Hermann Hesse cytaty

strona 4

„Jedynie miłość nadaje sens życiu. Dlatego im bardziej zdolni będziemy do miłości i dawania siebie innym, tym bardziej sensowne będzie nasze życie.”

„Bóg nie zsyła nam rozpaczy, aby nas zabić, lecz by nowe pobudzić w nas życie.”

„Większość ludzi jest jak opadłe liście, które rozwiewa wiatr. Krążą w powietrzu, a potem spadają na ziemię. Ale nieliczni są jak gwiazdy, które poruszają się po ustalonym kursie, gdzie nie może ich dosięgnąć wiatr. Mają prawo i kierunek w sobie.”

„Życie jest zawsze straszne. Nie jesteśmy winni, a mimo to jesteśmy odpowiedzialni.”

„Musisz wyrzec się wszystkiego, co masz, i musisz oczyścić się z całej przeszłości, inaczej nigdy nie zdołasz jasnym, swobodnym wzrokiem spojrzeć na świat.”

„Gdyby moje życie nie było eksperymentem pełnym niebezpieczeństw i bólu, gdybym nie przebywał nieustannie nad otchłanią i nie czuł pustki pod stopami, moje życie nie byłoby nic warte i z pewnością nie napisałbym niczego.”

„Człowiek – to mieszczański kompromis.”

„Święci są prawdziwymi ludźmi, młodszymi braćmi Zbawiciela. Ku nim wędrujemy zawsze, przez całe życie zbliżamy się do nich każdym dobrym uczynkiem, każdą odważną myślą i wszelką miłością.”

„Przecenia się stronę zmysłową, jeśli się uważa, że życie duchowe jest tylko żałosną namiastką zmysłowości. Zmysły nie się w niczym więcej warte od ducha ani odwrotnie. Wszystko stanowi jedną całość i wszystko jest tyle samo warte. Obejmujesz kobietę albo piszesz wiersz – to nie ma znaczenia. Najważniejsza jest miłość, zapał, wewnętrzne przejęci, a jeżeli masz w sobie tę miłość, to wszystko jedno, czy jesteś mnichem na górze Atos czy światowcem w Paryżu.”

„Lepiej zostać zabitym przez faszystów
Niż samemu być faszystą!
Lepiej zostać zabitym przez komunistów
Niż samemu być komunistą!
Dlatego my, błądzący bracia,
Możemy kochać nawet w poróżnieniu,
A nie sądzić i nienawidzić.
Cierpliwa miłość,
Miłująca cierpliwość
Zbliża nas do świętego celu.”

„Wiara, podobnie jak miłość, nigdy nie opiera się na rozumie.”

„Miłość nie powinna prosić – mówiła – ani żą­dać. Miłość musi posiadać siłę, dzięki której dojdzie sama w sobie do pewności. I wtedy nie ją cokolwiek ciągnąć będzie, lecz ona zacznie przyciągać. Sinclairze, miłość u pana ciągnięta jest przeze mnie. A jeśli ona kiedykolwiek mnie pociągnie, wówczas przyjdę. Nie chcę jednak dawać prezentów, chcę zostać zdobyta.”

„Mądrość to myśleć ze sceptycyzmem, a działać z optymizmem.”

„Zrób ten krok i raz odrzuć precz wszystko, a przekonasz się, że świat ma dla ciebie w zanadrzu jeszcze tysiące cudów.”

„Oczywiście nie chcą pływać! Urodzili się przecież dla ziemi, nie dla wody. I oczywiście nie chcą myśleć, gdyż stworzeni zostali do życia, a nie do myślenia! Tak, a kto myśli i kto z myślenia czyni sprawę najważniejszą, ten wprawdzie może w tej dziedzinie zajść daleko, ale taki człowiek zamienił ziemię na wodę i musi kiedyś utonąć.”

„Ci, którzy są jak dzieci, umieją kochać; na tym polega ich sekret.”

„Zaprawdę, nikt nie jest mędrcem, kto nie zna ciemności.”

„Wiecznie to samo. Kiedy się wdać z kimś dorosłym w rozmowę o tym, co naprawdę ważne, zawsze kończy się rozczarowaniem albo i upokorzeniem.”

