Cytaty na temat powstaniec (58 cytatów)

„Chcieliśmy walczyć dalej i trudno nam było pogodzić się z tym, że nasza dwumiesięczna walka okazała się daremna. Znam nawet wypadek samobójstwa porucznika, który z kapitulacją się nie pogodził. To był nasz wielki dramat. Z Powstania wychodziłam jako jedna z ostatnich. Ze Śródmieścia, 5 października, wzdłuż ulicy Jasnej formowała się jedna wielka kolumna powstańców, których czekał przemarsz przez spaloną Warszawę, gdzie wśród gruzów przebywała ludność cywilna.”

Hanna Szczepanowska (1929–2017)

o powstaniu warszawskim.
Źródło: Hanna Szczepanowska „Heban” Archiwum Historii Mówionej http://www.1944.pl/archiwum-historii-mowionej/hanna-szczepanowska,607.html 1944.pl

O historii , O samobójstwie , O czekaniu , O walce

„Padło tej nocy z rąk powstańców sześciu generałów polskich (Stanisław Potocki, Józef Nowicki, Ignacy Blumer, Maurycy Hauke, Stanisław Trębicki i Tomasz Siemiątkowski) oraz pułkownik Filip Meciszewski. Tylko Nowickiego można uznać za ofiarę przypadku, gdyż zginął wskutek fonetycznego podobieństwa nazwiska do znienawidzonego generała Lewickiego. Hauke i Blumer zapłacili życiem za całą swoją piętnastoletnią konduitę przedpowstaniową. Siemiątkowski na równi z Potockim organizował tłumienie powstania i świadomie wybrał śmierć zamiast przejścia na stronę narodową. Utalentowany generał Trębicki nie chciał „złamać przysięgi” złożonej Mikołajowi I; powinność wobec „najjaśniejszego pana”, całą świadomością przełożył ponad obowiązek wobec Ojczyzny. Meciszewski strzelał do podchorążych z pistoletu.”

Jerzy Łojek (1932–1986) polski historyk i pisarz

Szanse powstania listopadowego
Źródło: s. 14

O śmierci , O ojczyźnie

„Wojska Kaddafiego zbliżają się do ostatniej twierdzy powstańców. Mogą opanować Benghazi bez użycia lotnictwa. I będziemy widzieć jak Kaddafi „dorzyna” powstańców.”

Marek Dukaczewski (1952) generał polski

Źródło: Kaddafi „dorzyna” rebelię? http://wiadomosci.onet.pl/swiat/kaddafi-dorzyna-rebelie,1,4215148,wiadomosc.html, onet.pl, 19 marca 2011.

„Jestem Wielkopolaninem z dziada pradziada, wnukiem powstańców wielkopolskich. Wyniesiona z domu wrażliwość na ludzkie problemy sprawia, że zacząłem działać społecznie, wspierając działalność wielu organizacji charytatywnych. Za działalność zawodową i społeczną Prezydent RP odznaczył mnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.”

Andrzej Aumiller (1947) polski polityk

Źródło: strona Andrzeja Aumillera http://aumiller.com.pl/?section=prywatnie

O domu

„W 1377 roku tron przejął od niego wnuk, występny Ryszard II. Ryszard był homoseksualistą, co nie przeszkodziło mu ożenić się i to dwukrotnie. Prostackie upodobania i ekstrawagancja Ryszarda sprawiły, że jego dwór stał się najbardziej egzotyczny w Europie. Król nie zaprzątał sobie głowy sprawami zwykłych śmiertelników, aż do czasu, gdy Jack Straw i Wat Tyler stanęli na czele chłopskiego buntu. Powstańcy, protestujący przeciwko podatkom, poczynali sobie dzielnie i omal nie zmusili rządu do ucieczki z Londynu. Ryszard wspominany jest dziś jako król, który przyjął chłopów w Smithfield w Londynie (gdzie zakończył bunt i złożył obietnice, których potem nie dotrzymał). Został obalony przez swojego kuzyna Bolingbroke'a. Umarł w wieku trzydziestu trzech lat. Jest prawie pewne, że został zamordowany.”

Ryszard II (1367–1400) król Anglii

Autorzy: Nigel Blundell, Susan Blackhall, Upadek domu Windsorów, tłum. Grażyna Jagielska, Wydawnictwo Prolog, Warszawa 1993, ISBN 8385763058, s. 35–36.

O czasie , O wieku

„Rozpoczęcie powstania warszawskiego było katastrofalnym błędem, bo przecież nie było cienia szansy, że Stalin będzie tolerować niezależne polskie władze. Nawet gdyby powstańcy jakimś cudem zdołali wypchnąć Niemców z Warszawy, czekałaby ich śmierć z rąk NKWD.”

Antony Beevor (1946) brytyjski historyk

Źródło: rozmowa Bartosza Wielińskiego, Wojna Stalina, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 6 maja 2013.

O śmierci , O wojnie , O błędach , O historii

„4 października i my wyszłyśmy z Warszawy. Na Placu Narutowicza widziałyśmy powstańców idących do niewoli. Hitler ogłosił, że będą traktowani jako wojskowi, według konwencji międzynarodowej, a nie jak zamierzał – jako bandyci. Pójdą więc do obozów wojskowych. Gdy przechodziłyśmy, chłopcy nas otoczyli. Podeszłyśmy do szeregów, wyciągnęłyśmy resztki medalików i rozdałyśmy komu się dało. Nie wiedziałyśmy czy można, tylu było dokoła Niemców, ale oni przybiegali i wszystko co miałyśmy rozdzieliłyśmy między nich. Ciągle rozdawałyśmy Matkę Bożą Jasnogórską i tak zostało do dzisiejszego dnia. To było nasze zadanie i nasz plan: Weźmiemy Jej Oblicze i pójdziemy do powstania. Temu byłyśmy wierne do końca.”

Maria Okońska (1920–2013)

Źródło: Maria Okońska Wspomnienie z powstania warszawskiego, Wydawnictwo im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego „Soli Deo”, Warszawa 2004, ISBN 83-88202-25-1, s. 129

O matce , O wspomnieniach

„Mój dziadek był powstańcem stycznia 1863, dostał wyrok 12 lat zesłania na Syberię, w wyniku amnestii wrócił po ośmiu latach. Moje pokolenie było wychowane na kulcie tego powstania i w ogóle powstań. W naszych genach to po prostu jest, ale geny trzeba przefiltrować przez głowę.”

Wojciech Jaruzelski (1923–2014) generał, działacz PZPR, prezydent PRL i RP

Źródło: rozmowa Zbigniewa Hołdysa, Tajemnica generała, „Wprost” nr 30, 25 lipca 2011

O tajemnicy

„Przeżyliśmy może groteskowe dni i wielu z nas zapamięta tych pseudobojowników, powstańców walczących, jak mówili, o wolność, o demokrację, o Polskę. Wielu z nas zapamięta tych ludzi, przepraszam za określenie, jako bandę przygłupów. Ale musimy pamiętać, że wyjątkowo prawdziwe w tym przypadku są słowa: „w tym szaleństwie jest metoda.””

Paweł Bortkiewicz (1958)

o protestach opozycji w Polsce rozpoczętych 16 grudnia 2016.

