Cytaty na temat mit (136 cytatów) | Cytaty sławnych ludzi

„Jak uciec z mitu? – pytają desperacko mityczni. (Andrzej Coryell)”

Andrzej Coryell

„Czym właściwie jest „mit”? (…) Nareszcie zaczynamy poznawać i rozumieć wartość mitu taką, jaka została wypracowana przez społeczeństwa „pierwotne” i archaiczne (…). Od razu uderza nas fakt, że w takich społeczeństwach uznaje się mit za wyraz prawdy absolutnej, ponieważ opowiada on historię świętą (…).”

Mircea Eliade (1907–1986) rumuński religioznawca

Źródło: Mity, sny i misteria (1957), tłum. Krzysztof Kocjan

O historii

„Stając się celem rozlicznych ataków, współczesna rodzina została wystawiona na szczególną próbę, łącznie z zakwestionowaniem samej definicji rodziny. W otaczającym nas świecie słowo „rodzina” zdaje się tracić pozytywny wydźwięk. Wiele w tym winy mediów, które lansują przykłady w rodzaju „Rodziny Kiepskich” albo „Rodziny Badziewiaków”. Utrwala się w ten sposób mit, że w rodzinach żyją ludzie niespełna rozumu, beznadziejni i zwyrodniali moralnie. Wtóruje im prasa oraz skrajnie feministyczne ugrupowania, przedstawiające rodzinę, jako miejsce gdzie kwitną najgorsze dewiacje i przemoc. To za ich sprawą, na ulicach polskich miast pojawiają się co jakiś czas bilbordy negujące wartość rodziny.”

Piotr Libera (1951) polski duchowny katolicki, biskup

Źródło: homilia w sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Płocku podczas uroczystości św. Rodziny, 30 grudnia 2007

O ludziach , O rodzinie , O czasie

„Poczucie bezpieczeństwa, jakie zapewnia przymierze atlantyckie, nie może stać się mitem, który rozbroi nas psychicznie i zrodzi lenistwo myśli wojskowej. Najpotężniejszy sojusz może bowiem zawieść albo rozpaść się.”

Jan Nowak-Jeziorański (1914–2005) polski dziennikarz, politolog, działacz społeczny, żołnierz AK

Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 30 sierpnia 2002

O myślach , O myśleniu

„Breżniew Watykanu jako magik duchowy ma jednak wpływ na ludzi biorący się z ich wiary w różne świętości. Krzepić ją może mit, obraz na telebimie, znak umowny, np. kukła, czarny kamień, dwa patyki na krzyż, strumień światła. Dla wzbudzania metafizycznych emocji nie trzeba żywego trupa obwozić po świecie, wlec po ulicach i stadionach. Chyba że ktoś pragnie wzniecać kult masochizmu i sadyzmu, znęcania się nad sobą i fanatyzmu.”

Jerzy Urban (1933) polski dziennikarz

o papieżu Janie Pawle II.
Źródło: tygodnik „Nie”

O ludziach , O wierze , Obraz

„Te narzekania na niesamowicie wysokie koszty pracy w Polsce to jest mit. Koszty pracy są u nas poniżej średniej unijnej. Polski pracodawca z każdych 100 zł przeznaczonych na zatrudnienie pracownika zarabiającego średnią krajową potrąca na składki i podatki 34,3 zł (raport OECD z 2011 r.) Jesteśmy grubo poniżej europejskiej średniej, gdzie z każdych 100 euro państwo zabiera 41 euro. Niemcy z każdych 100 euro oddają państwu ok. 50.”

Sławomir Sierakowski (1979) socjolog i publicysta polski

Źródło: rozmowa Grzegorza Sroczyńskiego, Tęsknię za facetami w swetrach, „Gazeta Wyborcza”, 20–21 kwietnia 2013

„To mit, że osoby homoseksualne nie wychowują dzieci. Otóż kilka tysięcy dzieci w Polsce, niektórzy mówią, że między pięć a piętnaście tysięcy, wychowuje się z osobami tej samej płci. Szczególnie w dużych ośrodkach nierzadko dzieci są wychowywane przez dwie kobiety, które mieszkają ze sobą. Na ogół nikt się tym nie interesuje, to jest problemem głównie w małych społecznościach.”

Katarzyna Piekarska (1967) polski polityk

Źródło: krytykapolityczna.pl, 1 czerwca 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Wywiady/PiekarskaWierzezePOdasieprzekonacdoustawyozwiazkachpartnerskich/menuid-1.html

O kobietach , O dzieciach

„Dawniej złościły mnie książki o Afryce: tyle w nich o białym i czarnym. Kolor taki i siaki we wszystkich odmianach. Aż wreszcie pojechałem sam. I wtedy zrozumiałem. Od razu dostaje się przydział, swój tor. Od razu ta skóra swędzi. albo razi, albo wywyższa. Człowiek nie może z niej wyskoczyć, a przeszkadza mu ona żyć. (…) „Miałem ze sobą pięciu ludzi i dwudziestu czarnych” – opowiada mi jeden Anglik. To tacy właśnie budowali mit. Totalny, absolutny mit koloru skóry, żywotny i potężny do dziś.”

Ryszard Kapuściński książka Wojna futbolowa

Wojna futbolowa
Źródło: Ofensywa

O ludziach , O książkach , O kolorach

„Jeżeli wilkiem będzie tu nowa jakaś idea, czy los jej nie będzie zupełnie podobny? Czy psy i wilk nie są plemionami pobratymczemi, a ludzie, czy nie przedstawiają się jako interesa stronnictw, koteryj, osób, jako przesądy i fanatyzmy i t. p? Czy wilkami wreszcie nie są rozmaite dzikie ludy, które niby to ciągnie się gwoli ich szczęścia na łono cywilizacyi, a tymczasem giną one nieuchronnie zarówno wskutek przesądów cywilizowanych swoich bliźnich, jak i własnych gatunkowych przymiotów, nabytych w ciągu wieków? Co się tyczy idei wilkołaka, nie jestże to prastary mit, stanowiący tradycyę przekleństwa, rzuconego na cały gatunek istot, których losem ostatecznym musi być zagłada? Wszakże jedne i te same istoty pielęgnują zgodę i braterstwo, nie zaniedbując jednocześnie nienawiści, obłudy i złości. Któż zdoła zresztą zaprzeczyć, iż wszystko, co przechodzi przez alembik ludzkiego umysłu lub uczucia, jest nieprawdą? Człowiek bowiem ma tylko mały i jedynie swój własny świat, nieprzeznaczony bynajmniej na siedlisko prawdy. Ta ostatnia znajduje się po za nami w realnych stosunkach bytu. W zwierciadle zaś naszej duszy odbija się świat egoistyczny, ludzki. Nie jest to świat istotny. Dopiero prawdą jest pojęcie takiego stosunku człowieka do świata. Nie w poczuciu dumy czerpie istota ludzka najwyższe duchowe siły, ale w cichem i skromnem poczuciu swej małości.”

Adolf Dygasiński (1839–1902) polski pisarz, publicysta i pedagog

Źródło: Wilk, psy i ludzie, rozdział III, w: Wilk, psy i ludzie. W puszczy, wyd. Druk. Granowskiego i Sikorskiego, Warszawa 1898, s. 46, 47.

O losie , O ludziach , O świecie , O psie

„Dlatego musiał się (socjalizm) narodzić. Robotnicy musieli bronić się przed systemem, który obiecywał wiele praw, ale nie zapewniał godziwego życia. Ale – ostrzegał Jose Antonio – socjalizm, a zwłaszcza ten socjalizm, który stworzyli w gabinetach niewzruszeni w obojętności apostołowie socjalizmu, którym zawierzyli robotnicy… (socjalizm ten) nie widzi w historii niczego, poza grą gospodarczych resortów; znosi się wszystko, co duchowe: religia to opium dla ludu, Ojczyzna, to mit wykorzystywania biednych. To wszystko twierdzi socjalizm. Nie ma niczego poza produkcją i organizacją gospodarki. Robotnicy muszą więc dobrze popracować nad swą duszą, by nie pozostał w niej najmniejszy cień wartości duchowych.”

José Antonio Primo de Rivera (1903–1936) polityk hiszpański, ideolog narodowego syndykalizmu

Źródło: Sławomir Bardski, Jose Antonio Primo de Rivera http://www.nacjonalista.pl/2010/11/22/slawomir-bardski-jose-antonio-primo-de-rivera/

O ludziach , O religii , O duszy , O historii

„Powstał mit mówiący o tym, że była opozycja demokratyczna wywodząca się z ruchu „komandosów” i od tego wszystko się zaczęło. I oni potem mieli obalić komunizm. Aleksander Kwaśniewski wręczając Ordery Orła Białego Jackowi Kuroniowi i Karolowi Modzelewskiemu mówił, że to oni pierwsi podjęli walkę z reżimem. Od nich miało wszystko się zacząć. Tak, jakby nie było „Żołnierzy Wyklętych”, powstania antykomunistycznego, innych ruchów opozycyjnych. A oni chcieli przecież jedynie „socjalizmu z ludzką twarzą.””

