1. Cytaty
  2. Autorzy
  3. Aleksander Wat

Aleksander Wat cytaty

Aleksander Wat, właściwie Aleksander Chwat – polski pisarz i poeta z kręgu futurystów, pochodzenia żydowskiego. Był również tłumaczem literatury anglosaskiej, francuskiej, niemieckiej, rosyjskiej i radzieckiej. Współtworzył polski futuryzm – w 1919 współaranżował „pierwszy polski występ futurystyczny”. Wikipedia  

✵ 1. Maj 1900 – 29. Lipiec 1967   •   Natępne imiona Александер Ват
Aleksander Wat Fotografia

Dzieło
Wiersze
Aleksander Wat
Aleksander Wat: 17   Cytatów 0   Polubień

Aleksander Wat słynne cytaty

„Jeszcze w 1937 roku, w okresie moskiewskich procesów, gdy rozmawiałem z dość ważnymi komunistami, z przyjaciółmi i pytałem: „Więc teraz to jest dla was przecież oczywiste?” – odpowiadali: „Tak, to prawda, ale nie możemy odejść, to jest cała nasza młodość”. Komunizm pokazał, jak niesłychanie jest trudno odejść od swojej młodości, wtedy kiedy ta młodość była jakimś szczytem, jakąś bezinteresownością, jakąś piękną drogą życia. Ci wszyscy starzy komuniści, którzy różnie dochodzili do komunizmu, dochodzili przecież drogą idealizmu i drogą ogromnej bezinteresowności. Polscy komuniści. Likwidacja polskiej partii komunistycznej, likwidacja Polaków w Rosji ma bardzo wiele przyczyn. Jedną z przyczyn jest to, że polscy komuniści, przynajmniej inteligentni, ci najbardziej inteligentni, znacznie przed wojną i nawet przed procesami wiedzieli, czym są tak zwane zbrodnie Stalina. (…) Odejść od swojej młodości, od idealnej swojej młodości, nie mieli siły. (…) siła partii komunistycznej (…) polega między innymi na tym, że przy ogólnej atomizacji społeczeństw współczesnych wytwarza sektę braterską, braterstwo sekty i la deliquenca settaria.”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

„Gdy umierają wielkie religie, wyłaniają się religie wypaczone – sekty. Zawsze jest tak. Wtedy się wyłaniają bożki – to jest ta charyzmatyczna władza wodza, jeszcze przed Stalinem, on jest ten jedyny, nikomu się nie ufa i wybiera się wtedy jednego, któremu się ufa. To jest stara historia. To sięga co najmniej czasów romantyzmu. (…) polityka jest taką zbrodnią i hańbą, że lepiej, aby jeden człowiek wziął na siebie całą tę hańbę. W ten sposób narodowi została ta hańba oszczędzona. Tu było teoretyczne uzasadnienie autokracji rosyjskiej: car poświęca się, bierze na siebie hańbę za cały naród, hańbę prowadzenia państwa. I tu znowu ta krew przelana, te straszliwe zbrodnie, jakie się działy, tak, ale tu jest ta uświęcona osoba tego idola, właśnie tego cara czy Lenina, charyzmatycznej osoby, która odkupuje wszystko, w której pokłada się najwyższe nadzieje, i ona bierze na siebie cały grzech.”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

„Teraz znów słyszę jeden tylko głos jeden głos jeden głos
jedno słowo
które woła mnie.
Dokąd?”

Aleksander Wat książka Wiersze

Źródło: Echolalie w: Wiersze, Wydawn. Literackie, Kraków 1957, s. 13.

„W systemie sowieckim policja, duch policji był samym skarbem, a co najmniej samą skarbnicą. W każdej rodzinie był ktoś w łagrze. I o to chodziło, żeby (…) za pomocą łagrów wychowywać całą ludność, która jeszcze nie siedziała w łagrze.”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

„Żeby dzisiaj wystąpić z jakimś nawet nie systemem, ale z cyklem myśli coherent, trzeba popełnić nieuczciwość. Milcząco odrzucić kontrargumenty, które inteligencja i pamięć, i lektura podsuwa. Trzeba dokonać wyboru, opartego na nieuczciwości intelektualnej. Dzisiaj uczciwy intelektualnie – w istotnym sensie słowa uczciwość – może być tylko prostaczek, chyba że ma się zdolności samookłamywania siebie. Zdolności samookłamywania, jak pokazały dzieje stalinizmu wśród intelektualistów, zachodnich szczególnie, są monstrualnie duże.”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

„A gdy torba serca nabrzmiewa mi od pocałunków
wyjmuję je i zapalam
by świeciły jak świeczki
nad smutnym ociemniałym kamieniem ulicy.”