O ludziach , O demokracji , O wolności , O szaleństwie

„To po tym wszystkim matkę Janka wsadzili z innymi jeszcze Niemcy na czołg i ruszyli Alejami Ujazdowskimi do placu Trzech Krzyży. Użyli ich jako żywego zabezpieczenia dla swojego ataku. Mama Janka siedzi na czołgu. I myśli: „No dobrze, ale co to będzie?” Są coraz bliżej. „Jeszcze chwila… no dobrze, ale co to będzie…” Powstańcy jakoś nie strzelają… Bo nie strzelali w takich wypadkach. Tu nastąpił jakiś nieoczekiwany zwrot w sytuacji. Chyba trafienie w czołg czymś. Ci zeskoczyli. Niemcy zginęli (albo w nogi, albo do niewoli). No i - byli u swoich. Nasi. Tu chyba dopiero matka Janka zobaczyła się z nim. I byli do końca razem. On miał wtedy mało lat. Prawie jeszcze harcerski wiek.”

Miron Białoszewski (1922–1983) polski poeta

Pamiętnik z powstania warszawskiego

O matce , O myślach , O wieku , O myśleniu

„Ojciec Święty Pius XII mówił cudowne rzeczy o Warszawie, pogrążonej w walce powstańczej o honor i wolność. Nazwał ją: „Miastem opromienionym aureolą wytwornej kultury, miastem dziś przemienionym dla swych własnych synów w ognistą kaźń. Ale nie tylko (…). Nazwał ją „tyglem, w którym oczyszcza się i uszlachetnia złoto najwyższej próby” (15 XI 1944) (…). Niedawne to chwile, gdy przez Archikatedrę biegł front walki. Nacierała nienawiść najeźdźcy, broniła świętych ołtarzy miłość i wiara powstańców warszawskich. Tu na posadzce, którą omywamy dziś wodą poświęconą, płynęły potoki krwi najlepszych synów Stolicy. Tu ułożono z ich ciał istny stos ofiarny, który miał zaświadczyć wobec całej ludzkości, że Polacy giną pro aris et focis (za ołtarze i ogniska domowe) w samym „sercu Stolicy”, w Archikatedrze Świętego Jana. Czy to wylanie krwi ofiarnej nie jest najwierniejszym wyrazem przedziwnej jedności spraw ludzkich i Bożych w Ojczyźnie naszej? Gdy posnęli snem śmierci najlepsi synowie Narodu na sercu Oblubienicy miasta, najeźdźcza nienawiść usypała im kopiec grobowy z kolumn, sklepień i ścian i Katedry, wysadzonej w powietrze przez niemieckie Vernichtungskommando w nadziei, że już się nie porwą do broni. Ale trotyl, który zniszczył 90% murów świątyni, nie zdołał zabić ducha synów Narodu. Kopiec grobowy stał się kolebką zmartwychwstania. Miłość ofiarna dźwignęła mury, a wiara budzi nadzieję na nowe, lepsze życie. Ci, którzy tu padli, pouczyli nas, jak trzeba żyć i umierać w obronie największych świętości Narodu. Padając w obronie Katedry pouczyli nas, że nie wystarczy żyć z wiary: trzeba umieć dać życie za wiarę; nie wystarczy składać Bogu ofiarę z Ciała i Krwi Jego Syna: trzeba oddać własne ciało i krew Ojcu śmierci i życia. Oto „tygiel warszawski”, w którym odmieniło się życie nasze tak bardzo, iż Stolica budziła w całym świecie uczucie podziwu, „które każe nisko pochylić czoła przed męstwem bojowników i ofiar”. „Te ofiary - mówił Pius XII - i ci bojownicy wykazali światu, do jakich to wyżyn wznieść się potrafi bohaterstwo zrodzone i podtrzymywane przez owo tak szlachetne poczucie honoru człowieka i przez silne przekonanie wiary chrześcijańskiej”. (15 XI 1944).”

Stefan Wyszyński (1901–1981) polski duchowny katolicki, prymas

fragment listu z okazji konsekracji Archikatedry św. Jana Chrzciciela w Warszawie, w dniu Zesłania Ducha św. 1960 r.

O miłości , O życiu , O śmierci , O Bogu

„Zobaczmy w nim przede wszystkim człowieka: zaskoczonego wybuchem cywila i żołnierza, który na rozkaz „W” stawił się w wyznaczonym punkcie na koncentrację. W taki sam sposób spójrzmy na tych, którzy o wybuchu powstania zadecydowali i którzy nim kierowali. Popatrzmy na nich bez taryfy ulgowej, lecz jednocześnie nie patrzmy jak na ludzi obcych, których zmagania i motywy nic nas nie obchodzą. Stanęli oni przed najtrudniejszym wyborem, w którym nie było całkowicie dobrych rozwiązań, a za który musieli przyjąć całkowitą odpowiedzialność. To nie są żadni „oni”, to rówieśnicy mojego ojca i mojej matki. To pokolenie, które z bronią w ręku, w szarych mundurach strzeleckich i skautowskich, a także w obcym, rosyjskim czy niemieckim szynelu, poszło walczyć o Polskę. To pokolenie Oleandrów i obrony Lwowa, pokolenie powstańców wielkopolskich i śląskich, pokolenie, z którego potu i krwi wyrosła Polska Niepodległa. Nie mówmy, że ich dylematy i ich motywy są dla nas niezrozumiałe, bo świadczyłoby to o zerwaniu więzi psychicznej między pokoleniami Polaków. Zrozumieć je, to nie znaczy wcale to samo, co podzielać, ale zrozumieć trzeba. Analizujmy je od wewnątrz, z własnych, a nie cudzych pozycji, z pozycji walki o niepodległą i suwerenną Polskę.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 109

O ludziach , O matce , O zerwaniu , O walce

„Było wszak coś pięknego w tamtych chłopcach i tamtych dziewczętach, jeżeli możemy ich kochać jeszcze dzisiaj. Było w nich coś pięknego, jeżeli ci, co przeżyli, potrafią dziś jeszcze poczuć w sobie powiew tamtego gorącego lata. Tego lata, w którym realizowała się jakaś ich lepsza część, w czasie którego przerośli samych siebie, w czasie którego poczuli tak jak nigdy, że są pomiędzy braćmi. A my, którzy mamy za sobą inny, również gorący Sierpień, lepiej umiemy odczuć i zrozumieć ich poryw. Prawdziwa Polska buduje się od wewnątrz. Dziś jest lepsza i prawdziwsza niż wczoraj. Nie jest to, wbrew pozorom, Polska pijaków i Polska milicjantów. To jest Polska zapełnionych kościołów, w których nasza młodzież modli się lepiej i goręcej niż my potrafimy się modlić. Polska, w której możemy być dumni z naszych więzionych braci. Polska solidarności. Polska nadziei. Ta Polska, jestem o tym głęboko przekonany, zbudowana jest także na miłości i ofierze powstańców warszawskich. Na wartościach, które ciągle gorzeją w tym popielisku sprzed lat czterdziestu, strasznym i pięknym, jakże smutnym i jakże obdarzającym nadzieją. Przed tym ogniem i tym popiołem nisko pochylam głowę.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 128

O młodzieży , O czasie , Kochać się

„Mogliśmy wyrosnąć na popaprańców,
bo to już inna WWA niż Warszawa powstańców,
nie bronimy miasta – już tylko duszę,
w walce z nijakością mało kto z życiem uszedł”

Ten Typ Mes (1982)

Źródło: My

O duszy , O walce

„Rano rozpoczął się drugi dzień powstania. W ciągu dnia słyszymy kroki, ktoś pośpiesznie przebiega przez podwórze, ktoś przekopuje przejście między piwnicami. Ciśniemy się do okien. Pierwsi powstańcy! Zwykłe, codzienne ubrania i tylko biało-czerwone opaski na rękawach. (…) Spieszą na pomoc oddziałowi, który zdobywa szkołę naprzeciwko kościoła świętego Andrzeja. Porywa nas entuzjazm. Więc to prawda, że nasi są na ulicach, że Niemcy wyrzuceni z wielu domów, że Śródmieście prawie całe wolne?! Wciskamy chłopcom do kieszeni kostki cukru i papierosy. Ciężka walka trwa, potem jeszcze przez kilka dni bardzo trudny szturm rozgrywający się blisko nas. Bez przerwy jednopiętrowy dom Zmartwychwstanek wstrząsa się i chwieje. Tymczasem pojawiają się bombowce niemieckie i intensywnie pomagają swoim. Po południu znowu krzyk na ulicy, wzywający do budowania barykady. Dziewczęta z internatu wyrywają się do pracy. Podobnie siostry. W pierwszym porywie zapału my także idziemy z innymi.”

