchią absolutną XVII i XVIII wieku, utrzymującą równowagę między szlachtą a mieszczaństwem; tak było z bonapartyzmem Pierwszego, a zwłaszcza Drugiego Cesarstwa we Francji, który wykorzystywał proletariat przeciwko burżuazji, a burżuazję przeciwko proletariatowi. Najnowszym wydaniem tego rodzaju równowagi, w której panujący i poddani wyglądają jednakowo komicznie, jest nowe niemieckie państwo narodu bismarkowskiego: kapitaliści i robotnicy są tu utrzymywani w równowadze i równomiernie oszukiwani na rzecz podupadłych junkrów pruskich. Ponadto w większości znanych z historii państw prawa przyznawane obywatelom stopniuje się według majątku, przez co stwierdza się wyraźnie, że państwo jest organizacją klasy posiadającej dla obrony przed nieposiadającą. Tak było już w ateńskich i rzymskich klasach majątkowych. Tak było w średniowiecznym państwie feudalnym, gdzie wpływ polityczny był uzależniony od wielkości posiadanego gruntu. Tak ma się rzecz w cenzusach wyborczych nowożytnych państw przedstawicielskich. To polityczne uznanie różnic majątkowych bynajmniej nie jest jednak rzeczą istotną. Przeciwnie - oznacza ono niski stopień rozwoju państwowego. Najwyższa forma państwa, republika demokratyczna, która w naszych nowożytnych stosunkach społecznych staje się coraz bardziej nieuniknioną koniecznością oraz formą państwa, w której jedynie rozegrać się może ostateczna, decydująca walka pomiędzy proletariatem a burżuazją - republika demokratyczna nie zna oficjalnie różnic własnościowych. Bogactwo sprawuje w niej władzę pośrednio, ale za to tym pewniej. Z jednej strony, wprost w postaci korupcji urzędników, czego przykładem klasycznym jest Ameryka, z drugiej zaś - w postaci sojuszu między rządem a giełdą. Jest on tym łatwiej urzeczywistniany, im bardziej rosną długi państwowe i im bardziej towarzystwa akcyjne koncentrują w swych rękach nie tylko transport, lecz i samą produkcję, znajdując znów swój punkt oparcia w giełdzie. Uderzający pod tym względem przykład oprócz Ameryki stanowi najnowsza Republika Francuska, a poczciwa Szwajcaria odznaczyła się również na tym polu. Ze jednak dla tego braterskiego sojuszu rządu z giełdą niekoniecznie potrzebna jest republika demokratyczna, tego dowodzi oprócz Anglii nowe państwo niemieckie, gdzie nie wiadomo kogo wyżej wyniosło głosowanie powszechne - Bismarcka czy Bleichrodera. I wreszcie klasa posiadająca panuje bezpośrednio przy pomocy powszechnego prawa głosowania. Dopóki klasa uciskana, a więc w naszym wypadku proletariat, jeszcze nie dojrzała do wyzwolenia się własnymi siłami, będzie ona w większości swej uznawała istniejący ustrój społeczny za jedynie możliwy i pod względem politycznym będzie się wlokła w ogonie klasy kapitalistów, będzie jej skrajnie lewym skrzydłem (…).”

Fryderyk Engels (1820–1895) niemiecki filozof i rewolucjonista

Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa (1884)

O historii , O sile , O wieku , O pomocy

„Indywidualność, to jest ten szczególny ustrój duchowy pewnego talentu, jest koniecznym bezwzględnie pierwiastkiem twórczości.”

Stanisław Witkiewicz (1851–1915) pisarz, malarz, teoretyk sztuki

Źródło: culture.pl http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_witkiewicz_stanislaw

„Ustrojona w purpury, kapiąca od złota,
nie uwiedzie mnie jesień czarem zwiędłych kras,
jak pod szminką i pudrem starsza już kokota,
na którą młodym chłopcem nabrałem się raz.”

Bolesław Wieniawa-Długoszowski (1881–1942) polski generał i dyplomata

Jesień

„Życie jednak nakazuje zachowanie dyktatury proletariatu jako jedynej praktycznej drogi wyrwania się kraju z potwornej nędzy i zacofania, ochrony granic i tysiąca innych rzeczy, których ustrój liberalny nie potrafi zapewnić.(…) Na całym świecie partie polityczne prowadzą działalność polityczną dla osiągnięcia swoich celów. Nie wiem dlaczego miałoby się odmawiać tego prawa PZPR?”

Aleksander Małachowski (1924–2004) polski polityk i publicysta

Źródło: „Przegląd Kulturalny”, nr 28 z 1957

O życiu , O zachowaniu

„Krzyż na Krakowskim Przedmieściu powinien pozostać. Ten krzyż jest szczególny. Ktoś postawił go, aby być bliżej zmarłego prezydenta. Ulica jest wprawdzie wspólna, ale uważam, że nikomu, naprawdę nikomu, nie powinna przeszkadzać grupa modlących się ludzi. A poza tym mamy krzyże upamiętniające zmarłych zarówno przy polnych drogach, szosach, jak i na ulicach miast. (…) Nie bierze się pod uwagę woli mniejszości, która żąda, aby krzyż pozostał przed Pałacem. (…) A przecież tyle mówi się o tym, że demokracja to ustrój, który szanuje oczekiwania rozmaitych mniejszości.”

Maria Szyszkowska (1937) polska działaczka polityczna, filozof

Źródło: Miłada Jędrysik, Nieogórkowo, „Gazeta Wyborcza”, 21–22 sierpnia 2010.

O ludziach , O demokracji , O zmarłych

„Trudno było uwierzyć, że w połowie XX wieku cywilizowane państwo o wielkiej przeszłości historycznej wyprodukowało i akceptowało ustrój, który inne narody, inne grupy ludzkie skazywał na śmierć taką, jakiej nie wolno było gdzie indziej zadać zwierzętom. Że w połowie XX wieku szef państwa, rząd, gabinet, dowódcy wielkiej armii i wielkiej policji w metodyczny sposób naradzali się nad sposobem i techniką uśmiercenia olbrzymich grup ludzi, których jedyną winą było to, że należeli do innej rasy, do innego narodu lub że zostali uznani za element zagrażający hitlerowskim planom ujarzmienia Europy i zdobycia „przestrzeni życiowej.””

