Martín Caparrós cytaty

„W społeczeństwach, w których tylu ludzi cierpiało głód, ci, którzy byli od niego wolni, narzucali sobie posty. Głód zawsze stanowił formę pewnego oczyszczenia. Religie monoteistyczne kładą silny nacisk na stan braku pokarmu, starając się narzucić post, czyli kontrolowaną formę głodu, i udowodnić, że jakiś bóg i jego słudzy potrafią zmusić nas do robienia tego, czego byśmy inaczej nie zrobili. Zmusić do zadawania sobie gwałtu dla oddania hołdu najbardziej absolutnej władzy. Religia musi być narzucana wbrew naturze. Jest to kultura w postaci ekstremalnej: kultura, która tłumaczy ten świat, stwarzając inne. Post jest triumfem kultury, pomnikiem jej dumy. W myśleniu religijnym – takim, które zakłada, że istnieje coś lepszego niż ludzie, czyli że my, ludzie, jesteśmy rasą niższą – jedzenie stanowi wyraz słabości. Bylibyśmy lepsi, gdybyśmy nie musieli jeść. Jedzenie zawsze było pojmowane jako powinność przykra, niska. Istoty wyższe są od niej wolne. Tradycja chrześcijańska nie wspomina nigdzie, żeby Bóg cokolwiek jadł; w grecko-rzymskiej, na przykład, antropomorficzni bogowie żywili się nektarem i ambrozją. Post jest właściwy aniołom – twierdzili chrześcijanie – wykracza poza to, co naturalne. Pościć to znaczy akceptować zakłócenie naturalnego porządku, przyjąć porządek kulturowy, religijny, który jawi się jako nadprzyrodzony, czy raczej prenaturalny, uprzedni w stosunku do natury, stwarzający ją. Natura to dekadencja – ciało to dekadencja. Do dekadencji prowadzi karmienie ciała; to, co nadprzyrodzone, naprawia, koryguje ciało.   Nie ma nic bardziej prymitywnego niż jeść, aby zaspokoić głód.”

„Tak jak powtarzający się głód w Korei Północnej powinien być klasycznym przykładem tego, do czego zdolna jest dyktatura, kiedy chodzi jej wyłącznie o utrzymanie się przy władzy, tak głód w Nigrze w 2005 roku mógłby pokazywać, do czego zdolny jest rynek, kiedy nic nie krępuje jego działań.”

„Świat o tym nie wiedział – i wydawał się nie chcieć wiedzieć. W 1959 roku lord Boyd Orr, pierwszy dyrektor generalny FAO, wybitny specjalista od spraw wyżywienia, ogłosił, że „rządy Mao skończyły z tradycyjnym cyklem głodu w Chinach”. Jeszcze w 1961 roku pewien dziennikarz francuski, który przeprowadził wywiad z Mao Tse-Tungiem, napisał, że „naród chiński nigdy nie był bliski głodu”. Nazwisko dziennikarza brzmiało François Mitterand.”

„Wmówiono nam, że mieć poglądy lewicowe - chcieć zmienić świat - to to anachronizm, przebrzmiała pieśń. W świecie zdominowanym przez mody najbardziej przekonująca idea współczesności pozostawała zdecydowanie poza modą. I nie chodzi tylko o przeciwstawienie się pewnym naciskom, pewnym zastanym ideom: trzeba także wytrzymać pobłażliwe, zatroskane spojrzenia rożnych osób, wśród nich przyjaciół, rodziny, zaniepokojonej losem naiwniaka, który myśli to, czego się nie myśli, robi to czego się już nie robi”