„I tak jak obłęd, w wyższym tego słowa znaczeniu, jest początkiem wszelkiej mądrości, tak schizofrenia jest początkiem wszelkiej sztuki, wszelakiej fantazji.”

„Kto jest zbyt wygodny, by samodzielnie myśleć i być sędzią samego siebie, ten podda się istniejącym zakazom, temu jest lekko.”

„Prawda, mój kochany, istnieje! Lecz „nauka”, której pożądasz, jakaś absolutna, doskonała i wyłącznie mądrością obdarzająca nauka – nie istnieje. I nie powinieneś też wcale tęsknić do takiej doskonalej nauki, przyjacielu, lecz tylko do udoskonalenia samego siebie. Boskość jest w tobie, nie w pojęciach ani książkach. Prawdą się żyje, nie wykłada się jej. Przygotuj się do walk, Józefie, widzę, że już się one rozpoczęły.”

„Jeśli wysoki urząd powoła cię na jakieś stanowisko, wiedz: wszelkie wstępowanie po urzędowych szczeblach nie jest krokiem ku wolności, lecz ku związaniu. Im większa urzędowa władza, tym związanie głębsze. Im silniejsza osobowość, tym bardziej potępiana samowola.”

„Jakże mam nie być wilkiem stepowym i obdartym pustelnikiem, skoro żyję w świecie, którego celów nie podzielam, którego radości są mi wszystkie – obce.”

„To (…) była jedna z wad szkoły i uczoności: tendencją rozumu wydawało się widzieć wszystko i przedstawiać tak, jak gdyby było płaskie i miało tylko dwa wymiary.”

„I dobrze jest pamiętać o tym, że w nas samych istnieje ktoś, kto wszystko wie, wszystkiego chce i wszystko lepiej robi niż my.”

„Wieczność jest mgnieniem oka, w sam raz długim na żart.”

„Gdzie schodzą się zaprzyjaźnione drogi, tam cały świat wygląda na moment jak ojczyzna.”

„Wiedza bez szacunku, wykształcenie bez serca – to największy grzech przeciw duchowi.”

„Sumienie świata nie ma adresu.”

„(…) im więcej od siebie wymagamy czy też im więcej aktualne nasze zadanie od nas wymaga, tym bardziej zdani jesteśmy na szukanie źródła siły w medytacji, na nieustannie odnawiane godzenie umysłu z duszą. Im bardziej zaś – a miałbym na to sporo przykładów – absorbuje nas jakieś zadanie, to podniecając i pobudzając, to znów nużąc i przytłaczając, tym łatwiej stać się może, iż zaniedbamy owo źródło, podobnie jak przy zatopieniu się w jakiejś umysłowej pracy łacno skłonny bywa człowiek do zaniedbania ciała i jego pielęgnacji. Ludzie prawdziwie wielcy w dziejach świata wszyscy albo umieli medytować, albo też nieświadomie znali drogę wiodącą ku temu właśnie celowi, do którego medytacja nas prowadzi. Inni zaś, nawet najzdolniejsi i najsilniejsi, wszyscy w końcu ponieśli klęskę i porażkę, ponieważ ich zadanie czy też ambitne marzenie tak nimi owładnęło, tak ich opętało i opętanymi uczyniło, że utracili zdolność do nieustannego odrywania się od tego, co aktualne, i do zachowania dystansu.”

„Gdyby na kolanach siedziała ci dziewczyna, która ci się akurat podoba, gdybyś miał w perspektywie talerz zupy, na którą akurat masz ochotę, nie mordowałbyś się z tymi głupstwami. W przyrodzie jest dziesięć tysięcy kolorów, a myśmy się uparli zredukować skalę do dwudziestu. Oto i całe malarstwo. Człowiek nigdy nie jest zadowolony i musi jeszcze dostarczać sprawy krytykom.”

„Możemy zrozumieć się nawzajem, lecz wyjaśnić samego siebie każdy może tylko sam.”

„Nauczyciel wie mnóstwo rzeczy, ale same nudziarstwa.”

