John Fowles cytaty

strona 3

„Mowa jest jak jedwabna mora – tak wiele zależy od kąta, pod jakim się na nią patrzy.”

„Pragnienie posiadania czegoś i pragnienie rozkoszowania się czymś unicestwiają się wzajemnie.”

„Katastaza w klasycznej tragedii poprzedza koniec czyli katastrofę. I dorzucił: – Zresztą w komedii również.”

„Powiem Ci, czym naprawdę jest wojna. Psychozą spowodowaną nieumiejętnością zrozumienia wzajemnych zależności. Nieumiejętnością ustosunkowania się do naszych bliźnich. Do naszej ekonomicznej i historycznej sytuacji. A przede wszystkim do nicości. Do śmierci.”

„Niektórzy powiedzieliby, jesteś tylko kroplą, złamanie twojego słowa jest tylko kroplą, nie ma znaczenia. Ale całe zło świata składa się z małych kropli. Głupio jest mówić, że nieważne są małe krople. Małe krople i ocean to to samo.”

„W tym uśmiechu jest coś nieubłaganego.
- Nieubłaganego? – Conchis stanął za moim krzesłem i patrzył ponad moją głową. – Prawda. Prawda jest nieubłagana. Ale nie znaczenie prawdy.”

„Mężczyźni są podli – oświadczył. – Najpodlejsze w nich jest to, że mogą to powiedzieć z uśmiechem na twarzy.”

„Nie panuję bez reszty nad tworami swojej imaginacji, podobnie jak państwo nie panują (…) nad swoimi dziećmi, współpracownikami, przyjaciółmi czy nawet nad sobą. To absurd? Postać jest albo „rzeczywista”, albo „wyimaginowana”? Jeżeli tak myślicie, moi obłudni czytelnicy, mogę opowiedzieć tylko uśmiechem. Toć nawet własna przeszłość nie wydaje się państwu zupełnie rzeczywista – przystrajacie ją państwo, złocicie lub czernicie, cenzorujecie ją, majstrujecie przy niej… słowem, beletryzujecie ją i odkładacie na półkę – swoją książkę, swoją uromantycznioną autobiografię. Wszyscy wciąż uciekamy od realnej rzeczywistości. Jest to podstawowa definicja gatunku homo sapiens.”

„Żyję wśród ludzi, jak wszyscy twierdzą, zacnych, pobożnych, dobrych chrześcijan. A mnie się oni wydają okrutniejsi od najokrutniejszych pogan, głupsi od najgłupszych zwierząt. Nie mogę uwierzyć, że taka jest prawda. Że życie musi być pozbawione wzajemnego zrozumienia i współczucia. Że nie ma istot dość wspaniałomyślnych, aby zrozumieć, ile wycierpiałam i dlaczego cierpię… i że bez względu na to, jakie popełniłam grzechy, nie jest rzeczą słuszną, abym musiała tak cierpieć.”

„Życie (…) nie jest symbolem, nie jest jedną tylko zagadką, nie jest jedną jedyną umiłowaną twarzą, nie jest czymś, z czego się rezygnuje po jednym przegranym rzucie kości, lecz czymś, co tak czy owak, nieporadnie, beznadziejnie, mimo pustki, mimo wrogiej obojętności miasta trzeba znieść do końca. Więc dalejże znów na bezkresne, słone, nieokiełznane morze!”

„Nienawiść nie leży w mojej naturze. Jakby gdzieś we mnie wytwarzała się pewna ilość dobrej woli i łagodności, która musi wydostać się na zewnątrz. Jesli trzymam to w ukryciu, wybucha.”

„Czy to już koniec?
– A chcesz, żeby był koniec?
Emma stanowczo potrząsa głową. Wpatruje się w usta ciotki, jakby mogły z nich wyjść nie tylko dźwięki, ale także książę i księżniczka. Bo nie trzeba wierzyć, że historie są prawdziwe, wystarczy, że są opowiadane.”

„Im lepiej zrozumiesz, na czym polega wolność, tym mniej będziesz z wolności korzystał.”