Maria Okońska (1920–2013)

Źródło: Maria Okońska, Wspomnienie z powstania warszawskiego, op. cit., s. 23.

O prawdzie , O domu , O siostrze , O wspomnieniach

„Wolność, godność, honor – tego nic nie zastąpi.
Powstańcom chwała, Warszawa nie zapomni.”

Wilku (1977)

Hemp Gru, Droga
Źródło: 63 dni chwały

O wolności

„Miejsce, w którym stoimy jest niezwykle wymowne. Tędy przechodził front wojenny, gdy w czasie powstania warszawskiego wojska niemieckie wdarły się tutaj, gdzie stoi pomnik obrońcy ludu, marszałka Małachowskiego, aby założyć front na linii od Kaplicy Literackiej do Kaplicy Prymasowskiej. Z drugiej strony broniły się oddziały powstańcze. Tędy biegła linia frontu, tutaj lała się krew. Tutaj też wypowiadano nadzieję i oczekiwanie, że Bóg strąci mocarzy z tronu, a walczących powstańców poderwie z prochu do życia. Stoimy (…) na froncie walki, która się tutaj rozegrała, wiemy kto zwyciężył.”

Stefan Wyszyński (1901–1981) polski duchowny katolicki, prymas

w Bazylice Archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie, 23 września 1975.
Źródło: Świadectwa powstania warszawskiego 1944, Andrzej Gałka (red.), op. cit., s.9.

O Bogu , O ludziach , O czasie , O walce

„Ścibor nie wstąpił do PZPR, ale najął się do służby komunistom jako tzw. pożyteczny idiota. Sowietyzm potrzebował „konstruktywnych” bezpartyjnych i Ścibor tę rolę wypełniał skrzętniej od innych. Dlatego został wciągnięty do Obywatelskiego Komitetu Obchodów 40. Rocznicy Powstania Warszawskiego, który był dziełem takich zasłużonych w walce z pamięcią Powstania zdrajców i zbrodniarzy jak Jaruzelski i Kiszczak, a zorganizowany został jako akt propagandy stanu wojennego mającej dowodzić, że powstańcy akceptują i popierają reżim zbudowany przez NKWD na trupach Katynia i Powstania. Wtedy, gdy jego niezłomni towarzysze broni odmawiali wsparcia władzy chcącej odnowić stalinizm, Ścibor dawał propagandzie komunistycznej swe własne miedziane czoło.”

Krzysztof Wyszkowski (1947) polski polityk, publicysta, działacz opozycji w PRL

Źródło: Młody bohater – stary oportunista, „Gazeta Polska”, 8 sierpnia 2012

O wsparciu , O walce

„Ja nie wiem skąd się bierze ta miłość do chłopów, bo oni częściej dobijali powstańców i ściągali kamasze, niż brali udział w walce o wolność.”

Władysław Frasyniuk (1954) polski polityk

Źródło: TVN24, 17 marca 2009

O miłości , O wolności , O walce

„Polskość jako zadany temat… Wydawałoby się: tylko usiąść i pisać. A tu pustka, tylko gdzieś w oddali przetaczają się husarie i ułani, powstańcy i marszałkowie, majaczą. (…) Jak wyzwolić się z tych stereotypów, które towarzyszą nam niemal od urodzenia, wzmacniane literaturą, historią, powszechnymi resentymentami? Co pozostanie z polskości, gdy odejmiemy od niej cały ten wzniosło – ponuro – śmieszny teatr niespełnionych marzeń i nieuzasadnionych rojeń? 'Polskość to nienormalność' – takie skojarzenie narzuca mi się z bolesną uporczywością, kiedy tylko dotykam tego niechcianego tematu. Polskość wywołuje u mnie niezmiennie odruch buntu: historia, geografia, pech dziejowy i Bóg wie co jeszcze wrzuciły na moje barki brzemię, którego nie mam specjalnej ochoty dźwigać, a zrzucić nie potrafię (nie chcę mimo wszystko?), wypaliły znamię i każą je z dumą obnosić. Więc staję się nienormalny, wypełniony do granic polskością, i tam, gdzie inni mówią człowiek, ja mówię Polak; gdzie inni mówią kultura, cywilizacja i pieniądz, ja krzyczę Bóg, Honor i Ojczyzna (wszystko koniecznie dużą literą); kiedy inni budują, kochają się i umierają, my walczymy, powstajemy i giniemy. I tylko w krótkich chwilach przerwy rozważamy nasz narodowy etos odrobinę krytyczniej, czytamy Brzozowskiego i Gombrowicza, stajemy się normalniejsi.”

Donald Tusk (1957) polski polityk

Źródło: Polak rozłamany, „Znak”, listopad-grudzień 1987 http://www.miesiecznik.znak.com.pl/archiwumcyfrowe/80s/1987/390-391.pdf, s. 191.

O pieniądzach , O Bogu , O historii , O literaturze

„Polska, która w swojej historii przedkładała wolność nad bezpieczeństwo, która bardziej hołdowała powstańcowi niż poddanemu i której obywatele zdecydowanie bardziej cenią sobie mniej państwa w państwie, niż zbyt wiele państwa w państwie, taka Polska może pozbawić niektórych w Europie, np. Niemców, lęków i natchnąć odwagą.”

Joachim Gauck (1940) pastor niemiecki

Źródło: polskieradio.pl, 1 marca 2012 http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/552247,Gauck-Polska-moze-natchnac-odwaga-Niemcow

O historii , O wolności , O odwadze

„W Polsce po lecie 1944 r. od 400 do 700 osób pochodzenia żydowskiego zostało zabitych przez różnych sprawców: polskich powstańców, partyzantów ukraińskich, miejscowy tłum, bandytów, polskich komunistów i Sowietów. Żydzi ginęli z różnych powodów: niektórzy w wyniku antysemityzmu; inni ze względu na swoje powiązania z komunistami, jeszcze inni tracili życie w napadach rabunkowych i podczas sporów o własność, a czasem nawet w wypadkach. Ofiary żydowskie stanowiły zaledwie niewielki ułamek strat poniesionych w wyniku wprowadzenia władzy sowieckiej w Polsce, wynoszący między 1 a 2 proc. ogólnej liczby ofiar ocenianej na 25–50 tys. Chociaż Żydzi stanowili maksymalnie 1 proc. mieszkańców kraju, byli oni szczególnie narażeni na ataki ze względu na to, że byli nadreprezentowani we władzach komunistycznych i ich organach.”