Leszek Żebrowski (1955) polski historyk, ekonomista i publicysta

Tak jakby bydlę w ogóle mogło mieć ludzkie oblicze.
Źródło: Leszek Żebrowski o „Mitach przeciwko Polsce”, blogpress.pl, 20 stycznia 2013 http://www.blogpress.pl/node/15602

O walce

„Mieszanie się Kościoła do polityki jest mitem pochodzącym z arsenału propagandy bolszewickiej. Jest rzeczą zrozumiałą, że wpływami ewangelizacji Kościół powinien obejmować także świat polityki. Trzeba podkreślić, że zarówno ojcowie redaktorzy (z Radia Maryja), jak i osoby zaproszone do dyskusji są zawsze na bieżąco w sprawach szeroko pojętej polityki. W Radiu w sposób konsekwentny promuje się wartości chrześcijańskie i patriotyczne.”

Adam Lepa (1939) polski duchowny katolicki, biskup

Źródło: Katarzyna Wiśniewska, Dobrze, że jest Radio Maryja http://wyborcza.pl/1,86116,8126485,Dobrze__ze_jest_Radio_Maryja.html, wyborcza.pl, 12 lipca 2010

O świecie

„Upadek muru berlińskiego był nie tylko uwolnieniem świata od groźby totalitaryzmu i zagłady nuklearnej. (…) To nieprawda, że strach wynikał tylko z tego, że gromadziły się głowice. Tam było coś więcej – ciśnienie mitu alternatywnego społeczeństwa. (…) Bano się, że jeśli nie zrobi się czegoś, żeby załatać dziury w sytuacji społecznej w świecie demokracji kapitalistycznej, to ludzie się zbuntują w imię tamtej alternatywy. Taką drogą komunizm narzucał poniekąd reszcie świata porządek dnia: podjęcie takich zadań jak walka z niedolą, upokorzeniem, upośledzeniem ludzkim, rekompensata za rolę klasy robotniczej w procesie tworzenia bogactwa, prawo do edukacji dla wszystkich czy opieka zdrowotna. Podjąwszy się tych zadań, kapitalistyczna reszta świata robiła to za pośrednictwem socjaldemokracji, która pchała w tym kierunku, z o wiele większym powodzeniem niż sam komunizm.”

Zygmunt Bauman (1925–2017) polski socjolog, filozof, eseista

Źródło: Nieśmiertelność nadziei, krytykapolityczna.pl, 28 czerwca 2013 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20130628/bauman-cisnienie-utopii

O ludziach , O strachu , O demokracji , O walce

„Reklama jest tekstem kultury, 'który realizuje patrzenie na teraźniejszość jako odkrywanie przeszłości'. Znosi przemijanie, polemizuje z mitem przeszłości jako czymś idyllicznym, lepszym od teraźniejszości.”

Ewa Szczęsna (1967)

Poetyka reklamy
Źródło: s. 156

O przeszłości

„Globalne ocieplenie to mit, a ochrona środowiska stała się nowym totalitaryzmem, który zastąpił komunizm.”

Václav Klaus (1941) czeski polityk, premier i prezydent Czech

„Mit ewolucjonizmu nie jest niczym innym jak wyznaniem wiary parweniusza.”

Julius Evola (1898–1974) włoski filozof

Źródło: „Reakcjonista” nr 3, s. 21.

O wierze

„Powstanie to fakt żywy, fakt o niezwykłej trwałości, bez którego trudno dziś sobie wyobrazić świadomość współczesnego Polaka. Wszak to Powstanie Warszawskie stworzyło wielki i twórczy mit Armii Krajowej, a samo stało się legendą. Legendą walki o wolność wbrew wszystkim i wszystkiemu. Legendą, która wzywa i zobowiązuje. Legendą opartą na prawdzie i zakorzenioną w rzeczywistych wartościach. Od lat czterdziestu zdjęcia ruin Warszawy wystawiamy na odbudowanych placach, niemal szczycimy się nimi, pokazujemy w dziesiątkach filmów i w albumach. Ale przecież, na miły Bóg, to nie one są najważniejszym śladem, jedynym znakiem warszawskiego powstania. To nie one czynią, że legenda powstańcza tak przyciąga i fascynuje naszą młodzież, najlepszą i najbardziej wrażliwą; że zaczytuje się ona w takich książkach jak „Zośka” i „Parasol” czy „Pamiętniki żołnierzy baonu Zośka”. To wartości przyciągają ich tutaj, te wartości, których tak mało było – a czasem również jest – w naszym codziennym życiu, które się gubią w walce o chleb, w atmosferze szarzyzny i apatii. Te wartości, potrzebne młodym jak powietrze, potrafią oni odnaleźć w walce swych starszych braci i sióstr, w ich porywie i w ich nieugiętym trwaniu. Bo nie było to powstanie zrodzone tylko z nienawiści i chęci zemsty. Było to także, było to przede wszystkim powstanie wielkiej miłości i powstanie najwyższej ofiary. To sierpniowe powstanie chłopców i dziewcząt było także powstaniem ich ojców i ich matek. Było powstaniem do życia całego umęczonego narodu.”

Tomasz Strzembosz (1930–2004) polski historyk

Refleksje o Polsce i Podziemiu 1939–1945
Źródło: s. 127–128

O Bogu , O książkach , O młodzieży , O matce

„Ludzie i dzieci z zespołem Downa są dla mnie idealnym wcieleniem „czystej miłości” – dowodem na mit, w który często nie potrafimy już wierzyć.”

Jean-Marc Vallée (1963)

Źródło: Paweł T. Felis, Jean-Marc Vallée: Wszyscy jesteśmy bohaterami romantycznej bajki http://wyborcza.pl/1,75475,12690653,Jean_Marc_Vall%C3%A9e__Wszyscy_jestesmy_bohaterami_romantycznej.html, wyborcza. pl, 17 października 2012

O dzieciach , O ludziach

„Łódź jest bardzo dziwnym miejscem, pewnym mitem. Jak kiedyś ktoś mi powiedział, tak naprawdę jeśli myśli się o filmie, to nie ma innej alternatywy. Jeśli ktoś chce się nauczyć realizacji filmów, to tylko tam.”

Jakub Kossakowski (1752–1784) poeta polski, działacz państwowy

o szkole filmowej w Łodzi.
Źródło: Wywiad, 2008 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=48110

O myślach , O myśleniu

„Pokrycie pieniądza w złocie jest zupełnym mitem. Wartość złotego kruszcu była od samego początku sztucznie wykoncypowana.(…) Decydującą rolę odegrała tu argumentacja teologiczna. Jego wartość ustalono gdzieś w starożytnym Babilonie na podstawie kryteriów sakralnych. Uznawano je za symbol Słońca, a srebro miało reprezentować Księżyc. Kapłani określili wartość złota do srebra na jeden do 13 i jednej trzeciej, co wynikało z obliczeń obrotów ciał niebieskich. Relacja ta utrzymała się przez całą starożytność, aż po schyłek średniowiecza, dotrwała nawet do czasów nowożytnych. Wartość obu kruszców wzięto więc dosłownie z nieba.”

Christina von Braun (1944)

Źródło: rozmowa Romaina Leicka, Choroba wielkich zer, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 23 lipca 2012.

O chorobach , O relacjach

„Książka Łojka obala zakorzeniony w literaturze (zwłaszcza romantycznej) i w powszechnej świadomości mit o niemożności wygrania walki z carską potęgą, o nieuchronności klęski, przerzucając ciężar winy z tzw. warunków obiektywnych na dowództwo powstania i otumanioną opinię publiczną, dzięki której władza w tym przełomowym okresie znalazła się w rękach ludzi najmniej do jej sprawowania powołanych.”

Jerzy Łojek (1932–1986) polski historyk i pisarz

O Jerzym Łojku
Źródło: Biogram Jerzego Łojka na czwartej stronie okładki jego książki pt. Szanse powstania listopadowego. Rozważania historyczne. Instytut Wydawniczy Pax, wyd. 3, Warszawa 1986. ISBN 8321107761.

O ludziach , O książkach , O literaturze , O walce

„Synarchizm jest ruchem dogłębnie nacjonalistycznym, dogłębnie meksykańskim. Lecz jego nacjonalizm nie jest taki, jak w krajach starej Europy, gdzie dziś toczy spór w krwawej i nieludzkiej wojnie. Nie tworzy mitu wyższości rasowej ani nie szuka hegemonii swojego narodu nad innymi narodami świata, z uszczerbkiem dla powszechnego pokoju. Szanując jak najbardziej prawa człowieka, domagamy się dla Meksyku prawa do urzeczywistniania swojego własnego przeznaczenia. Nie chcemy ingerencji obcych w nasze sprawy wewnętrzne, znając zdolność naszego narodu do rozwiązywania swoich własnych problemów.(…) Nasza walka jest walką duchową, ponieważ duchem jest najświętsze dziedzictwo, pozostawione nam przez Hiszpanię, a teraz kierunek wyznacza nam Matka Ojczyzna.”

