Pierre-Joseph Proudhon cytaty

„Dość już sprzedajności władz!”

„Pracowałeś! lecz cóż ma wspólnego praca, z przywłaszczeniem wspólnego dobra?”

„Nigdy więcej rządów.”

„Wszystkie partie bez wyjątku, są tylko różnymi objawami absolutyzmu, o ile dążą do władzy i posiłkują się gwałtem.”

„Nigdy więcej policji międzynarodowej.”

„Każda rewolucja przybiera początkowo postać skargi ludu, oskarżenia wadliwego stanu rzeczy, którego dokuczliwość pierwsi odczuwają najbiedniejsi.”

„Nigdy więcej opieki ludu nad innym ludem.”

„To rządy miały pretensje do wprowadzenia ładu wśród ludzkości, później podzieliły jednak ludy na wrogie obozy, bo jedynym ich zajęciem wewnątrz było tworzenie zależności, a na zewnątrz zręczność polegała na podtrzymywaniu, faktycznie albo w dalszej perspektywie, stanu wojny.”

„Lud stale sprawujący swą suwerenność!”

„Oto dlaczego ludy, dopóki pozostaną pod rządami policji, królów, trybunów lub dyktatorów, dopóki będą posłuszne widocznej władzy, ukonstytuowanej w ich własnym łonie i ustanawiającej prawa, które nimi rządzą, będą niechybnie w wojnie ze sobą.”

„Wolność to możność działania jednostki i atrybut natury ludzkiej.”

„Wolność i równość – to tkwi w ludziach naprawdę.”

„Swobodne stowarzyszenie, wolność, której wyłączną funkcją jest utrzymywanie równości w środkach produkcji i wzajemności w wymianach, stanowi jedyną możliwą, jedyną słuszną formę społeczeństwa.”

„Czyż nie sądzicie że całkowita anarchia jest lepsza dla naszego wypoczynku, naszej pracy, naszego dobrobytu niż ten milion pasożytów uzbrojonych przeciwko naszym wolnościom i interesom.”

„Kto neguje swego króla, neguje swego Boga i vice versa.”

„Lecz co mnie obchodzą wszystkie te wybory?”

„Celem kościoła jest utrzymanie porządku w społeczeństwie przez uświęcenie, przez konsekrację posłuszeństwa obywatela wobec państwa.”

„Niech kult jako zawód będzie wolny.”

„Na miejsce dawnych klas obywateli: szlachty i nieszlachetny, mieszczaństwa i proletariatu, wprowadzamy kategorie i specjalizacje funkcji – rolnictwo, przemysł, handel itd.”

„Władza duchowa jest na drodze do odzyskania supremacji; zawarła sojusz z władzą świecką przeciwko rewolucji i układa się z nią teraz jak równy z równym; stanęło na tym, iż obie te władze uznały, że poróżnienia między nimi wynikały z nieporozumienia, że ich cel jest jeden i ten sam, ich zasady, ich środki, ich dogmaty są również absolutnie identyczne, a wobec tego kierowanie nimi powinno być wspólne lub raczej każda z nich powinna się uważać za uzupełnienie drugiej i stanowić, na mocy połączenia, jedną i niepodzielną władzę.”

„Na miejsce centralizacji politycznej – centralizację ekonomiczną.”

„Żadnej władzy, żadnego rządu, nawet ludowego: to właśnie jest rewolucja.”

„Rząd nie mógłby istnieć bez długu i wielkiego budżetu.”

„Władza ma się tak do rządu, jak myśl do mowy, jak idea do czynu, jak dusza do ciała; władza jest zasadą rządu, jak rząd jest pełnieniem władzy; znieść jedno z nich, jeżeli to zniesienie ma być rzeczywiste, to zburzyć jedno i drugie; z tej samej przyczyny zachować jedno z nich, jeżeli zachowanie jest istotne, znaczy utrzymać oba.”

„Własność jest przyczyną cierpienia i nędzy w społeczeństwie.”

„Niech ci, co wielbią Boga, złożą się na koszty swego uwielbienia: nic słuszniejszego.”

