Dzieło
Voltaire słynne cytaty
„Spokojnie, dobry człowieku, to nie czas na robienie sobie wrogów.”
ostatnie słowa, 30 maja 1778, zapytany przez księdza, czy wyrzeka się szatana.
Źródło: Ostatnie słowa przed śmiercią, itvl.pl, 16 kwietnia 2013 http://www.itvl.pl/news/ostatnie-slowa-przed-smiercia
Voltaire Cytaty o ludziach
Źródło: List do markiza de Florian (16 marca 1774)
„Ludzie używają słów tylko po to, by ukryć swe myśli.”
myśl pochodzi ze starożytności, cytowana później nie tylko przez Voltaire’a.
Źródło: Kapłon i pularda (fr. Le Chapon et la poularde)
„Ludzie nieskończenie mali są zwykle nieskończenie dumni.”
Źródło: Przykazania etyki prawniczej: księga myśli, norm i rycin, oprac. Roman Tokarczyk, wyd. Wolters Kluwer Polska, s. 30.
Voltaire Cytaty o myślach
słowa wypowiedziane do księcia Mignon, dziecka spotkanego u Émilie du Châtelet
Źródło: Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort, Charaktery i anegdoty, [w:] idem, Maksymy i myśli. Charaktery i anegdoty, przełożyli Konrad Drzewiecki i Tadeusz Boy-Żeleński, Warszawa 1995, s. 130–131.
„Niewolnicy złymi są wojownikami, chyba że walczą o własną wolność.”
Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
Voltaire: Na czasie cytaty
Voltaire cytaty
„Gdyby Bóg nie istniał, koniecznością stałoby się wynalezienie go.”
Si Dieu n’existait pas, il faudrait l’inventer. (fr.)
Inne tłumaczenie: Gdyby Boga nie było, należałoby Go wymyślić.
podobna myśl występuje w pismach arcybiskupa Canterbury Johna Tillotsona (1630–1694).
Źródło: Epitre à l’auteur du nouveau livre des trois imposteurs, w. 22 (1769)
Un polonais – c’est un charmeur; deux polonais – une bagarre; trois polonais, eh bien, c’est la question polonaise. (fr.)
komentarz do I rozbioru Polski.
„Praca oddala od nas trzy wielkie niedole: nudę, występek i ubóstwo.”
Kandyd, czyli optymizm
Źródło: rozdz. XXX, wyd. Biblioteka Boya, Warszawa 1931, s. 102.
„Pierwszy miesiąc małżeństwa jest (…) miesiącem miodu, drugi zaś miesiącem piołunu.”
Źródło: Zadig, czyli Los 3 (1747), tłum. Tadeusz Żeleński-Boy
„Zwycięzcy, panujący i urzędnicy są zawsze znienawidzeni.”
Źródło: Marek Szczepański, Manowce władzy. Rzecz o elitach afrykańskich, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1989, ISBN 83-214-0666-1 (rozdz. IV: Władcy i krezusi Afryki Czarnej. http://www.tg.net.pl/szczepanski/mat_afr_04.htm)
Le Monde connu comme il va. (fr.)
Źródło: tytuł powiastki filozoficznej z 1746, przekład Tadeusz Żeleński-Boy
„Człowiek zrodzony jest, aby żyć w konwulsjach niepokoju, lub też w letargu nudy.”
słowa Marcina, manichejczyka
Kandyd, czyli optymizm
Źródło: rozdz. XXX, wyd. Biblioteka Boya, Warszawa 1931, s. 100.
Źródło: epigramat, cyt. za: Jerzy Adamski, Historia literatury francuskiej. Zarys, Wrocław 1989, s. 89, tłum.J. Adamski.
Ecrasez l’infâme. (fr.)
o Kościele katolickim. Zdanie to stało się mottem antyklerykałów.
„Zabierzcie stąd tę szubienicę!”
Otez – moi cette potence! (fr.)
do rzemieślników – cieśli o olbrzymim drewnianym krzyżu, stojącym na cmentarzu w jego dobrach.
„Tak oto właśnie pisze się historię.”
Et voilà justement comme on écrit l’histoire. (fr.)
występuje wcześniej w liście Voltaire’a do markizy du Deffand z 24 września 1766 roku. Prawdopodobnie jest aluzją do traktatu Lukiana Jak należy pisać historię.
Źródło: Charlot ou la Comtesse de Givry, I, 7 (1767)
„„Lepsze” jest wrogiem „dobrego.””
Le mieux est l’ennemi du bien. (fr.)
znane już wcześniej, występuje w komentarzu M. Giovanniego do Dekameronu Boccaccia (1574). Podobne zdanie występuje w Królu Learze, akt I, scena 4 Szekspira (1607)
Źródło: Dictionnaire philosophique. Art dramatique, 1764
„Trzeba uprawiać nasz ogródek.”
Il faut cultiver notre jardin. (fr.)
ostatnie słowa powieści.
Kandyd, czyli optymizm
Źródło: rozdz. XXX, wyd. Biblioteka Boya, Warszawa 1931, s. 102.