Cytaty o zmarłych (158 cytatów, strona 2)

„O zmarłych należy tylko mówić dobrze, albo nie mówić nic.”

Solon (-638–-558 p. n. e.)

„Rzymianie byli skłonni do dowcipkowania i szydzenia, czego dowodem bogata ich literatura satyryczna, dowodem Saturnalja, dowodem karnawałowe wybryki przy takich nawet sposobnościach, jak pogrzeb cesarza Wespazjana. Seneka srodze smaga szyderstwami zmarłego cesarza Klaudjusza w Apokolokyntosis. Satyra Juljana nie może równać się ze znakomitym pamfletem politycznym Seneki.”

Ludwik Ćwikliński (1853–1942) polski filolog klasyczny

Źródło: Cesarz Juljan Apostata i jego satyra Symposion, I

O literaturze

„Kwang-hsi był speszonym, nerwowym i zastraszonym chłopcem, którego matka gnębiła i strofowała za to, że się śmiał. Gdy przeniósł się do pałacu cesarskiego, gdzie musiał podporządkować się surowej etykiecie dworskiej, jego zaburzenia psychiczne jeszcze bardziej się pogłębiły. Nauczyciele w obawie, by nie nabrał zwyczajów zmarłego cesarza, karali go za najmniejsze przewinienie. Surowe wychowanie zaostrzyło tylko jego chorobę, z pewnością było też przyczyną zaburzeń mowy i braku pewności siebie.”

Guangxu (1871–1908)

Źródło: Helmut Werner, Tyranki. Najokrutniejsze kobiety w historii, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa, 2005, tłum. Monika Gajowa, ISBN 83-89632-24-1, s. 69

O kobietach , O świecie , O historii , O matce

„Wreszcie trafiłam na wyjątkową panią – polonistkę. Ona zawróciła mnie z równi pochyłej, po której staczałam się ku izolacji. Organizowała spotkania z twórcami, z potomkami zmarłych pisarzy, oprowadzała nas po Warszawie, pokazując dom, w którym mieszkał Bolesław Prus. „Otóż Prus, moi drodzy – mówiła – jeździł na welocypedzie. A ponieważ miał kłopoty z błędnikiem, ciągle przewracał się do rowu.””

Ewa Błaszczyk (1955) polska aktorka

Wszystkiemu przyglądaliśmy się jakby przez szkło powiększające.
Wejść tam nie można (2005)
Źródło: s. 34

O domu

„Zmarli są sierotami. Nie mają ojca, matki, dziewczyny, kochanki. Towarzyszy im tylko cisza, cisza jak skrzydełko ćmy. Ciało w spokoju, w bezruchu. Cisza. Idealny mrok śmierci.”

Stephen King książka Wielki marsz

Wielki marsz

O śmierci , O dziewczynach , O matce , O kochankach

„Chrześcijaństwo jest religią gloryfikującą jeden konkretny historyczny fakt stracenia, stracenie Jezusa, gdyż Kościół dostrzega w tym wydarzeniu zbawienie przez krew. Tym samym kara śmierci jest dla chrześcijan warunkiem zbawienia. Kara śmierci zostaje przez to – jeśli można się tak wyrazić – uświęcona jako środek do osiągnięcia zbawienia. Bóg okazuje się tu najwyższym rzecznikiem kary śmierci, gdyż skazał swego syna i pragnął jego ukrzyżowania, to znaczy zbawienia ludzi. Ponieważ instytucja ferowania wyroków śmierci musiała istnieć już przed Jezusem, aby odpowiednio wcześniej umożliwić dokonanie się zbawczej śmierci – zatem wszyscy ludzie straceni przed Jezusem stają się niejako warunkiem, poprzednikami i tymi, którzy utorowali drogę tej zbawczej śmierci. Podobnie wszyscy, którzy zostali straceni po Jezusie, są ofiarami tej „koncepcji-zbawienia-przez-krzyż” (Kreuz-Erlösungs-Idee), ponieważ instytucja kary śmierci, która w odniesieniu do Jezusa była wolą Boga, w przypadku innych ludzi też nie może być z tą wolą sprzeczna. Tak na tę kwestię patrząc, można stwierdzić, że wszyscy straceni są w pewnym sensie męczennikami, zmarli oni i umierają dla dobrej, najlepszej idei – zbawienia świata.”

Uta Ranke-Heinemann (1927)

Źródło: Nie i amen

O śmierci , O Bogu , O ludziach , O religii

„Chowałem nieboszczyka trędowatego, już odmówiłem zwykłe modlitwy, poświęciłem grób i kazałem zasypać. Już sporo ziemi było na nieboszczyku, aż tu naraz biegnie jedna z chorych i krzyczy: „poczekaj, poczekaj”. Sypiący ziemię zatrzymali się, a ja ze zdziwieniem czekałem, co z tego będzie. Otóż ta kobieta przyniosła kapelusz, którego używał nieboszczyk; jeden z tych co zasypywali mogiłę, złożył go we czworo, zrobił otwór w ziemi i wpakował ten kapelusz nieboszczykowi. Przy innym znowu pogrzebie włożono zmarłemu do grobu tabakę w kawałku bambusa, którą nie skończył żuć za życia.”