Marek Jan Chodakiewicz (1962) amerykański historyk polskiego pochodzenia

Stosunki polsko-żydowskie
Źródło: M.J. Chodakiewicz, Po zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944–1947. Wyd. IPN, Warszawa 2008, s. 210. Seria: „Monografie”, tom 38, ISBN 9788360464649.

O życiu , O stracie , O czasie

„Kuba Morgenstern miał najbliżej z domu do mojej szkoły na Zakroczymskiej. Wzięli mnie na zdjęcia próbne. Kanał zmienił moje życie. Wcześniej nikt w mojej rodzinie nie był związany z teatrem ani z filmem. Mając 13 lat, miałem naiwne myśli, że za późno się urodziłem i nie mogę zginąć za ojczyznę. Tak byłem wychowany. Mieszkałem na Starym Mieście, bawiłem się w ruinach, opowieści o powstaniu były częścią codziennego życia mojej rodziny. Kiedy dostałem rolę powstańca, byłem szczęśliwy jak nigdy. Utalentowany pewnie nie, bo Wajda potrzebował 50 lat, żeby zatrudnić mnie drugi raz, ale to może dobrze, bo utalentowane dzieci często nie sprawdzają się jako dorośli aktorzy. Praca na planie była dla mnie przyspieszonym kursem dorosłości.”

Jan Englert (1943) aktor polski

Źródło: „Rzeczpospolita”, 5 września 2008 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/ozobl.htm

O życiu , O dzieciach , O rodzinie , O domu

„Rosja pomagała Niemcom, ubezpieczała Niemców. Rosjanie nie dokonywali zrzutów, nie pozwolili aliantom zachodnim lądować po drugiej stronie Wisły i pomóc powstańcom. A przedtem, w lipcu to oni wzywali ludność Warszawy do broni. A potem podchodzą i trzy miesiące stoją.”

Przemysław Górny (1932) polski działacz opozycji antykomunistycznej

o postawie Rosjan w czasie Powstania Warszawskiego.
Źródło: Przemysław Górny o komunistycznych pomnikach, podobieństwach pomiędzy PRL a III RP i Prezydencie Lechu Kaczyńskim, blogpress.pl, 14 sierpnia 2012 http://www.blogpress.pl/node/13936

O czasie

„W świetle ówczesnej znajomości realiów można było raczej przypuszczać, że Rosjanie, skorzystawszy z powstania dla opanowania Warszawy, zechcą potem w taki czy inny sposób obezwładnić ujawniające się władze państwa podziemnego. Tak, jak czynili to we Lwowie, Wilnie i Lublinie. Dlatego też myślano o tym, by w stolicy wyzwolonej przez powstańców jak najszybciej ujawnić Krajową Radę Ministrów i Radę Jedności Narodowej i by podjęły one normalne urzędowanie zanim wojsko radzieckie wkroczy do miasta. Chodziło bowiem o to, aby fakt ten przedostał się do opinii publicznej i aby to, co przewidywano, uczynione zostało na oczach świata.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 122

O myślach , O myśleniu

„Jeżeli państwowy pogrzeb na Powązkach dla W. Jaruzelskiego organizuje B. Komorowski, D. Tusk i H. Gronkiewicz-Waltz, to nie musi to oznaczać, że taki pogrzeb odbędzie się. Jeżeli Naród polski nie zgodzi się na taki pogrzeb, to państwowego pochówku z wojskiem i salwą honorową nie będzie. Wystarczy wziąć do ręki różaniec, przyjechać w piątek na Powązki i pomodlić się o światło Ducha Świętego dla rządzących i o pamięć o leżących tam bohaterach wojny bolszewickiej z 1920 roku, o powstańcach warszawskich spoczywających pod brzozowymi krzyżami i o nie odnalezionych jeszcze kościach Żołnierzy Wyklętych, zabijanych przez Jaruzelskiego i jego kolegów z Informacji Wojskowej i Urzędu Bezpieczeństwa. Jeżeli Naród zechce, to może zapobiec tej profanacji Powązek. Wystarczy, że w ciszy, z zachowaniem powagi miejsca, staniemy tam z różańcem. Jeżeli będzie nas 10, to pogrzeb odbędzie się, jeżeli będzie nas 100, to pogrzeb też odbędzie się. Pogrzeb odbędzie się także jeżeli będzie nas 1000, ale jeżeli będzie nas 10 000 lub więcej to pogrzeb nie odbędzie się. Czy znajdzie się 10 000 Polaków gotowych do modlitwy? Zobaczymy w piątek.”

Stanisław Pięta (1971) polski prawnik i polityk

Źródło: Poseł Pięta: „Nie możemy dopuścić do pogrzebu Jaruzelskiego na Powązkach”. Protest Różańcowy, dziennikzachodni.pl, 28 maja 2014 http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/3453127,posel-pieta-nie-mozemy-dopuscic-do-pogrzebu-jaruzelskiego-na-powazkach-protest-rozancowy,id,t.html,

O wojnie , O zachowaniu , O świetle

„5 października oddziały Armii Krajowej, ze swym dowódcą na czele, maszerowały ulicami wśród milczących warszawiaków. Powstańcy opuszczali miasto, które daremnie próbowali oswobodzić spod obcej okupacji. Pod szarym niebem, w deszczu, szli do niewoli żołnierze, którzy pięć lat trwali w podziemiu, a przez sześćdziesiąt trzy dni prowadzili otwartą, regularną walkę. W czasie niemieckiej okupacji i gestapowskiego terroru codziennie ryzykowali życie. Walka na ulicach Warszawy była ostatnią próbą odzyskania wolności. Stała się również widomym dowodem zdradliwej polityki Rosji. (…) Stałam, salutując, na chodniku koło ostatniej barykady. Generał Bór dostrzegł mnie i uchylił kapelusza, a oficerowie z jego sztabu zasalutowali. Żegnałam oddziały Armii Krajowej, dumę polskiego podziemia, z trudem zachowując kamienną twarz.”

Maria Tarnowska (1884–1965) polska działaczka społeczna

5 października 1944, Warszawa.
Źródło: Joanna Wieliczka-Szarkowa, Powstanie warszawskie 1944. Gloria victis, Wydawnictwo AA, Kraków 2014, s. 277.

O życiu , O wolności , O czasie , O walce

„Przeważająca część narodu polskiego była od dawna nastawiona antybolszewicko. Z jednej strony bowiem dostatecznie poznała reżim bolszewicki, z drugiej zaś wśród Polaków od zawsze panowała nienawiść do wszystkiego co rosyjskie. Szerokie kręgi ludności polskiej były jednak gotowe przejść do porządku dziennego nad tymi animozjami i zaakceptować ze względów taktycznych sojusz z bolszewizmem. Liczono bowiem, że w ten sposób można będzie pozbyć się władzy niemieckiej. Również ta koncepcja okazała się teraz całkowicie fałszywa, jest bowiem faktem, że Stalin nie tylko nie przyszedł z pomocą, ale praktycznie stał z bronią u nogi, również w ostatnich dniach powstania, gdy powstańcy AK podjęli jeszcze raz rozpaczliwy atak. Polacy przekonali się niezbicie, że gra na rosyjską kartę może im w efekcie przynieść jedynie niepowodzenie, a nie oczekiwane odbudowanie ich dawnego państwa.”

Ludwig Fischer (1905–1947) niemiecki zbrodniarz hitlerowski

ocena skutków powstania warszawskiego w sprawozdaniu z listopada 1944.
Źródło: M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard (oprac.), Wiek XX w źródłach, Warszawa 1998, s. 279.