José Antonio Trueba (1910–1990)

wypowiedziane 23 maja 1940.
Źródło: Jacek Bartyzel, Hiszpańsko-katolicki nacjonalizm meksykańskich synarchistów, legitymizm.org http://www.legitymizm.org/nacjonalizm-synarchistow

O wojnie , O pokoju , O matce , O walce

„Kilka tygodni później napisałem na prośbę Kongresu Polonii Amerykańskiej list do Kongresu USA. Okazało się, że w dokumencie wewnętrznym Kongresu, czymś w rodzaju ściągi historycznej dla amerykańskich senatorów, wyszczególniono kraje, które były sojusznikami Hitlera podczas II wojny światowej. W tym gronie była wymieniona Polska. Niedługo po liście wprowadzono poprawkę do dokumentu. Niemniej pokazuje to potęgę historycznego mitu czy też – zwał, jak zwał – bredni.”

Norman Davies (1939) brytyjski historyk

Źródło: Historyk przeciw pamięci, „Tygodnik Powszechny” online, 26 sierpnia 2008 http://tygodnik.onet.pl/35,0,13961,8,artykul.html

O wojnie

„Mit – to prawdziwa historia, która zdarzyła się na początku.”

Mircea Eliade (1907–1986) rumuński religioznawca

Źródło: Andrzej Sapkowski, Świat króla Artura

O świecie , O historii

„Powierzchowny hollywoodzki marksizm Camerona (niezdarne faworyzowanie klas niższych i karykaturalne przedstawienie okrutnego egotyzmu bogaczy) nie powinien nas zwieść. Pod tym współczuciem dla biednych tkwi reakcyjny mit, po raz pierwszy w pełni rozwinięty w „Kapitanach zuchach” Rudyarda Kiplinga. Mit ten traktuje o młodej bogatej osobie w kryzysie, której poprzez przelotny bliski kontakt z pełnokrwistym życiem biedoty przywrócona zostaje witalność. Za litością dla ubogich czai się ich wampiryczne wykorzystanie.”

Slavoj Žižek (1949) słoweński socjolog, filozof, psychoanalityk i krytyk kulturalny

Źródło: Powrót dzikich, „New Statesman”, tłum. „Forum”, 15 marca 2010.

„Himmler jednak był zafascynowany tym mitem. A odkrycia Ahnenerbe przekonały go, że Atlantyda jest na wyciągnięcie ręki.”

Andy McDermott (1974)

Łowcy Atlantydy (2007)

„Cybulski był świetnym aktorem, który odszedł nagle, i to pewnie też potęguje budowanie jego mitu. Wszyscy wiemy, kim był Zbyszek Cybulski, więc nie tylko dla młodych aktorów jest kimś ważnym.”

Agnieszka Grochowska (1979) polska aktorka

Źródło: Basia Bardadyn, Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego. Rozmowa z nominowaną Agnieszką Grochowską, stopklatka.pl, 11 października 2005 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=27940

O odejściu

„Moje marzenia zawsze były banalne i nigdy się nie spełniały. Chcąc postępować w zgodzie ze zdrowym rozsądkiem byłem zmuszony kolejno rezygnować z rozmaitych mrzonek dotyczących nadzwyczaj pomyślnej przyszłości. I tak, w porządku chronologicznym, kończąc szkołę podstawową rozstałem się z marzeniem o Wielkim Sportowcu, w liceum pożegnałem mit o Geniuszu Naukowym i Natchnionym Hippisie żywiącym się powietrzem, w traktacie studiów porzuciłem wiarę we Wspaniałego Kochanka i i jego Piękne Kobiety, a także nadzieję na Wielkie Pieniądze Spadające z Nieba.”

Piotr Kofta (1973)

Źródło: Bura małpa

O kobietach , O pieniądzach , O wierze , O marzeniach

„Kiedy pisałam scenariusz czułam, że problem samotności ludzi i lęk przed bliskością jest ogromny. Dzisiaj widzę, że się tylko pogłębia. Żyjemy w ogromnym tempie: tak bardzo dużo czasu spędzamy w pracy, że nie starcza go na wypoczynek, nie wspominając już o pielęgnowaniu relacji z bliskimi i otwieraniu się na nowe. Do tego dochodzi jeszcze egoizm, traktowanie innych przedmiotowo, koncentracja na zaspakajaniu tylko własnych potrzeb i nie myśleniu o innych. W naszej kulturze z jednej strony podtrzymywany jest mit o miłości romantycznej, o idealnym królewiczu / królewnie, z drugiej strony tak mało mówi się o tym, czym ta prawdziwa miłość jest – jak o nią dbać, by nie wygasła. Tęsknota do miłości i związku zostaje zderzona z lękiem i niewiarą w to, że ktoś naprawdę może nas kochać.”

Agnieszka Trzos (1971)

Źródło: Artur Cichmiński, Od krytyków filmowych oczekuję rzetelnej, merytorycznej opinii. Rozmowa z Agnieszką Trzos, 25 maja 2007 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=38127

O miłości , O ludziach , O wierze , O myślach

„Nie przyjmuję do wiadomości mitu Boba Dylana. Mity nie piszą piosenek…”

Bob Dylan (1941) amerykański muzyk rockowy, wokalista, gitarzysta, kompozytor, poeta

„Mam przed sobą dokument: odpis odręcznej notatki Bieruta z 21 listopada 1945 roku, będącej wyciągiem ze sprawozdania Radkiewicza. Są to dane liczbowe dotyczące pracowników resortu. Wynika z nich, że aparat UB (bez milicji i KBW) zatrudniał wówczas 28 tysięcy osób, w tym 12 tysięcy pracowników operacyjnych, 2,5 tysiąca w MBP. Spośród 25,6 tysiąca – wedle tej notatki – zatrudnionych było 438 Żydów, a więc około 1,7% ogółu pracowników. (…) Trzeba się rozstać z mitem głoszącym, że UB to Żydzi. Chyba, że chce się wierzyć, iż Żydzi, nawet w niewielkim procencie, wywierają przemożny wpływ na funkcjonowanie danej instytucji, w tym wypadku – UB.”

Krystyna Kersten (1931–2008) polski historyk

Polacy-Żydzi-Komunizm. Anatomia półprawd 1939–1968
Źródło: s. 83.

„Część polityków (…) twierdzi z przedziwnym uporem, że wystarczy znaleźć pieniądze lub dodrukować pieniądze, rzucić je ludziom i że dalej jakoś to będzie. Coraz więcej ludzi, którym żyje się ciężko, widząc ten przedziwny kontredans polityczny tutaj, u nas, w naszym parlamencie (…) jest skłonnych uwierzyć w mit oświeconej dyktatury, coraz częściej wyrażają oni przekonanie, że ktoś wreszcie powinien chwycić to wszystko za mordę i zrobić porządek, i wierzą, że potem, właśnie potem jakoś to będzie.”

Donald Tusk (1957) polski polityk

27 maja 1993, z wystąpienia w sejmie w obronie rządu Hanny Suchockiej, odwołanego następnego dnia.
Źródło: sejm.gov.pl http://ks.sejm.gov.pl:8009/kad1/045/10451012.htm

O pieniądzach , O ludziach

„Bardzo szybko prysł mit szkoły filmowej. Pewnie także dlatego, że wybrałem Wydział Operatorski, ale szybko zorientowałem się, że robienie zdjęć mnie nie interesuje. A może było odwrotnie, tak mało rozwijał mnie mój wydział, że postanowiłem być reżyserem. Albo robiłem tak kiepskie zdjęcia, że musiałem zmienić zawód… Już nie pamiętam.”

Wojciech Smarzowski (1963) polski reżyser i scenarzysta

Źródło: wywiad Zdzisława Pietrasika, „Polityka”, 3/2005

„Znam sporo mężczyzn, których bardzo wiele łączy z Bridget Jones. Myślę, że jest to postać na tyle uniwersalna, że każdy może się z nią identyfikować bez względu na płeć. Każdy może się czuć niedopasowany do otoczenia, gorszy od innych, skazany na porażkę, przekonany o własnej śmieszności… Bridget jest uosobieniem tych wszystkich obaw i stąd właśnie, jak mi się wydaje, wzięła się popularność zarówno książki, jak i filmu. Wielu widzów i czytelników dostrzega w bohaterce samych siebie. Dostrzegają też, że mimo wszystkich defektów, jakie sobie wmawia, Bridget to tak naprawdę cudowna, pełna uroku dziewczyna. Stąd płynie optymistyczny wniosek, że może i z nimi nie jest wcale tak źle. Jeżeli ktoś ma kompleksy na punkcie swojej nadwagi, czuje się samotny, obawia się, że nigdy nie odnajdzie swojej „drugiej połówki”… to jest szansa, że po obejrzeniu Dziennika Bridget Jones poczuje się choćby odrobinę mniej samotny, odrobinę mniej nieszczęśliwy. Ta swego rodzaju terapeutyczna moc opowieści wydaje mi się bardzo ważna. Bridget Jones to już niemalże współczesny mit.”