Karol Małcużyński (1922–1984) polski dziennikarz

Źródło: Oskarżeni nie przyznają się do winy

O śmierci , O ludziach , O wieku , O przeszłości

„Ustrój sowiecki to ani socjalizm, ani kapitalizm, lecz nowa forma społeczna państwa totalitarnego, ta sama kategoria, do której zaliczyć należało Włochy Mussoliniego i Niemcy Hitlera. Nie jest to kapitalizm państwowy, bo nie zna mechanizmu wolnorynkowego, bez którego nie ma żadnej postaci kapitalizmu. Nie są to też rządy biurokracji, bo biurokracja sowiecka nie wydaje rozkazów, lecz sama odbiera rozkazy. Rządzi górna warstwa aparatu partyjnego, heterogeniczna grupa ludzi spośród inteligencji, drobnej burżuazji i chłopstwa, z małą domieszką robotników. Grupę tę jednoczy ideologia komunistyczna, wywodząca się rzekomo z Marksa i Engelsa, w rzeczywistości – z czysto rosyjskiego utopijnego terroryzmu i jakobinizmu.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Kontrrewolucja bolszewicka, „Robotnik Polski”, Nr 2, 1963 http://lewicowo.pl/kontrrewolucja-bolszewicka/.

O ludziach , O inteligencji , O rzeczywostości

„W Polsce skończyła się epoka, kiedy mogliśmy polegać na zadeklarowanej w Konstytucji zasadzie demokratycznego państwa prawnego. O prawo, o sposób jego interpretacji, o jego przestrzeganie, o każdy cal sprawiedliwości należy teraz walczyć i obowiązek ten – co tu dużo mówić – spoczywa na sędziach. Nie ma walki bez ofiar, a do nich może być zaliczony każdy z nas tu obecnych. Piastujemy władzę publiczną, a skoro tak, musimy zawsze liczyć się z konsekwencjami. Proszę więc Państwa Sędziów – wszystkich bez wyjątku – aby przestali myśleć o sobie jako o tych, którzy tylko przychodzą do miejsca pracy wykonać swój obowiązek, a tak poza tym to muszą pracować, spłacać kredyt, wyżywić rodzinę itp. Takie postawy skłaniają do szukania usprawiedliwień, a w ostateczności – do ustępstw. Walka o prawo, o niezawisłość sędziów musi toczyć się w granicach prawa, ale musi być twarda i jednoznaczna, jak jednoznaczny jest ustrój państwa. Aby zwyciężyć, trzeba się przygotować nawet na sądy dyscyplinarne, na ryzyko usunięcia z urzędu, na wszystko! Trzeba pisać i wygłaszać dobre mowy, trzeba głośno i – daj Boże – mądrze mówić o imponderabiliach. Nie wolno się bać. Trzeba pokazywać, że jesteśmy w opozycji przeciwko spychaniu demokratycznego państwa z niezawisłymi sędziami w niebyt.”

Małgorzata Gersdorf (1952) profesor prawa

o zmianach w systemie wymiaru sprawiedliwości proponowanych przez ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego Zbigniewa Ziobro w styczniu 2017.

O Bogu , O rodzinie , O sprawiedliwości , O myślach

„W głodzie, w chłodzie, z gruzów i wojną przeoranych ugorów rodziła się pierwsza na świecie Ojczyzna Socjalizmu. Wyrastał nowy, nie znany w dziejach świata ustrój społeczny. Oparty na nowej, nie znanej w świecie, socjalistycznej gospodarce. Na przekór wszystkim wydziedziczonym już posiadaczom majątków, fabryk, hut i kopalń.”

Janina Broniewska (1904–1981) polska pisarka

O człowieku który się kulom nie kłaniał
Źródło: wyd. MON, Warszawa 1960, s. 51.

O wojnie , O ojczyźnie

„Niewątpliwie budujemy nową Polskę. Trudności oczywiście są ogromne.(…) Tym niemniej z każdym dniem posuwamy się naprzód i wierzymy, że trudności przełamiemy. I musimy przełamać, bo inaczej nie rządy mikołajczykowskie, czy jakaś koalicja antysowiecka, czy antypeperowska, a najczarniejsza reakcja objęłaby władzę.
Łudzą się wszyscy ci, co sądzą, że poparciem band leśnych w formie dostarczania broni i pieniędzy zdziałają cokolwiek: 90 % band dziś składa się ze zwykłych bandytów, a pozostałe 10 % kwiatu młodzieży skazane jest na zagładę. Żal mi ich bardzo, bo mogli być pożyteczni, gdyby włączyli się do walki o nowy ustrój. Złudne też są nadzieje Waszej emigracji, że może Anglia będzie interweniować. Dla Anglosasów Polska jest jedną z piłek dla szachowania Sowietów i wygrania interesów brytyjskich na innych odcinkach sporów. Dlatego trzymanie zagranicą licznych rzesz ludności polskiej skazuje ją na asymilację z pozbawieniem ich sił kraju, który tych sił bardzo potrzebuje.”

Marian Nowicki (1893–1960)

5 grudnia 1946, w liście do Jana Kwapińskiego i Adama Ciołkosza.
Źródło: Andrzej Friszke, Adam Ciołkosz. Portret polskiego socjalisty, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

O młodzieży , O walce

„Sens współczesnych konstytucji polega na tym, że ograniczają władzę, także suwerena, prawami człowieka. A demokracja to ustrój, w którym władza większości jest ograniczona przez prawa mniejszości. W społeczeństwach XXI wieku podstawą legitymacji władzy nie jest jedynie wynik wyborów, ale także przestrzeganie praw człowieka.”

Ryszard Piotrowski (1952)

Źródło: rozmowa Ewy Siedleckiej, Piotrowski: W imię suwerenności „narodu”, rasy, klasy popełniano w historii niewyobrażalne zbrodnie http://wyborcza.pl/1,75968,20649007,piotrowski-w-imie-suwerennosci-narodu-rasy-klasy-popelniano.html?order=najfajniejsze#opinions, wyborcza.pl, 6 września 2016.