„Rewolucja jest siłą, nad którą żadna inna potęga, boska ani ludzka, nie może osiągnąć przewagi.”

„Religia państwowa jest gwałtem na sumieniu.”

„Rząd więc, czyli kościół i państwo niepodzielnie złączone uznaje za dogmaty: przyrodzoną przewrotność natury ludzkiej; zasadniczą nierówność stanów; trwałość antagonizmów i wojen; nieunikniony charakter ubóstwa; konieczność istnienia rządu, posłuszeństwa, rezygnacji i wiary.”

„Na miejsce armii stałych – kompanie przemysłowe.”

„Obrzędy religijne powinny być wolne.”

„Ale niech nam nie mówią o religii państwowej ani o religii większości, ani o kulcie płatnym z urzędu, ani o kościele gallikańskim, ani o republice nowochrześcijańskiej.”

„Cel państwa polega na utrzymywaniu porządku w społeczeństwie przez uświęcenie, przez konsekrację posłuszeństwa obywatela wobec państwa, podporządkowanie biednych bogatym, chłopa szlachcicowi, świeckiego duchownemu, bourgeois żołnierzowi.”

„Nigdy więcej zdobyczy.”

„Dość już delegacji!”

„Dość już prezydentury!”

„Nigdy nie odpiera się rewolucji, nie oszukuje się jej, nie można jej wynaturzyć, ani tym bardziej jej zwyciężyć; im bardziej ją tłumić, tym bardziej wzrasta jej prężność, a jej działanie staje się nie do odparcia.”

„Nie ma mowy o sprawiedliwym podziale bogactw w społeczeństwie, gdy bogaci się bogacą, a biedni biednieją.”

„Aby żyć bez rządu trzeba usunąć bez zastrzeżeń absolutnie wszelką władzę, wprowadzić czystą anarchię.”

„Sprawiedliwość i władza – słowa nie do pogodzenia.”

„Nigdy więcej fortec.”

„Bóg i król, Kościół i państwo – oto z duszy i ciała wieczna kontrrewolucja…”

„Istnieje jeden tylko sposób zapobiegania niebezpieczeństwom rewolucji; zrobić z niej prawo; lud cierpi, jest niezadowolony ze swego losu: jest to chory, który jęczy, dziecko w kołysce, które krzyczy; stańcie przed nim wysłuchajcie jego skarg, zbadajcie ich przyczynę, ich następstwa, obliczcie, jeśli trzeba, ile przypada na przesadę, a następnie natychmiast zajmijcie się bez wytchnienia ulżeniem cierpiącemu; rewolucja dokona się wówczas bez hałasów jako naturalny i szczęśliwy rozwój dawnego porządku rzeczy.”

„Powszechne głosowanie, mandat nakazujący, odpowiedzialność przedstawicieli, system znakomitościowy wreszcie – wszystko to dziecinada: co do mnie, nie powierzyłbym im zgoła ani mojej pracy, ani mojego odpoczynku, ani mego majątku; i nie narażałbym ani jednego włosa z mej głowy, żeby ich bronić.”

„Tak samo, jak nie wystarczy zniesienie rządu, jeżeli się go nie zastąpi czymś innym, tak też nie dojdziemy do ładu z wypędzeniem Boga, jeśli nie znajdziemy niewiadomej, jaka zgodnie z porządkiem pojęć ludzkich i zjawisk społęcznych obejmie po nim spadek.”

„Handel rzeczami świętymi powinien być, jak każdy inny, poddany działaniu prawa podaży i popytu, nie powinien korzystać ze szczególnego poparcia ani subwencji państwowych, jest to przedmiot wymiany, nie rządzenia.”

„Panowanie nad ludźmi jest niewolnictwem.”

„W naturze demokracji parlamentarnej leży dążenie do despotyzmu, a mianowicie do centralizacji.”

„Dość już reprezentacji!”

„Nigdy więcej dyskryminacji kolonialnej.”

„Nigdy więcej ceł.”