Colin Firth (1960) angielski aktor

Źródło: Yola Czaderska-Hayek, Mężczyźni jak Bridget Jones. Colin Firth specjalnie dla Stopklatki, stopklatka.pl, 12 listopada 2004 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=22828

O mężczyznach , O książkach , O myślach , O szansie

„A mit, gdy się przyjmie, zamienia kulturę w naturę. Sprawia, że nowe zachowania, wartości i symbole stają się czymś naturalnym, odwiecznym i zrozumiałym dla każdego. I w taki sposób mit zaczyna wyprzedzać historię. Natura zawsze wyprzedzała kulturę. Kultura zrozumiała jest dla nielicznych, ponieważ jej zrozumienie wymaga wiedzy i wysiłku myślenia. Naturze wystarczy się jedynie poddać. Wcale nie trzeba jej rozumieć. Zresztą nie trzeba prawie nic rozumieć, gdy z kultury uczyni się kulturę masową. Obrazy są proste i zrozumiałe.”

Janusz Leon Wiśniewski książka Bikini (powieść Janusza Leona Wiśniewskiego)

Bikini

O zachowaniu , O historii , O myślach , O zrozumieniu

„Capablanca nigdy tak naprawdę nie poświęcił się szachom, rzadko przygotowywał się do rozgrywek. Prostota jego gry to mit. Niemal zupełny brak wiedzy teoretycznej zmuszał go do wyciskania maksimum z każdej pozycji. Musiał wysilać się bardziej niż inni, ponieważ nie miał zbyt wiele atutów w debiucie.”

Bobby Fischer (1943–2008) amerykański szachista

Źródło: Garri Kasparow, Moi wielcy poprzednicy, tom I, Wydawnictwo RM, Warszawa 2006, s. 339.

O wiedzę

„Prawda historii łączy się tu z legendą, a losy bohaterów opromienia światło mitu, dając wizję poruszającą i wieloznaczną. Ta pozornie historyczna opowieść dotyka rzeczy współczesnych dużo bardziej niż niejedna opowieść współczesna.”

Stefan Chwin (1949) polski pisarz

o utworze Panna Ferbelin.
Źródło: culture.pl http://www.culture.pl/baza-literatura-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/stefan-chwin-panna-ferbelin

O losie , O prawdzie , O historii , O literaturze

„Kto podnosi rękę na literaturę, temu ta rączka uschnie. To jest nieuchronne. Proces, który niebawem się rozpocznie, wygrałem więc, zanim się rozpoczął. I wygram go – nawet jeśli przegram w sądzie. Adam Michnik jest skończony. To jest koniec jego fałszywego mitu. Ten proces to jest koniec Adama Michnika. W naszym języku istnieje pojęcie śmierci cywilnej. Okazuje się, że możliwe jest także cywilne samobójstwo.”

Jarosław Marek Rymkiewicz (1935) polski pisarz i krytyk literacki

Źródło: Oświadczenie Jarosława Marka Rymkiewicza, bibula.com, 25 października 2010 http://www.bibula.com/?p=27830

O śmierci , O literaturze , O samobójstwie

„Emir Kusturica jest też ideologiem Miloszevicia. Jaki on sprzedaje wizerunek dawnej Jugosławii w filmie Underground?! Całkowicie zmitologizowany, folklorystyczny świat gdzie ludzie jedzą, piją, biją i pieprzą się na okrągło. Kusturica daje Zachodowi taki mit jaki Zachód chce dostać. To było wygodne dla serbskich komunistów, oni zresztą dali na ten film pieniądze. Oni myślą tak: niech ci pisarze, filmowcy, intelektualiści sprzedają mit Bałkanów, zwariowanej krainy, a o te czystki etniczne nie da się nikogo obwinić, to takie już nasze tysiącletnie zwyczaje.”

Slavoj Žižek (1949) słoweński socjolog, filozof, psychoanalityk i krytyk kulturalny

Źródło: wywiad przeprowadzony przez Macieja Stasińskiego, „Gazeta Wyborcza”, 29–30 sierpnia 2009

O pieniądzach , O ludziach , O świecie , O myślach

„Wychodzimy z łona trzęsąc się ze straszliwą świadomością, że życie jest pewnym stałym dostosowywaniem się do bólu i cierpienia. Zaczynamy rozwijać narzędzie myśli i działania. Jesteśmy wykorzystani do pracy i robimy rzeczy. Staramy się być przydatni. To jest sposób społeczeństwa, aby skłonić mechanizm do pracy. To straszne. Wyjdźmy z tego mitu teraz i zacznijmy klaskać na rękach. Rzućmy piłką do koszykówki wokół placu zabaw. Odwiedźmy starszych ludzi w hospicjum. Zacznijmy robić rzeczy dla innych ludzi. To coś więcej dla życia.”

Sufjan Stevens (1975)

Źródło: Sounds Good, 10 listopada 2005 http://soundsgoodjj.blogspot.com/2005/11/interview-w-sufjan-stevens.html

O życiu , O ludziach , O myślach , O cierpieniu

„Nigdy nie mam na celu pielęgnowania mitu, ciekawi mnie raczej eksplorowanie geografii ludzkiej psychiki.”

Walter Salles (1956) brazylijski reżyser i scenarzysta

Źródło: Anna Bielak, To nie jest film o bitnikach http://www.dwutygodnik.com/artykul/3940/, Dwutygodnik.com nr 91/2012.

„Stary Hebrajczyk, przyzwyczajony do ingerencji Boga w dzieje narodu, nazwałby Go prorokiem, zesłanym na ziemię w celu prostowania ścieżyn i dróg narodowego życia. Grek starożytny, ulegający czarowi mitu, który unosił się nad wszystkim jako bliskie i cudowne zjawisko, nazwałby Go bogiem i zamieszkać by Mu kazał na niedostępnym dla zwykłych śmiertelników Olimpie. My, ludzie współcześni, ludzie twardej walki o byt, nazwać go musimy bohaterem narodowym. Czy to wystarczy? (…), pominięcie autorów książki) Bohaterów narodowych mamy wielu. Lecz nie znajdziemy wśród nich ani jednego, który by czynem swoim przerósł Marszałka. (…) Bohaterstwo Piłsudskiego większe jest niż bohaterstwo największych Mężów Polski.”

Władysław Pobóg-Malinowski (1899–1962)

w 1928.
Źródło: Daria i Tomasz Nałęcz, Józef Piłsudski…, op. cit., s. 63.

O Bogu , O ludziach , O książkach , O walce

„Wycofując się z Królestwa, unikając walki, nie kompromitując tych sił politycznych w Warszawie, na które carat mógł jak najpewniej liczyć, nie burząc mitu postawy patriotycznej „duchowych przywódców narodu”, pozwalając objąć im kierownictwo powstania i ogłupić do szczętu krajową opinię publiczną – wielki książę kładł fundamenty pod Ostrołękę i warszawską wrześniową kapitulację 1831 roku.”

Jerzy Łojek (1932–1986) polski historyk i pisarz

Szanse powstania listopadowego
Źródło: s. 18

O walce

„Obecne protesty pokazują, że kończy się być może (…) sen o Ameryce jako o społeczeństwie szerokiej klasy średniej, do której każdy może się dostać dzięki swojej pracy. Być może taka Ameryka nigdy nie istniała, ale widzimy, jak kruszy się jej mit.”

Jakub Majmurek (1982)

Źródło: Oburzeni na Manhattanie, krytykapolityczna.pl, 4 października 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/MajmurekOburzeninaManhattanie/menuid-1.html

O snach

„Prywatyzacja postępowała w atmosferze sztucznego pompowania strachu, mówiono o groźbie głodu, wojny domowej… Gajdar cały czas powtarzał: mój program nie ma alternatywy, innego wyboru nie ma, inaczej nastąpi głód i koszmar wojny domowej. Z Niemiec do Moskwy przychodziły tysiące przesyłek z artykułami spożywczymi, których adresatem było „głodujące rosyjskie dziecko”. A przecież głód wtedy nie groził. To był mit. Ale skuteczny politycznie. Architekci prywatyzacji zarządzali naszymi lękami.(…) Realny głód i wojna dotknęły miliony rodzin później, po 1993, 1994 roku, częściowo w rezultacie reform.”

Gleb Pawłowski (1951)

Źródło: rozmowa Tatiany Żurżenko i Iwana Krastewa, Anatomia bezalternatywności, przeł. Róża Maj, „Krytyka Polityczna”, Nr 27–28/2011.

O głodzie , O wojnie , O dzieciach , O strachu

„Odciski palców na porowatym to jest mit i legenda (…).”

Joanna Chmielewska książka Drugi wątek

Drugi wątek

„To piosenka z naszego nowego albumu The Apostasy, która opowiada o naszej wizycie w tak zwanym Świętym Mieście, Jerozolimie. Pojechaliśmy tam, aby osobiście rozprawić się z mitem, który pokutuje już od dwóch tysięcy pieprzonych lat. Mitem, którego głównym bohaterem jest człowiek ukrzyżowany między dwoma zbrodniarzami. Mitem, którego bohaterem jest największa, najbardziej zbrodnicza sekta, jaka istniała na ziemi. To jest Pismo Święte, tak mówią. Ja mówię – to jest księga kłamstw. Pieprzyć to gówno. Pieprzyć tę hipokryzję. Ten utwór jest właśnie komentarzem na temat tego gówna.”