„Niektóre kobiety wiejskie, posiadające i znające tylko Biblię, więcej zaczerpnęły z niej wiedzy, pociechy i radości niż niejeden wybredny bibliofil korzystający z kosztownej biblioteki.”

„Samotność jest niezależnością, życzyłem jej sobie i zdobyłem ją po długich latach. Była ona zimna, o tak, ale była też cicha, prawdziwie cicha i wielka, podobnie jak zimne, ciche przestworza, po których wędrują gwiazdy.”

„Ach, te pierwsze próby, kiedy się szuka i nie znajduje – to piękne.”

“Man is not by any means of fixed and enduring form (this, in spite of suspicious to the contrary on the part of their wise men, was the ideal of the ancients). He is much more an experiment and a transition. He is nothing else than the narrow and perilous bridge between nature and spirit. His innermost destiny drives him on to the spirit and to God. His innermost longing draws him back to nature, and the mother. Between the two forces his life hangs tremulous and resolute.”

“Young people have many pleasures and many sorrows, because they only have themselves to think of, so every wish and every notion assume importance; every pleasure is tasted to the full, but also every sorrow, and many who find that their wishes cannot be fulfilled, immediately put an end to their lives.”

“I sped through heaven and saw god at work. I suffered holy pains. I dropped all my defences and was afraid of nothing in the world. I accepted all things and to all things I gave up my heart.”

“Familiar habit makes for indolence.”

“Even the hour of our death may send”

“One thing, however, did become clear to him [Goldmund] – why so many perfect works of art did not please him at all, why they were almost hateful and boring to him, in spite of a certain undeniable beauty. Workshops, churches, and palaces were full of these fatal works of art; he had even helped with a few himself. They were deeply disappointing because they aroused the desire for the highest and did not fulfill it. They lacked the most essential thing – mystery. That was what dreams and truly great works of art had in common: mystery.”

“A man cannot live intensely except at the cost of the self. Now the bourgeois treasures nothing more highly than the self (rudimentary as his may be). And so at the cost of intensity he achieves his own preservation and security. His harvest is a quiet mind which he prefers to being possessed by God, as he does comfort to pleasure, convenience to liberty, and a pleasant temperature to that deathly inner consuming fire. The bourgeois is consequently by nature a creature of weak impulses, anxious, fearful of giving himself away and easy to rule.”

“Although he had reached a high stage of self-discipline and bore his last wound well, he now felt as if these ordinary people were his brothers. Their vanities, desires, and trivialities no longer seemed absurd to him; they had become understandable, lovable, and even worthy of respect.”

“We must prepare for parting and leave-taking”

“I have never seen a man look and smile, sit and walk like that, he thought. I, also, would like to look and smile, sit and walk like that, so free, so worthy, so restrained, so candid, so childlike and mysterious. A man only looks and walks like that when he has conquered his self. I also will conquer my self.”

“I found some consolation or narcotic. Sometimes it was a woman, sometimes a good friend — yes, you too once helped me that way — at other times it was music or applause in the theater. But now these things no longer give me pleasure and that is why I drink. I could never sing without first having a couple of drinks, but now I can also not think, talk, live and feel tolerably well without first having a couple of drinks.”

“Each man had only one genuine vocation — to find the way to himself”

“All birth means separation from the All, the confinement within limitation, the separation from God, the pangs of being born ever anew. The return into the All, the dissolution of painful individuation, the reunion with God means the expansion of the soul until it is able once more to embrace the All.”

“Blooms in its day and may not last forever.”

“Oh, love isn't there to make us happy. I believe it exists to show us how much we can endure.”

“It appears to be an inborn and imperative need of all men to regard the self as a unit. However often and however grievously this illusion is shattered, it always mends again. The judge who sits over the murderer and looks into his face, and at one moment recognizes all the emotions and potentialities and possibilities of the murderer in his own soul and hears the murderer’s voice as his own, is at the next moment one and indivisible as the judge, and scuttles back into the shell of his cultivated self and does his duty and condemns the murderer to death. And if ever the suspicion of their manifold being dawns upon men of unusual powers and of unusually delicate perceptions, so that, as all genius must, they break through the illusion of the unity of the personality and perceive that the self is made up of a bundle of selves, they have only to say so and at once the majority puts them under lock and key, calls science to aid, establishes schizomania and protects humanity from the necessity of hearing the cry of truth from the lips of these unfortunate persons.”