Aleksander Wat

Źródło: Zbigniew Jarosiński, Helena Zaworska, Antologia polskiego futuryzmu i nowej sztuki, Ossolineum, 1978, s. 285.

Aleksander Wat cytaty

„To była Wielkanoc i wtedy wsadzono Żydów, żydowskich piekarzy. Siedzieliśmy z tymi piekarzami. To była duża cela. Wywołał nas i powiada nam na korytarzu: „panowie, pan pułkownik Wieniawa-Długoszowski przysłał dla panów trochę prowiantów”. Te prowianty to były dwie olbrzymie torby od Hirszfelda. Dwa litry wódki z białą główką, kawiory itd. „No, ale gdzie ja panów z tym posadzę”. I wpuścił nas do celi, gdzie przykuty do ściany siedział słynny wtedy bandyta, który zabił jakąś rodzinę. „Ja panom dam ten prowiant, ale pod warunkiem, że z nim się nie podzielicie. Jemu nie wolno: kryminalista, bandyta.””

Aleksander Wat

Więc odmówiliśmy, poskrobał się w głowę i jakoś znalazł dla nas pustą celę.
wspominając odsiadkę w sanacyjnym więzieniu.
Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O rodzinie

„W czterech ścianach mego bólu
nie ma okien ani drzwi.
Słyszę tylko: tam i nazad
chodzi strażnik za murami.”

Aleksander Wat

Źródło: Krystyna Pietrych, Aleksandra Okopień-Sławińska, O wierszach śródziemnomorskich Aleksandra Wata, IBL, 1999, s. 93.

„Z samą zasadą leninowską, że nie można mieć jajecznicy bez tłuczenia jaj, każdy, kto przystępował do komunizmu, musiał się zgodzić. To była pierwsza rzecz. Ale tu już wynikło zasadnicze pytanie, jakie sobie stawiałem, jaką ma się pewność, gdzie są te kryteria pewności? (…) Można przyjąć jako kontrargument stanowisko Iwana Karamazowa, że cała harmonia wszechświata nie jest warta jednej łzy skrzywdzonego dziecka. (…) Ten nasz zespół komunistów, komunizatorów siedzących w więzieniu w gruncie rzeczy był interesujący, ale nie był typowy dla komunizmu. W każdym razie ani ja, ani Broniewski nie byliśmy rasowymi komunistami, nasz komunizm był niesłychanie skomplikowany.”

Aleksander Wat

Wat siedział razem z Władysławem Broniewskim zarówno w sanacyjnym więzieniu, jak i na Łubiance.
Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O dzieciach , O łzach , Pytanie

„Schodzenie
ciągle schodzenie
ciągle w dół
schodzenie
a jutro stwierdzą
to tylko trzy łokcie pod ziemią.”

Aleksander Wat

Źródło: Ostatni wiersz, Antony, 31 maja 1967.

„Krew po tamtej stronie rzeki przelana. Jak czysta i wielka musi być sprawa, dla której przelewa się tyle krwi… Popieram komunizm, nie robię go, bo nie jestem w Rosji, ale robię go w Polsce. Inteligent przychodzi do komunizmu z poczucia winy, wbrew nawet swoim interesom życiowym, popycha go potrzeba prawdy, sprawiedliwości, motywacje bezinteresowne.”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O sprawiedliwości , O motywacji

„Prostactwo nas pociągało, tak jak w końcu najbardziej wyrafinowany filozof współczesny Jean-Paul Sartre albo nieboszczyk Merlau-Ponty, tacy już wykuci, a jak ich pociągało prostactwo myśli, potrzeba uproszczeń! Bo komunizm powstał dla zaspokojenia pewnych głodów. To zjawisko było o tyle nieuniknione, że w społeczeństwach dzisiejszych, nawet już w społeczeństwach XIX wieku, powstawały potężne głody. Jednym z nich był głód katechizmu, prostego katechizmu.”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O głodzie , O myślach , O wieku , O myśleniu

„O dawniej ach dawniej było inaczej i byłem tak szczęśliwy
tramwaje dzwoniły słodko jak skowronki
a balony turkotały nad głową jak anioły”

Aleksander Wat

Źródło: Zbigniew Jarosiński, Helena Zaworska, Antologia polskiego futuryzmu…, op. cit.