„Owa odległość, wszystkie owe przepaście, przez które nie przerzuciło jeszcze mostów radio, telewizja, tanie wycieczki turystyczne i cała reszta, nie były aż tak złą rzeczą. Ludzie mniej może o sobie nawzajem wiedzieli, ale też wywierali na siebie wzajem mniejszy wpływ, a przez to byli bardziej zindywidualizowani. Cały świat nie był dla nich tylko guzikiem do włączania lub wyłączania. Obcy byli naprawdę obcy, czasem nawet intrygującą, piękną obcością. Może to lepiej dla ludzkości, żebyśmy się coraz więcej ze sobą komunikowali. Ale jestem heretykiem, sądzę, że izolacja, podobnie jak większa przestrzeń, z której korzystali, jest godna zazdrości. Świat teraz zbyt dosłownie napiera na nas ze wszystkich stron.”

„Nie życzę sobie uprzejmości. Uprzejmość zawsze zawiera odmowę spojrzenia na rzeczywistość z innego punktu widzenia.”

„Jakie to proste – kierować się w życiu jedynie ironią i sentymentalizmem, przestrzegać ściśle konwenansów. To, co mogłoby być, staje się tylko przedmiotem chłodnej, ironicznej obserwacji, podobnie jak to, co jeszcze być może. Innymi słowy, człowiek musi się poddać, człowiek musi się nauczyć być tym, kim jest.”

„Tylko te dwa słowa powiedziane szczerze: „Kocham cię”. Były całkiem beznadziejne. Wypowiedział je tak, jak mógłby oznajmić: „Mam raka”.”

„Ty chcesz, by cię lubiano. A ja chcę tylko istnieć.”

„Jednak milczenie. Krzyczenie na kogoś oznacza, że istnieje jeszcze jakiś kontakt.”

„Żadna lektura i inteligentne rozumowanie nie zastąpi bezpośredniego doświadczenia.”

„Muszę walczyć własną bronią. Nie jego. Nie egoizmem i brutalnością, wstydem i niechęcią. A więc szczodrością (daję siebie) i łagodnością (całuję bestię), i brakiem wstydu (robię to, co robię, z własnej woli), i wybaczeniem (on nic nie może na to poradzić, to silniejsze od niego).”

„Jeśli istnieje piekło, to na tym właśnie polega. Piekło to nie płomienie i widły diabłów. To miejsce, gdzie człowiek czuje się poza granicami rozsądku […].”

„Jednak na koniec udało mi się odkryć coś, co dla większości bogaczy pozostaje na zawsze tajemnicą: że każdy człowiek ma z góry określoną zdolność do szczęścia. I do nieszczęścia. I że warunki materialne nie mają na to większego wpływu.”

„Miałam zamiar powiedzieć: może pan zrobić, co pan chce, ale niech mnie pan nie zabija. Niech mnie pan nie zabija, będzie pan mógł zrobić to znowu. Jakby dało się mnie wyprać. Trudno zniszczalną.”

„Mężczyźni widzą przedmioty, kobiety ich wzajemne relacje.”

„Okazuje się, że więcej moich kolegów było pańskimi ofiarami, niż dotychczas sądziłem.
- Ofiarami?
- A jak pan nazwie ludzi, którym każe się cierpieć, nie pozostawiając im żadnego wyboru?
- Bardzo trafna definicja człowieka w ogóle.”

