Cytaty na temat gwar (31 cytatów) | Cytaty sławnych ludzi

„Ukochałem lud biedny ponad miarę,
Bom się jego pieśnią wykołysał.
Ukochałem zwyczaje i gwarę,
którem jako dziecko z piersi matki wyssał.”

Władysław Orkan (1875–1930) polski pisarz tworzący w okresie Młodej Polski

Źródło: początkowy fragment wiersza Przygrywka, który otwierał pierwszy cykl nowel Orkana z 1898 roku

O dzieciach , O ludziach , O matce

„Strasznie lubię gościa [Bogusława Lindę]. Uważam, że dostał się w szpony stereotypu. A skoro ruszają go takie rzeczy, to znaczy, że jest wrażliwy. Spotkałem go przez chwilę. Pracowałem nad muzyką do filmu Słodko-gorzki w łódzkiej filmówce. Całą noc miksowałem, do piątej i zasnąłem trochę nieświeży w tamtejszym barze, gdzieś w kącie pośród kaset, kabelków i ubrań, które miałem ze sobą. Obudził mnie gwar i okazało się, że tam są wszyscy: pan Machalica, pan Linda, pan Kondrat. Ale to ludzie sztuki, nie takie rzeczy widzieli i wykazują duże poczucie humoru, szczególnie pan Kondrat. Wypiliśmy razem kawę. Bardzo ich pozdrawiam.”

Robert Brylewski (1961–2018) polski muzyk rockowy (Brygada Kryzys)

Źródło: Rafał Księżyk, Robert Brylewski, „Playboy” nr 1, 2007.

O ludziach , O kawie , O nocy

„O, intonacje warszawskie! Wielkie miasto wytwarza własną gwarę, miejski żargon, którego słowa i zdania nabrzmiałe są mnóstwem treści, dostępnych wyłącznie ludziom w tym mieście żyjącym. O gwarze warszawskiej decydują jednak nie wyrazy, lecz intonacje. Nie znaczy to, że gwara ta nie posiada mnóstwa słów zrodzonych w glebie tego miasta. Istnieje ogromna ilość słów i zwrotów, które tutaj wypowiedziane zostały po raz pierwszy i tutaj doszły do rangi znaczeń wyjątkowych i niepowtarzalnych, arcytrafnych i arcyśmiesznych. Niemniej — nie wyrażenia i zwroty decydują o warszawskiej gwarze. Prawdziwa gwara Warszawy to intonacja. W małym słówku „na pewno” rodowity warszawiak potrafi zawrzeć tak przebogaty wachlarz znaczeń i nastrojów, o jakim pojęcia nie mają i mieć nie mogą ludzie wymawiający to słowo w innych miastach lub w innych językach. W warszawskim „na pewno” rozbrzmiewa, zależnie od okoliczności, groźba lub prośba, pogarda lub szyderstwo, nadzieja lub zwątpienie, chwiejność lub moc charakteru. Odcień głosu, modulacja, akcent — oto, co decyduje o gwarze warszawskiej. Intonacja wyrażeń takich, jak „po co ta mowa” albo „nigdy w życiu”, zawiera w sobie częstokroć ekspresję zastępującą najgorsze przekleństwa lub błagalną pokorą. Intonacja — oto, co decyduje.”

Leopold Tyrmand książka Zły

Zły

O ludziach , O nadziei , O charakterze

„Pochodzę z Raciborza, a to nie takie znów Zagłębie. Typowym hanysem nie jestem. Gwara tam jednak obowiązuje. Uczyłam się jej w szkole podstawowej. Ma tyle dziwnych słów, czeskich, niemieckich. Straszna to mieszanka. Pierwsze dni w podstawówce to był koszmar. Wróciłam do domu zrozpaczona. Powiedziałam rodzicom, że nie rozumiem innych dzieci. Nauczyłam się jej jednak, choć nigdy do końca nie wyćwiczyłam właściwego akcentu.”

