„Otóż moim zdaniem ten antysemityzm ma dwie różne przyczyny, albo jeśli ktoś woli, istnieją dwa rodzaje antysemityzmu i antysemitów. Jeden ma charakter ludowy, odruchowy i w gruncie rzeczy gospodarczy. Mechanizm powstania tego antysemityzmu znakomicie opisał w rzeczy o sprawie żydowskiej Karol Marks. Ten antysemityzm jest skutkiem utożsamiania Żydów z wyzyskiwaczem. W Polsce rzecz przedstawia się tak, że głównym wyzyskiwaczem chłopa był szlachcic polski, ale ten był zwykle chroniony przez feudalną ideologię (bunt Szeli jest wyjątkiem w tej dziedzinie). Nienawiść skupiała się więc na wyzyskiwaczu numer dwa, na karczmarzu Żydzie i to tym łatwiej, że był on człowiekiem pod wieloma względami obcym. To był jeden rodzaj antysemityzmu.
Ale w Polsce, jak i gdzie indziej, mieliśmy także inny rodzaj, intelektualny. Podczas gdy pierwszy typ był rozpowszechniony w ludzie, drugi był wytworem inteligencji i miał w niej najwięcej zwolenników. Tym antysemitom nie chodziło o sprawy gospodarcze, ale o kulturalne. Stwierdzali, że Żydzi byli przedstawicielami obcej wiary i kultury, i że jako tacy działali rozkładowo na naszą kulturę narodową, podkopywali wiarę, moralność, wierność ideałom narodowym i tak dalej. A że mieli ogromny wpływ na prasę i piśmiennictwo, stanowili poważne zagrożenie samego istnienia narodu polskiego. Dodajmy że w przytłaczającej większości nie utożsamiali się z Polską, w tych trudnych walkach pozostawali „neutralni.””

Jeśli chodzi o mnie odrzucam obie wersje antysemityzmu.
Wspomnienia
Źródło: s. 31, 32

Pochodzi z Wikiquote. Ostatnia aktualizacja 21 maja 2020. Historia

Podobne cytaty

Isaac Bashevis Singer Fotografia
Adam Michnik Fotografia
Mieczysław Abramowicz Fotografia
Maurycy Orzech Fotografia
Stefan Wyszyński Fotografia
Rafał A. Ziemkiewicz Fotografia

„Dzisiaj, tak naprawdę, nie ma przyczyn do antysemityzmu w Polsce. (…) Uważam, że ten stereotyp łączący antysemityzm z katolicyzmem/z chrześcijaństwem jest fałszywy. Bo jak się spojrzy na historię prześladowań Żydów w Europie to zawsze (…) o tym, że Żydzi zamordowali Chrystusa to sobie pobożni ludzie przypominali w momencie kiedy tym Żydom można było coś złupić, coś ukraść. (…) Wydaje mi się, że ten antysemityzm miał zawsze przyczyny ekonomiczne. On oczywiście szukał sobie uzasadnień wzniosłych, bo łatwiej było sięgać po religijne, ale nie było antysemityzmu w Polsce takiego wyraźnego jakoś przez wiele wieków, choć Polska była bardzo katolicka – równie w siedemnasty, jak i w osiemnastym, jak i w dziewiętnastym wieku. Problem prawdziwy zaczął się kiedy Rosja carska przepędziła wielką liczbę Żydów na ziemie etnicznie polskie, wyrzucając ich po różnych pogromach z terenów Rosji właściwej. Problem międzywojenny to jest problem rywalizacji ekonomicznej, bardzo wtedy ostrej. To jest też problem (o czym się nie chce pamiętać z jakiś powodów), że na początku lat dwudziestych, przypomnę, sześćset tysięcy Żydów, którzy uciekli z „raju sowieckiego” dostało obywatelstwo polskie.(…) Uważam, że te przyczyny ekonomiczne były przed wojną bardzo silne i tu należy szukać skutków.”

Rafał A. Ziemkiewicz (1964) polski pisarz

polemizując z tezą, że źródłem antysemityzmu jest chrześcijaństwo.
Źródło: Relacje polsko-żydowskie, program Warto rozmawiać

Nikita Chruszczow Fotografia
Adam Michnik Fotografia
Roman Giertych Fotografia

„Szczerze? Moim zdaniem antysemityzm Dmowskiego brał się z politycznego cynizmu. Dmowski nie lubił Żydów, zresztą w odróżnieniu ode mnie, bo ja Żydów lubię.”

Roman Giertych (1971) polski polityk narodowy

Źródło: Dmowskiego do Ligi bym nie przyjął, gazeta.pl, 16 lipca 2006 http://serwisy.gazeta.pl/wyborcza/1,68586,3484547.html

Joachim Brudziński Fotografia

„Znam Michała Kamińskiego do wielu lat i jeśli miałby być kwintesencją polskiego antysemityzmu, to niech Pan Bóg da wszystkim takich antysemitów.”

Joachim Brudziński (1968) polski polityk

o oskarżeniach Kamińskiego o antysemityzm.
Źródło: „Polska” http://polskatimes.pl/fakty/kraj/143039,cel-michal-kaminski,id,t.html, 20 lipca 2009

Pokrewne tematy