Jan Beyzym (1850–1912) polski misjonarz, jezuita, błogosławiony Kościoła katolickiego

Źródło: List VIII

O kobietach , O czekaniu

„U stóp Wawelu miał ojciec pracownię,
wielką izbę białą wysklepioną,
żyjącą figur zmarłych wielkim tłumem;
tam chłopiec mały chodziłem, co czułem,
to później w kształty mej sztuki zakułem.
Uczuciem wtedy tylko, nie rozumem,
obejmowałem zarys gliną ulepioną
wyrastający przede mną w olbrzymy:
w drzewie lipowym rzezane posągi.”

Stanisław Wyspiański (1869–1907) polski dramatopisarz, poeta, malarz, grafik, architekt

Źródło: Dzieła zebrane, Kraków 1858, t. 11 Rapsody, hymny, wiersze, s. 148.

O emocjach

„Trudno jest wytrwać, gdy wszystko zdaje się stracone.
Trudno jest marzyć, gdy marzenia twoje depczą.
Trudno jest stać gdy chcą cię rzucić na kolana.
Marzyć o słońcu gdy wokoło strugi deszczu.
Lecz przysięgaliśmy na orła i na krzyż,
na dwa kolory, te najświętsze w Polsce barwy,
na czystą biel i na gorącą czerwień krwi,
na wolność żywych i na wieczną chwałę zmarłych.”

Andrzej Kołakowski (1964)

Źródło: Przysięga

O marzeniach , O wolności

„Ażebym uzyskał pewność, iż uwieczni mnie rodzaj ludzki, włożono mi do głowy, że rodzaj ów nie skończy się nigdy. Zgasnąć w nim równało się narodzinom i przekształceniu w nieskończoność, ilekroć jednak wykładał mi ktoś hipotezę, że pewnego dnia jakiś kataklizm mógłby zniszczyć naszą planetę, zdejmowała mnie trwoga, choćby miało to nastąpić za pięćdziesiąt tysięcy lat; i dziś jeszcze, zawiedziony, nie potrafię myśleć bez lęku, że słońce kiedyś wystygnie. To że moi współplemieńcy zapomną o mnie na drugi dzień po moim pogrzebie, nie obchodzi mnie raczej; dopóki żyć będę, będę ich nawiedzał nieuchwytny, nie nazwany, obecny w każdym tak jak we mnie obecne są miliardy zmarłych, których nie znam, ale których chronię przed unicestwieniem. Gdyby jednak ludzkość znikła, zabiłaby swoich zmarłych na dobre.”

Jean-Paul Sartre (1905–1980) powieściopisarz, dramaturg, eseista i filozof francuski, noblista

O myślach , O narodzinach , O słońcu , O myśleniu

„Za każdym luster
jest zmarła gwiazda
i tęcza maleńka
uśpiona.

Za każdym lustrem
jest wieczny spokój
i gniazdo dalekich uciszeń,
do których dotrzeć się n ie da.
(…)
Lustro
to matka-rosa,
księga, która zasusza
zachody słońc i echo kształtu”

Federico García Lorca (1898–1936) hiszpański poeta, dramaturg, malarz, pianista, kompozytor, reżyser teatralny i aktor

Źródło: wiersz - Kaprys z cyklu Suita luster

O gwiazdach , O matce

„Holocaust był jedyną próbą eliminowania całego narodu. (…) Skala Holocaustu również przewyższała inne zbrodnie. Wcześniej wszyscy, łącznie z historykami Holocaustu, pisali, że Stalin zabił więcej ludzi. Otóż to nieprawda. Wiemy obecnie, że Niemcy wymordowali więcej ludzi niż Sowieci.”

Timothy Snyder (1969) amerykański historyk

autor opierając się najnowszych badaniach historycznych stwierdza, że łączna liczba osób cywilnych zamordowanych (rozstrzelanych, zagłodzonych, zmarłych podczas deportacji i w obozach koncentracyjnych/łagrach) przez Stalina wyniosła 6 milionów, a przez Hitlera 12 milionów.
Źródło: Który zabił więcej?, „The New York Review of Books”, tłum. „Forum”, 11 kwietnia 2011.

O ludziach

„Wolno nam, gdy jest powód, mówić o zmarłym źle, ale gdy się przyzwyczaimy wszyscy do tego, że ich materialne szczątki są jak kamień przydrożny, bezosobowe, rzeczowe, bez żadnego odniesienia do naszego życia duchowego, choćby czasem mogły się przydać, grozi nam, że również żyjących będziemy traktować jako przedmioty wymienialne. I to byłby kres naszej kultury.”