O demokracji , O historii , O wieku , Sens

„Jednym z pewników, których uczy historia, jest, że rozstrzygającym czynnikiem życia zbiorowego nie są formy urządzeń, instytucje, tylko jest stan dusz ludzkich danego społeczeństwa. Nic nie pomoże najdoskonalsza ustawa, najstaranniej obmyślany ustrój, jeśli materiał ludzki jest lichy, jeśli etyka i umysłowość jednostek stanowiących społeczeństwo stoją nisko. Wszystko zatem, co ma się spełnić w przyszłości jako faktyczna zmiana stosunków, musi być rozstrzygnięte w ludzkich duszach.”

Stanisław Witkiewicz (1851–1915) pisarz, malarz, teoretyk sztuki

Źródło: culture.pl http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_witkiewicz_stanislaw

O ustawie , O duszy , O historii , O zmianach

„'Grzegorz Sroczyński': Zbigniew [Romaszewski] mówił o sobie: „Jestem lewicowcem”. „Wyobrażałem sobie, że w wolnej Polsce ustrój gospodarczy będzie się opierał na samorządzie robotniczym”.
'Zofia Romaszewska': Tak, strasznie żeśmy po 1989 roku zabiegali o udział pracowników w zarządzaniu firmami. Wśród śmichów-chichów, że to przestarzałe i idealistyczne.
'Grzegorz Sroczyński': Zbigniew był przeciwnikiem wprowadzania religii do szkół. Ustawę antyaborcyjną zaakceptował, ale chciał równocześnie porządnej edukacji seksualnej w szkołach. Dlaczego z takimi poglądami oboje pożeglowaliście na prawo?
'Zofia Romaszewska': Bo jeżeli na lewo jest Familia z „Gazety Wyborczej”, to z prawdziwą lewicą nie ma nic wspólnego. Zawracanie głowy.”

Zofia Romaszewska (1940)

Źródło: rozmowa Grzegorza Sroczyńskiego, W KOR-ze byli sami fajni ludzie. Dlaczego teraz się nie lubią? Rozmowa z Zofią Romaszewską, „Duży Format” http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,20691848,w-kor-ze-byli-sami-fajni-ludzie-dlaczego-teraz-sie-nie-lubia.html, wyborcza. pl, 15 września 2016.

O ludziach , O religii , O ustawie

„Moim ideałem jest taki ustrój społeczny, w którym by wolno było z czystym sumieniem kochać wszystkich. Dążąc do niego i w imię jego, może potrafię kiedy nienawidzić.”

Róża Luksemburg (1871–1919) niemiecka polityk

Źródło: Feliks Tych, Czerwona Róża, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 9 lipca 2012.

O historii , Kochać się

„Obecny ustrój jest koszmarnie głupi – i gdyby nie telewizja (i nadmiar dóbr uzyskany dzięki technice…), trzeba by utrzymywać go w Europie terrorem porównywalnym ze stalinowskim. Mając telewizję można z terroru zrezygnować.”

Janusz Korwin-Mikke (1942) polski polityk

Źródło: blog, 5 kwietnia 2007

„Żeby rozstrzygnąć kwestię społeczną na korzyść ogółu jest tylko jeden sposób: znieść rząd przez rewolucję; wywłaszczyć rewolucyjnie obecnych posiadaczy społecznego bogactwa; oddać wszystko do rozporządzenia wszystkim i tak zaprowadzić ustrój, żeby wszystkie siły, talenty, cała dobra wola pracowały nad zaspokojeniem potrzeb ogółu.”

Errico Malatesta (1853–1932) włoski myśliciel polityczny, anarchista

Rewolucja

O sile , O woli , O bogactwie

„Otóż 99 procent historii człowieka, wiemy to na pewno, upłynęło w ustroju zupełnie różnym od opartego na indywidualnej konkurencji. W społeczeństwach paleolitycznych panował ustrój egalitarny, z równym podziałem łupów w małych grupkach łowieckich. W tych grupach nie było żadnych zróżnicowań społecznych, indywidualnego bogacenia się, kładziono nacisk na współpracę. I w tym archaicznym ustroju rozegrał się cały proces ewolucji, aż do wyłonienia się Homo sapiens.(…) Jedyny prawdziwy komunizm na dużą skalę jaki znamy.”

Tadeusz Bielicki (1932) polski antropolog

Źródło: rozmowa Sławomira Mizerskiego, Przygody człowieka na ziemi niczyjej, „Polityka” wydanie specjalne, 6/2010.

O historii , O współpracy

„Demokracja to jest najlepszy ustrój państwowy. W nim każdy obywatel może postępować tak, jak życzy sobie jego żona.”

Antoni Uniechowski (1903–1976) rysownik polski

O demokracji

„Każdy ustrój społeczny jest kompromisem między instynktem wolności a instynktem społecznym. Wszelka polityka jest świadomym kształtowaniem tego kompromisu. (…) Jedną z najistotniejszych cech każdego ustroju jest jego stosunek między społeczeństwem (którego legalnym wyrazem jest państwo) a jednostką.”

Wiktor Alter (1890–1943) polsko-żydowski działacz socjalistyczny

Źródło: Człowiek w społeczeństwie, Wydawnicza Spółdzielnia Czytelników Książki „Światło”, Warszawa 1938 http://lewicowo.pl/varia/viewpub/tid/2/pid/221.

O książkach , O wolności , O świetle

„Tym, co zaprzepaszczono wśród katastrof XX-wiecznych rewolucji była nadzieja na przekształcenie państwa, na nowy ustrój, który pozwoliłby każdemu z członków nowożytnego społeczeństwa egalitarnego stać się uczestnikiem w sprawach publicznych.”

Hannah Arendt (1906–1975) amerykańska teoretyk polityki, filozof i publicystka

O rewolucji

O nadziei

„Demokracja to taki ustrój, który gwarantuje nam, że nie będziemy rządzeni lepiej niż na to zasługujemy.”