„Sądzą państwo zapewne, że powieściopisarze pracują zawsze według ściśle ustalonego planu, więc przyszłość zapowiedziana przez rozdział pierwszy musi być nieuchronnie teraźniejszością w rozdziale trzynastym. Powieściopisarze piszą jednak dla niezliczonych i najrozmaitszych powodów: dla pieniędzy, dla sławy, dla recenzentów, dla rodziców, dla przyjaciół, dla ukochanych, z próżności, z pychy, z ciekawości – podobnie jak dobrzy stolarze lubią robić meble, jak pijacy lubią pić, jak sędziowie lubią sądzić, jak Sycylijczycy lubią wygarniać z dubeltówki w plecy wroga. Mógłbym ułożyć całą księgę tego rodzaju powodów i pobudek, a wszystkie byłyby autentyczne, choć oczywiście nie dla każdego pisarza. Tylko jeden powód wszyscy mamy wspólny: pragniemy tworzyć światy równie rzeczywiste jak ten, który jest (albo był), lecz zarazem od niego odmienne. Dlatego nie możemy planować. Wiemy, że świat nie jest maszyną, lecz organizmem. Wiemy również, że świat stworzony rzetelnie musi być niezależny od swego twórcy – zaplanowany świat (taki, w którym widać wyraźnie, że go zaplanowano) to świat martwy. Gdy nasze postacie i wydarzenia przestają nas słuchać, wtedy dopiero zaczynają żyć prawdziwym życiem.”

„Albo pozostaniesz w niewoli tego, co w twoich czasach zwie się obowiązkiem, honorem, godnością osobistą, a wówczas nic złego cię nie spotka. Albo też będziesz wolny, a wówczas ukrzyżują cię.”

„Mężczyźni mówią, że to Ewa kusi ich do burdelu, lecz Adam ją tam trzyma.”

„A od czego zależy, czy jest to tragedia, czy komedia?
– Od tego, czy potrafimy zrozumieć, jaką rolę odgrywamy w normalnym życiu.”

„Sądzą państwo zapewne, że powieściopisarze pracują zawsze według ściśle ustalonego planu, więc przyszłość zapowiedziana przez rozdział pierwszy musi być nieuchronnie teraźniejszością w rozdziale trzynastym. Powieściopisarze piszą jednak dla niezliczonych i najrozmaitszych powodów: dla pieniędzy, dla sławy, dla recenzentów, dla rodziców, dla przyjaciół, dla ukochanych, z próżności, z pychy, z ciekawości – podobnie jak dobrzy stolarze lubią robić meble, jak pijacy lubią pić, jak sędziowie lubią sądzić, jak Sycylijczycy lubią wygarniać z dubeltówki w plecy wroga. Mógłbym ułożyć całą księgę tego rodzaju powodów i pobudek, a wszystkie byłyby autentyczne, choć oczywiście nie dla każdego pisarza. Tylko jeden powód wszyscy mamy wspólny: pragniemy tworzyć światy równie rzeczywiste jak ten, który jest (albo był), lecz zarazem od niego odmienne.”

“You use your life.”

“I hated myself. I had created nothing, I belonged to nothingness, to the néant, and it seemed to me that my own death was the only thing that I could create; and still, even then, I thought it might accuse everyone who had ever known me. It would validate all my cynicism, it would prove all my solitary selfishness; it would stand, and be remembered, as a final dark victory.”

“I didn’t know at that time Emily Dickinson’s great definition, her 'Publication is not the business of poets’; being a poet is all, being known as a poet is nothing.”

“It. Is. Not. Ended. There was just the trace of a humourless smile on his face; and more than a trace of menace. As if he meant something more than that there was a sequel to this scene; but that the whole Nazi weltanschaaung to be, resurrected and realised. He was an impressively iron man…”

“There are only two races on this planet — the intelligent and the stupid.”

“Narcissism: when one grows too old to believe in one's uniqueness, one falls in love with one's complexity.”

“We were equally tired, in mid-century, of cold sanity and hot blasphemy; of the over-cerebral and of the over-faecal; the way out lay somewhere else. Words had lost their power, either for good or for evil; still hung, like a mist, over the reality of action, distorting, misleading, castrating; but at least since Hitler and Hiroshima they were seen to be a mist, a flimsy superstructure.”

“All the time I felt I was being watched, that I was not alone, that I was putting on an act for the benefit of someone, that this action could be done only if it was spontaneous, pure – and moral. Because more and more it crept through my mind with the chill spring night that I was trying to commit not a moral action, but a fundamentally aesthetic one; to do something that would end my life sensationally, significantly, consistently. It was a Mercutio death I was looking for, not a real one. A death to be remembered, not the true death of a true suicide, the death obliterate.”