Leszek Kołakowski (1927–2009) polski filozof

Mini wykłady o maxi sprawach (1997–2003)

O czasie

„Niektórzy myślą i mówią o Marii pogardliwie; inni jednak, skłaniając się ku przeciwnej stronie, wychwalają ją ponad to, co przystoi. (…) Pod pretekstem, iż jest to słuszne, diabeł skrycie wchodzi do umysłów ludzi i ubóstwia śmiertelną naturę; on kształtuje posągi, które mają ludzkie podobieństwo po to, aby ludzie mogli czcić zmarłych i wprowadzać obrazy dla uwielbienia, popełniając cudzołóstwo z umysłem przeciwko jednemu i jedynemu Bogu. Tak, z pewnością, ciało Marii było święte, lecz ona nie była Bogiem. Tak, istotnie, Dziewica była dziewicą, i czcigodną, ale nie została nam dana po to, by ją uwielbiać. Ona uwielbiała tego, którego urodziła ze swego ciała; tego, który jest z nieba i z łona Ojca. I dla tej przyczyny Ewangelia zapewnia nas w tym, sam Pan oświadcza, że: „O kobieto, co ty masz do mnie? Moja godzina jeszcze nie nadeszła” (J 2, 4). I tak, aby nikt nie wywnioskował ze słów, „O kobieto, co ty masz do mnie”, że święta Dziewica jest ważniejsza, nazywa ją „kobietą”. (…) Słowo, którym jest Bóg, przybrało ciało z Marii, jednak nie po to, aby Dziewica mogła być adorowana, ani też, by on mógł uczynić ją Bogiem. Niechaj Maria będzie poważana, lecz niech Ojciec i Syn i Duch Święty będą czczeni; niech nikt nie czci Marii. (…) Niech te rzeczy zostaną wymazane, które zostały błędnie zapisane w sercach tych, którzy zostali zwiedzeni. Niech pożądanie posążków będzie wytępione z ich oczu. Niech stworzenie znów powróci do Mistrza. Niech Ewa i Adam powrócą do oddawania czci samemu Bogu. Niech nikt nie będzie prowadzony głosem węża.(…) Chociaż Maria jest święta i ma być poważana, jednakże nie jest przeznaczona by ją czcić.”

Epifaniusz z Salaminy (315–403)

Źródło: Panarion 79–3.2:4; 3.2:7.

O kobietach , O Bogu , O ludziach , O myślach

„Jest taki obraz Paula Klee pt. „Angelus Novus”. Przedstawia on anioła, który wygląda w taki sposób, jak gdyby zamierzał oddalić się od czegoś, na co spogląda. Oczy ma szeroko rozwarte, usta otwarte, skrzydła rozpięte. Tak musi wyglądać anioł historii. Zwrócił on oblicze ku przeszłości. Tam, gdzie jawi się nam łańcuch faktów, on widzi jedynie katastrofę, która nieodzownie piętrzy się na ruinach i ciska mu się pod stopy. Z pewnością chciałby się zatrzymać, obudzić zmarłych i scalić to, co rozbite. Ale z raju wieje wichura, która napiera na skrzydła i jest taka silna, że anioł nie może ich złożyć. Wichura pędzi go bez ustanku w przyszłość, do której odwrócony jest plecami, podczas gdy przed nim rośnie stos ruin. Wichurą tą jest to, co określamy mianem postępu.”

Walter Benjamin (1892–1940) niemiecki filozof, teoretyki kultury, tłumacz, krytyk literacki i eseista

Źródło: „Irydion” w reżyserii Andrzeja Seweryna, irka. com. pl, 21 marca 2013 http://www.irka.com.pl/portal/News?news_id=16529

O aniołach , O historii , O przeszłości , O przyszłości

„„Myślę, że on jest tam na górze i się do nas uśmiecha”. Do ludzi najwyraźniej nie dochodzi, że ich ukochani zmarli mogą być w piekle (…) Choć w sumie, jeśli ktoś trafił do piekła, to nie przypuszczam, żeby się uśmiechał. „Myślę, że on jest tam na dole, wrzeszczy do nas i okropnie cierpi.””

George Carlin (1937–2008) amerykański aktor komediowy

It's Bad for Ya! (2008)

O ludziach , O uśmiechu , O myślach , O piekle

„Kiedy mówisz do Boga – modlisz się; Kiedy Bóg mówi do ciebie – masz schizofrenię. Jeśli zmarły mówi do ciebie, jesteś spirytualistą; Jeśli ty mówisz do zmarłego, jesteś schizofrenikiem.”

Thomas Szasz (1920–2012)

Źródło: Schizophrenia

O Bogu

„Elżbieto, jesteś niczym dzikie zwierzę… Cienie zmarłych będą cię prześladować, a ty sama zapłaczesz jeszcze nad swoim życiem i pożałujesz swojego bestialstwa.”

Jerzy VII Thurzo (1557–1616)

Źródło: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, ISBN 9788324715480, s. 147.

O książkach , O świecie , O historii , O zwierzętach

„O zmarłych nic, jeśli nie dobrze.”

Plutarch (46–127) pisarz antyczny

De mortuis nil, nisi bene. (łac.)

„Utarło się, że o zmarłych nie należy mówić źle. Uważam, że to głupi obyczaj. Prawda zawsze pozostaje prawdą. Lepiej już nie mówić źle o żywych, ponieważ można im wyrządzić krzywdę. Ale zmarłym nic już nie zaszkodzi. Natomiast zło, które za życia wyrządzili innym, nie da się już wymazać.”