Jacek Kuroń (1934–2004) polski historyk, pisarz, polityk, działacz społeczny i polityczny

O demokracji

„Demokracja to ustrój, w którym możesz mówić to, co myślisz, nawet wtedy, kiedy nie myślisz.”

Edward Rutherfurd (1948)

O demokracji , O myślach , O myśleniu

„Jedność narodowa” nie istniała nigdy i – zdrowym rozsądkiem rzecz sądząc – nigdy nie będzie istniała, chyba jako pozór groteskowy, wymuszany przez despotyczny ustrój albo jako ideologiczne zawołanie służące maskowaniu konfliktów przez jedną ze stron konfliktu.”

Leszek Kołakowski (1927–2009) polski filozof

Sprawa polska (1973)

„Musicie więc sprawy spółdzielni uważać jako wasze własne sprawy, musicie sercem objąć nie tylko troski własnego ogniska, ale i szersze troski, troski społeczne, zrzeszonych w spółdzielni ognisk domowych; musicie wasze uczucie macierzyństwa rozciągnąć na wszystkich, których ustrój kapitalistyczny krzywdzi i którzy pomocy jedynie od wspólnego wysiłku oczekiwać mogą.
Nie mówimy, iż przyjdzie to Wam łatwo, iż obejdzie się bez ciężkich codziennych zmagań. Walczyć będziecie musiały zarówno z przesądami otoczenia, jak i z Waszym własnym niewyrobieniem społecznym i nieśmiałością. Ale niegasnące źródło sił znajdziecie w szczerym pragnieniu wzięciu udziału w walce ze złem dzisiejszego życia społecznego.”

Maria Orsetti (1880–1957)

Źródło: Odezwa do gospodyń http://lewicowo.pl/odezwa-do-gospodyn/, „Łódzka Spólnota – pisemko Powszechnej Spółdzielni Spożywców w Łodzi” nr 11/1932, 5 czerwca 1932; cyt. za: lewicowo.pl

O emocjach , O wysiłku , O pomocy , O walce

„Gdy zbliżymy się do natury, opadnie z nas obłuda, a ustrój burżuazyjny legnie w gruzach.”

Jan Hempel (1877–1937) polski filozof, działacz komunistyczny

Kazania Piastowe (1912)

O naturze

„Jestem komunistką, bo wierzę, że to najbardziej proludzki, humanitarny ustrój. (…) Wolałabym żyć na Kubie niż w USA.”

Katarzyna Bratkowska (1972) polska krytyczka literacka, feministka i aktywistka ruchów lewicowych

Źródło: Aborcja bytu potencjalnego, rozmowa Roberta Mazurka, „Rzeczpospolita”, dodatek „Plus Minus”, 4–5 stycznia 2014

„Słowa Engelsa z roku 1891, że Komuna Paryska była właśnie dyktaturą proletariatu dobitnie wykazują, że rządy bolszewickie nic nie mają wspólnego z metodą Komuny Paryskiej, a więc nie mają nic wspólnego z istotną dyktaturą proletariacką. Komuna Paryska zniosła wojsko stałe; usunęła policję polityczną; oparła swój ustrój na głosowaniu powszechnym itd., podczas gdy bolszewizm stworzył potęgę armii, zaprowadził samodzierżawie policyjnej czerezwyczajki i zamiast powszechnego głosowania przeprowadził rządy kliki. Przez pewien czas te rządy kliki były usprawiedliwiane tym, że Rosja znajduje się w stadium „przejściowym” do socjalizmu; skoro jednak z bezpośredniego przejścia do socjalizmu zrezygnowano i wprowadzono „nowy kurs””

Kazimierz Czapiński (1882–1941)

jakież więc mają usprawiedliwienie te rządy oligarchów i terror. Przestają więc być zjawiskiem „przejściowym” i stają się zwykłym despotyzmem.
Źródło: przedmowa książki Karola Kautsky’ego, Od demokracji do niewolnictwa państwowego. Odprawa Trockiemu, Ludowe Spółdzielcze Towarzystwo Wydawnicze, Lwów 1922 http://lewicowo.pl/kautsky-vs-trocki/.

O książkach , O demokracji , O czasie

„Nasz ustrój polityczny nie jest naśladownictwem obcych praw, a my sami raczej jesteśmy wzorem dla innych niż inni dla nas. Nazywa się ten ustrój demokracją, ponieważ opiera się na większości obywateli, a nie mniejszości.”

Perykles (-494–-429 p. n. e.)

o demokracji ateńskiej.

O demokracji

„Udział w szkoleniu esbeków jest rzeczą dyskwalifikującą. Dzisiaj w demokratycznej i niepodległej Polsce można spodziewać się, że prawo i ustrój prawny naszego kraju będą kształtowali ludzie wolni od jakichkolwiek związków z komunistycznym aparatem represji i terroru. Muszę przyznać, że jestem zaskoczony informacją o pracy Filara dla szkoły oficerów MSW w okresie PRL, ale to też wiele wyjaśnia, dlaczego znajduje się w gronie osób, którym lustracyjna działalność IPN przeszkadza.”

Stanisław Pięta (1971) polski prawnik i polityk

Źródło: Poseł, co esbeków szkolił, naszdziennik.pl, 2 lipca 2008 http://www.naszdziennik.pl/index.php?typ=po&dat=20080702&id=po31.txt

O ludziach

„Działania PiS prowadzą do monopolu jednej partii i do systemu, który już mieliśmy. Przeżyliśmy rządy PZPR, a teraz mamy rządy PiS z pierwszym sekretarzem na czele. Mamy jednoosobowe centrum polityczne, które decyduje m. in. o tym jak ma wyglądać ustrój Warszawy.”

Andrzej Zoll (1943) polski prawnik, rzecznik praw obywatelskich

Źródło: Prof. Zoll: Przeżyliśmy rządy PZPR, a teraz mamy rządy PiS z pierwszym sekretarzem na czele http://wiadomosci.dziennik.pl/polityka/artykuly/541726,prof-andrzej-zoll-reforma-krs-trybunal-konstytucyjny.html, dziennik.pl, 2 lutego 2017.