Magdalena Walach (1976) polska aktorka

Źródło: „Polska Gazeta Krakowska”, 4 stycznia 2011 http://www.teatry.art.pl/n/czytaj/26359

O dzieciach , O domu , O rodzicach , O czytaniu

„(…) Michał [Bałaga] powie wiersz w gwarze zagłębiowskiej, a ja – rodowity Ślązak – ten sam tekst po śląsku. I wcale się nie pokłócimy, gwarantuję!”

Wojciech Leśniak (1951) polski aktor

Źródło: Metropolitalna Noc Teatrów, „Polska Dziennik Zachodni” nr 216, 15 września 2012 http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/146462.html?josso_assertion_id=53F08E1E111C373A

O nocy

„Wrzesień powoli zamieniał się w jesień,
nie ma słowików, ucichł gwar słowników,
zabrakło ludzkiej kapeli, która zagrzewała
wiosny i lata, komedia skończona.
Znowu ład wkracza w chaos płaskim butem,
co rozgniata zatarte litery chodnika
lodowcem niepamięci.”

Krzysztof Karasek (1937)

Źródło: Wiek żelaza

O butach , O wiośnie , O wieku , Jesień

„Witamy się i uśmiechamy,
Najzwyczajniejsze wiodąc rozhowory,
Gdy naraz w ciszy niespodzianej,
Zamilkły zbrzydły czcze pozory.
I jakby ucichł gwar kawiarni.
Zawyło szlochem, łka w pokorze,
I nie chce pojąć mózg niezdarny,
Że tam w Ojczyźnie… Wielki Boże…”

Zenon Kosidowski (1898–1978) polski pisarz, esseista, poeta

Źródło: Paryska Wiosna (wiersz), cyt. za: Krzysztof Pilawski, Opowieści niebiblijne http://www.przeglad-tygodnik.pl/pl/artykul/opowiesci-niebiblijne, „Przegląd”, 43/2013

O Bogu , O wiośnie , O ojczyźnie

„Gdy zawaliłem studia, zastanawiałem się, co robić dalej. Może pójść na biologię, może na ochronę wód? Nawet na Uniwersytet Śląski składałem papiery. Aż tu ojciec, pamiętając moje parateatralne działania ze szkoły, mówi: „A może byś do szkoły teatralnej poszedł”. „Czy ja wiem? Nie wiem”. „To chodź do teatru”. I tak zostałem adeptem w Teatrze Nowym w Zabrzu. Pół roku w nim byłem. Prześliznąłem się przez jedną sztukę Różewicza. Wyszedłem na scenę i właściwie nic poza tym. Jednak wyszedłem po raz pierwszy na prawdziwe, zawodowe deski. I pomyślałem: „No dobrze, może spróbuję”. Tato wymyślił cały repertuar na egzaminy, przygotował mnie do nich i zdałem. A jak już zdałem, to nadal nie wiedziałem, czy to faktycznie jest to. Na szczęście miałem takich profesorów, od których nie dało się już odejść. Aczkolwiek Tadeusz Łomnicki, który był opiekunem naszego roku, zawsze nam mówił: „Słuchajcie, jest tyle zawodów na «a»: a murarz, a piekarz, a… Jak ktoś nie chce być aktorem, to niech da sobie spokój”. Razem z Łomnickim uczyła nas cała plejada wspaniałych aktorów. Byłoby więc nietaktem nie przykładać się do pracy. I w końcu gdzieś na drugim roku zrozumiałem, że chcę być aktorem. Musiałem jednak popracować nad wymową. Troszkę przeszkadzała mi śląska gwara. Pani od dykcji mówiła: „Andrzej, popracuj, popracuj, bo zaciągasz.””