Adam Darski (1977) polski muzyk rockowy (Behemoth)

podczas koncertu w klubie Ucho.
Proces sądowy
Źródło: Behemoth: Co on powiedział?, muzyka.interia.pl, 17 kwietnia 2008 http://muzyka.interia.pl/wiadomosci/metal/news/behemoth-co-on-powiedzial,1094674,47

O muzyce

„Mniej szumnych słów, więcej pracy u podstaw. Adwokaci lubią się kierować mitami, które mącą obraz adwokatury, nie pozwalają na rozwiązywanie bieżących problemów. […] Mit, że za pomocą niezawisłości i etyczności uzyskamy szacunek opinii publicznej. Czy to ma związek z myśleniem naszych klientów? Przeciętnego Polaka? Mit, że za pomocą kampanii reklamowej da się poprawić wizerunek. Wizerunek buduje się codzienną pracą. Mit powrotu do historycznych korzeni. W czasach PRL-u szacunek do adwokatury był wyższy, ale dzięki garstce, która broniła w sprawach politycznych.”

Andrzej Zwara (1963)

na XII Krajowym Zjeździe Adwokatury w Krakowie.
Źródło: Owacja adwokatów dla Rzeplińskiego i ostre słowa o ustawie PiS-u: „Zawiera przepis jawnie korupcyjny” http://wyborcza.pl/7,75398,21030239,owacja-adwokatow-dla-rzeplinskiego-i-ostre-slowa-o-ustawie-pis-u.html, wyborcza.pl, 25 listopada 2016.

O ustawie , O myślach , O pomocy , O myśleniu

„Mafia to ucisk, chciwość, nielegalne bogacenie się, wpływy i hegemonia ponad i przeciwko wszystkim. I nie jest to bynajmniej pojęcie abstrakcyjne ani stan umysłu, ani też termin literacki… Jest to organizacja przestępcza kierująca się w swoich działaniach niepisanymi, ale żelaznymi i nienaruszalnymi regułami… Mit o dzielnym i wspaniałomyślnym "człowieku honoru" musi zostać obalony, ponieważ mafioso jest jego absolutnym zaprzeczeniem.”

Cesare Terranova (1921–1979)

Źródło: Lauren Carter, Najgroźniejsi gangsterzy w historii, MUZA SA, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7495-509-6, tłum. Barbara Gutowska-Nowak, s. 8.

O historii

„Zanim bomba wybuchnie również w Polsce, nasza świadomość dostaje od zachodnich autorów ciężką strawę do przerobienia: odpowiedzialność za milczenie, być może za tuszowanie pedofilii, przez człowieka, który uchodzi w naszym kraju za świętego, nawet jeśli – formalnie rzecz biorąc – Kościół jeszcze go nie kanonizował. Człowieka, który jest żywym mitem – nie tylko dla wierzących; który jest najbardziej rozpoznawalnym na świecie Polakiem i spośród Polaków miał największy w całej historii wpływ na bieg zdarzeń na świecie.”

Artur Domosławski (1967) dziennikarz polski

Źródło: „Gazeta Wyborcza”, 7 sierpnia 2010

O historii

„Wierzysz w Boga czy nie? – […]
– Oczywiście, że tak!
– A w Jezusa?
– Tak, ale nie w jego cielesne, fizyczne zmartwychwstanie.
– Czy można być chrześcijaninem odrzucając ten dogmat?
– Odpowiem ci w ten sposób: Czy można być chrześcijaninem, wierząc w ten dogmat? Każdy, kto zadał sobie odrobinę trudu, by przeczytać ewangelie, nie może mieć wątpliwości, że cielesne zmartwychwstanie Jezusa jest mitem, który dorzucono do prawdziwej historii kilka lat po jej spisaniu. Ktoś przerobił żywot Jezusa na odcinek Z Archiwum X, nie sądzisz?”

Neal Stephenson książka Zamieć

Zamieć
Źródło: rozmowa Hiro i Juanity, Zamieć, str. 210, Poznań 1992.

O Bogu , O historii

„Najbliższy jest mi socjalizm o korzeniach kantowskich, ponieważ żaden człowiek o rozwiniętej wrażliwości i uczciwości nie może godzić się z biedą, ubóstwem i obojętnością państwa. Źle reaguję na liberalizm gospodarczy, bo wolny rynek jest mitem.”

Maria Szyszkowska (1937) polska działaczka polityczna, filozof

„Zbrodnia katyńska jest dla Rosjan zupełnie niezwykłą zbrodnią, ale z zupełnie innego powodu niż dla Polaków. Całkowite ujawnienie tej sprawy i jej precyzyjne umiejscowienie w czasie łączy się z obalaniem świętego mitu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. To byłoby pokazanie wszystkim, że wojna nie zaczęła się - tak jak mówiono i wciąż się często mówi - w 1941 roku i II wojna, z punktu widzenia Związku Sowieckiego, nie była wojną obronną, a potem wyzwoleniem Europy. Rosjanie musieliby oficjalnie przyznać, że wojna rozpoczęła się dwa lata wcześniej i przez te dwa lata ZSRR było przyjacielem III Rzeszy. To jest najważniejsza dla Rosjan konsekwencja przyznania się do Katynia.”

Andrzej Kunert (1952) polski historyk

Źródło: Zuzanna Piechowicz, Rosjanie boją się ws. Katynia tego, że stworzy precedens, gazeta.pl, 16 kwietnia 2012 http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,11544229.html

O wojnie , O czasie

„Nie przypadkiem to na Haiti istnieje mit o zombie, czyli o żywym trupie, człowieku, któremu skradziono umysł i duszę i pozostawiono jedynie zdolność do pracowania. Według mitu, zakazano dodawania soli do jedzenia zombie, bo to przywróciłoby jego energię duchową. Historia kolonizacji to proces generalnej zombifikacji człowieka. To także poszukiwania ożywczej soli, aby człowiek znów mógł używać swojej wyobraźni i kultury.”

René Depestre (1926) pisarz i poeta haitański

Źródło: Wade Davis, Passage of Darkness: The Ethnobiology of the Haitian Zombie, University of North Carolina Press 2015, s. 75.

O jedzeniu , O duszy , O historii , O poszukiwaniu

„Jak daleko można jeszcze powędrować w szaleństwo? Czy Polska to zawsze będzie dziecięca krucjata prowadzona przez paru cyników grających na bębnach? Właśnie dlatego nie chciałbym, żeby najbardziej szkodliwy mit, najbardziej cyniczne powstańczo-smoleńskie kłamstwo, znowu stał się w Polsce dla kogokolwiek przepustką do władzy.”

Cezary Michalski (1963) polski eseista i prozaik

Źródło: krytykapolityczna.pl, 2 czerwca 2010 http://www.krytykapolityczna.pl/content/view/8157/291/

O kłamstwie , O szaleństwie

„Wolność słabych to demagogiczny mit na użytek wyborów. Słabi nigdy nie byli wolni i nigdy nie będą. Kto chce być wolny, musi chcieć być potężny. Kto chce być wolny musi być w stanie ograniczać wolność innych.”

Jean-François Thiriart (1922–1992)

Źródło: Jarosław Tomasiewicz, Idea Europy w ujęciu Jeana Thiriarta, geopolityka.org, 20 lipca 2012 http://www.geopolityka.org/analizy/1590-idea-europy-w-ujeciu-jeana-thiriarta

O wolności

„Polska prawica od kilkunastu lat karmi się mitem denazyfikacji – tezą, że gdyby w Niemczech nie przeprowadzono w 1945 roku denazyfikacji, władzę w polityce i gospodarce przejęliby spadkobiercy nazistów. Teza ta jest o tyle niemądra, że wkrótce po wojnie eks-naziści faktycznie objęli władzę w polityce i gospodarce a sama denazyfikacja była kompletną fikcją. (…)
– choćby mój ulubiony przykład prezydenta RFN Heinricha Lubke, który zaprojektował standardowy barak obozów koncentracyjnych oraz oczywiście Hannsa Martina Schleyera – członka Hitlerjugend od 1931 i SS od 1933 roku, po wojnie zaś członka zarządu Daimler-Benz i szefa niemieckiego związku pracodawców.”

Wojciech Orliński (1969) polski dzienikarz

Źródło: Mit denazyfikacji, blog Wojciecha Orlińskiego, 16 listopada 2006 http://wo.blox.pl/2006/11/Mit-denazyfikacji.html

O wojnie

„Każdy mit jest jakąś wersją prawdy.”

Margaret Atwood (1939) kanadyjska pisarka

„Patriotyzm zawsze był mitem kolektywistycznym, częstokroć niechrześcijańskim, a zawsze zwróconym przeciwko hierarchii społecznej. Jest doktryną wielkiej masy ludzkiej, która zostaje wzbudzona z letargu politycznego – naturalnego dla człowieka tradycyjnego – i poprowadzona do „wielkich czynów” przez rozmaitych demagogów.”

