John Fowles cytaty

strona 4

„Mowa jest jak jedwabna mora – tak wiele zależy od kąta, pod jakim się na nią patrzy.”

„Pragnienie posiadania czegoś i pragnienie rozkoszowania się czymś unicestwiają się wzajemnie.”

„Katastaza w klasycznej tragedii poprzedza koniec czyli katastrofę. I dorzucił: – Zresztą w komedii również.”

„Powiem Ci, czym naprawdę jest wojna. Psychozą spowodowaną nieumiejętnością zrozumienia wzajemnych zależności. Nieumiejętnością ustosunkowania się do naszych bliźnich. Do naszej ekonomicznej i historycznej sytuacji. A przede wszystkim do nicości. Do śmierci.”

„Niektórzy powiedzieliby, jesteś tylko kroplą, złamanie twojego słowa jest tylko kroplą, nie ma znaczenia. Ale całe zło świata składa się z małych kropli. Głupio jest mówić, że nieważne są małe krople. Małe krople i ocean to to samo.”

„W tym uśmiechu jest coś nieubłaganego.
- Nieubłaganego? – Conchis stanął za moim krzesłem i patrzył ponad moją głową. – Prawda. Prawda jest nieubłagana. Ale nie znaczenie prawdy.”

„Mężczyźni są podli – oświadczył. – Najpodlejsze w nich jest to, że mogą to powiedzieć z uśmiechem na twarzy.”

„Nie panuję bez reszty nad tworami swojej imaginacji, podobnie jak państwo nie panują (…) nad swoimi dziećmi, współpracownikami, przyjaciółmi czy nawet nad sobą. To absurd? Postać jest albo „rzeczywista”, albo „wyimaginowana”? Jeżeli tak myślicie, moi obłudni czytelnicy, mogę opowiedzieć tylko uśmiechem. Toć nawet własna przeszłość nie wydaje się państwu zupełnie rzeczywista – przystrajacie ją państwo, złocicie lub czernicie, cenzorujecie ją, majstrujecie przy niej… słowem, beletryzujecie ją i odkładacie na półkę – swoją książkę, swoją uromantycznioną autobiografię. Wszyscy wciąż uciekamy od realnej rzeczywistości. Jest to podstawowa definicja gatunku homo sapiens.”

„Żyję wśród ludzi, jak wszyscy twierdzą, zacnych, pobożnych, dobrych chrześcijan. A mnie się oni wydają okrutniejsi od najokrutniejszych pogan, głupsi od najgłupszych zwierząt. Nie mogę uwierzyć, że taka jest prawda. Że życie musi być pozbawione wzajemnego zrozumienia i współczucia. Że nie ma istot dość wspaniałomyślnych, aby zrozumieć, ile wycierpiałam i dlaczego cierpię… i że bez względu na to, jakie popełniłam grzechy, nie jest rzeczą słuszną, abym musiała tak cierpieć.”

„Życie (…) nie jest symbolem, nie jest jedną tylko zagadką, nie jest jedną jedyną umiłowaną twarzą, nie jest czymś, z czego się rezygnuje po jednym przegranym rzucie kości, lecz czymś, co tak czy owak, nieporadnie, beznadziejnie, mimo pustki, mimo wrogiej obojętności miasta trzeba znieść do końca. Więc dalejże znów na bezkresne, słone, nieokiełznane morze!”

„Nienawiść nie leży w mojej naturze. Jakby gdzieś we mnie wytwarzała się pewna ilość dobrej woli i łagodności, która musi wydostać się na zewnątrz. Jesli trzymam to w ukryciu, wybucha.”

„Czy to już koniec?
– A chcesz, żeby był koniec?
Emma stanowczo potrząsa głową. Wpatruje się w usta ciotki, jakby mogły z nich wyjść nie tylko dźwięki, ale także książę i księżniczka. Bo nie trzeba wierzyć, że historie są prawdziwe, wystarczy, że są opowiadane.”

„Im lepiej zrozumiesz, na czym polega wolność, tym mniej będziesz z wolności korzystał.”