Andrzej Grabarczyk (1953) aktor polski

Z tym zaciąganiem miałem jeszcze problem przez jakieś trzy lata po ukończeniu studiów.
Źródło: Danuta Lubina-Cipińska, Wincenty i Andrzej Grabarczykowie. Ode mnie wziął miłość do teatru, „Śląsk” 7/04 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/odemnie.htm

O miłości , O szczęściu , O odejściu , O problemach

„By nie tracić kontaktu z gwarą, jak tylko spotykam się z kolegami, przyjaciółmi czy znajomymi ze Śląska, to „godomy.””

Andrzej Grabarczyk (1953) aktor polski

Źródło: Danuta Lubina-Cipińska, Wincenty i Andrzej Grabarczykowie. Ode mnie wziął miłość do teatru, „Śląsk” 7/04 http://www.teatry.art.pl/!rozmowy/odemnie.htm

O miłości

„To dziwne, Kovacs. Masz wiarę równie głęboką jak moja. Dziwi mnie tylko, czemu tak mocno zależy ci na tym, żeby nie wierzyć.
Coś zawisło między nami prawie na minutę, zanim to wreszcie dotknąłem. Gwar dobiegający z okolicznych stołów przycichł i nawet wiatr z północy zdawał się wstrzymywać oddech. Nachyliłem się nad stołem, odzywając się bardziej, żeby odegnać laserowe światło wspomnień niż z potrzeby komunikacji.
– Mylisz się Hand. – Powiedziałem cicho – Bardzo bym chciał mieć dostęp do tych wszystkich bzdur, w które wierzysz. Cudownie byłoby móc przywołać kogoś, kto jest odpowiedzialny za tę popieprzoną kreację. Ponieważ mógłbym go wtedy zabić. Powoli.”

Richard Morgan (1965)

Upadłe anioły(2003)
Źródło: s. 159

O wierze , O komunikacji , O świetle

„Cisza – niekiedy tylko pająk siatką wzruszy,
Lub przed oknem topolę wietrzyk pomuskuje;
Och! jak lekko oddychać, słodko marzyć duszy –
Tu mi gwar, tu mi uśmiech myśli nie krępuje.”

Cyprian Kamil Norwid (1821–1883) polski poeta, dramatopisarz, prozaik, artysta plastyk

Źródło: Samotność

O uśmiechu , O duszy , O myślach , O samotności

„Jesteśmy dziećmi słońca, my – mężczyźni i niewiasty. Kochamy światło i gwar życia.”

Jerome K. Jerome (1859–1927) pisarz angielski

Trzech panów w łódce nie licząc psa

O mężczyznach , O dzieciach , O świetle , Kochać się

„Wysoka izbo! W tej sytuacji, po uzyskaniu opinii Komitetu Integracji Europejskiej, przystąpimy do głosowania nad projektem ustawy. (Poruszenie na sali) (Głos z sali: Przecież nie ma wniosku.) Została zgłoszona poprawka i ta poprawka będzie opiniowana. Gwar na sali) (Poseł Krystyna Skowrońska: Po co? Ta poprawka będzie opiniowana. (Poseł Krystyna Skowrońska: Można?) Nie, nie można. (Głos z sali: Jak to nie można?) W jakiej sprawie? (Poseł Krystyna Skowrońska: Wniosek formalny.) Wniosek formalny czy opinia pani poseł na temat tej ustawy? (Poseł Krystyna Skowrońska: Formalny.) Proszę bardzo.”

Marek Jurek (1960) polski polityk

Marek Jurek prowadzi obrady.
Dialogi sejmowe
Źródło: stenogram 9. posiedzenia Sejmu 26 stycznia 2006

„Chodziłem do szkoły rosyjskiej. Na granicy posługiwałem się wyłącznie tą mową. W więzieniu istnieje specjalna gwara. Otrzymywałem jedno z popularnych pism literackich. Uważnie podpatrywałem budowę zdań. Po latach pobytu na Świętym Krzyżu dostałem podręcznik gramatyki. To był mój przewodnik. Zabrałem się do pisania. Szło. Palił się we mnie olbrzymi pożar tamtego życia. Wyzyskiwałem każdą chwilę, zapisując grube bruliony.”