Agatha Christie książka Morderstwo w Mezopotamii

Postać: panna Reilly
Morderstwo w Mezopotamii (1936)

O prawdzie , O złu

„Babcia jest dla mnie postacią mityczną. Zmarła, zanim się urodziłam, ale wszyscy, którzy ją znali, twierdzą, że jesteśmy do siebie podobne. Z wyglądu i temperamentu. Babcia ma ciekawy dorobek aktorski. Najpierw, obok m. in. Karola Wojtyły, była aktorką Teatru Rapsodycznego w Krakowie. Premiera pierwszego, legendarnego przedstawienia tego teatru – Król Duch, odbyła się w 1941 roku, w jej mieszkaniu, przy ulicy Komorowskiego. Późniejszy papież miał być zresztą ojcem chrzestnym mojego ojca. Tak się nie stało, i może trochę szkoda – byłby to zapewne jedyny chrześniak Jana Pawła II, który został buddystą.”

Maja Ostaszewska (1972) aktorka polska

Źródło: Łukasz Maciejewski, Wszyscy jesteśmy zwierzętami, „Film” nr 6, czerwiec 2011 http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/119009.html

O wyglądzie , O babci , O zwierzętach

„Wszystko jest bez sensu,
Wszystko pogmatwane,
Jak te winorośle,
Gąszcze cmentarniane.”

Jarosław Iwaszkiewicz (1894–1980) polski poeta i pisarz

Źródło: Piosenka dla zmarłej

Sens

„Przez trzydzieści lat, dziesięć miesięcy i cztery dni Cissy była światłem mojego życia, całą moją ambicją. Wszystko inne co robiłem, było tylko ogniskiem, żeby mogła ogrzać przy nim ręce.”

Raymond Chandler (1888–1959) pisarz amerykański

Cissy to starsza od męża o 18 lat żona Chandlera, zmarła 12 grudnia 1954.
Źródło: list do Hamisha Hamiltona, wydawcy książek Chandlera, z 5 stycznia 1955 [za:] Mówi Chandler („Raymond Chandler speaking”)

O książkach

„Ksiądz mówi o cierpieniu, o ofiarach, o poległych i o tym, że trzeba pojednać się z Bogiem, bo nie wiadomo, co nas czeka. Żołnierze słuchają. Ksiądz odmawia modlitwę za zmarłych. Klękają i powtarzają słowa modlitwy. Ksiądz błogosławi i wszystkim udziela ogólnego rozgrzeszenia. Znów stoją. W oczach nie widać ani jednej łzy. Twardo i hardo patrzą przed siebie. Ksiądz intonuje:
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród…
Czterysta głosów podchwytuje dalsze słowa:
Nie damy pogrześć mowy…
Potężnym echem przetacza się wśród ruin i pogorzelisk Rota:
Orężny wstanie hufiec nasz. Duch będzie nam hetmanił…
Śpiew brzmi jak wyzwanie. Zwyciężeni tak nie śpiewają.”

Wacław Zagórski (1909–1982)

Warszawa, po powstaniu warszawskim, 5 października 1944.
Źródło: Wacław Zagórski Wicher wolności. Dziennik powstańca, wyd. Czytelnik, Warszawa 1990, s. 296.

O Bogu , O wolności , O cierpieniu , O śpiewie

„Najbardziej widomym znakiem po zmarłym, jego jeszcze ostatnia obecnością na ziemi jest grób. Odwiedza się grób, jakby się odwiedzało zmarłego. Brak grobu najbliższych, niewiedza, gdzie i kiedy zostało rzucone ich ciało, jest jedną z największych krzywd wyrządzoną tym, którzy przeżyli.”

Jan Kott (1914–2001) polski tłumacz, eseista, krytyk i teoretyk teatru

Zjadanie bogów

„Sprawiedliwość niewiele znaczy dla zmarłych. Sprawiedliwość jest ważna tylko dla żywych.”

Graham Masterton książka Kły i pazury

Kły i pazury

O sprawiedliwości

„Mogę być premierem dobrym lub złym, ale nie zgodzę się być premierem malowanym.”

Tadeusz Mazowiecki (1927–2013) polski polityk, premier RP

wystąpienie na posiedzeniu Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego 23 sierpnia 1989.
Źródło: Tadeusz Mazowiecki nie żyje. Najsłynniejsze cytaty zmarłego premiera, gazeta.pl, 28 października 2013 http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/5,114944,14856115,Tadeusz_Mazowiecki_nie_zyje__Najslynniejsze_cytaty.html?i=6

„W swojej przedmowie do drugiego wydania Histarycznego słounika Biełarusi Wital dedykował ją pamięci Uładzimira Katkouskiego (…) Jaka tragiczna ironia losu: jeden umiera w wieku 31 lat, drugi – 38! (…) Jasne postaci dwóch przedwcześnie zmarłych naukowców i patriotów, niezależnie złączonych w poszukiwaniu wyjścia Białorusi z postsowieckiego ślepego zaułka, stoją przed nami jako symbol białoruskiej historycznej tragedii.”