„Owa odległość, wszystkie owe przepaście, przez które nie przerzuciło jeszcze mostów radio, telewizja, tanie wycieczki turystyczne i cała reszta, nie były aż tak złą rzeczą. Ludzie mniej może o sobie nawzajem wiedzieli, ale też wywierali na siebie wzajem mniejszy wpływ, a przez to byli bardziej zindywidualizowani. Cały świat nie był dla nich tylko guzikiem do włączania lub wyłączania. Obcy byli naprawdę obcy, czasem nawet intrygującą, piękną obcością. Może to lepiej dla ludzkości, żebyśmy się coraz więcej ze sobą komunikowali. Ale jestem heretykiem, sądzę, że izolacja, podobnie jak większa przestrzeń, z której korzystali, jest godna zazdrości. Świat teraz zbyt dosłownie napiera na nas ze wszystkich stron.”

„Nie życzę sobie uprzejmości. Uprzejmość zawsze zawiera odmowę spojrzenia na rzeczywistość z innego punktu widzenia.”

„Jakie to proste – kierować się w życiu jedynie ironią i sentymentalizmem, przestrzegać ściśle konwenansów. To, co mogłoby być, staje się tylko przedmiotem chłodnej, ironicznej obserwacji, podobnie jak to, co jeszcze być może. Innymi słowy, człowiek musi się poddać, człowiek musi się nauczyć być tym, kim jest.”

„Tylko te dwa słowa powiedziane szczerze: „Kocham cię”. Były całkiem beznadziejne. Wypowiedział je tak, jak mógłby oznajmić: „Mam raka”.”

„Ty chcesz, by cię lubiano. A ja chcę tylko istnieć.”

„Jednak milczenie. Krzyczenie na kogoś oznacza, że istnieje jeszcze jakiś kontakt.”

„Żadna lektura i inteligentne rozumowanie nie zastąpi bezpośredniego doświadczenia.”

„Muszę walczyć własną bronią. Nie jego. Nie egoizmem i brutalnością, wstydem i niechęcią. A więc szczodrością (daję siebie) i łagodnością (całuję bestię), i brakiem wstydu (robię to, co robię, z własnej woli), i wybaczeniem (on nic nie może na to poradzić, to silniejsze od niego).”

„Jeśli istnieje piekło, to na tym właśnie polega. Piekło to nie płomienie i widły diabłów. To miejsce, gdzie człowiek czuje się poza granicami rozsądku […].”

„Jednak na koniec udało mi się odkryć coś, co dla większości bogaczy pozostaje na zawsze tajemnicą: że każdy człowiek ma z góry określoną zdolność do szczęścia. I do nieszczęścia. I że warunki materialne nie mają na to większego wpływu.”

„Miałam zamiar powiedzieć: może pan zrobić, co pan chce, ale niech mnie pan nie zabija. Niech mnie pan nie zabija, będzie pan mógł zrobić to znowu. Jakby dało się mnie wyprać. Trudno zniszczalną.”

„Mężczyźni widzą przedmioty, kobiety ich wzajemne relacje.”

„Okazuje się, że więcej moich kolegów było pańskimi ofiarami, niż dotychczas sądziłem.
- Ofiarami?
- A jak pan nazwie ludzi, którym każe się cierpieć, nie pozostawiając im żadnego wyboru?
- Bardzo trafna definicja człowieka w ogóle.”

„Sądzą państwo zapewne, że powieściopisarze pracują zawsze według ściśle ustalonego planu, więc przyszłość zapowiedziana przez rozdział pierwszy musi być nieuchronnie teraźniejszością w rozdziale trzynastym. Powieściopisarze piszą jednak dla niezliczonych i najrozmaitszych powodów: dla pieniędzy, dla sławy, dla recenzentów, dla rodziców, dla przyjaciół, dla ukochanych, z próżności, z pychy, z ciekawości – podobnie jak dobrzy stolarze lubią robić meble, jak pijacy lubią pić, jak sędziowie lubią sądzić, jak Sycylijczycy lubią wygarniać z dubeltówki w plecy wroga. Mógłbym ułożyć całą księgę tego rodzaju powodów i pobudek, a wszystkie byłyby autentyczne, choć oczywiście nie dla każdego pisarza. Tylko jeden powód wszyscy mamy wspólny: pragniemy tworzyć światy równie rzeczywiste jak ten, który jest (albo był), lecz zarazem od niego odmienne. Dlatego nie możemy planować. Wiemy, że świat nie jest maszyną, lecz organizmem. Wiemy również, że świat stworzony rzetelnie musi być niezależny od swego twórcy – zaplanowany świat (taki, w którym widać wyraźnie, że go zaplanowano) to świat martwy. Gdy nasze postacie i wydarzenia przestają nas słuchać, wtedy dopiero zaczynają żyć prawdziwym życiem.”