Adam Wielomski (1972) polski publicysta konserwatywny, monarchista

Źródło: Fałszywy prorok: Józef Piłsudski http://www.konserwatyzm.pl/artykul/10896/falszywy-prorok-jozef-pilsudski, konserwatyzm.pl, 17 września 2013.

„Mitologia jest bardzo mroczna. Książka i film przedstawiają tę jej stronę bardziej przyjazną dzieciom. Bogowie byli dość wredni. Niektóre z mitów powinny być dozwolone od lat osiemnastu. Kiedy Meduza mówi Percy’emu, że była na randce z jego tatą, to nawiązuje do bardzo mrocznego mitu. Ale nawet jeśli mówimy o tych najbardziej znanych mitach i pokazujemy je dzieciom, to otwieramy ich oczy na zupełnie inny świat. Ja byłbym bardzo zadowolony, gdyby młodzi ludzie sięgnęli po mity greckie. I to głębiej niż to jest w tym filmie.”

Chris Columbus (1958) reżyser amerykański

Źródło: film.onet.pl http://film.onet.pl/0,0,1609565,2,596,artykul.html

O Bogu , O dzieciach , O ludziach , O książkach

„Bunty, bunty, bunty. Nieprzerwane pasmo buntów i cierpień.(…) Kultywowany w literaturze i niektórych rodzinach mit o kresowej idylli miał niewiele wspólnego z rzeczywistością. Szlachta nie tylko wyzyskiwała chłopów ekonomicznie, ale gdy ci się buntowali, wzywała na pomoc carską policję i wojsko.”

Daniel Beauvois (1938)

Źródło: Polacy na Ukrainie 1831–1863. Szlachta polska na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie, Instytut Literacki, Paryż 1987.

O literaturze , O rzeczywostości , O cierpieniu , O pomocy

„Wojtyła wywodził się prawdopodobnie z najbardziej reakcyjnego bastionu Kościoła katolickiego, gdzie rzewnemu kultowi Maryi towarzyszyły nacjonalistyczny ferwor i zażarty antykomunizm. Lata kontaktów z polskimi władzami komunistycznymi sprawiły, że tak jak inni polscy biskupi przyszły papież stał się wytrawnym politycznym kombinatorem. Owo podejście przekształciło polski Kościół w strukturę czasami trudną do odróżnienia od stalinowskiej biurokracji. Obie instytucje były zamknięte, dogmatyczne, skłonne do potępień i hierarchiczne, a przy tym przesiąknięte mitem i kultem jednostki. Tak się jednak złożyło, że – jak wielu wrogów, będących w istocie swoimi lustrzanymi odbiciami – uwikłały się one w śmiertelną walkę toczoną o duszę polskiego ludu.”

Terry Eagleton (1943)

Źródło: krytykapolityczna.pl, 1 maja 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Wywiady/Bielik-RobsonNiktniechcepsucswieta/menuid-1.html

O ludziach , O duszy , O walce

„Mit można określić jako taki rodzaj mowy, w którym wartość formuły traduttore – traditore zmierza praktycznie do zera. (…) Mit jest mową; ale jest to mowa, która porusza się na bardzo wysokim poziomie i gdzie znacznie odrywa się (…) od podstawy językowej, po której początkowo się toczy.”

Claude Lévi-Strauss (1908–2009) francuski antropolog, socjolog i filozof

tłum. Krzysztof Pomian.
Antropologia strukturalna (1958)

„(…) Kraków to pewien mit. Dla turysty jest piękny, ale gdy się tam żyje na co dzień, ciągle trafia się na problemy. Wszędzie korki, duże sklepy tylko na obrzeżach miasta… A w słynnych krakowskich knajpach i klubach siedzą studenci pierwszego roku. Wielkiej atmosfery już tam nie ma…”

Steffen Möller (1969) niemiecki artysta kabaretowy

Źródło: Steffen Möller – M jak Möller http://www.m-jak-milosc.pl/Wywiady/815/Steffen-Moller-M-jak-Moller.html

„Mit solidarności narodowej oślepiał i prowadził na manowce; trzeba było wszystkich gorzkich doświadczeń 1831 roku, by dopiero w chwili upadku Warszawy stało się jasne, że zmarnowano realną szansę przekształcenia powstania w prawdziwą polityczną i społeczną rewolucję, zdecydowanie rozcinającą społeczeństwo na ugodową, zdradziecką mniejszość i walczącą o cele narodowe wszystkimi dostępnymi metodami patriotyczną i postępową większość.”

Jerzy Łojek (1932–1986) polski historyk i pisarz

Szanse powstania listopadowego
Źródło: s. 8

„Mit choroby jest czasem gorszy od samej choroby.”

Susan Sontag (1933–2004) pisarka amerykańska

O chorobach , O czasie

„Logos i mythos są dwiema połowami języka, dwiema w równym stopniu zasadniczymi funkcjami życia umysłowego. Logos, które jest rozumowaniem, stara się przekonać; od słuchacza wymaga wydania sądu. Logos jest prawdziwe, jeśli jest słuszne i zgodne z „logiką”; jest fałszywe, jeśli kryje się w nim jakiś wybieg (wówczas jest to „sofizmat”). Natomiast „mit” jest celem sam dla siebie.”

Pierre Grimal (1912–1996)

Źródło: Mitologia grecka (1953), tłum. Katarzyna Marczewska

„Mit „niewidzialnej ręki” rynku, drogi Adamowi Smithowi (…), w myśl którego, dążąc do realizacji własnych interesów, jednostki przyczyniają się do lepszego funkcjonowania systemu, jest obroną społecznej użyteczności egoizmu i samoregulacji, która straciła na przestrzeni lat wszelkie znaczenie. Samoregulacja stała się niedorzeczna wraz ze wzrostem kapitalizmu finansowego.”

Paul Jorion (1946)

Źródło: rozmowa Jean-Gabriela Fredeta, „Le Nouvel Observateur”, tłum. „Forum”, 26 kwietnia 2011.

O myślach , O egoiźmie , O myśleniu

„Każdy człowiek musi znaleźć taki aspekt mitu, który będzie związany z jego własnym życiem. Mity w zasadzie pełnią cztery funkcje. Pierwsza jest mistyczna: gdy uświadamiasz sobie, jakim cudem jest wszechświat i ty sam, i gdy odczuwasz lęk wobec tej tajemnicy. (…) Druga (…) jest wymiarem kosmologicznym (…); ukazuje ci kształt wszechświata, ale w taki sposób, że znów dostrzegasz w nim tajemnicę. (…) Trzecia (…) jest socjologiczna, polega na podtrzymywaniu i uzasadnianiu pewnego porządku społecznego.(…) czwarta (…) pedagogiczna: w jaki sposób żyć po ludzku w każdych okolicznościach. Mity mogą nas tego nauczyć.”

Joseph Campbell (1904–1987)

Źródło: Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, 1988, tłum. Ireneusz Kania

O tajemnicy , O wszechświecie

„Biała Lokomotywa to oksymoron, poetycka metafora. W czasach, kiedy lokomotywy były po prostu czarne, pisanie o białej lokomotywie było wyrażeniem tęsknoty za innym, mniej szarym światem. Wiersz Edwarda Stachury odwraca mit Orfeusza i Eurydyki. To Eurydyka wysyła Orfeuszowi będącemu w piekle Białą Lokomotywę, która z krainy cieni, mroków, martwych, pustych wierszy ma zawieść go do żywego świata. Dla nas, pokolenia ludzi wędrujących po polskiej zapyziałej prowincji, jeżdżących czarnymi parowozami, Biała Lokomotywa była smugą światła. Mam wrażenie, że to określenie bardzo długo miało takie właśnie znaczenie dla młodych ludzi. Kolejne pokolenia pisały do tego tekstu swoją muzykę. Stała się symbolem.”

Jerzy Satanowski (1947) polski kompozytor, dyrygent i reżyser

o Białej lokomotywie Edwarda Stachury
Źródło: „Gazeta Wyborcza”, Warszawa, 6 listopada 2002 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/promowacm.htm

O ludziach , O świecie , O wrażeniach

„Powierzchowny hollywoodzki marksizm Camerona (niezdarne faworyzowanie klas niższych i karykaturalne przedstawienie okrutnego egotyzmu bogaczy) nie powinien nas zwieść. Pod tym współczuciem dla biednych tkwi reakcyjny mit, po raz pierwszy w pełni rozwinięty w Kapitanach zuchach Rudyarda Kiplinga. Mit ten traktuje o młodej bogatej osobie w kryzysie, której poprzez przelotny bliski kontakt z pełnokrwistym życiem biedoty przywrócona zostaje witalność. Za litością dla ubogich czai się ich wampiryczne wykorzystanie.”

James Cameron (reżyser) (1954) reżyser kanadyjski

O Jamesie Cameronie
Źródło: Slavoj Žižek, Powrót dzikich, „New Statesman”, 15 marca 2010.