O nienawiści , O grach , O wieku , O pomocy

„Od tego, czy powstańcy libijscy przetrwają, zależy przyszłość wszystkich wolnościowych buntów po drugiej stronie Morza Śródziemnego i przyszłość praw człowieka w ogóle. Dlatego międzynarodowa interwencja w Libii ma pierwszorzędne znaczenie. Zależy od niej przyszłość nas wszystkich.”

André Glucksmann (1937–2015)

Źródło: wyborcza.pl, tłum. Ludwika Włodek, 1 kwietnia 2011 http://wyborcza.pl/1,98077,9363399,Dlaczego_walczymy.html#ixzz1IZC7P2R7

O przyszłości

„Przecież ten dzień jest budzeniem się ducha Polaka, który przez wieki swoją rycerskością i walecznością bronił niepodległości naszego kraju. 1 sierpnia 1944 chodziło nam, powstańcom, o to samo. To nie jest więc pogrzeb, który odbywa się po raz 68, ale przypomnienie ducha walki, który nam wtedy towarzyszył. Cieszę się, że młodzież, która jest z nami 1 sierpnia, rozumie to tak samo jak my.”

Hanna Szczepanowska (1929–2017)

o rocznicy powstania warszawskiego.
Źródło: Hanna Szczepanowska: Dla nas to nie autorytet http://www.se.pl/wiadomosci/opinie/hanna-szczepanowska-dla-nas-to-nie-autorytet_271881.html se.pl, 3 sierpnia 2012.

O młodzieży , O wieku , O walce

„Był taki wypadek, kiedy powstańcom w sierpniu leciała para z ust, bo kręcono w styczniu. Żeby to jakoś ukryć, reżyser wymyślił, by nakarmić aktorów lodami. Para przestała lecieć, ale za to wargi mieli tak zmarznięte, że z trudem wypowiadali dialogi.”

Juliusz Machulski (1955) polski reżyser filmowy

Tańczący z VIP-ami

„Powstańcy w 1944 r. mogli liczyć tylko na własne siły. Spodziewany „sojusznik” sowiecki przyjął nad Wisłą postawę widza. Bierność przerywał tylko na rozbrajanie i aresztowania tych oddziałów AK, które samorzutnie przedzierały się z okręgów wschodnich, by wesprzeć kolegów walczących w stolicy. Rozkaz dowódcy AK z 14 sierpnia, wzywający okręgi pod okupacją niemiecką do skierowania dobrze uzbrojonych oddziałów z odsieczą dla Warszawy, nie mógł być wykonany. (…) Długi przemarsz kilku tysięcy ludzi bez ciężkiej broni musiał być szybko dostrzeżony przez Niemców i lada chwila stać się celem ataków lotnictwa, artylerii i czołgów. Sforsowanie umocnionej linii Pilicy i przebicie niemieckiego pierścienia, zamykającego dostęp do stolicy, byłoby wręcz niemożliwe, a nadto przyniosłoby ciężkie straty.”

Tadeusz Żenczykowski (1907–1997) polski prawnik, działacz polityczny i publicysta

Źródło: Tadeusz Żenczykowski, Samotny bój Warszawy, Wydawnictwo Editions Spotkania, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin–Paryż 1990, s. 135.

O ludziach , O sile , O stracie

„Dzień w dzień jawne gwałty, łamanie prawa, najpotworniejsza obłuda, barbarzyńskie poglądy. Wszystko odbywa się zupełnie bez osłonek, jakby było zgodne z prawem. Socjalistyczne pisma nadal nie mogą się ukazywać. Liberałowie drżą (…) Na mocy zarządzenia Kanclerza Rzeszy zwolniono pięciu więźniów skazanych latem przez sąd specjalny w Beuthen za zabicie komunistycznego polskiego powstańca (…) Komisarz nadzorujący wymiar sprawiedliwości zarządza, że należy usunąć z bibliotek więziennych destrukcyjną truciznę: pisma marksistowskie i pacyfistyczne.”

Victor Klemperer (1881–1960)

17 marca 1933.
Dzienniki 1933–1945

O sprawiedliwości

„Smoleńsk był dla Ewy Stankiewicz – momentem przełomu. Pamiętamy jej film spod pałacu prezydenckiego w dniach żałoby „Solidarni 2010”. Pokazała tam przebudzenie narodu. Zapamiętałem kilkuletniego chłopaczka z polską flagą większą od niego. Aż boję się powiedzieć – małego powstańca, jak ten w za dużym hełmie na murach Starego Miasta. Chyba wszyscy pamiętamy harcerkę z rudym warkoczem. Niezmordowanie porządkowała znicze. I ustawiony przez harcerzy krzyż. Miała to być gwarancja, że powstanie pomnik ofiar katastrofy smoleńskiej. Czyli pomnik katastrofy naszego państwa. O katastrofie państwa nie wolno głośno mówić w mediach głównego ścieku. O tym jest następny film Ewy Stankiewicz „Krzyż”. O obronie symbolu przed młodzieżą ogłupioną przez te media i politycznych łajdaków. O obronie symbolu przez starsze panie w moherowych beretach. Takie same panie, które układały krzyże kwietne w czasie stanu wojennego. O starszych mężczyznach, którzy nie zapomnieli, jak się modlić. Jak modlić się za Polskę. I o szalonej Joannie, która przywiązała się do krzyża, żeby go bronić przed – zbirami reżimu. To są mocne słowa. Tak mocne, jak emocje, które pobudza Ewa Stankiewicz.”

Krzysztof Kłopotowski (1946) polski dziennikarz i krytyk filmowy

Źródło: Laudacja dla Ewy Stankiewicz, wpolityce. pl (26 października 2012) http://wpolityce.pl/artykuly/39330-laudacja-dla-ewy-stankiewicz-moim-zdaniem-jest-nasza-joanna-darc-pani-ewo-kocham-pania-miloscia-starego-wiarusa/

O młodzieży , O czasie

„Pewnego razu, stojąc z naszym porucznikiem i z kilkoma innymi powstańcami w bramie podwórza, nagle usłyszeliśmy za nami wystrzał. Odwróciliśmy się i zobaczyliśmy człowieka padającego na ziemię, a obok drugiego, który spokojnie zakłada sobie automat na plecy, nawet nie patrząc na leżącego. Widocznie był pewien celności swojego strzału. Ten z karabinem zaczął iść w naszym kierunku spokojnie, jakby zastrzelił ptaka czy królika, zasalutował porucznikowi i z uśmiechem, jakby mimochodem, rzucił: „Psiakrew, to był Żyd”, i poszedł dalej. Porucznik spojrzał na mnie i widząc, co przeżywam, powiedział, jakby się usprawiedliwiając: „Nic nie mogę zrobić, on nie jest z mojego oddziału… Nic nie mogę…””

Chaim Icel Goldstein (1900)

Może rzeczywiście nie mógł. Przecież on osobiście nigdy Żyda nie zabił. Ale też pewnie Żydów nie kochał.
Bunkier

O uśmiechu , O ptakach , Kochać się

„Wieloletnia wojna w Sudanie była przedstawiana jako konflikt chrześcijańskiego Południa z muzułmańską Północą. Jednak na Południu chrześcijanie stanowili około 15 proc. mieszkańców. Część plemion z Południa walczyła po stronie muzułmańskiego arabskiego rządu przeciw powstańcom. Z drugiej strony wielu muzułmanów nie-Arabów było sojusznikami powstańców z Południa.”