Sergiusz Piasecki (1901–1964) polski pisarz, oficer wywiadu

w wywiadzie udzielonym w 1937 r. po opuszczeniu więzienia na Świętym Krzyżu, o tym jak nauczył się polskiego i zaczął pisać.
Źródło: Ewa Tomaszewicz, Żywot człowieka uzbrojonego, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 30 stycznia 2012.

O historii

„Przez siedem i pół roku spędzonych na Śląsku nigdy nie słyszałem tam języka niemieckiego. Tylko śląską gwarę, czyli jeden z polskich dialektów. W tym języku mówili do dzieci rodzice.”

Andrzej Pisowicz (1940)

Źródło: Elżbieta Dziwisz, Psychologiczna sylwetka językoznawcy, „Alma Mater” nr 144–149, czerwiec-wrzesień 2012, s. 49.

O dzieciach , O rodzicach

„(…) mówię gwarą od dzieciństwa i choć bez problemu przechodzę na poprawną polszczyznę, to z mamą i z rodziną rozmawiam wyłącznie po śląsku. Jak bym miała zresztą rozmawiać, skoro mama wciąż mieszka w tym samym domu, przy ulicy Chorzowskiej, gdzie tylko tak się godo…”

Grażyna Bułka (1963)

Źródło: Henryka Wach-Malicka, Żymła z Lipin prosi na jubileusz!, „Polska Dziennik Zachodni” nr 199, 2 sierpnia 2011 http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/122539.html

O rodzinie , O domu , O dzieciństwie

„(…) jako osoba znająca śląską gwarę doskonale wyłapuję, kto dobrze mówi, a kto tylko stara się naśladować.”

Lech Majewski (reżyser) (1953) polski reżyser

Źródło: wywiad, 2001 http://www.stopklatka.pl/wywiady/wywiad.asp?wi=5635

„Fonetyczna i morfologiczna struktura polskich dialektów Górnego Śląska jest bez wątpienia polska – z częściowo archaicznymi cechami. To było i zawsze jest rzeczowo uzasadnione ujęcie slawistycznych badań językoznawczych. System deklinacyjny i koniugacyjny jest bez zarzutu słowiański w polskiej odmianie. Aspekt czasownikowy, jedna z cech językowych różniących zasadniczo język słowiański od niemieckiego, pozostał do dzisiaj nienaruszony. (…) Polskie dialekty Górnego Śląska wykazują zwykłą dla dialektów właściwą charakterystykę. Elementy archaiczne znajdują się obok dialektowych nowości. Poza tym polskie gwary Górnego Śląska odznaczają się licznymi zapożyczeniami ze słownictwa niemieckiego, zjawisko, które również w sensie dobrze pomyślanych uczuć patriotycznych stało się powodem, by mówić o rozwodnionym języku polskim. Rzeczowo bezzasadnym było natomiast określać polski język górnośląski jako język, który ulega rozkładowi i rozwija się od słowiańskiego ku niemieckiemu. Tę nienaukową wypowiedć możemy całkowicie pominąć. W dyskusjach naukowych nigdy nie odgrywała jakiejkolwiek roli. Są to więc dialekty polskie, które z powodu długiego, bo od lat trzydziestych XIV wieku, odosobnienia Śląska od Polski w następstwie historycznych rzeczywistości przejęły wiele ze słownictwa niemieckiego integrując to jednak w swój słowiańsko-polski system językowy. To słownictwo niemieckie, które podczas długiego odosobnienia Śląska od państwa polskiego w czasach czeskich, austriackich i pruskich zostało przejęte do dialektów górnośląskich, wzbogaciło się szczególnie w ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku mnogością nowoczesnych pojęć technicznych i administracyjnych z języka niemieckiego. Fonetycznie i morfologicznie zostało jednak zintegrowane i nie zdołało ono polskiej struktury tych dialektów zasadniczo zmienić lub wręcz rozkruszyć (…). Podobne zjawiska spotykamy w najrozmaitszych okolicach europejskiego obszaru językowego. Jednym z najbardziej zwracających na siebie uwagę przykładów ukazać można język rumuński, który mimo bogatych leksykalnych zapożyczeń słowiańskich zachował swój romański charakter językowy; bo jego struktura gramatyczna pozostała w swoich wschodnioromańskich właściwościach. Nie ma trudności dowieść polskiego charakteru dialektów górnośląskich, co zresztą w badaniach naukowych dialektologicznych nigdy nie było poddawane w wątpliwość.”