Wital Silicki (1972–2011) białoruski politolog

O losie , O poszukiwaniu , O wieku

„(…) zaczęło się, jak miałam 13 lat, od zapisywania cytatów i wrażeń. Najpierw różnica między cytatem a wrażeniem była niewielka, z czasem to się zmieniało, a faktycznie zaczęłam pisać mając 15–16 lat.”

Agnieszka Mirahina (1985)

Źródło: Mam oko na zmarłych. Z Agnieszką Mirahiną rozmawia Grzegorz Czekański http://www.biuroliterackie.pl/przystan/czytaj.php?site=240&co=txt_1672

O wrażeniach , O czasie , O czytaniu

„Zmarli opuszczają nas, ale i my ich opuszczamy.”

Henryk Sienkiewicz książka Rodzina Połanieckich

Rodzina Połanieckich

„Prędzej czy później, każde narodziny kończą się nieuchronnie śmiercią. Marzy mi się czasem najprostsze rozwiązanie, jak u owych ludów pustynnych, pozostawiających zwłoki swych zmarłych, spowite w biały całun, na łaskę dzikiej zwierzyny i żywiołów. Zredagowałem krótką notkę, zawierającą me ostatnie życzenia. Chciałbym, by miało to coś z radosnego pikniku nad brzegiem rzeki. Sama myśl o trumnach, kościołach, zniczach, nagrobnych pomnikach – wydaje mi się anatemą. Wolę zdecydowanie coś, co połączy mnie, na tyle ile to możliwe, ze źródłami życia, przy akompaniamencie muzyki ludowej i tańców. Jeśli już muszą być jakieś przemowy, niechaj zabiorą głos ci, którzy dobrze mnie znali. Sam ceremoniał i wydatki muszą być ograniczone do minimum, aby zaoszczędzone w ten sposób pieniądze przeznaczone zostały na moje szkoły. Powrót do ziemi, w cieniu drzewa, lub na dnie rzeki – to jest to, czego mi trzeba. Do Ciebie, którego nie znam i znać nie mogę, a z którym łączy mnie miłość, lęk i wiara; do Ciebie jednego i niezliczonego, kieruję tę modlitwę. Niech się stanie wola Twoja…”

Yehudi Menuhin (1916–1999) skrzypek, wiolonczelista i dyrygent

Źródło: Niedokończona podróż. Dwadzieścia lat później, tłum. Rafał Śmietana, Felberg SJA, 2002, ISBN 8388667157.

O miłości , O śmierci , O pieniądzach , O ludziach

„Irenka przekręca następujące wyrazy: kocielatka (czekoladka), forfutan (fortepian), flofle”

Irena Kwiatkowska (1912–2011) aktorka polska

kartofle
notatka ojca aktorki.
O Irenie Kwiatkowskiej
Źródło: Grzegorz Sroczyński, Zmarła Irena Kwiatkowska, wyborcza.pl, 3 marca 2011 http://wyborcza.pl/1,76842,9194326,Zmarla_Irena_Kwiatkowska.html

„Największe poczucie humoru posiadają zmarli. Dla nich wszystko jest śmieszne!”

Stanisław Jerzy Lec (1909–1966) poeta polski, aforysta

„Nawet dla zmarłych litość jest ciężka i obraźliwa.”

Ivo Andrić (1892–1975) jugosłowiański powieściopisarz, nowelista i poeta

Źródło: Myślę, więc jestem. Aforyzmy, maksymy, sentencje, op. cit., s. 20.

„Do dziś utrzymuję kontakt z sędziwą Gisellą May, każdorazowo wyrażając jej wdzięczność za wspaniały gest wobec Barbary Kostrzewskiej. W dniu naszego przyjazdu do Berlina dla obejrzenia Dolly, Giselle spotkało wielkie nieszczęście. Kilka godzin przed spektaklem zmarła jej ukochana matka. Z oczywistych powodów postanowiono spektakl odwołać. Jednak gdy niemiecka gwiazda dowiedziała się o wizycie polskiej koleżanki, zdecydowała się mimo wszystko zagrać. Zagrała wspaniale, a po spektaklu przyjęła nas w garderobie. Obie z Barbarą najpierw płakały, a potem rozmawiały długo i serdecznie.”

Sławomir Pietras (1943)

Wejście dla artystów (rubryka felietonowa w tygodniku „Angora”)
Źródło: O czym myślałem podczas Hello Dolly, „Angora” nr 17 (1297), 26 kwietnia 2015, s. 9.

O nieszczęściu , O gwiazdach , O matce , O myślach

„Fidel Castro nieodmiennie od 50 lat uosabia mit rewolucji kubańskiej, ale w ostatnim czasie zaczynał już być dla nas tylko wspomnieniem przeszłości. Wielu było gotowych wybaczyć mu jego błędy i porażki. Postawili go na szarym piedestale historii XX wieku, uwieczniając w godzinie chwały, jak w przypadku wielkich zmarłych. Jednak jego nagłe ponowne pojawienie się zniweczyło te wysiłki.”