Adam Balcer (1976)

Źródło: Druga strona półksiężyca, „Gazeta Wyborcza”, 19–20 października 2013.

O wojnie

„Zwróciłem się do ludzi z AK z prośbą o pomoc w wyprowadzeniu z getta resztek bojowników, ale oni chcieli skończyć nie tylko z powstaniem, lecz również z powstańcami. Jako bojownicy – z punktu widzenia AK – byliśmy zbędni wszędzie na polskiej ziemi. Nie chcę przez to powiedzieć, że nie było wśród nich ludzi, dla których ważny był aspekt humanitarny. Ale ich organizacja nie była na to nastawiona. AK nie była organizacją pomocy, była to organizacja wojskowa. I jako taka nie potrzebowała nas ani w walczącym getcie, ani w aryjskiej części Warszawy. Byliśmy im niepotrzebni także w partyzantce – jako Żydzi, wszędzie byliśmy zbędni. Co prawda proponowali nam, żebyśmy poszli do partyzantki, ale potem zabijali nas. Również w partyzantce zabijali nas – sami partyzanci. (…)
Nie ulega wątpliwości, że antykomunistyczne przesłanki były w tym przypadku jedynie pretekstem. Ludzie ci, w rękach których leżał los Żydów, nie mogli nie wiedzieć, kim jest Mordechaj Anielewicz, kim jest Icchak Cukierman. (…) Czy nie wiedzieli, kim są syjoniści i kto stoi na ich czele w Polsce? Czy nie wiedzieli o ruchu pionierskim? Nie ulega wątpliwości, że wiedzieli to wszystko i był to tylko pretekst, taki sam jak każdy inny.”

Icchak Cukierman (1915–1981) żydowski powstaniec warszawski

Źródło: Nadmiar pamięci (siedem owych lat). Wspomnienia 1939–1946, cyt. za: Elżbieta Janicka, Kamienie na szaniec, krytykapolityczna.pl, 6 kwietnia 2013 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/historia/20130406/janicka-kamienie-na-szaniec

O losie , O ludziach , O prawdzie , O historii

„W Powstaniu Warszawskim zginęło, w zależności od szacunków, od 1570 do, maksymalnie, 2000 żołnierzy niemieckich.(…) I w zależności od szacunków zginęło w nim od 130 000 do 180 000 powstańców i cywilnych Warszawiaków. W najbardziej nieprzychylnym dla Powstania wyliczeniu, na jednego zabitego niemieckiego żołnierza przypada stu Polaków. Gdyby utrzymać taką proporcję strat nieco dłużej, Niemcy mogliby zdziesiątkować naród średniej wielkości płacąc za to jedną swoją dywizją. Nazywanie tego „walką” jest kłamstwem. Kontynuowanie tej „walki” przez 63 dni jest zbrodnią. I słusznie Jarosław Marek Rymkiewicz rozpoczął swoją literacką akcję na rzecz oficjalnego przemianowania Powstania Warszawskiego po prostu na „masakrę.””

Cezary Michalski (1963) polski eseista i prozaik

Źródło: Żeby Powstanie nie poszło na marne, krytykapolityczna.pl, 31 lipca 2010 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/MichalskiZebyPowstanienieposzlonamarne/menuid-1.html

O kłamstwie , O stracie , O walce

„Wraca do mnie wspomnienie, gdy kanałami przedostałem się powtórnie do getta, by wyprowadzić oddziały ŻOB-owców i nikogo nie znalazłem. Wyobraziłem sobie, że jestem ostatnim Żydem w getcie. Jednak kilka godzin później stał się cud, otoczyła mnie grupa kolegów z walki. Dzisiaj cud się nie wydarzy. Jestem jednym z trojga żyjących powstańców. Nie ma już pośród nas naszego strażnika pamięci Marka Edelmana, który przez ponad 60 lat stał co roku na tym miejscu. Ludzie odchodzą. Taka jest kolej rzeczy, ale ważne, żeby pozostała pamięć.”

Symcha Ratajzer-Rotem (1924–2018) polski działacz ruchu oporu

fragment przemówienia wygłoszonego podczas uroczystości 70. rocznicy powstania w warszawskim getcie.
Źródło: Żydowski powstaniec Symcha Ratajzer-Rotem „Kazik” odznaczony przez prezydenta, newsweek.pl, 19 kwietnia 2013 http://historia.newsweek.pl/zydowski-powstaniec-symcha-ratajzer-rotem--kazik--odznaczony-przez-prezydenta,103616,1,1.html

O ludziach , O historii , O wspomnieniach , O walce

„Powstańcom warszawskim los nie oszczędził żadnego z okrucieństw. Zapłacili wielką daninę krwi, znieśli gorycz przegranej, patrzyli, jak płonie ich ukochane miasto, z którego zostali wygnani. Później przez długie lata poddawani byli represjom i dyskryminacji, pozbawiono ich nawet prawa do dumy ze swojej walki. (…) A jeszcze trudniej czytać bez gniewu opinie, które na temat powstania wypowiadali w tym samym czasie komuniści. (…) Powstanie warszawskie było obiektem oszczerstw i manipulacji tak drastycznych, że jego integralna obrona stała się niejako odruchem warunkowym, nakazem serca. (…) Myślę wszelako, że zdolność do konfrontowania się z ciemnymi epizodami własnego dziedzictwa jest dla każdego narodu egzaminem z dojrzałości demokratycznej. Twierdzę, że Polacy dojrzeli do demokracji, co znaczy, że mają prawo do pełnej prawdy o własnej przeszłości.”

Adam Michnik (1946) polski dziennikarz i publicysta

Źródło: Polacy – Żydzi: Czarne karty powstania, „Gazeta Wyborcza” nr 24, 29 stycznia 1994, s. 12.

O losie , O demokracji , O myślach , O czasie

„Tegorocznego 1 sierpnia w obchodach brał udział mój syn. Nie krzyczał i nie buczał, ale może by to zrobił, gdybym mu wcześniej powiedział, że byłem w Warszawie 31 lipca 1984 r. i stałem przy ulicy Miodowej obok grupy Niezłomnych Powstańców, którzy odmówili udziału w uroczystości położenia kamienia węgielnego pod pomnik „Bohaterów Powstania Warszawskiego”. Niezłomni z daleka obserwowali tych upadłych, którzy stanęli wtedy przy Jaruzelskim. Tacy jak Ścibor zgodzili się nie tylko na zmianę projektu pomnika, z wybranego w konkursie i wyrażającego ideę Powstania, na socrealistyczną kalkę pomników partyzantów sowieckich, ale i na poniżenie pamięci ofiar przez zmianę nazwy z „Pomnika Powstania” ma „Pomnik Bohaterów”. Słyszałem wówczas gwizdy i okrzyki oburzenia, bo wtedy wszyscy wiedzieli, że cała akcja jest zakłamaną komunistyczną propagandą, a ci, którzy w niej uczestniczą są chronionymi przez ZOMO i SB kolaborantami komuny.”

Krzysztof Wyszkowski (1947) polski polityk, publicysta, działacz opozycji w PRL

Źródło: Młody bohater – stary oportunista, „Gazeta Polska”, 8 sierpnia 2012

„Wiedziałyśmy, że folksdojcze podają się nieraz za Polaków, a potem zdradzają Niemcom, gdzie są powstańcy. Z nich też rekrutowali się tak zwani gołębiarze, nieuchwytni ludzie, ukryci na strychach i poddaszach, którzy strzelali z okien do żołnierzy i ludności cywilnej. Bardzo trudno było wykryć ich kryjówki i wielu ludzi zginęło od ich kul.”