„Całkowitej prawdy nie zna żaden człowiek na tym świecie. To co my, ludzie, nazywamy „prawdą” jest zaledwie jej szukaniem. Szukanie prawdy jest tylko możliwe w wolnej dyskusji. Dlatego ustrój komunistyczny, który tego zakazuje, musi być siłą rzeczy – wielką nieprawdą. Znalazłszy się tedy w świecie uznającym wolność jednostki i wolność myśli, winniśmy czynić wszystko, aby nie zacieśniać horyzontów myślowych, ale rozszerzać; nie zacieśniać dyskusji, a ją poszerzać.”

Józef Mackiewicz (1902–1985) polski pisarz i publicysta

Zwycięstwo prowokacji

O ludziach , O myślach , O wolności , O sile

„Ustrój, jaki nami rządzi, to połączenie starej nomenklatury, rekinów finansjery, fałszywych demokratów i KGB. Tego nie mogę nazwać demokracją – to wstrętna, nie mająca precedensu w historii hybryda, o której nie wiadomo, w jakim kierunku będzie się rozwijać… [ale] jeśli ten sojusz zwycięży, będą nas eksploatować nie przez 70, ale przez 170 lat.”

Aleksander Sołżenicyn (1918–2008) rosyjski prozaik, noblista

o Rosji z początku lat dziewięćdziesiątych.
Źródło: Ryszard Kapuściński, Imperium, Czytelnik, 1993, s. 6.

O demokracji , O historii

„Żyjemy w czasach, gdy to, co wydawałoby się utopijne lub niemożliwe, staje się aż nazbyt oczywiste i realne. To właśnie w XX stuleciu człowiek po raz pierwszy poleciał w kosmos, a nawet wylądował na Księżycu. W ciągu jednej nocy został obalony pilnie strzeżony Mur Berliński. Bez światowej wojny rozpadł się Związek Radziecki, a szereg jego satelitów zmieniło ustrój. Dlaczegóż wiec – wobec takich radykalnych w dziejach ludzkości faktów – nie mogłaby zostać wprowadzona w Polsce nowoczesna dziedziczna monarchia konstytucyjna?”

Leszek Wierzchowski (1949) polski polityk, pisarz i poeta

Źródło: Pokłon dla monarchii, [w:] Herbarz: nadania godności szlacheckich i arystokratycznych w Polsce 1992–1995, Wydawnictwo Sapientia, Kraków 1996, ISBN 838635402X, s. 7.

O wojnie

„Wierzyli starzy towarzysze, aparat. Ja działałem wśród ludzi i wiedziałem, jakie są nastroje. Wiedziałem, że ten ustrój się skończy. W naszym kombinacie ogrodniczym liczyliśmy na to, że nastąpi prywatyzacja z udziałem załogi. Niestety, stało się inaczej. To było wielkie świństwo wobec pracowników PGR, że nie zostali dopuszczeni do prywatyzacji – jak pracownicy banków czy innych przedsiębiorstw.”

Andrzej Aumiller (1947) polski polityk

o swoich poglądach podczas zmian w 1989.
Źródło: Wiedziałem, że ten ustrój się skończy, gazeta.pl, 3 czerwca 2008 http://wiadomosci.gazeta.pl/kraj/1,34309,5274956.html

O ludziach

„Czasem przychodziły nam do głowy narwane pomysły. Pamiętam, że któregoś wrześniowego, gorącego popołudnia w Zielonce poszliśmy z Mironem i Anią Szulc do pobliskiego lasu, narwaliśmy jarzębin i chmielu, jakichś traw, rozebraliśmy się pręciutko i ustroili w girlandy, pióropusze i czerwone korale. Rozbrykani w nagrzanym pustym lesie wpadliśmy w jakąś euforię, śpiewaliśmy chyba Mozarta, tańczyliśmy niepomni dość ponurej rzeczywistości. Dionizja w stalinowskiej Polsce…”

Miron Białoszewski (1922–1983) polski poeta

Autorka: Teresa Chabowska-Brykalska
Źródło: Kamil Sipowicz, Encyklopedia polskiej psychodelii, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2013.

O rzeczywostości , O trawie , O śpiewie , O czasie

„W momencie dokonania się transformacji ustrojowej, zaczęło brakować powodu do buntu. Od tego momentu filmy przestały powstawać przeciwko czemuś lub komuś. A wcześniej często nie było ważne czy film jest dobry, tylko jak mocno wali w tyłek komunizm. W obliczu nowej sytuacji trzeba było stanąć na nogi i zdać sobie sprawę, że liczy się także pewna estetyka, wartość dramaturgiczna. Połowa z filmów, które w tamtym okresie zrobiłem, jest nic nie warta, mimo iż większość z nich była głośna, uderzała w ustrój, w którym żyliśmy. W tej chwili są one nie do oglądania. Te ważniejsze uratowały się dlatego, że wynikały z przekonania, iż nie trzeba uderzać w rzeczy społeczne, podstawowe. Powinno się robić kino prawdziwe. Jeśli uderza się w rzeczy, które nie są prawdziwe, to jest to do dupy. Natomiast jeśli film ma psychologię, opowiada o ludzkim cierpieniu, namiętnościach, które zostają pogrzebane, to zaczyna być dobry, prawdziwy.”

Bogusław Linda (1952) aktor i reżyser polski

Źródło: wywiad, 2010 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=67165

O cierpieniu

„Łatwiej zmienić ustrój, trudniej odmienić człowieka.”

Stefan Wyszyński (1901–1981) polski duchowny katolicki, prymas

„Afryka jest kolebką ustroju socjalistycznego. Socjalizm istniał w Afryce na długo przed Marksem. Socjalizm afrykański w swojej najgłębszej istocie jest ideą humanizmu i braterstwa między ludźmi. To właśnie braterstwo i jedność były podstawą afrykańskiego ustroju plemiennego, w którym nieznane było pojęcie własności – źródło wszelkich konfliktów międzyludzkich. W tym sensie można przyjąć, że w instytucji plemienia afrykańskiego został zrealizowany nie tylko socjalizm, ale nawet komunizm. Ten szczęśliwy ustrój socjalizmu afrykańskiego został naruszony przez kolonializm, który dążył do podziału społeczeństwa afrykańskiego na klasy, a więc tym samym do likwidacji socjalizmu w Afryce. Dzisiaj niepodległa Afryka ma szansę na odrodzenie socjalizmu afrykańskiego. Droga do tego celu nie wiedzie poprzez marksizm. Droga ta wiedzie przez nawrót Afryki do ustroju wspólnoty plemiennej. Do odrodzenia plemienia jako socjalistycznej komórki społeczeństwa afrykańskiego.”