Fidel Castro (1926–2016) przywódca kubański

Autorka: Yoani Sánchez
o powrocie Fidela Castro do życia publicznego po czterech latach nieobecności.
Źródło: Alessandro Scotti, Blogerka z Hawany, „Courrier International”, tłum. „Forum”, 23 sierpnia 2010.

O historii , O wysiłku , O czasie , O wieku

„Zmarli, jeśli nie zostaną oddzieleni od żywych, czynią ich szalonymi.”

Louis-Vincent Thomas (1922–1994)

Źródło: Trup. Od biologii do antropologii, tłum. K. Kocjan, Łódź 1991, str. 80.

„Jeśli chcecie pamiętać zmarłych – albo raczej jeśli chcecie oglądać zmarłych, jeśli chcecie się z nimi spotykać, widzieć, jak się uśmiechają, upewnić się, że odpoczywają w spokoju – wtedy musicie spojrzeć w głąb siebie. Tam właśnie ich znajdziecie. Tam żyją umarli.”

Tony Parsons (1953)

Za moje dziecko

„Nie trzeba dewocyjnie, przez całe życie odprawiać modlitw (i zamawiać kosztownych „mszy za zmarłych") w intencji określonych „biednych dusz" w „czyśćcu."”

Hans Küng (1928) szwajcarski teolog katolicki

Credo. Apostolskie wyznanie wiary objaśnione ludziom współczesnym
Źródło: s. 224

O życiu , O duszy

„Dla Dżanuki zabicie człowieka było codziennością, zabicie psa przygodą, zabicie tygrysa świętem… Tym razem chyba zmarłych.”

Dawid Juraszek (1979)

Źródło: Kanon Barbarzyńców, tom 1

„Zmarli w gruncie rzeczy żyli dalej [w wierzeniach] – rozpoczynali tylko inny etap; byli niedostrzegalni, nienamacalni, odporni na ciosy.(…) Stawali się niewidzialnymi członkami klanu.”

Victor Wolfgang von Hagen (1908–1985)

Dawne królestwa słońca w obu Amerykach

„Lesław Maleszka mówił, że nie pamięta, by Pyjas opowiadał o inwigilacji SB. – Sam również niczego bym nie zauważył – stwierdził. (…) Stwierdził, że prowadzący śledztwo w sprawie śmierci Pyjasa starali się wydobywać informacje świadczące o alkoholizmie i samobójczych skłonnościach zmarłego. – Nie stroniliśmy od alkoholu. Staszek był wesołym człowiekiem, optymistycznie nastawionym do życia – opowiadał.”

Lesław Maleszka (1952) dziennikarz polski

O Lesławie Maleszce
Źródło: Maciej Kuciel, Zeznawali opozycjoniści, „Rzeczpospolita”, 14 października 2000

O śmierci

„Naszym życiem rządzi przypadek. (…)
Już w momencie narodzin rozpoczynamy tę grę
o niejasnych regułach i niejasnych wynikach,
która kończy się dla wszystkich ludzi jednako.
Powtarzamy rzut kośćmi przy każdym zaczerpniętym
oddechu, nie wiedząc, czy szczęście będzie nam
sprzyjać, czy spełnią się nasze pragnienia,
czy to, o czym marzymy się ziści i czy złudzenia
zamienią się w prawdę. Grając w tę wciągającą,
magiczną grę zapominamy o naszych lękach i dzień
po dniu wybieramy cyfry powodzenia lub klęski,
a wszelkie starania, aby uniknąć pułapek losy są
tak nieskuteczne, jak łzy wylewane nad zmarłym.”

Rafael Ábalos (1956) hiszpański pisarz i prawnik

Grimpow. Sekret ośmiu mędrców

O losie , O szczęściu , O ludziach , O narodzinach

„Brzmiało to dokładnie jak jego ciotka, która zmarła jesienią zeszłego roku, głos szeptał: - Paska… paska… A potem ucichł tajemniczo.”

Mikael Niemi książka Popular Music from Vittula

Popular Music from Vittula

Jesień

„W mojej pamięci jest swoim własnym cieniem. Która z nich jest realniejsza, kobieta, która rozłożyła się na trawiastej skarpie moich wspomnień, czy też ta powłoka kurzu i suchy szpik, jedyne jej ślady, które przechowała ziemia? Na pewno gdzieś trwa dla innych, ruchoma figura w gabinecie figur woskowych, jakim jest pamięć, ale ich obraz jest inny niż ten, który ja noszę w myślach, a wszystkie różnią się między sobą. W ten sposób człowiek rozgałęzia się i rozszczepia w umysłach innych ludzi. Nie trwa, nie może trwać, bo to nie jest nieśmiertelność. Nosimy w sobie postacie zmarłych do chwili, aż sami nie umrzemy, a wtedy to nas noszą przez krótką chwilę, a potem ci, co nas nosili, odchodzą, i tak dalej, aż po najdalsze, wymykające się wyobraźni pokolenia.”