Reinhold Olesch (1910–1990)

O zachowaniu , O emocjach , O charakterze , O rzeczywostości

„Jidysz był bogatym, żywym językiem, gwarą plotki miejskiego plemienia. Charakteryzowały go ograniczenia związane z jego pochodzeniem. Było bardzo niewiele słów w jidysz nazywających zwierzęta czy ptaki. Właściwie nie miał słownika wojskowego.”

Paul Johnson (1928) dziennikarz i historyk angielski

Historia Żydów (1987)
Źródło: Historia Żydów (1987)

O historii , O ptakach , O zwierzętach

„(…) lubię: milczeć, deszcz, słowiki,

Ilustrowanych pism roczniki

(„Kłosy”, „Wędrowce”, „Tygodniki”)

Grochówkę z boczkiem, bzy, jarmarki,

Łacinę, las, pocztowe marki,

Fachowe gwary, psy, Cyganów,

Kolekcjonerów, szarlatanów,

Etymologię, aptekarzy,

Ungra warszawskie, kalendarze

Wiek dziewiętnasty, bibliografię,
Lawendę, stare fotografie (…).”

Julian Tuwim (1894–1953) polski poeta

O psie , O wieku

„Każda szkoła ma tradycję zawierającą słowny dorobek pokoleń. Starsze roczniki wtajemniczają młodsze i tak gwara szkolna się rozpowszechnia. Część nazw jest zapożyczana z innych odmian slangu, z marginesu społecznego. Te malownicze słowa mają silniejszą wymowę emocjonalne.”

Halina Satkiewicz (1928–2012)

Źródło: Anna Zdolińska, Rozmowy slangiem, „Cogito” nr 8/2000, s. 18.

O szkole

„Ja też po ojcu jestem Ślązakiem i choć wychowałem się w domu nauczycielskim, inteligenckim, to śląską gwarę znam bardzo dobrze. Jak graliśmy w piłkę nożną, to mówiłem, że gramy w bala – czyli w piłkę, trafiałem balą w latę – czyli w poprzeczkę, a po faulu strzelałem z elwra – czyli z jedenastki. Im jestem starszy, tym chętniej używam gwary. Jak idę wyrzucić śmieci, to oczywiście mówię żonie, że ida je wyciepnąć na hasiok!”

Jan Miodek (1946) polski językoznawca, popularyzator wiedzy o języku polskim

Źródło: nto.pl, Profesor Miodek tyż godo po śląsku, 19 marca 2011 http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100319/POWIAT08/29166572/

O domu

„I Ta, co ciemność ma kłaść na powiekach,
Przy której milknie gwar szczęścia i waśni,
Kruszą się twierdze zamiarów człowieka –
Też trwa bez ruchu, cicha i daleka,
Bo i śmierć czeka
Na dalszy ciąg baśni.”

Jacek Kaczmarski (1957–2004) polski bard, poeta i prozaik

Źródło: Wyznanie Kalifa, czyli o mocy baśni, 1999

O śmierci , O czekaniu

„Najśmieszniej jest na gwarach, za którymi nie przepadam, ale uwielbiam ich atmosferę. Gwary to bardzo ciężka praca i gdyby nie ta specyficzna atmosfera, ciężki byłoby to znieść.”