„W systemie obejmującym bogów – istoty, które to wszystko stworzyły – mamy jeszcze więcej powodów, by zintegrować ból z całością. Trzeba wytłumaczyć jego istnienie, natarczywą obecność czegoś, co jest nie do wytłumaczenia. Wytłumaczenie zła – cierpienia, bólu – to jeden z najbardziej fascynujących wątków wielkich podań: jak i dlaczego bohaterowie tych podań dopuszczają się czegoś, co radykalnie przeczy przypisywanej im dobroci. Aby znaleźć tę usprawiedliwiającą rację, wymyślono wiele rzeczy: między innymi zbawczy walor cierpienia – błogosławieni ubodzy, albowiem do nich należy królestwo; nadano cierpieniu funkcję, przypisano mu użyteczność. Bóg zsyła ci cierpienie, żeby cię wypróbować i uczynić lepszym. Cierpienie nie jest czymś niepotrzebnym, stratą. Poprzez cierpienie coś gromadzisz, zbierasz, żeby odebrać to w jakimś niebie. Cierpienie jest błogosławieństwem, pod warunkiem – tylko pod tym warunkiem – że w to niebo wierzysz. Inni poszli jeszcze dalej i, jak Nuerowie, uznali, że ból – zdolność znoszenia bólu – jest przywilejem, miarą dzielności mężczyzny. Że ten, kto więcej i w godniejszy sposób cierpi, jest więcej wart – teraz, a nie gdzie indziej i kiedy indziej, w jakiejś niepewnej zawsze przyszłości.”

„Jest to sytuacja absolutnie nienormalna; nie wiem, czy kiedykolwiek wystąpiła z taką intensywnością, w takim natężeniu. Czasem myślę, że na tym polega jedna z wielkich zmian w naszej epoce: po raz pierwszy w historii szósta czy piąta część ludności świata jest niepotrzebna. Niemiło byłoby kazać tym ludziom tak po prostu umrzeć, więc się ich utrzymuje na granicy życia i śmierci, niedożywionych, ale nie umierających z głodu.”

„Religia – każda religia – pozwala myśleć spokojnie, że tak, jak jest teraz, będzie zawsze, że wszystko zostało obmyślone i zaplanowane od tej chwili aż do skończenia czasów i że zawsze rządziła i będzie rządzić nami ta sama moc – jakiś bóg czy bogowie. Gdyby człowiek wierzący miał dopuszczać, że władza rządząca światem podlega zmianom, kto mógłby mu obiecać życie wieczne? A panujący – królowie, cesarze – uczepili się tej idei: nasza władza nie powinna się zmieniać, ponieważ opiera się na Wielkiej Władzy, która nigdy się nie zmienia – na prawie boskim. Religii potrzebna jest niezmienność. Stąd, na przykład, tak niesłychanie gwałtowne reakcje Kościoła katolickiego, kiedy jacyś goście sto czy dwieście lat temu zaczęli przegrzebywać skamieliny, jaskinie, kości, udowadniając, że świat jest o wiele starszy, niż głosi Biblia, i że nie zawsze wyglądał tak, jak wygląda teraz: że żyły na nim dziwne zwierzęta, że krowy i pchły nie zostały stworzone przez Boga, lecz powstały w wyniku ewolucji gatunków, że my, ludzie, byliśmy bardzo specyficznymi małpami. Nic nie mogło brzmieć równie wywrotowo – i odkrycie to wywróciło wszystko do góry nogami.”

„Jest coś okrutnego w tych splotach okoliczności, które nazywamy krajami i które – jak się nam wmawia – są czymś nam bliskim, co powinniśmy kochać całą duszą i chronić, nawet za cenę życia.”

„Może i prawda, że postawa, jaką zajmuje każdy z nas wobec tego, co ogromne, co zdaje się nienaruszalne, niewiele mówi. Ale przynajmniej wyjaśnia coś w tak drobnej kwestii, jak pytanie o to, kim, do diabła, jestem.”

„Szefowie firmy chwalą się kreowaniem miejsc pracy, jakby automatycznie mieli się stać przez to dobroczyńcami ludzkości - albo przynajmniej tego fragmentu ludzkości, który obrabia ich pola. Znów jest to stosowanie różnych miar. Jeśli dają ludziom pracę, to dlatego że będą umieli zatrzymać dla siebie istotną część wartości, która dzięki tej pracy zostanie wytworzona. Jeśli zatrudniają tamtejszych mieszkańców, to dlatego że mogą zapłacić im nieskończenie mniej, niż musieliby płacić w swoich krajach. Uważają jednak - i nie są w tym mniemaniu odosobnieni - że robotnicy powinni być im wdzięczni za wyzysk.”