„(…) przeszłość jest mitem, a teraźniejszość mizerią.”

Monika Rakusa (1966)

Żona Adama
Źródło: s. 33

O przeszłości

„Nie można uchwycić ani piękna, ani śmierci, bo to coś Niewyrażalnego. Jedynie mit może je pojąć, choć nie musi koniecznie być antyczny – liczy się tylko jego natura: zdarza się, że rodzi się we współczesności, ponieważ mit istnieje poza czasem.”

Marilyn Monroe (1926–1962) aktorka amerykańska

O śmierci , O naturze , O czasie

„Nie ma już ułańskiej Polski. Nie można kierować się w polityce mitami, nawet gdy jest to piękny mit Polski bohaterskiej. Polska jest społeczeństwem postkomunistycznym, chłopskim, zastrachanym i biernym.”

Jarosław Kaczyński (1949) polski polityk, premier RP

krytyka Jana Olszewskiego za używanie „języka, który raczej odpycha od społeczeństwa, nie przyciąga”.
Źródło: Lewy czerwcowy, 1992, za: Rafał Ziemkiewicz, Wolność na folwarku, rp.pl http://www.rp.pl/artykul/313051.html

O wolności

„Fidel Castro nieodmiennie od 50 lat uosabia mit rewolucji kubańskiej, ale w ostatnim czasie zaczynał już być dla nas tylko wspomnieniem przeszłości. Wielu było gotowych wybaczyć mu jego błędy i porażki. Postawili go na szarym piedestale historii XX wieku, uwieczniając w godzinie chwały, jak w przypadku wielkich zmarłych. Jednak jego nagłe ponowne pojawienie się zniweczyło te wysiłki.”

Yoani Sánchez (1975)

o powrocie Fidela Castro do życia publicznego po czterech latach nieobecności.
Źródło: Alessandro Scotti, Blogerka z Hawany, „Courrier International”, tłum. „Forum”, 23 sierpnia 2010.

O historii , O wysiłku , O czasie , O wieku

„W micie odnajdujemy trójwymiarowy schemat, o którym właśnie mówiłem: element znaczący, znaczony i znak. Ale mit to system szczególny, ponieważ tworzy się, wychodząc od łańcucha semiologicznego, który istniał przed nim: jest to wtórny system semiologiczny. To, co jest znakiem w pierwszym systemie (a więc całość skojarzeniowa pojęcia i obrazu), staje się zwykłym elementem znaczącym w drugim. (…) Wszystko odbywa się tak, jakby mit przesuwał o jeden szczebel formalny system pierwotnych znaczeń.”

Roland Barthes (1915–1980)

Źródło: Walery Pisarek, Wstęp do nauki o komunikowaniu, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008, s. 52.

O nauce , Obraz

„Może w końcu Kresy są potrzebne jako metaprzestrzeń przygody i figura utraconego raju. Mniejsza o to, że dawne ziemiaństwo zaprzepaściło tam szanse harmonijnego i godnego życia z ludem. Dzielni bohaterowie książek Sienkiewicza pozwalają zapomnieć o ponurych realiach przedstawianych przez historyków. Kojący mit nie może być kłamliwy.”

Daniel Beauvois (1938)

Źródło: Kres kresomanii!, „Gazeta Wyborcza”, 8–9 września 2012.

O ludziach , O książkach

„Pieśń człowieka doskonali,
Człowiek znika, pieśń nie ginie.
Tak śmiertelnik sięga szczytów
I w tym tkwi realizm mitu.”

Jacek Kaczmarski (1957–2004) polski bard, poeta i prozaik

Źródło: Powtórka z Odysei, 1998

„Nikt w rodzinie nie umarł z miłości.
Co tam było to było, ale nic dla mitu.”

Wisława Szymborska (1923–2012) polska poetka, noblistka

Źródło: Album

O rodzinie

„Mit jest zawsze symboliczny.”

Cesare Pavese (1908–1950) włoski poeta i tłumacz

„Hezjod opowiada o sukcesji bogów nieba, znanej też Homerowi. Pierwotnie najpotężniejszy był Uranos, ale ponieważ gnębił swe dzieci, Gaja namówiła jego syna Kronosa, żeby wykastrował ojca. Kronos z kolei połykał własne potomstwo, aż jego żona Rea dała mu do zjedzenia kamień zamiast Zeusa. Ten ostatni wychowywał się na Krecie, a potem zmusił ojca do wyplucia połkniętych braci. Korzystając z ich pomocy oraz ze wsparcia innych sprzymierzeńców, pokonał Kronosa z jego tytanami i strącił ich do Tartaru.(…) Prawdopodobnie pochodzi on [ten mit] aż z Sumeru. W tych wschodnich opowiadaniach spotykamy się z sukcesją bogów, a motyw kastracji, połykania oraz kamienia przewija się w taki sposób, iż pomimo różnic widać wyraźnie, że podobieństwo do pism Hezjoda nie jest przypadkowe.”

Jasper Griffin (1937–2019)

Źródło: Dzieje świata klasycznego

O Bogu , O dzieciach , O wsparciu , O pomocy

„Bodajbyście z piekła nie wyszli, wy, zadufani w sobie, skaczący sobie do gardeł głupcy, coście dla swoich ambicji uruchomili lawinę, która zniszczyła wielki, wspaniały mit „Solidarności” i wszystko to, co mógł z niego naród mieć. Bodajbyście z piekła nie wyszli. Bodajbyście tkwili tam po wieczność razem z wielką komunistyczną kanalią, z tłumem szpicli, szujek, komunistycznych redaktorów, opluwaczy i apartczyków, z mordercami Pyjasa, Popiełuszki, Zycha, Suchowolca, Przemyka, Bartoszcze, Pańko, Falzmana… Chyba się nie gniewacie? Sądząc po waszych dokonaniach z historii najnowszej, nie będzie wam takie towarzystwo niemiłe. Nie aż tak w każdym razie, jak byłych przyjaciół z podziemia.”

Rafał A. Ziemkiewicz książka Polactwo

Źródło: Polactwo

O historii , O piekle

„Może i mit Prometeusza się skończył, ale problem cierpiącej ludzkości pozostał.”

Maria Janion (1926) polska uczona, historyk literatury

Źródło: Wobec zła

O problemach

„Od 1989 r. rozwija się na Śląsku prawdziwy kult Korfantego, idealnie wpisany w mit odwiecznej śląskiej krzywdy. Z tego mitu wyrosła legenda jedynego wielkiego polityka rodzimego chowu, który wbrew przekleństwu pochodzenia sięgnął po najwyższe zaszczyty w państwie niemieckim i w państwie polskim – by w końcu zostać zdeptanym, pognębionym i unicestwionym. Legenda zrodzona ze śląskich kompleksów, ale i z wielowymiarowej, trudnej do okiełznania osobowości Wojciecha Korfantego: wizjonera i trybuna, a zarazem wielkiego samotnika, który nie potrafił zjednywać sobie przyjaciół. Uroczego i szarmanckiego lwa salonowego, a jednocześnie aroganckiego, apodyktycznego dyktatora. Bojownika o prawa najuboższych, który zarazem pławi się w zbytkach. Ujmującego dyplomaty najwyższej próby, łatwo przybierającego postać małostkowego choleryka. Wreszcie wielkiego, żarliwego Polaka, dramatycznie rozczarowanego polską rzeczywistością.”

Michał Smolorz (1955–2013) polski dziennikarz, publicysta, reżyser i producent

Źródło: Nieświęty śląski święty, polityka.pl, 4 listopada 2009 http://www.polityka.pl/historia/298903,1,nieswiety-slaski-swiety.read#ixzz1K2d0K9aC

O historii , O rzeczywostości , O osobowości

„Mit pracy. Praca, praca… Ten mit pracy w naszej epoce jest morderczy. Praca, praca, pracujemy, pracuję… Ogłupia się ludzi pracą, stwarza się religię pracy, robi się z pracy cel – jedyny i prawdziwy. Chyba w żadnej epoce nie było tylu rzeczy „jedynych” i „prawdziwych” Mało tego: wszystkie najokropniejsze rodzaje pracy gloryfikuje się. Całe podejście naszej epoki do problemu pracy jest zboczone. I dziś zupełnie nie śmieję się i nie wykpiwam tego, że w roku 1936 Francja utworzyła „Ministerstwo Rozrywek” (Ministere de Loisirs) Mit pracy, zboczenie na punkcie pracy, doprowadziły do tego, że większość ludzi nie wie, co robić w wolnych chwilach. Pracować potrafi każdy, odpoczywać i nic nie robić – mało kto. Tymczasem kultura to także umiejętność „nic nie robienia.””

Andrzej Bobkowski (1913–1961) polski pisarz i przedsiębiorca emigracyjny

25 sierpnia 1943.
Szkice piórkiem

O ludziach , O religii

„Gibkość jest trochę mitem we wspinaczce, to ważna zdolność motoryczna, która pozwala wybrać najdogodniejszą pozycję, a także znacznie poprawia płynność wspinaczki (…).”