Julius Nyerere (1922–1999) polityk tanzański

Ujamaa – An African Socialism (1962)
Źródło: Ryszard Kapuściński, Gdyby cała Afryka…, Agora, Warszawa 2011, ISBN 9788326805264, s. 350–351.

Sens

„Do najdoskonalszych ustrojów należy ustrój niemiecki. Urzędy i urzędy. Działy i poddziały. A najważniejsze, że wszędzie odpowiedni człowiek na odpowiednim miejscu. Gdzie konieczna jest bezwzględna stanowczość i ostateczna zagłada „elementów złych i przewrotnych”, tam są wielcy patrioci, którzy wykonywują wszystko.”

Jankiel Wiernik (1889–1972) ocalony z Treblinki, świadek Holokaustu

Rok w Treblince
Źródło: s. 19.

„(…) zmiana, jaka nastąpiła po przejściu na nowy ustrój, bardzo boleśnie dotknęła filmowców. Wtedy to zostały właściwie rozwiązane zespoły filmowe.”

Wojciech Marczewski (1944)

Źródło: wywiad, 2009 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=61050

O zmianach

„Historia Polski, jak każdego narodu, nie jest idealna. Mieliśmy bohaterów, mieliśmy i hołotę, to jest zupełnie oczywiste. Po 1945 roku ta hołota mogła tryumfować, socjalizm to był ustrój hołoty dla hołoty, można powiedzieć.”

Jarosław Kaczyński (1949) polski polityk, premier RP

Źródło: Wprost24 http://www.wprost.pl/ar/?O=102581 Gazeta.pl http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,53600,3967947.html

O historii

„Nasz ustrój wykształcił się wśród krwi i bagnetów, a nie w pełnych hipokryzji wyborach.”

Francisco Franco (1892–1975) dyktator Hiszpanii

„Lenin chciał ująć władzę w ręce swej partii, by zbudować w Rosji ustrój socjalistyczny. Była to koncepcja zupełnie nowa, nie znajdujemy jej u Marksa. Wedle Marksa, żadna forma ustrojowa nie ginie, dopóki się nie rozwiną wszystkie siły wytwórcze, które się w niej mogą pomieścić; nowe, wyższe stosunki produkcyjne nie pojawiają się nigdy, dopóki warunki materialnej ich egzystencji nie wylęgną się w łonie dawnego społeczeństwa. Wedle Marksa, socjalizm będzie mógł nadejść dopiero wtedy, gdy w systemie kapitalistycznym nie będzie już miejsca dla dalszych sił produkcyjnych. I na odwrót, gdy dojrzeją po temu warunki materialne, socjalizm nadejdzie niezawodnie. Lenin odwrócił tezę Marksa do góry nogami, dowodząc, że trzeba najpierw obalić społeczeństwo stare i zbudować społeczeństwo nowe, aby stworzyć warunki materialne dla socjalistycznych stosunków produkcji.”

Adam Ciołkosz (1902–1978) polski działacz socjalistyczny, instruktor harcerski

Źródło: Socjalizm – ale jaki?, „Orzeł Biały”, Nr 140, kwiecień 1976 http://lewicowo.pl/socjalizm-%E2%80%93-ale-jaki/.

O sile

„Nadzieję widzę w tym, że ludzie zaczną patrzeć na życie i uświadomią sobie … to mały kraj, a ludzie każdego dnia budzą się w strachu, są zestresowani – piją dużo alkoholu, palą mnóstwo, nawet więcej niż kiedyś, żeby odpędzić troski, ale one pojawiają się kolejnego dnia. W końcu społeczeństwo musi sobie zdać sprawę, że tak się dłużej nie da. Zawsze powtarzałem pewną rzecz, a przyjaciele się z tego śmieli. Mówiłem tak – „Pamiętajcie – Ameryka jest tu, Kuba jest tam, Jamajka jest między nimi. Kuba jest wciąż komunistycznym krajem, ale jeśli ustrój na Kubie się zmieni, to boję się o kraje takie jak Jamajka.””

Carlton Livingston

Dlaczego? Bo wtedy wszystkie inwestycje amerykańskie przeniosą się na Kubę”.
o Jamajce.
Źródło: Znam swoją wartość, 5 sierpnia 2009 http://www.reggaenet.pl/biblioteka/106_Znam_swoj%C4%85_warto%C5%9B%C4%87_8211_Carlton_Livingston.html

O życiu , O ludziach , O strachu , O piciu

„Kontynentalna obietnica formuły jednego kraju, dwóch ustrojów typu Hongkongu i Makau jest niestosowna, gdy chodzi o Tajwan, formuła ta bowiem zawiera wewnętrzne sprzeczności, gwałci podstawowe zasady demokracji i neguje istnienie Republiki Chińskiej (…) Hongkong i Makau były koloniami, ale Republika Chińska jest suwerennym, niepodległym krajem. Tajwan jest czymś z gruntu odmiennym od Hongkongu i Makau. Pokój i bezpieczeństwo w Azji zostaną zapewnione dopiero wtedy, kiedy wolny i demokratyczny ustrój zostanie wprowadzony po obu stronach Cieśniny Tajwańskiej.”

Lee Teng-hui (1923)

Źródło: wywiad dla Deutsche Welle, 9 lipca 1999; cyt. za Jakub Polit, Chiny, Warszawa 2004, str. 295–296

O pokoju , O demokracji

„Skoro człowiek może dzięki cierpliwości wybrać zmiany dla siebie pożyteczne, to dlaczegóż w zmiennych i złożonych warunkach życia nie miałby pojawiać się, zachowywać i utrwalać zmiany pożyteczne dla istot żyjących w stanie natury? Jakież granice postawić można tej sile, działającej w ciągu długich okresów czasu, ściśle kontrolującej cały ustrój, budowę i sposób życia każdej istoty oraz zachowującej wszystko co dobre, a odrzucającej złe? Sądzę, że nie podobna dostrzec granic tej siły przystosowującej powoli i wspaniale każdą formę do najbardziej złożonych warunków. Teoria doboru naturalnego, gdybyśmy się nawet do tego ograniczyli, wydaje mi się w najwyższym stopniu prawdopodobna.”