Jan Aleksandrowicz (1980) polski aktor

o dubbingu, gwary oznaczają wiele głosów.
Źródło: Wywiad, wrzesień 2005 http://www.dubbing.pl/wywiady/aleksandrowiczjan/

„Na całym Górnym Śląsku, w szczególnej mierze jednak na zachodnim Górnym Śląsku, a mianowicie w latach między obu wojnami światowymi, u młodszej generacji, tym częściej przy tym na wsi, dokonało się przejście od języka dawnego do nowego, to znaczy od dialektów polskich do mówienia po niemiecku (…), o liczebności jednostek leksykalnych, które z gwar polskich zostały przejęte do mówionego języka niemieckiego przybliżone wyobrażenie daje trzytomowy słownik śląski długoletniego dyrektora niemieckiego atlasu językowego w Marburgu, Waltera Mitzki. Jest to kilkaset polskich gwarowych haseł leksykalnych, które ujęte są w tym słowniku śląskim, obejmującym w istocie nie tylko obszar górnośląski lecz cały Śląsk. To określa istotę właściwości górnośląskiej niemczyzny, która nie jest oparta na żadnym niemieckim dialekcie, raczej ukazuje się jako niemiecki język pisemny z polsko-gwarowym tworzywem (…), W swoich charakterystycznych rysach górnośląski krajobraz językowy okresu międzywojennego przedstawia się zatem jako typowy mieszany obszar językowy, na którym język niemiecki i język polski w różnych przejawach owego okresu egzystowały obok siebie i ze sobą.”

Reinhold Olesch (1910–1990)

„Niech oni nie mają złudzeń. Konkurs Marii Pańczyk „Po naszymu, czyli po śląsku” to jest skansen. Gwara zanika.”

Jan Miodek (1946) polski językoznawca, popularyzator wiedzy o języku polskim

Źródło: dziennikzachodni.pl, Jan Miodek: Dyskusja o języku śląskim w piśmie jest żenująca, 26 marca 2011 http://www.dziennikzachodni.pl/fakty24/384010,jan-miodek-dyskusja-o-jezyku-slaskim-w-pismie-jest-zenujaca,id,t.html

„Moja babcia i ciotki mówiły pięknie, melodyjnie po śląsku, ale takiego języka, już się prawie nie słyszy. A poza tym gwara stała się jakaś taka twarda, wulgarna, bulwarowa. Gdy mówi nią facet, to jeszcze naturalne, ale ładna dziewczyna, mówiąca takim szorstkim jak papier ścierny językiem, drażni.”

Krzysztof Respondek (1969) polski aktor i piosenkarz

Źródło: Dorota Nosowska, Najlepiej jest w domu, „Magazyn Familia”, 26 marca 2010 http://www.magazynfamilia.pl/artykuly/Najlepiej_jest_w_domu,2840,91.html

O facetach , O domu , O babci

„Wstanę teraz, by pójść ku wyspie Innisfree,
Chatka z gliny i łóz na środku wyspy stanie:
W dziewięciu rzędach groch i ul, i pszczoły, i
Mieszkanie będę miał na pełnej pszczół polanie.

I znajdę spokój tam, gdzie świerszczy śpiewny gwar,
Spokój z poranka mgieł powoli spłynie w końcu;
Północ tam zawsze lśni, błyszczy południa żar,
A purpurowy zmierzch pełen jest skrzydeł dzwońców.

Wstanę teraz, by pójść, bo słyszę fali głos,
Choć plusk. gdy liże brzeg, ledwie się wsącza w ciszę;
Jezdni pod stopą bruk, chodnik czy asfalt szos,
Słyszę go dzień i noc, na sercu dnia go słyszę.”