John Banville The Sea

The Sea

Obraz , O ludziach , O kobietach

„Biel często kojarzy się z ostatecznością, z kresem, ze śmiercią. W tych kulturach, w których ludzie żyją lękiem przed śmiercią żałobnicy ubierają się na czarno, żeby odstraszyć od siebie śmierć, izolować ją, ograniczyć do zmarłego. Tam jednak, gdzie śmierć jest uważana za inną formę, inną postać istnienia, żałobnicy ubierają się na biało i na biało ubierają zmarłego: biel jest tu kolorem akceptacji, zgody, przystania na los.”

Ryszard Kapuściński książka Imperium

Imperium

O losie , O ludziach , O śmierci

„(…) tę, która powinna być towarzyszką mojego życia, zostawiałem samą i zaniedbywałem. Przez całe dni były tylko minuty, gdy widzieliśmy się i rozmawialiśmy, ale pomiędzy Mało a Nic jest tak wielka różnica.”

Max Pinkus (1857–1934) niemiecki przedsiębiorca, bibliofil i mecenas sztuki

o Hedwig, swojej zmarłej żonie.
Wariant: (…) tę, która powinna być towarzyszką mojego życia, zostawiałem samą i zaniedbywałem. Przez całe dni były tylko minuty, gdy widzieliśmy się i rozmawialiśmy, ale pomiędzy Mało a Nic jest tak wielka różnica. [o Hedwig, swojej zmarłej żonie. ]
Źródło: Arkadiusz Baron, Max Pinkus (1857–1934): śląski przemysłowiec i mecenas kultury, Opole 2008, s. 111.

„Dla mnie ojczyzną jest nie tylko miejsce, gdzie leżą nasi zmarli, jest to zakątek wszelakiego bezpieczeństwa, miejsce, gdzie możemy się schronić, w mowie, w uczuciach, ba, nawet w milczeniu, skrawek ziemi, gdzie nas poznają, a przecież każdy z nas pragnąłby pewnego dnia zostać rozpoznanym, to znaczy przyjętym za swego…”

Siegfried Lenz książka Muzeum ziemi ojczystej

Muzeum ziemi ojczystej
Źródło: s. 108

O ojczyźnie , O emocjach

„Ta scena mówi o Jarosławie Kaczyńskim więcej niż tysiące słów. Dwa dni po śmierci Pawła Adamowicza, w Sejmie Grzegorz Schetyna wspomina prezydenta Gdańska, jest minuta ciszy i modlitwa. Kaczyński przychodzi po uroczystości – to spóźnienie zaplanowane. Wchodząc na salę, przepuszcza w drzwiach rzeczniczkę PiS Beatę Mazurek, także z rozmysłem spóźnioną. W ten sposób pokazuje jednocześnie dwa sprzeczne kulturowo oblicza: że jest tradycyjnie szarmancki wobec kobiet i całkowicie bezlitosny wobec zmarłego. Cudzego zmarłego.”

Andrzej Stankiewicz (1942–2018) okulista

Źródło: Andrzej Stankiewicz Spokój ponad siły https://www.tygodnikpowszechny.pl/spokoj-ponad-sily-157373, tygodnikpowszechny.pl, 28 stycznia 2019.

O kobietach , O śmierci

„Żaden Niemiec z tej wsi nie uszedł losowi, jaki mu był pisany. Stodoły, gdzie w słomie i sianie ukryło się kilka kobiet, ogarnęły płomienie. Żona lokalnego administratora gospodarstw rolnych, którą wielu Polaków wytykało palcami, ponieważ zachowywała się jak wyniosła władczyni niewolników, została tyle razy zgwałcona, że zmarła.”

Jürgen Thorwald (1915–2006)

Wielka ucieczka (1951), ISBN 978-83-08-05853-4, Wydawnictwo Literackie Sp. z o.o. 1995

O kobietach

„Rada Narodowa urzędująca w Angers nie zajmowała się huraganem dziejowym; zajmowała się walką ze zmarłym cztery lata wcześniej Józefem Piłsudskim i sanacją oraz walkami między sobą. Każdy minister miał tu swoich stronników i w ten sposób podstawiał nogę innemu ministrowi. Za szybami była wojna i wielkie manewry dyplomatyczne; ale nie patrzono przez okna, zresztą była tam noc, w której nic nie umiano odróżnić. Na polityce zagranicznej znano się tyle, co kura na pieprzu. Natomiast walki z sanacją były święte, walki międzykliczkowe były pasjonujące.”

Stanisław Mackiewicz (1896–1966) premier Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Wychodźstwie

Zielone oczy
Źródło: s. 50

O wojnie , O walce , O nocy , O pewności siebie

„Mody przemijają, żyją tylko wielcy zmarli i oni w końcu będą nas sądzić.”

Zbigniew Herbert (1924–1998) polski poeta

Źródło: Zbigniew Herbert, Hommage à Rilke, „Zeszyty Literackie” nr 104/2008.

„Zmarły Marszałek mianował Józewskiego wojewodą, jakżeż go odwołać?”