Patrick Edlinger (1960–2012)

Źródło: Cytaty o górach, alpinistyczne, wspinaczkowe, drytooling.com.pl, 9 stycznia 2013 http://drytooling.com.pl/serwis/art/artykuly/2136-cytaty-o-gorach-alpinizmie-himalaizmie-wspinaczce-wspinaczach?showall=&start=2

„W mediach została wykreowana na seks bombę i tak dalej, natomiast to się nie potwierdza w innych badaniach. Co ciekawe, dla wielu mężczyzn jest aseksualna, oczywiście. Na tym polega paradoks, że utarło się, że jest bardzo seksowną osobą, postrzeganą tak powszechnie. Został stworzony pewien mit. Owszem znajdziemy mężczyzn, którzy patrzą na jej piersi, na jej twarz i tak dalej. Ale to jest pewna mitologia. Mężczyźni wyczuwają, że za tą taką słodką kryje się mocne „ja.””

Zbigniew Lew-Starowicz (1943) polski lekarz, ekspert seksuologii

o Dodzie.
Źródło: Profesor Lew-Starowicz: Doda, dla wielu mężczyzn jest aseksualna, dziennik.pl, 10 grudnia 2012 http://rozrywka.dziennik.pl/plotki/artykuly/413148,profesor-lew-starowicz-twierdzi-ze-dla-wielu-mezczyzn-doda-jest-aseksualna.html

O mężczyznach , O seksie

„(…) mit o nieśmiertelności jest wciąż mrzonką wielu.”

Paolo Sorrentino (1970)

Źródło: Anna Serdiukow, Nie ma rzeczy niemożliwych, stopklatka.pl, 12 marca 2012 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=86105

„Przyjęcie, jakie zgotowali poglądom Darwina zaraz po publikacji O pochodzeniu gatunków tacy chrześcijańscy myśliciele, jak Asa Gray w Ameryce Północnej i Charles Kingsley oraz Frederick Temple w Wielkiej Brytanii, jasno pokazuje, że popularny mit o nieuniknionej sprzeczności między religią z nauką po roku 1859 jest wypaczeniem prawdy przez historycznych ignorantów.”

John Polkinghorne (1930)

Źródło: A historically ignorant distortion of the truth, J. Polkinghorne, Scripture and an Evolving Creation, „Science and Christian Belief” 21 (2009) nr 2, s. 163.

O religii , O nauce

„Mit badany w swej żywej postaci jest (…) narracją, w której zmartwychwstaje pradawna rzeczywistość (…). W kulturze pierwotnej mit jest nieodzowny: wyraża, wzbogaca i kodyfikuje wierzenia; chroni i wzmacnia moralność; gwarantuje skuteczność rytuału i zawiera reguły praktyczne, którymi człowiek powinien się kierować. Mit jest więc żywotnym składnikiem cywilizacji ludzkiej (…).”

Bronisław Malinowski (1884–1942) polsko-brytyjski antropolog

Mit w psychice człowieka pierwotnego

O rzeczywostości , O morzu

„Po wojnie zaledwie 350 tys. Polaków miało wykształcenie średnie lub wyższe. Dlatego nie mogę słuchać, jak to cały naród stanął murem przeciwko komunizmowi. Guzik prawda. To kolejny mit. Owszem, cały naród, z wyjątkiem nielicznych komunistów, bał się Armii Czerwonej, ale miał też dość wojny i tęsknił za spokojem, ktokolwiek go zapewni. Dlatego biernie i niechętnie pogodził się z nową władzą, a już chłopi szczególnie, bo awansowali społecznie. (…)
Kiedy się czyta wspomnienia dzieci chłopskich, które poszły do miast na wielkie budowy socjalizmu, nietrudno zrozumieć, dlaczego bunt nie był im w głowie. Oni byli zadowoleni.”

Jacek Wasilewski polski socjolog

Źródło: rozmowa Doroty Wodeckiej, Nie wstydź się swojego chłopa, „Gazeta Wyborcza”, 30 czerwca-1 lipca 2012.

O wojnie , O dzieciach , O prawdzie , O wykształceniz

„Lepper był politykiem wrażliwym społecznie. Jego troska o ludzi biednych i wykluczonych nie była na pokaz, lecz autentyczna. On prawdziwie i szczerze dążył do tego, żeby poprawić los najbiedniejszych Polaków. On chciał, próbował, myślał o tym, podczas gdy wielu innym nawet myśleć o tym się nie chciało. Lepper nawet jeśli sam nie miał dobrych pomysłów na walkę z biedą i wykluczeniem, to innych zmuszał do szukania (…) Lepper wstrząsnął polityczną elita i salonem i był to wstrząs pozytywny. Jeszcze wtedy, gdy z grzywka opadająca na oczy stawiał pierwsze blokady, albo gdy skuty kajdanami w koszuli z orłem na piersiach szedł do aresztu – pokazywał elitom, że coś jest nie tak, że ludzie mają problemy, że gdzieś tam trochę dalej od rogatek Warszawy, Krakowa czy Gdańska jest prawdziwa bieda, a nawet rozpacz i desperacja. I to było potrzebne, bo elity i salony dostawały już z zawrotu głowy od własnej propagandy sukcesu (…) Lepper był naprawdę dobrym ministrem rolnictwa. Większość spraw rolniczych załatwia się dziś w Brukseli, a Lepper działał tam bez kompleksów, był twardy i uparty, tak jak powinien być minister rolnictwa dużego i najbardziej rolniczego kraju Unii. Dzięki jego twardości i uporowi udało się na przykład wspólnie załatwić (wspólnie, bo i Europarlament brał w tym udział) sprawę dopłat dla producentów owoców miękkich w Polsce. Lepperowi niewątpliwie pomagał w Unii mit i wizerunek niesfornego, kontrowersyjnego polityka, z którym nie ma co się kłócić, bo i tak nie ustąpi. Inna sprawa, że Lepper miał wtedy oparcie w twardej europejskiej polityce całego rządu Jarosława Kaczyńskiego”

Janusz Wojciechowski (1954) polityk polski

Źródło: Trzy zasługi Leppera dla Polski, blog Janusza Wojciechowskiego, 6 sierpnia 2011 http://januszwojciechowski.salon24.pl/330882,trzy-zaslugi-leppera-dla-polski

O losie , O ludziach , O myślach , O sukcesie

„Bardzo często przynależność do nich jest nieodzowna, jeśli chce się zrobić karierę uniwersytecką, dziennikarską lub wydawniczą: wzajemna pomoc „braci masonów” nie jest mitem, jest rzeczywistością.”

Léo Moulin (1906–1996)

Źródło: Vittorio Messori, Czarne karty Kościoła, przeł. ks. Antoni Kajzerek, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1998, s. 11.

O rzeczywostości , O pomocy

„Powstanie jest karygodną zbrodnią, za którą ponoszą odpowiedzialność pewne polskie ośrodki. Tak te wypadki ocenia polskie społeczeństwo, tak wyglądają one w rzeczywistości. Winni muszą ponieść odpowiedzialność. To moje słowa z listopada 1944 r. Dziś pewnie tak bym tego nie sformułował. Nie w sensie oceny politycznej, bo ta raczej się pogłębiła, ale w sferze języka.(…) Ten mit miał duże znaczenie dla odzyskania niepodległości, choć nie tak wielkie jak na cenę, jaką przyszło za niego zapłacić. Ale cóż, jeżeli ktoś coś kupi, a później okaże się, że bardzo przepłacił, to nie znaczy, że tę rzecz wyrzuci.”

Wiesław Chrzanowski (1923–2012) polityk polski

Źródło: wywiad dla „Gazety Wyborczej”, sierpień 2002 r. http://wyborcza.pl/56,75402,10046201,Wieslaw_Chrzanowski__powstaniec_warszawski__polityk__w,,12.html

O rzeczywostości , Sens

„Tak bowiem na początku literatury, jak i na końcu, jest mit.”

Jorge Luis Borges (1899–1986) argentyński pisarz, poeta i eseista

O literaturze

„Oto mit długo utrzymujący się na Zachodzie: Chiny nie były wprawdzie wzorem demokracji, ale „Mao zapewnił każdemu Chińczykowi miskę ryżu”. Niestety nic bardziej błędnego, bo po pierwsze, skromne przydziały żywnościowe na głowę mieszkańca nie zwiększyły się specjalnie od początku aż do końca jego władzy, i to pomimo morderczej harówki chłopów, najcięższej w historii Chin. Po drugie, to Mao i stworzony przez niego system ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność za coś, co pozostanie (miejmy nadzieję) największym głodem wszech czasów.”

Jean-Louis Margolin (1952)

Źródło: Czarna księga komunizmu, cyt. za: Stanisław Roszak, Jarosław Kłaczkow, Poznać przeszłość. Wiek XX. Podręcznik do historii dla szkół ponadgimnazjalnych. Zakres podstawowy, wyd. Nowa Era, Warszawa 2012, ISBN 9788326708565, s. 322.

O głodzie , O demokracji , O historii , O wieku