„Albo pozostaniesz w niewoli tego, co w twoich czasach zwie się obowiązkiem, honorem, godnością osobistą, a wówczas nic złego cię nie spotka. Albo też będziesz wolny, a wówczas ukrzyżują cię.”

„Mężczyźni mówią, że to Ewa kusi ich do burdelu, lecz Adam ją tam trzyma.”

„A od czego zależy, czy jest to tragedia, czy komedia?
– Od tego, czy potrafimy zrozumieć, jaką rolę odgrywamy w normalnym życiu.”

„Sądzą państwo zapewne, że powieściopisarze pracują zawsze według ściśle ustalonego planu, więc przyszłość zapowiedziana przez rozdział pierwszy musi być nieuchronnie teraźniejszością w rozdziale trzynastym. Powieściopisarze piszą jednak dla niezliczonych i najrozmaitszych powodów: dla pieniędzy, dla sławy, dla recenzentów, dla rodziców, dla przyjaciół, dla ukochanych, z próżności, z pychy, z ciekawości – podobnie jak dobrzy stolarze lubią robić meble, jak pijacy lubią pić, jak sędziowie lubią sądzić, jak Sycylijczycy lubią wygarniać z dubeltówki w plecy wroga. Mógłbym ułożyć całą księgę tego rodzaju powodów i pobudek, a wszystkie byłyby autentyczne, choć oczywiście nie dla każdego pisarza. Tylko jeden powód wszyscy mamy wspólny: pragniemy tworzyć światy równie rzeczywiste jak ten, który jest (albo był), lecz zarazem od niego odmienne.”

“That is the truth. Not the hammer and sickle. Not the stars and stripes. Not the cross. Not the sun. Not gold. Not yin and yang.”

“All good science is art. And all good art is science.”

“I saw that this cataclysm must be an expiation for some barbarous crime of civilisation, some terrible human lie. What the lie was, I had too little knowledge of history to know then. I now know it was our believing that we were fulfilling some end, serving some plan, - that all would come out well in the end, because there was some great plan over all. Instead of the reality. There is no plan. All is hazard. And the only thing that will preserve us is ourselves.”

“A novelist has to enter deeper exile still. In most outward ways the experience was depressive, as many young would-be writers and painters who have ever gone to Greece have discovered. We used to have a nickname for the sense of inadequacy and accidie it produced – the ‘Aegean blues’. One has to be a very complete artist to create good work among the purest and most balanced landscapes on the planet…The Greece of the Islands is Circe still; no place for the artist-voyager to linger long, if he cares for his soul.”

“I played him the Goldberg Variations. If one wishes to reduce a sensitive German to tears there is no surer lachrymatory.”

“One kind of person is engaged in society without realizing it; another kind engages in society by controlling it. The one is a gear, a cog, and the other an engineer, a driver. But a person who has opted out has only his ability to express his disengagement between his existence and nothingness. Not cogito, but scribo, ergo sum.”

“There was a bright wind, it was a Dufy day, all bustle, movement, animated colour..”

“The dinner that evening was dreadful, the epitome of English vacuity…they were all the same, each mind set in the same weird armour, like an archosaur’s ruff, like a fringe of icicles. All I heard the whole evening was the tinkle of broken ice-needles as people tried timidly and vainly to reach through the stale fence of words, tinkle, tinkle, and then withdraw. Nobody behaved with breadth, with warmth, with naturalness, and finally it became pathetic. We were all the same; I hardly said anything, but that made me no more innocent – or less conditioned. The solemn figures of the Old Country, the Queen, the Public School, Oxbridge, the Right Accent, People Like Us, stood around the table like secret police, ready to crush down in an instant on any attempt at an intelligent European humanity.* We…were held by those cloud-grey shapes on the world’s blue rim. Death machines holding thousands of gum-chewing, contraceptive-carrying men; for some reason more 30 years away than 30 miles; as if we were looking into the future, not the south; into a world where there were no more Prosperos, no private domains, no Poetries, fantasies, tender sexual promises…I felt acutely the fragility of time itself…”

“It must essentially remain a novel of adolescence written by a retarded adolescent.”

“Pois eisai? She wanted to know. Pou pas? The old Homeric questions of the Greek peasant. Who art thou? Where goest thou?”

“There are people who have an instinctive yet perfect moral judgment, who can perform the most complex ethical calculations like an Indian peasant can sometimes perform astounding mathematical feats in a matter of seconds. Lily was such a person. I craved her approval.”