Maria Okońska (1920–2013)

Źródło: Maria Okońska, Wspomnienie z powstania warszawskiego, op. cit., s. 51–52.

O ludziach , O wspomnieniach

„Uszanujmy pamięć tych wspaniałych dziewcząt i chłopców, którzy oddali swoje życie za wolność i niepodległość swojej ukochanej ojczyzny. (…) Cmentarz, gdzie pochowani są powstańcy i żołnierze II wojny światowej, nie jest miejscem do wygłaszania politycznych poglądów.”

Zbigniew Ścibor-Rylski (1917–2018) Polski generał, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego

podczas obchodów rocznicy wybuchu powstania warszawskiego na Powązkach.
Źródło: Generał Ścibor-Rylski apeluje o powagę. Z tłumu: Hańba! i buczenie http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,12236196,General_Scibor_Rylski_apeluje_o_powage__Z_tlumu__Hanba_.html, gazeta.pl, 1 sierpnia 2012.

O życiu , O wojnie , O wolności , O ojczyźnie

„Po 1956 roku nastąpiła eksplozja symbolicznego świętowania polskości, świętowania tradycji. Pamiętam 1 sierpnia 1957 roku: pełno ludzi – może byłych powstańców – w panterkach, furażerkach i beretach, z biało-czerwonymi opaskami na rękawach, tłumy na Powązkach, na mieście nastrój jakby miało znowu wybuchnąć nowe powstanie. Mnie się zdawało, że była to szopka, maskarada. Byłem ślepy i głuchy.”

Jacek Kuroń (1934–2004) polski historyk, pisarz, polityk, działacz społeczny i polityczny

Źródło: Wiara i wina, s. 152.

O ludziach , O wierze , O nastroju

„Irak nauczył nas, że powstania nie da się zakończyć wybijając powstańców.”

Ryan Crocker (1949)

Źródło: Wawrzyniec Smoczyński, WYWIAD: Jak zakończyć wojnę w Afganistanie Nie wybijemy talibów, polityka.pl, 29 kwietnia 2012 http://www.polityka.pl/swiat/rozmowy/1526091,1,wywiad-jak-zakonczyc-wojne-w-afganistanie.read

O wojnie

„To nie o to chodzi, że [Macierewicz, Kaczyński, Naimski] to są nasi dawni koledzy. Od lat z nimi nie pracowałam, ludzie się zmieniają, wiem to po sobie. I nie mówię o faszyzmie, ale o tym, że mogą wprowadzić system autorytarny. (…) Mnie najbardziej razi, że można śmierć ludzi traktować instrumentalnie, ogłaszać dwa wybuchy, historię fałszować, wykreślać zasługi dawnych kolegów, nie szanować nikogo, nawet powstańców.”

Ludwika Wujec (1941)

Źródło: rozmowa Grzegorza Sroczyńskiego, Przyjaciele z KOR-u. Dlaczego teraz się nie lubią? Rozmowa z Ludwiką i Henrykiem Wujcami, „Duży Format” http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,20692315,przyjaciele-z-kor-u-dlaczego-teraz-sie-nie-lubia-rozmowa-z.html, wyborcza.pl, 15 września 2016.

O śmierci , O ludziach , O historii

„Ten kult cierpienia to jest katastrofa. Ja na przykład jestem przeciwnikiem powstania i istnienia Muzeum Powstania Warszawskiego. Przyszłość, filozofię, mądrość życiową trzeba opierać na wartościach pozytywnych, a nie na kulcie klęski i cierpienia. To jest niesłychanie destrukcyjna koncepcja.(…) Nie czekałem z wytęsknieniem na wybuch powstania, mimo że byłem w ruchu oporu, należałem do Szarych Szeregów. Widziałem, że potęga niemiecka jest gigantyczna i że odwrót wojsk niemieckich się zatrzymał. To naprawdę było szaleństwo. Piotr Zychowicz napisał książkę „Obłęd”. To jest bardzo dobry tytuł. I teraz, w tej polityce opartej na destrukcji, szalenie łatwo jest mówić, że „większość powstańców była za tym, żeby powstanie wybuchło.””

Tadeusz Rolke (1929) fotografik polski

A moje pytanie jest: czy ktoś się spytał tych 250 tys. osób, czy mają ochotę zginąć?!
Źródło: Tadeusz Rolke: Depresja szoruje i kłuje, i ma kamienie w butach http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,53668,21089537,tadeusz-rolke-depresja-szoruje-i-kluje-i-ma-kamienie-w-butach.html?disableRedirects=true, wysokieobcasy.pl, 9 grudnia 2016.

O mądrości , O butach , O cierpieniu , O czekaniu

„Oni mieli tyranów Moskali, a my mamy tyranów bolszewików. Niewiele się zmieniło. Pamiętam z jaką czcią i zaciekawieniem patrzyłem na spotykanych przed wojną weteranów. (…) Widok siwych włosów, przygarbionych wiekiem postaci w granatowych uniformach przemawiał do mnie silniej niż wykłady historyczne w szkole. Albo to opowiadanie z tamtych czasów, które słyszałem od swego ojca, ojciec słyszał to znów od swego ojca, a mego dziadka. W tych terenach walczyli powstańcy. Ukrywali się po lasach, nocą przychodzili do wsi po żywność. Po walkach widywano rannych i spotykano świeże mogiły….”

Zdzisław Broński (1912–1949) polski wojskowy

o powstańcach styczniowych i o swoim losie.
Źródło: „Uskok” – do końca wierny Polsce https://niezalezna.pl/239074-uskok-do-konca-wierny-polsce, niezalezna.pl, 4 października 2018.

O wojnie , O walce , O wieku

„Pozwolę sobie przypomnieć reakcję tzw. opozycji (kiedyś napisałem, że to zwykła zbieranina przegranych i przegrywających) na słowa Jarosława Kaczyńskiego o gorszym sorcie Polaków. Wówczas zarzucono prezesowi, że dzieli naród. A co on w istocie powiedział? Otóż gorszym sortem nazwał tych, którzy na Polskę donosili do możnych Europy, a de facto szukali dla siebie poparcia, bo bardzo chcą wygrać następne wybory. Jak tylko pamiętam z historii, targowiczan też nie zaliczano do jakiegoś lepszego sortu, nie równano ich z Tadeuszem Reytanem z Hruszówki ani z powstańcami Tadeusza Kościuszki. Dla mnie, notabene, to też są Polacy gorszego sortu. Oczywiście tylko wtedy, gdy – cytując Donalda Tuska – nie uznamy polskości za nienormalność. Kaczyński nikogo nie dzielił, on po prostu nazwał istniejący podział. Ubrał w słowa. Ale zrozumienie tego jest najwyraźniej dobrem niedostępnym dla Grzegorza Schetyny, Jana Grabca czy Stefana Niesiołowskiego.”

Aleksander Nalaskowski (1957)

Źródło: Pseudoprawda http://niedziela.pl/artykul/131762/nd, niedziela.pl, 5 lipca 2017

O zrozumieniu , O pewności siebie , O historii

„Podczas krótkiego solidarnościowego interludium byli powstańcy odnieśli zdecydowany sukces w sprawie pomników historycznych. Wprawdzie ich nadzieje na pomnik upamiętniający Powstanie nadal się nie spełniły, ale udało im się skłonić władze do wydania zgody na budowę pomnika Małego Powstańca. Niewielki posążek, zbudowany za pieniądze zebrane przez ZHP, ustawiono przy średniowiecznym murze Starego Miasta i wkrótce stał się popularnym elementem warszawskiego krajobrazu. Przedstawia małego chłopca z kręconymi włoskami, przytłoczonego ciężarem za wielkiego hełmu, ale mimo to dumnie ściskającego stena.”

