Bolesław Prus cytaty

„Gdyby nas nawet setkami tysięcy topiono, wbijano na pale, obdzierano ze skóry, pieczono na wolnym ogniu – w całej sympatycznej Europie nikt palcem nie ruszy, nikt nie otrząśnie popiołu z cygara.”

„My, którzy czytamy już skomentowane dzieła geniuszów albo korzystamy z ich prac, jesteśmy przekonani, że nic łatwiejszego, jak poznać się na geniuszu. Tymczasem, który był z nich od razu poznany?… Filantropów męczono lub wyśmiewano; wynalazców nazywano wariatami, a reformatorów heretykami. Można głowę postawić o zakład, że z dwu ludzi stających do jakiegoś wyścigu w dziedzinie ducha – mierność od razu zdobędzie podziw i oklaski, a geniusz – przede wszystkim zaniepokoi widzów. I dopiero następujące pokolenia dostrzegają, że jeden prześlicznie chodził po wyszlifowanych gościńcach, a drugi stwarzał nowe światy.”

„Wino robi człowieka przezroczystym.”

„W chwili nieszczęścia, kiedy go wszystko zdradziło, jeszcze pozostała mu wierną – ziemia, prosty człowiek i Bóg.”

„Dziś trzeba coś znaczyć w świecie: trzeba być użytecznym, być siłą. Inaczej świat nas nie dojrzy, nie zatroszczy się, choćby z nas darto pasy, bo świat pochłonięty jest zdobywaniem dobrobytu i cywilizacji i rachuje się tylko z tymi czynnikami, które mu pomagają.”

„Teraz, dziecko moje – dam ci jedną, jedyna radę, którą staraj się zapamiętać… Znasz tę naszą wiśnię, co zwiesza się przez parkan na ulicę?… Kto w Boga wierzy, obrywa ją nie tylko z owoców dojrzałych i niedojrzałych, ale nawet z kwiatów, liści i gałęzi… Otóż, kochanko, tobie grozi to samo… – Mnie, tatku? – Tak. Ludzie z każdym człowiekiem postępują tak samo: zabierają mu pieniądze, czas, pracę, piękność, rozum, serce, nawet dobre imię… Wszystko mu zabiorą, jeżeli nie obroni go własny egoizm… Dlatego umiarkowany egoizm jest siłą dobroczynną, parkanem dla wiśni… (…) PAMIĘTAJ, ABY ŚWIAT NIE OBDARŁ I NIE POŁAMAŁ CIĘ TAK, JAK ULICZNICY NASZĄ WISIENKĘ…”

„Ludzie zawsze smucą się lub cieszą i nie ma takiej godziny, gdzie by ktoś nie śmiał się lub nie wzdychał. Cały zaś bieg historii polega na tym, że gdy więcej jest radości między ludźmi, mówimy – państwo kwitnie, a gdy częściej płyną łzy, nazywamy to upadkiem.”

„Złodzieje są mniej niepewni od ludzi, którzy nie wiadomo skąd czerpią dochody.”

„Każdy pogląd ma w sobie coś prawdy i coś fałszu, i dlatego ludzie spierają się.”

„Bo, panowie, myślmy najpierw o tym, ażeby podźwignąć nasz nieszczęśliwy kraj.”

„Albowiem żywe, polskie serce targnąć się musiało bólem i oburzeniem, gdy po ulicach Warszawy znieważano nasz symbol narodowy (…) odżydzić polski postęp, polski socjalizm, polską myśl narodową!… Jest nam coraz ciaśniej; dotychczas my ustępowaliśmy miejsca Żydom, musi więc nadejść czas, że Żydzi nam miejsca ustąpią.”

„Co robi zakochany kaczor?… Myślisz, że wzdycha albo naradza się z kim?… Gdzie tam… On naprzód zjada swoją porcję i porcję panny, a potem – bez żadnych madrygałów – bierze ukochaną za czub i prowadzi do urzędnika stanu cywilnego. Taki był nasz dawny system, dobry system. Ale spróbuj z babą ceregieli – a nie wybrniesz z tarapatów!”

„Nie myśl o szczęściu. Nie przyjdzie – nie zrobi zawodu; przyjdzie – zrobi niespodziankę.”

„Głupstwo jest wielkie jak morze, wszystko w sobie pomieści.”