O aniołach

„Determinujące było dojście do władzy Hitlera. To w ogóle był moment determinujący również w Rosji dla stalinizmu, bardzo istotny. I dla całego komunizmu. Dojście do władzy Hitlera przesądziło o późniejszej likwidacji polskiej partii i likwidacji starych kominternowskich działaczy, właśnie tych światopoglądowych, tych nie pragmatyków. I mam wrażenie, że pokolenie, które wyrosło na uniwersytetach i z walk uniwersyteckich, z bardzo konkretnych walk politycznych, manewrów politycznych z grupami faszystowskimi, było pokoleniem, które przyzwyczaiło się już wtedy jeść żaby, bo jak się jest w polityce konkretnej, to się codziennie je jakąś porcję żab. Po prostu było to już pokolenie pragmatyków. Stąd ta szalona łatwość, z jaką ogromna ich część, większość prawie, z wyjątkiem kilku tylko jednostek, włączyła się po wojnie w bierutyzm, w stalinizm i doskonale szła w Polsce za stalinizmem.”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O wojnie , O wrażeniach

„Kirsanow wziął nas do kawiarni, mnie i Ważyka, i mówi: „No, opowiada się, że u nas nie ma wolności. To nie partia jest winna, to my sami, literaci. Dam wam przykład. Parę lat temu umarła mi żona. Bardzo ją kochałem. To była wielka miłość. I śmierć jej była dla mnie wielką tragedią. No i napisałem elegię na śmierć żony. Przeczytałem kilku przyjaciołom i mówię im, że chcę posłać do pisma. Oni na to: wariat jesteś. Coś ty zwariował? Naród buduje socjalizm, a ty będziesz elegie pisał? Opamiętaj się, to może bardzo groźnie dla ciebie się skończyć. Ale ja na to nie zważałem. Posłałem do redakcji i wydrukowali. I zaraz potem wszyscy zaczęli pisać elegie. Czy umarła żona, czy nie umarła żona…” (…) on chciał nas przekonać, jak szaloną wolność dają władze. (…) Oczywiście mnie i Ważyka wtedy dreszcz przeszedł na tę wolność…”

Aleksander Wat

Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O miłości , O śmierci , O wariatach , O wolności

„Może wiemy, że my wiemy, żeśmy coś wiedzieli… Ale co?”

Aleksander Wat książka Wiersze

Źródło: Wiersze, Wyd. Literackie, Kraków 1957, s. 175.

„Gdy umierają wielkie religie, wyłaniają się religie wypaczone – sekty. Zawsze jest tak. Wtedy się wyłaniają bożki – to jest ta charyzmatyczna władza wodza, jeszcze przed Stalinem, on jest ten jedyny, nikomu się nie ufa i wybiera się wtedy jednego, któremu się ufa. To jest stara historia. To sięga co najmniej czasów romantyzmu. (…) polityka jest taką zbrodnią i hańbą, że lepiej, aby jeden człowiek wziął na siebie całą tę hańbę.”

Aleksander Wat

W ten sposób narodowi została ta hańba oszczędzona. Tu było teoretyczne uzasadnienie autokracji rosyjskiej: car poświęca się, bierze na siebie hańbę za cały naród, hańbę prowadzenia państwa. I tu znowu ta krew przelana, te straszliwe zbrodnie, jakie się działy, tak, ale tu jest ta uświęcona osoba tego idola, właśnie tego cara czy Lenina, charyzmatycznej osoby, która odkupuje wszystko, w której pokłada się najwyższe nadzieje, i ona bierze na siebie cały grzech.
Mój wiek. Pamiętnik mówiony

O pewności siebie , O historii , O religii

Podobni autorzy

Gabriele d'Annunzio Fotografia
Gabriele d'Annunzio 8
włoski poeta, dramaturg i prozaik
Borys Pasternak Fotografia
Borys Pasternak 71
rosyjski poeta i prozaik
Paul Valéry Fotografia
Paul Valéry 16
poeta francuski
Rabindranath Tagore Fotografia
Rabindranath Tagore 42
poeta i prozaik indyjski
Rudyard Kipling Fotografia
Rudyard Kipling 32
angielski pisarz, poeta i prozaik
Hermann Hesse Fotografia
Hermann Hesse 40
prozaik, poeta i eseista niemiecki, noblista
Czesław Miłosz Fotografia
Czesław Miłosz 93
polski poeta, prozaik, eseista, tłumacz i krytyk literacki,…
Elias Canetti Fotografia
Elias Canetti 58
poeta i dramaturg austriacki, noblista
Thomas Mann Fotografia
Thomas Mann 57
prozaik niemiecki, noblista
Jim Morrison Fotografia
Jim Morrison 43
amerykański muzyk rockowy i poeta