“The mess of my life, the selfishnesses and false turnings and the treacheries, all these things could fall into place, they could become a source of construction rather than a source of chaos, and precisely because I had no other choice.”

“When she was home from her boarding-school I used to see her almost every day sometimes, because their house was right opposite the Town Hall Annexe. She and her younger sister used to go in and out a lot, often with young men, which of course I didn’t like. When I had a free moment from the files and ledgers I stood by the window and used to look down over the road over the frosting and sometimes I’d see her. In the evening I marked it in my observations diary, at first with X, and then when I knew her name with M.”

“The battle was over. Our casualties were some thirteen thousand killed--thirteen thousand minds, memories, loves, sensations, worlds, universes--because the human mind is more a universe than the universe itself--and all for a few hundred yards of useless mud.”

“I still couldn’t accept that this was not some nightmare, like some freak misbinding in a book, a Lawrence novel become, at the turn of a page, one by Kafka.”

“By this characteristically twentieth century retreat from content into form, from meaning into appearance, from ethics into aesthetics, from aqua into unda, I dulled the pain of accusing death, and hardened myself.”

“Years later I saw the gabbia at Piacenza; a harsh black canary-cage strung up high the side of the the towering campanile, in which prisoners were once left to starve to death and rot in full view of the town below. And looking up at it, I remembered that winter in Greece, that Gabbia I had constructed for myself out of light, solitude and self-delusions. My feelings at the end of that wretched term, were those of a man who knows he is in a cage, exposed to the jeers of all his old ambitions until he dies.”

“You sound like a certain kind of surgeon. A lot more interested in the operation than the patient."
"I should not be in the hands of a surgeon who did not take that view.”

“So I strode down to the school like some vengence-brewing chieftain in an Icelandic saga…”

“She had a kind of genius for picking the wrong man. She always looked for poetry and passion and sensitivity, the whole romantic kitchen, whereas I lived by a simpler diet, prose and pudding. I don’t expect attractive men to have attractive souls.”

“He’s so slow, so unimaginative, so lifeless. Like zinc white. I see it’s a sort of tyranny he has over me. He forces me to be changeable, to act. To show off. The hateful tyranny of weak people.”

“I was too green to know that all cynicism masks a failure to cope – an impotence, in short and to despise all effort is the greatest effort of all…”

“I was born in 1927, the only child of middle-class parents, both English, and themselves born in the grotesquely elongated shadow, which they never rose sufficiently above history to leave, of that monstrous dwarf Queen Victoria.”

“If you are wise you will never pity the past for what it did not know, but pity yourself for what it did.”

“(The staff common room) was real boredom, not just modish ennui. Boredom, the numbing annual predictability of life, hung over the staff like a cloud. From it flowed cant, hypocrisy, and the impotent rage of the old who know they have failed and the young who suspect they will fail. The senior masters stood like Gallows sermons; with some of them one had a sort of vertigo, a glimpse of the bottomless pit of human futility…a sere notifier of what is.”

“Once again fear, and mystery, swept over me…I was infinitely far from home. The profoundest distances are never geographical…”

“Everything free and decent in life is being locked away in filthy little cellars by beastly people who don’t care.”

“The writing was impeccably neat and legible though rather crabbed into the centre of the page; I saw a neat crabbed man behind it. Presumably some sort of retreat, one of those desiccated young Catholics that used to mince around Oxford when I was an undergraduate.”

“Paint. Just paint. This is my advice. And leave the clever talk to the poor sods who can't.”

“…even more ominous … is the fact that since the Second World War a new kind of intellectual has emerged in large numbers. … he is only minimally interested in the proper intellectual significance of images and objects. Such people are not really intellectuals, but visuals … A visual is more interested in style than in content … A visual does not feel a rioting crowd being machine-gunned by the police, he simply sees a brilliant news photograph.”

“Though not large it had a certain elegance; a pilastered portico, windows with graceful pediments. The whitewashed façade was in shadow, a palid blue against the evening sky’s pale blue.”

“If a person is intelligent, then of course he is either an agnostic or an atheist. Just as he is a physical coward. They are automatic definitions of high intelligence.”