“Most marriages recognize this paradox: Passion destroys passion; we want what puts an end to wanting what we want.”

“The princess calls, but there is no one, now, to hear her.”

“To my horror I began to cry…a great cloud of black guilt, knowledge of my atrocious selfishness, settled on me. One day she had said “when you love me (and she had not meant ‘make love to me’) it’s as if God forgave me for being the mess I am”; and I took it as chicanery, another emotional blackmail, to make me feel essential and give me a sense of responsibility towards her…My monstrous crime was Adam’s, the oldest and most vicious of all – male selfishness…Something far worse than lèse majesté. Lèse-humanité.”

“I did not like the colonel at all. He had eyes like razors…the eyes of a machine. An educated machine… I realised he was drinking less than we were…And that he was playing with me. That he was a realist… Also that Anton was careless with his tongue…”

“Her voice was completely English. For some reason I had expected a foreign accent; but I could place this exactly. It was my own; product of boarding school, university, the accent of what a sociologist once called the Dominant Hundred Thousand.”

“He liked to be popular and in place of charm had to dispense alcohol…”

“The tender pragmatisms of flesh have poetries no enigma - human or divine - can deminish or demean. Indeed, it can only cause them, and then walk out.”

“I am talking about the general psychological health of the species, man. He needs the existence of mysteries, not their solution.”

“Hypotheses pinned me down, as Gulliver was pinned by the countless threads of the Lilliputians…”

“By this sinister elision, this slipping from true remorse, the belief that the suffering we have precipitated ought to ennoble us, or at least make us less ignoble from then on, to disguised self-forgiveness, the belief that suffering in some way ennobles life, so that the precipitation of pain comes, by such a cockneyed algebra, to equal the ennoblement, or at any rate the enrichment, of life, by this characteristically twentieth-century retreat from content into form, from meaning into appearance, from ethics into aesthetics, from aqua into unda, I dulled the pain of that accusing death; and hardened myself, to say nothing of it at Bourani. I was still determined to tell Julie, but at the right time and place, when the exchange rate between confession and the sympathy it evoked looked very likely to be high.”

“She seemed older to me, over-experienced by travel; needing to be learnt again, and I hadn’t the energy.”

“There’s a card in the Tarot pack called The Magus. The magician, conjuror. Two of his traditional symbols are the lily and the rose.”

“I was not a poet. I felt no consolation in this knowledge, but only a red anger that evolution could allow such sensitivity and such inadequacy to coexist in the same mind. In one ego, my ego, screaming like a hare caught in a gin.”

“Well, then there was the bit in the local paper about the scholarship she’d won and how clever she was, and her name as beautiful as herself, Miranda. So I knew she was up in London studying art. It really made a difference, that newspaper article. It seemed like we became more intimate, although of course we still did not know each other in the ordinary way.
I can’t say what it was, the very first time I saw her, I knew she was the only one. Of course I am not mad, I knew it was just a dream and it always would have been if it hadn’t been for the money. I used to have daydreams about her, I used to think of stories where I met her, did things she admired, married her and all that. Nothing nasty, that was never until what I’ll explain later.”

“I felt both a state of envy and contempt. The yacht itself was not vulgar, but I smelt something vulgar about owning it…A few moments later I set off back to my dull daily penal colony of an existence on the far side of the dream, as Adam left the Garden of Eden perhaps…except I knew there were no Gods, and nothing was going to bar my return…”

“Perhaps the clue lay in indispensibility. I was being taught some obscure metaphysical lesson about the place of man in existence, about the limitations of the egocentric view…”

“If there was some central theme beneath the (more Irish than Greek) stew of intuitions about the nature of human existence – and of fiction – it is perhaps in the alternative title, whose rejection I still sometimes regret: The Godgame. I did intend Conchis to exhibit a series of masks representing human notions of God, from the supernatural to the jargon-ridden scientific, that is, a series of human illusions about something that does not exist in fact, absolute knowledge and absolute power. The destruction of such illusions seems to me still an eminently humanist aim; and I wish there were some super-Conchis who could put the Arabs and the Israelis, or the Ulster Catholics and Protestants, through the same heuristic mill as Nicholas.”

““The human race is unimportant. It is the self that must not be betrayed."
"I suppose one could say that Hitler didn't betray his self."
"You are right. He did not. But millions of Germans did betray their selves. That was the tragedy. Not that one man had the courage to be evil. But that millions had not the courage to be good.””