Karol Darwin (1809–1882) biolog angielski

O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego (1859)
Źródło: przeł. Sz. Dickstein, J. Nusbaum, wyd. Altaya, Warszawa 2001, str. 539.

O naturze , O sile , O czasie , O cierpliwości

„Minione lata były najtrudniejszymi i najbardziej skomplikowanymi latami w pięćdziesięcioletniej historii Komunistycznej Partii Czechosłowacji. Nasza partia i społeczeństwo przeżyły głęboki kryzys, który dotknął wszystkie dziedziny życia. Kryzys ten wywołał rozkład w partii, w organizacjach społecznych, organach państwowych i gospodarczych, wywołał chaos w gospodarce, podważył wiarę mas pracujących w dzień jutrzejszy (…). Były to lata ciężkich doświadczeń dla naszej partii i społeczeństwa socjalistycznego. Dzisiaj z całą odpowiedzialnością można stwierdzić, że odparta została ofensywa sił kontrrewolucji, że ustrój socjalistyczny został obroniony.”

Gustáv Husák (1913–1991) komunistyczny przywódca Czechosłowacji

słowa rozpoczynające referat na XIV Zjeździe Komunistycznej Partii Czechosłowacji odbytym w maju 1971.
Źródło: Kazimierz Kozub, Politycy z pierwszych stron gazet, op. cit., s. 184.

O wierze , O historii

„Społeczeństwom kapitalistycznym grozi podział na dwie kasty: bogatych, zachowujących ustrój rodzinny i biednych, coraz bardziej oczekujących od państwa pełnienia funkcji, które dawniej należały do ojca.”

Bertrand Russell (1872–1970) angielski logik, matematyk, filozof, myśliciel, działacz społeczny i eseista, noblista w dziedzinie literat…

Małżeństwo i moralność (1931)

„Euro-socjalizm to bratni ustrój „realnego socjalizmu”. Z tą różnicą, że real-socjalizm ewoluował od komunizmu do kapitalizmu – a euro-socjalizm – odwrotnie.”

Janusz Korwin-Mikke (1942) polski polityk

Źródło: blog, 31 stycznia 2010

„Kościół katolicki istniał przez dziesięć wieków, nim nastąpiło odszczepieństwo wschodnie, a wieków piętnaście, nim zjawił się protestantyzm; w tym czasie uznawano go powszechnie za Kościół Chrystusowy; jakże tedy stać się mogło, że nagle przestał nim być w wieku XI-tym na Wschodzie, a w wieku XVI na Zachodzie? Czyliż on porzucił naukę, powierzoną mu od Chrystusa? Nie. Czy zmienił doszczętnie swój ustrój, ustanowiony przez Chrystusa? Także nie. Więc może uległ gangrenie moralnej aż do szpiku? I to nie. Wprawdzie w wiekach X i XV więcej było zeświecczenia i zepsucia w duchowieństwie, niż kiedy indziej, także nawet na Stolicy św. zasiedli niektórzy papieże, tego urzędu niegodni, jak Jan XII w X-tym Benedykt IX w XI-tym, lub Aleksander VI w XV wieku; ale wnet nastąpiła reforma, którą w wielki XI przeprowadził św. Grzegorz VII, w szesnastym Sobór trydencki; zresztą i w onych wiekach zniesławionych spotykamy Świętych, jak niemniej znakomitych papieży i biskupów. A więc Kościół katolicki w wieku XI i XVI nie przestał być Kościołem Chrystusowym i jest nim dotąd.”

Józef Sebastian Pelczar (1842–1924) biskup przemyski, założyciel Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, święty Kościoła Katolic…

Źródło: Obrona religii katolickiej, tom I, Przemyśl 1920, str. 83.

O religii , O nauce , O czasie , O wieku

„Zorganizowana religia jest głównym źródłem zła na świecie: jest pełna przemocy, nielogiczna, nietolerancyjna, nierozerwalnie związana z takimi pojęciami, jak rasizm, ustrój plemienny czy bigoteria; zakorzeniona w ignorancji i wrogo nastawiona do wszelkich prób poznawczych, pogardliwa wobec kobiet i narzucana dzieciom.”

Christopher Hitchens książka Bóg nie jest wielki

Bóg nie jest wielki (2007)

O kobietach , O dzieciach , O religii

„Człowiek, ta wieczna niespodzianka nie da się ująć w system. Jeśli ktoś dziś zapytałby mnie w jaki ustrój, ideologię lub system wierzę, byłbym w kłopocie. Nie wierzę w żaden ustrój, wszystkie ideologie mam gdzieś i systemami w odniesieniu do człowieka pogardzam. Byłbym raczej skłonny odpowiedzieć, że wierzę w każdy ustrój, ideologię czy system, w którym jest n a p r a w d ę mowa o człowieku. Pozwolić człowiekowi ŻYĆ – oto jedyny system i ideologia. Pozwolić żyć, a nie KAZAĆ żyć, zostawić mu wybór celu jego życia, a nie narzucać mu z góry. I skończyć z gloryfikacją śmierci.”

Andrzej Bobkowski (1913–1961) polski pisarz i przedsiębiorca emigracyjny

31 stycznia 1943.
Szkice piórkiem

O śmierci

„Często przeceniamy wartość demokracji, jest to ustrój, który ma tyle samo wad co zalet.”

Maria Szyszkowska (1937) polska działaczka polityczna, filozof

O demokracji

„Nasz ustrój jest ustrojem narodowej i demokratycznej rewolucji swoistego, rzeczywiście czechosłowackiego typu i jego dalszy rozwój zależy od tego, jak my – tak jak udawało się nam to dotychczas – potrafimy wytyczyć kierunek na przyszłość, biorąc przy tym pod uwagę nasze własne warunki.”