„Człowiek miewa w życiu takie chwile, że lubi otaczać się przedmiotami, które przypominają smutek.”

„Cukrownia będzie przekształcała materiały prawie tak samo, jak robią to zwierzęta i rośliny. Przez jedną bramę będziecie do niej wozić: buraki, węgiel, wapno i tak dalej. Te buraki opłuczecie wodą jak śliną, rozetrzecie je na miazgę żelaznymi zębami, wyciśniecie z nich sok… W innym aparacie, który, mówiąc nawiasowo, jak nasze płuca będzie pochłaniał mnóstwo tlenu, poddacie buraczany sok podniesionej temperaturze… Potem będziecie go łączyli z wapnem, węglem, będziecie przeciskali przez walce centryfugalne, a nareszcie odparujecie i odlejecie w formy cukier, który – wyjedzie na świat drugą bramą.”

„Miłość potrzebuje swobody i czasu do wydania najpiękniejszych plonów.”

„Świat nie pyta, cośmy mówili – ale czyśmy zapobiegli nieszczęściu.”

„Mądrość każe raczej przewidywać złe niż dobre.”

„Serce serc.”

„Pozwólmy ludziom być szczęśliwymi według ich własnego uznania.”

„Ze wszystkich stron mrok nas otacza.”

„Więcej znaczy odważny rozum aniżeli siła.”

„Biada orłom w menażerii, szczęśliwe gęsi w kojcu!”

„Jeżeli zwrócimy uwagę, że samo życie i mieszkanie kosztowało mnie około 900 rubli, że ubrania również nie miałem za darmo (…), to pytam się, jakim sposobem można pokryć powyższe wydatki, choćby sześciomaset rublami dochodu za felietony? Muszę dodać, że życie moje było i jest bardzo skromne: nie znam ani kart, ani win i koniaków, ani stosunków teatralnych, słowem, nic z tego, co powiększa rozchody.”

„Życie, którego początku nie pamiętamy, a końca nie znamy.”

„To, o czym u nas nie marzył Mickiewicz,
to zdobyła pani Ćwierczakiewicz.”

„Najciężej w życiu ma ten, kto usiłuje unikać trudności.”

„Na świecie jest coraz mniej dobrych subiektów i rozumnych polityków, bo wszyscy stosują się do mody.”

„Rozkosze są niby fale i szczyty gór cierpienia – niby głębie i wąwozy i dopiero wszystkie one razem sprawiają, że życie jest piękne, gdyż rzeźbi się jak poszarpany łańcuch gór wschodnich, na które patrzymy z podziwem.”

„Każdemu łatwiej we własnym przekonaniu kierować państwem lub armią niż jednokonną biedką.”

„Rozsądek, przepowiadający klęskę, jest, jak puszczyk na cmentarzu, który woła: „Nie wstaniesz!…” Taki głos jest zawsze nienawistny. A im dokładniej spełni się przepowiednia, tem większa niechęć do proroka…”

„Dziś patrząc na starą kamizelkę widzę, że nad jej ściągaczami pracowały dwie osoby. Pan – co dzień posuwał sprzączkę, ażeby uspokoić żonę, a pani co dzień – skracała pasek, aby mężowi dodać otuchy.”

„Komu nóż wbijają w serce, ten nie pyta, czy innych spotkało to samo, ale woła, że boli!…”

„Słowo (…) jest jak kamień rzucony z procy; gdy trafi na ścianę, odbije się i zwróci przeciw tobie samemu.”

„Sam się obraża, kto rozmawia z pijakiem.”

„Raz tylko stałem się przyczyną upadku kobiety, dzięki złym mostkom w Warszawie.”

„Jedna bitwa szerzej otwiera nam oczy, niż dziesiątki lat spokojnych rządów.”

„Łotr będzie łotrem, choćby skończył dwa fakultety.”

„Bywają wielkie zbrodnie na świecie, ale chyba największą jest zabić miłość.”

„Sądzić powinna tylko chłodna głowa, nigdy gorące serce.”

„Dziwna bowiem jest natura ludzka: im mniej sami mamy skłonności do męczeństwa, tym natarczywiej żądamy go od innych.”