Felicjan Sławoj Składkowski (1885–1962) polski generał i premier

mowa o Henryku Józewskim, mianowanym przez Józefa Piłsudskiego wojewodą wołyńskim, który prowadził pojednawczą politykę wobec Ukraińców, nieaprobowaną przez wielu członków rządu.
Źródło: Michał Woś, Eksperyment wołyński – pojednanie na przekór wszystkim https://histmag.org/eksperyment-wolynski-pojednanie-na-przekor-wszystkim-13267/4, histmag.org, 6 maja 2016

„Zamilknij klecho. Po tym, jak została przed laty skrzywdzona przez faceta podobnego do ciebie, powinniśmy Bogu dziękować, że zmarła nie zażyczyła sobie, by na jej pogrzeb nie wpuszczano żadnego księdza.”

Wojciech Lemański (1960) polski ksiądz

do duchownego, który krytykował świecki charakter pogrzebu Kory (Olgi Sipowicz)
Źródło: Ks. Lemański oburzony reakcją na pogrzeb Kory. "Zamilknij klecho" https://wiadomosci.wp.pl/ks-lemanski-oburzony-reakcja-na-pogrzeb-kory-zamilknij-klecho-6282467886708865a, wp.pl, 9 sierpnia 2018

O lecie , O Bogu

„To obraz makabryczny i absolutnie niedopuszczalny w cywilizowanym świecie oraz w naszej kulturze, zgodnie z której kanonami, ciało osoby zmarłej traktuje się zawsze z szacunkiem. To w jaki sposób potraktowano ciała ofiar katastrofy smoleńskiej przeczy tym kanonom. Druga sprawa to kwestia skali zaniedbań jakich się dopuszczono. Słyszeliśmy opowieści, z których miało rzekomo wynikać, że miejsce katastrofy zostało dokładnie przeszukane oraz zostało ono przekopane na metr w dół. Opowiadano nam o asyście polskich prokuratorów przy sekcjach zwłok ofiar katastrofy. Przekonywano, że istnieje zakaz otwierania trumien, który jak doskonale wiemy, nie miał żadnych podstaw prawnych.”

Marta Kaczyńska (1980) polska prawniczka, adwokatka, córka Prezydenta Polski Lecha Kaczyńskiego i Marii Kaczyńskiej z d. Mackiewicz

o katastrofie polskiego Tu-154 w Smoleńsku i ekshumacjach ofiar.
Źródło: Marta Kaczyńska o Ewie Kopacz, ekshumacjach i 10/04: „To obraz makabryczny i niedopuszczalny w cywilizowanym świecie” https://wpolityce.pl/smolensk/342413-nasz-wywiad-marta-kaczynska-o-ewie-kopacz-ekshumacjach-i-1004-to-obraz-makabryczny-i-niedopuszczalny-w-cywilizowanym-swiecie, wpolityce.pl, 1 czerwca 2017.

Obraz

„To nie przemoc i agresja były najgorsze, tylko ta straszliwa nienawiść, która wzbierała w sąsiedzie niczym soki w drzewie na wiosnę. Zabójca twojej matki – ten, który wymachiwał pałką, aby wybić szyby w twoich oknach i zrabować twoje świeczniki, był człowiekiem, który kilka dni wcześniej kupił u ciebie parę śledzi. Ten, który ci sprzedawał drewno, roztrzaskiwał czaszkę twego brata. Mało tego, kiedy wszystko się uspokajało, kiedy pochowano zmarłych albo nie udało się ich pogrzebać, trzeba było żyć wśród sąsiadów: morderców, donosicieli, pośród tych, którzy odwracali wzrok. Trzeba było znów chodzić na targ i sprzedawać śledzie temu, kto parę dni wcześniej zadawał ciosy.”

Gilles Rozier (1963) francuski pisarz, poeta i tłumacz

o pogromach ludności żydowskiej.
Z kraju bez miłości
Źródło: s. 155.

O wiośnie , O matce , O nienawiści

„Antenaci v. przodki, indywidua zmarłe i dawno pochowane, na których zasługi powołują się ludzie nieposiadający własnej wartości.”

Kazimierz Bartoszewicz (1852–1930) polski historyk, publicysta, satyryk

Źródło: Słownik prawdy i zdrowego rozsądku

O ludziach

„Lesław Maleszka mówił, że nie pamięta, by Pyjas opowiadał o inwigilacji SB. – Sam również niczego bym nie zauważył – stwierdził. (…) Stwierdził, że prowadzący śledztwo w sprawie śmierci Pyjasa starali się wydobywać informacje świadczące o alkoholizmie i samobójczych skłonnościach zmarłego.”

Lesław Maleszka (1952) dziennikarz polski

Nie stroniliśmy od alkoholu. Staszek był wesołym człowiekiem, optymistycznie nastawionym do życia – opowiadał.
O Lesławie Maleszce
Źródło: Maciej Kuciel, Zeznawali opozycjoniści, „Rzeczpospolita”, 14 października 2000

O śmierci

Cytaty o zmarłych strona 2

Cytaty o zmarłych
strona 2