Klement Gottwald (1896–1953) prezydent Czechosłowacji

Spisy (1955)
Źródło: t. XII, Praga 1955, s. 83., cyt. za: Henryk Zdanowski, Czechosłowacja w: Europejskie kraje demokracji ludowej 1944–1948, op. cit., s. 157.

O demokracji , O przyszłości

„Przyczyny, dla których upadł w Polsce socjalizm państwowy, były bardzo złożone. W skrócie powiedzieć można wszakże tyle, iż jednym z głównych powodów gospodarczo politycznej implozji było niedokończenie podstawowych procesów przemian strukturalnych, jakie stawiał sobie za cel ustrój komunistyczny.”

Bronisław Misztal (1946)

z tej pracy wynika, że Misztal nawet po upadku systemu komunistycznego w Polsce nie mógł się z tym faktem pogodzić (w komuniźmie zrobił błyskotliwą karierę naukową)
Prywatyzacja szkolnictwa wyższego w Polsce
Źródło: s. 15

„PiS-owi nie chodzi przecież o autentyczną debatę konstytucyjną, tylko o zabezpieczenie się przy pomocy nowej konstytucji przed skutkami utraty władzy. Temu samemu służy populistyczne hasło rzucone przez Dudę, by nie tylko elity i politycy brali udział w przygotowaniu nowej konstytucji. Tak odbywało się przyjmowanie konstytucji PRL: miliony ludzi partia komunistyczna zwoływała na wiece poparcia dla projektu napisanego przez ówczesną elitę państwa ludowego i zatwierdzonego przez Stalina. Teraz ma tę rolę odegrać lud pisowski, a zatwierdzi Kaczyński. PiS-owi potrzeba, bo jest siłą antysystemową, chce zlikwidować obecny ustrój, a nie go korygować. Sięgnie więc po każdy sposób, by cel osiągnąć. Będzie obecną konstytucję niszczył metodą antykonstytucyjnych faktów dokonanych albo pójdzie na całość. Trzeciomajowe przemówienie prezydenta sygnalizuje, że PiS idzie na całość.”

Adam Szostkiewicz (1952)

Źródło: PiS idzie na całość. Dzięki nowej konstytucji chce zabezpieczyć się przed skutkami utraty władzy http://www.tokfm.pl/Tokfm/7,102433,21761695,pis-idzie-na-calosc-dzieki-nowej-konstytucji-chce-zabezpieczyc.html, tokfm.pl, 4 maja 2017

O sile , O ludziach , O pomocy

„Jaka jest legitymacja demokratyczna tych władz, skoro większość Polaków uważa, że wybory samorządowe zostały przeprowadzone w sposób nieprawidłowy? Czy można mówić, że w naszym kraju jest demokracja? Przecież to umowa, według której wybieramy władzę. Jeśli ludzie nie mają poczucia, że wybrali swoje władze, to jaki mamy w Polsce ustrój?”

Andrzej Duda (1972) polski polityk, prezydent, prawnik

wypowiedź w Parlamencie Europejskim w grudniu 2014.
Źródło: PiS: walka z rządem za pomocą „ulicy i zagranicy” to pucz i zdrada narodowa. Zapomnieli, jak sami „zdradzali”, gdy byli w opozycji https://oko.press/pis-walka-rzadem-pomoca-ulicy-zagranicy-pucz-zdrada-narodowa-zapomnieli-zdradzali-byli-opozycji/, oko. press, 18 lipca 2017

O ludziach , O demokracji

„Jest wiele podobieństw w kształtowaniu się ustroju Polski międzywojennej i obecnej III Rzeczypospolitej. W obu przypadkach najpierw ustrój budowano według najwyższych standardów demokracji i prawa, a potem, przy aprobacie dużej części społeczeństwa, wycofywano się z części z nich.”

Michał Pietrzak (1929) polski historyk prawa

Źródło: Prof. Pietrzak: Demontaż państwa prawa jak po zamachu majowym https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/prof-michal-pietrzak-porownuje-obecne-zmiany-ustrojowe-z-ii,324782.html, prawo.pl, 5 listopada 2018.

O demokracji

„Nie wierzę w zbawców. Jednak sposób, w jaki nasz kraj jest rządzony, musi się zmienić radykalnie. Potrzebujemy gruntownej odnowy. Ja zaś oferuję Francuzom tę nowość: mój ruch nie ma nic wspólnego z niemal hermetycznie zamkniętą sceną polityczną, jaką w tej chwili znamy. (…) Sprzyja temu nasz ustrój: nie mamy proporcjonalnej ordynacji wyborczej, stąd problem z reprezentacją. Nasza klasa polityczna prawie się nie odnawia, twarze są wciąż te same. Brakuje też etyki – afera goni aferę. Taki ustrój nie może odnosić sukcesów.”

Emmanuel Macron (1977) francuski polityk

we Francji obowiązuje ordynacja większościowa z jednomandatowymi okręgami wyborczymi.
Źródło: wywiad Britty Sandberg i Julii Amalii Heyer, Odpukać w niemalowane, „Der Spiegel”, tłum. „Forum” nr 7, 31 marca – 13 kwietnia 2017.

O problemach , O sukcesie

„Seks zawsze był wykorzystywany przez polityków, najczęściej jako środek kontroli. Każdy ustrój marzy o władzy absolutnej.”

Gore Vidal (1925–2012) amerykański pisarz, dramaturg, scenarzysta i polityk

O seksie

„Ja jestem prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej i powiem tak: nie będą nam tutaj w obcych językach narzucali, jaki ustrój mamy mieć w Polsce i jak mają być prowadzone polskie sprawy.”

Andrzej Duda (1972) polski polityk, prezydent, prawnik

Źródło: Wzburzony Duda w Zwoleniu: Nie będą nam w obcych językach narzucali, jaki mamy mieć ustrój https://www.wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114884,25609923,duda-na-spotkaniu-w-zwoleniu-nie-beda-nam-w-obcych-jezykach.amp, gazeta.pl, 17 stycznia 2020.