Norman Davies (1939) brytyjski historyk

o Pomniku Małego Powstańca w Warszawie
Źródło: Norman Davies, Powstanie ’44, Kraków 2008, s. 807.

O pieniądzach , O sukcesie

„Miasto Warszawa stoi w większej części w płomieniach. Wypalenie domów jest najpewniejszym środkiem odebrania powstańcom kryjówek. Po stłumieniu powstania Warszawa będzie całkowicie zniszczona, spotka ją żałosny los.”

Hans Frank (1900–1946) nazista, gubernator Generalnego Gubernatorstwa

w piśmie do Hansa Heinricha Lammersa, szefa kancelarii III Rzeszy Niemieckiej, 3 sierpnia 1944.
Źródło: Stanisław Podlewski, Wolność krzyżami się znaczy, Wydawnictwo Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1989, ISBN 8370120172, s. 523

O losie

„Chłopi bali się Polski niesłychanie, wierząc, że z jej powrotem przyjdzie na pewno pańszczyzna i najgorsza szlachecka niewola. Powstania uważali za jakąś potworną zbrodnię, której nawet nie umieli nazwać ani określić, a powstańców za dzikich, pomylonych zbrodniarzy, będących plagą ludności i nieszczęściem dla chłopów.”

Wincenty Witos (1874–1945) polski działacz ruchu ludowego, premier II Rzeczypospolitej

Źródło: Kiedy chłop stał się Polakiem? http://www.newsweek.pl/wiedza/historia/kiedy-chlop-stal-sie-polakiem-tomasz-kizwalter-newsweek-pl,artykuly,281641,1.html, newsweek.pl, 15 kwietnia 2018.

O nieszczęściu

„Widać również w Powstaniu Warszawskim – niesłychaną jedność społeczeństwa, zupełnie niebywałą. Mimo wszystkich tragedii, powstanie miało oparcie w ludności cywilnej – bez tego nie byłoby możliwe. A przecież to ci, którzy nie walczyli, cierpieli najbardziej – siedzenie w piwnicach było straszne. Do końca życia pozostanie mi w pamięci obraz, kiedy spotkaliśmy w nocy matkę z dziećmi, zagubioną zupełnie, ale jak zobaczyła powstańców, pierwsze jej słowa brzmiały, żebyśmy się trzymali, że musimy się wszyscy trzymać. Potem jej oczywiście pomogliśmy.”

Jerzy Kłoczowski (1924–2017) historyk i polityk polski

Źródło: Powstanie Warszawskie to jedność, obywatelskość i duch służby https://ekai.pl/powstanie-warszawskie-to-jednosc-obywatelskosc-i-duch-sluzby/, ekai.pl, 1 sierpnia 2017.

O matce , O cierpieniu , Obraz , O dzieciach

„Bohaterstwo, ofiarność i zaciętość powstańców są największym w naszej historii przejawem walki o wolność jako wartości wyższej niż życie ludzkie, kalectwo, wszystkie dobra materialne. Byłoby ciężkim błędem nie doceniać, a co gorsza odżegnywać się od takich wartości duchowych.”

Jerzy Kirchmayer (1895–1959) generał polski

o powstaniu warszawskim
Źródło: Władysław Bartoszewski, Powstanie Warszawskie, Świat Książki, Warszawa 2009, ISBN 978-83-247-1699-9, s. 389.

O walce , O błędach , O życiu , O wolności

„To przykre, że Platforma wyciąga temat powstańców warszawskich, (oni) mieli osiem lat, a więc wystarczająco dużo czasu, aby oferować nie tylko powstańcom Warszawy, ale wszystkim weteranom wojennym, tego typu pomoc. Poczekajmy na propozycję rządu, z całą pewnością będzie ona obejmować wszystkich, a nie tylko powstańców Warszawy, nie chcemy ich różnicować.”

Beata Mazurek (1967) polska działaczka polityczna, socjolog

Źródło: B. Mazurek: PiS chce, by pomoc dot. wszystkich weteranów, a nie tylko powstańców warszawskich https://dzieje.pl/aktualnosci/b-mazurek-pis-chce-pomoc-dot-wszystkich-weteranow-nie-tylko-powstancow-warszawskich, dzieje.pl, 31 lipca 2017.

O pomocy , O czasie , O pewności siebie

„Pamiętam jedną biedną ranną dziewczynę. Miała poranione nogi owinięte w ceratę. Niosący ją powstańcy trafili w kanale na dość głęboką wodę i w ten sposób do ran dziewczyny dostało się błoto. Była w strasznym stanie, kiedy została wyciągnięta na powierzchnię, ale kiedy zobaczyła Śródmieście w słońcu, zaczęła się śmiać.”

Jerzy Tomaszewski (1924–2016) artysta fotografik polski

o przeżyciach z powstania warszawskiego.
Źródło: Agnieszka Żurek, Tysiące zdjęć z powstania http://www.radiomaryja.pl/bez-kategorii/tysiace-zdjec-z-powstania/, 1 sierpnia 2011.

O wodzie , O dziewczynach

„Pomnik Małego Powstańca jest metaforą. To jest krzyk rozpaczy, nie wykład historyczny. Pomnik Małego Powstańca nie jest tym samym, czym dzieci z kałasznikowami w Afryce, to nie są ci kindersoldaten. Od razu wyszedł rozkaz z dowództwa Armii Krajowej w Warszawie, żeby dzieci nie walczyły w Powstaniu. Zauważono, że dzieci chcą brać w nim udział i wyznaczono im takie role, które powodowały, że ich nie było na pierwszej linii.”

Jan Ołdakowski (1972) polonista i polityk

Źródło: Ołdakowski do Janion: Pomnik Małego Powstańca to nie to samo, co dzieci z kałasznikowami w Afryce http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/686181,oldakowski-do-janion-pomnik-malego-powstanca-to-nie-to-samo-co-dzieci-z-kalasznikowami-w-afryce.html, gazetaprawna.pl, 1 marca 2013

O dzieciach

„To jest najbardziej wstrząsające w całej tej historii, że to nie był eksces jakiejś żywiołowej wściekłości, jakichś pijanych żołdaków, rozwścieczonych oporem powstańców – czegoś takiego nie było. (…) Ci żandarmi w ogóle nie zetknęli się z powstańcami, ich nie miało co rozwścieczyć, oni po prostu wykonywali ludobójcze rozkazy i to dość chętnie. Bo wiemy z niemieckich relacji, że można było odmówić wykonania rozkazów i były takie przypadki, że niektórzy żandarmi się migali albo przynajmniej tak później twierdzili, że oni tych rozkazów nie wykonywali.”

Piotr Gursztyn (1970) polski dziennikarz prasowy i telewizyjny

o Rzezi Woli w 1944 w Warszawie.
Źródło: 73 lata temu Niemcy prowadzili masowe egzekucje w Warszawie. Gursztyn: „Rzeź Woli była przemysłowym ludobójstwem” https://wpolityce.pl/historia/352002-73-lata-temu-niemcy-prowadzili-masowe-egzekucje-w-warszawie-gursztyn-rzez-woli-byla-przemyslowym-ludobojstwem, wpolityce.pl, 6 sierpnia 2017.

O relacjach , O historii