„Być rządzonym to być obserwowanym, nadzorowanym, szpiegowanym, kierowanym, nastawianym, podporządkowanym ustawom, indoktrynowanym, zmuszanym do wysłuchiwania kazań, kontrolowanym, szacowanym, ocenianym, cenzurowanym, poddawanym rozkazom ludzi, którzy nie mają ani prawa, ani wiedzy, ani cnót obywatelskich. Być rządzonym oznacza przy każdej transakcji, przy każdym działaniu, przy każdym ruchu być odnotowanym, rejestrowanym, kontrolowanym, opodatkowanym, ostemplowanym, opatentowanym, licencjonowanym, autoryzowanym, aprobowanym, napominanym, krępowanym, reformowanym, strofowanym, aresztowanym. Pod pretekstem dbałości o dobro ogółu jest się opodatkowanym, drenowanym, zmuszanym do płacenia okupu, eksploatowanym, monopolizowanym, poddawanym presji, uciskanym, oszukiwanym, okradanym; wreszcie przy najsłabszych oznakach oporu, przy pierwszych słowach skargi, represjonowanym, karanym, obrażanym, nękanym, śledzonym, poniżanym, bitym, rozbrajanym, duszonym, więzionym, rozstrzeliwanym, sądzonym, skazywanym, deportowanym, chłostanym, sprzedawanym, zdradzanym, i na koniec wyśmiewanym, wyszydzanym, znieważanym, okrywanym hańbą. Taki jest rząd, taka jest jego sprawiedliwość, taka jest jego moralność”

„Rząd bezpośredni!”

„Co to jest bóg? Abstrakcja.”

„Jeżeli obrzędy religijne mają rzeczywiście wartość ekonomiczną lub moralną, jeżeli jest to służba, której wymagają potrzeby ludności, nie wysuwamy co do niej żadnego sprzeciwu.”

„Na miejsce praw – umowy; żadnych praw uchwalanych przez większość ani jednomyślnie; każdy obywatel, każda gmina lub korporacja ustanawia swoje własne prawa.”

„Własność jest kradzieżą.”

„Na miejsce policji – tożsamość interesów.”

„Pajęczyny dla możnych i bogatych, łańcuchy, których żadna stal nie zdoła przeciąć, dla małych i ubogich, sieci rybackie w rękach rządu.”

„Istotą rewolucji jest to, że się umacnia i rośnie wskutek oporu, który napotyka.”

„Dość już dziedzicznego królowania!”

„Autorytet, rząd, władza, państwo – każde z tych słów oznacza to samo – środek nacisku i wyzysku… Ktokolwiek kładzie na mnie rękę, aby mną rządzić, jest uzurpatorem i tyranem – uważam go za swego wroga.”

„Za pomocą trzech ministerstw – rolnictwa oraz handlu, robót publicznych i spraw wewnętrznych, dzięki podatkom i opłatom celnym rząd trzyma rękę na wszystkim, co wpływa i co się wydaje, co się produkuje i co się konsumuje, na wszystkich interesach osób prywatnych, gmin i departamentów, podtrzymuje dążenie społeczeństwa do zubożenia mas, do podporządkowania ludzi pracy i do coraz większej przewagi funkcji pasożytniczych. Przy pomocy policji rozciąga on nadzór nad przeciwnikami systemu; za pomocą wymiaru sprawiedliwości skazuje ich na kary i utrzymuje w ryzach, przy pomocy armii niszczy ich, za pomocą oświecenia publicznego rozdziela w stosunku, jaki mu odpowiada, wiedzę i niewiedzę, za pomocą obrzędów religijnych usypia sprzeciwy na dnie serc; za pomocą skarbu opłaca ze środków ludzi pracy koszty tego rozległego sprzysiężenia.”

„Rząd ludowy, czy to bezpośredni, czy pośredni, czy to prosty, czy złożony – zawsze będzie zręcznym okradaniem ludu.”

„Dzięki prześladowaniu, jakiego doznała rewolucja ma dziś świadomość samej siebie; może ona wskazać swą rację bytu; jest w stanie wyciągnąć wnioski z sytuacji, zna swą zasadę kierowniczą, swoje środki, swój cel; ma swą metodę i swój probierz.”