„W jego wyobraźni ludzkość przedstawiała się jako zbiór szarych kamieni, między którymi raz na tysiąc, jeżeli nie rzadziej, trafiał się klejnot. Zaś ponad tymi chłodnymi i bezświetlnymi bytami ukazywały się istoty nadzwyczajne, podobne do zapalonych lamp, które szarym kamieniom nadają fizjognomię, a klejnotom – blask, barwę i przezroczystość.”

„Ludzkość przechodzi rozmaite fazy: walk, odkryć, prześladowań, szaleństw, pomorów… W tej epoce, na którą dziś patrzymy, jest wszystkiego po trochu, ale bodaj czy nie za dużo pozorów – i gonitwy za użyciem. Otóż mówię ci: strzeż się tego prądu!… Kto mu uwierzy, może znaleźć hańbę i zatracenie duszy.”

„Najkrzykliwsi przyczynę złego widzą tylko w nieprzyjęciu nowych prawd, odkrytych w laboratoriach (…), choć złe tylko w części leży tam, a cała jego siła tkwi w zapomnieniu prawd małych, starych jak świat, a ukrytych w duszy ludzkiej (…).”

„W rządzie i wojnie na nikogo nie liczy się: o jeden niedopatrzony kamyk można się przewrócić.”

„Miłość jest radością świata, słońcem życia, wesołą melodią na pustyni.”

„Pamiętniki robią na mnie wrażenie, jakby ktoś pisał do siebie samego i opowiadał sobie samemu wiadomości o sobie samym.”

„W czasie bitwy los co chwila wyciąga do nas rękę i każe jak najspieszniej odgadywać zamknięte w niej niespodzianki. Mylimy się lub zgadujemy, ale biada temu, kto częściej omylił się aniżeli odgadł!… A stokroć biada tym, przeciw komu los odwraca się i zmusza do omyłek!…”

„Ten, który ucieka, nie czuje smutku opuszczonych.”

„Doświadczony żeglarz nie walczy z prądem ani z wiatrem, ale pozwala im się unosić w obranym przez siebie kierunku.”

„Mała irytacja pobudza apetyt.”

„Miłość jest jak miód, ze smakiem można jej kosztować, ale niepodobna kąpać się w niej.”

„Któż jednak powie, że za tymi chmurami nie ma słońca?”

„W Dziadach kobiety posiadają jakieś nadziemskie rysy, w Weselu każda ma ochotę i kwalifikuje się… do stodoły.”

„Komu Pan Jezus miłosierny naznaczył śmierć, umrze i tak, a komu – życie, temu i wojna nie da rady.”

„Litość jest to uczucie równie przykre dla ofiarowującego, jak i dla przyjmującego.”

„Zgryzota jest jak skarb dany do przechowania. Póki strzeżemy jej sami, nawet sen ucieka od nas i dopiero wtedy robi się lżej, gdy znajdziemy drugiego stróża.”

„Na koniec (…), nie wierz temu, aby życie ludzkie mogło być choć przez tydzień pasmem spokoju i zadowolenia.”

„Świat podobny jest do amatorskiego teatru, więc nieprzyzwoicie jest pchać się w nim do ról pierwszych, a odrzucać podrzędne. Wreszcie, każda rola jest dobra, byle grać ją z artyzmem i nie brać jej zbyt poważnie.”

„Stary mąż młodej kobiety podobny jest do introligatora – oprawia książkę, którą inny czyta.”

„Sądzić by można, że na tym świecie radość nie ginie nigdy. Tylko gdy w jednym sercu zaćmiewa się, w innym zapala.”

„Lepiej mieć do czynienia z adwokatem, aniżeli z doktorem i księdzem.”

„Nie wiem, co ze mną zrobisz, Panie, ale cokolwiek zrobisz, lepsze będzie od moich teorii.”

„Więc przede wszystkim pomyśleli Polacy, że nie ma co nazywać się przedmurzem chrześcijaństwa, nie ma co wspominać zwycięstwa pod Grunwaldem, odsieczy wiedeńskiej, wąwozów Somosierra, miniona bowiem sława tyle jest warta, ile chleb zjedzony w roku zeszłym. Następnie Polacy oduczyli się wykrzykiwać na cały głos, co to oni mają zamiar zrobić i co to oni kiedyś zrobią – przekonali się bowiem, że to nikogo nie trwoży, ich samych zaś ośmiesza i przynosi szkody realne.”