“I had tasted the bait and knew that there was nothing more attractive and more subtle on earth than the Game. I had also observed fairly early that this enchanting Game demanded more than naive amateur players, that it took total possession of the man who had succumbed to its magic. And an instinct within me rebelled against my throwing all my energies and interests into this magic forever. Some naive feeling for simplicity, for wholeness and soundness, warned me against the spirit of the Waldzell Vicus Lusorum. I sensed in it a spirit of specialism and virtuosity, certainly highly cultivated, certainly richly elaborated, but nevertheless isolated from humanity and the whole of life — a spirit that had soared too high into haughty solitariness. For years I doubted and probed, until the decision had matured within me and in spite of everything I decided in favor of the Game. I did so because I had within me that urge to seek the supreme fulfillment and serve only the greatest master.”

“Joseph Knecht had often noticed that many schoolmates his own age, but even more the younger boys, liked him, sought his friendship, and moreover tended to let him dominate them. They asked him for advice, put themselves under his influence. Ever since, this experience had been repeated frequently. It had its pleasant and flattering side; it satisfied ambition and strengthened self-confidence. But it also had another, a dark and terrifying side. For there was something bad and unpalatable about the attitude one took toward these schoolmates so eager for advice, guidance, and an example, about the impulse to despise them for their lack of self-reliance and dignity, and about the occasional secret temptation to make them (at least in thought) into obedient slaves.”

“I had to strive for property and experience nausea and the depths of despair in order to learn not to resist them, in order to learn to love the world, and no longer compare it with some kind of desired imaginary world, some imaginary vision of perfection, but to leave it as it is, to love it and be glad to belong to it. These, Govinda, are some of the thoughts in my mind.”

“Man is an onion made up of a hundred integuments, a texture made up of many threads.”

“He thought for a moment, brought back from his reflections. "It was only possible for me to do it," he said, "because it was necessary. I either had to write the book or be reduced to despair; it was the only means of saving me from nothingness, chaos and suicide. The book was written under this pressure and brought me the expected cure, simply because it was written, irrespective of whether it was good or bad. That was the only thing that counted. And while writing it, there was no need for me to think at all of any other reader but myself, or at the most, here and there another close war comrade, and I certainly never thought then about the survivors, but always about those who fell in the war. While writing it, I was as if delirious or crazy, surrounded by three or four people with mutilated bodies — that is how the book was produced."”

“The Cosmic Spirit seeks not to restrain us”

“And life may summon us to newer races.”

“These people were worthy of love and admiration in their blind loyalty, in their blind strength and tenacity. With the exception of one small thing, one tiny little thing, they lacked nothing that the sage and thinker had, and that was the consciousness of the unity of all life.”

“Serenely let us move to distant places”

“All this, I said, just as today was the case with the beginnings of wireless, would be of no more service to man than as an escape from himself and his true aims, and a means of surrounding himself with an ever closer mesh of distractions and useless activities.”

“Or else remain the slaves of permanence.”

“You must not give way to desires which you don't believe in. I know what you desire. You should, however, either be capable of renouncing these desires or feel wholly justified in having them. Once you are able to make your request in such a way that you will be quite certain of its fulfillment, then the fulfillment will come. But at present you alternate between desire and renunciation and are afraid all the time. All that must be overcome.”

“The young people who now proposed to devote themselves to intellectual studies no longer took the term to mean attending a university and taking a nibble of this or that from the dainties offered by celebrated and loquacious professors who without authority offered them the crumbs of what had once been higher education. Now they had to study just as stringently and methodically as the engineers and technicians of the past, if not more so. They had a steep path to climb, had to purify and strengthen their minds by dint of mathematics and scholastic exercises in Aristotelian philosophy. Moreover, they had to learn to renounce all those benefits which previous generations of scholars had considered worth striving for: rapid and easy money-making, celebrity and public honors, the homage of the newspapers, marriages with daughters of bankers and industrialists, a pampered and luxurious style of life.”