William Butler Yeats (1865–1939) poeta i dramaturg irlandzki, noblista

O nocy , Serce

„„Makabunda” – batiar, co włóczyć si lubi
I co lubi tagży pchać si w awantury;
Czasym to łachmaniarz, co swy portki gubi,
W chtórych samy łaty, abu samy dziury. [fragment wiersza pisany lwowską gwarą zwaną „bałakiem”. ]”

Witold Szolginia (1923–1996) polski architekt, autor książek o Lwowie

Źródło: Makabunda - „Dla Pani wszystko” http://tvpkultura.tvp.pl/12716518/makabunda-dla-pani-wszystko, tvpkultura.tvp.pl, 16 października 2013.

„oplatał swój świat siecią osobistych przyjaźni, opowieściami, anegdotami. Miłośnik folkloru, smakosz języków i gwar, umiał naśladować mowę ludzi z Wierzbanowej i cieszył się każdym starym gospodarskim sprzętem przyniesionym do Domu z wędrówek. Tymi półdzieżkami, motykami, kołowrotkami uzupełniał stale muzeum etnograficzne i galerię w swoim garażu. Kupił pod budowę puste zagony. Przez dziesięciolecia gospodarowania zamienił okolice Domu w zaczarowane miejsce. W plecaku znosił sadzonki leśnych drzew i krzewów, czasem z odległych okolic. Kopał jeziorka i rowy odpływowe, po chybotliwych deskach wiózł taczkami ziemię w nowe miejsca. Przerzucił setki kubików ziemi i głazów, z kamieni układał drogi przez swoją dziedzinę. Sadził, przerzedzał, dosadzał, tworzył wokół Domu żywą scenografię.”

Stanisław Moskal (1935–2019) polski naukowiec i pisarz

Żródło: Bazyl Murawa https://www.salon24.pl/u/bazyl-murawa/912274,poprawka-z-imaginsekopii-sledz-dla-elit, Salon24.pl, 2018

O przyjaźni , O ludziach , O czasie , O świecie

„W bożnicy było rojno jak w ulu. Ciężka woń gorejących świec, ludzki pot, zapach czarnej tabaki. Na stopniach przy wejściu siedzieli żebracy – starcy o czerwonych powiekach, ślepcy z bielmami, kulawi ze szczudłami lub bez szczudeł. Tuż koło drzwi, przy długim stole, szykowali się do modlitwy rzemieślnicy, krawcy i szewcy, tragarze nieuczeni, niepiśmienni – siedzieli barczyści lub chuderlawi, czysto wymyci, wspierając się ciężko na dębowych deskach stołu i zaglądając do modlitewnych książek, których nie potrafili czytać. Na podwyższeniu i przed ołtarzem, wzdłuż wschodniej ściany, siedzieli prominenci – ludzie bogaci lub mądrzy i uczeni, poważani i znani. Ojciec usadowił się w jednej ze środkowych ławek, nie zanadto na przedzie i nie zanadto w tyle. Trzymałem się poły jego kapoty i patrzyłem w sufit, na gwiazdy ze złoconego drzewa migające na firmamencie, który niegdyś był lakierowany i błękitny, a teraz okopcony i szary jak niebo przed słotą. Lwy skrzydlate nad ołtarzem poruszały potężnymi łbami i otwierały paszcze, ale nie słyszałem ich ryku. Gwar zagłuszał poszczególne dźwięki, słychać było tylko ten gwar, tonęły w nim pienia sześcioskrzydłych serafinów, wycie wichru pustynnego, modły starców i szlochanie kobiet, ukrytych za firankami na małej galeryjce. Zapach tabaki zatykał oddech, ludzie kichali i wycierali nosy, a za oknami zapadał zmierzch, szkiełka witraży mieniły się w świetle świec i w blasku dużego elektrycznego żyrandola.”

Kalman Segal (1917–1980) pisarz i poeta polski narodowości żydowskiej

Źródło: Raz w roku przebaczać, w: Przygoda w miasteczku, Iskry, Warszawa 1965, s. 23–24.

O kobietach , O ludziach , O książkach , O czytaniu