Karol Marks cytaty

strona 2

„Komuniści nie stanowią żadnej odrębnej partii w stosunku do innych partii robotniczych. Nie mają oni żadnych interesów odrębnych od interesów całego proletariatu.”

„Wybitniejsi przywódcy proletariatu (…) padają jeden po drugim ofiarą wyroków sądowych, na czoło jego wysuwają się coraz bardziej dwuznaczne postacie. Wstępuje on po części na drogę doktrynerskich eksperymentów, banków wymiany i asocjacji robotniczych, a więc ruchu, w którym wyrzeka się obalenia starego świata za pomocą całokształtu jego własnych, wielkich środków, usiłując osiągnąć swe wyzwolenie raczej poza plecami społeczeństwa, na drodze prywatnej, w ramach ograniczonych warunków swego istnienia, a zatem na drodze, na której czeka go siłą rzeczy niepowodzenie.”

„Historia nie czyni nic, nie posiada żadnych kolosalnych bogactw, „nie walczy w żadnej walce”. To raczej człowiek – prawdziwy żywy człowiek – jest tym, który posiada wszystko i ze wszystkim walczy. W żadnym razie nie „historia” używa człowieka dla urzeczywistnienia swych celów, jakby była zewnętrzną wobec niego osobą, raczej jest historia niczym więcej niż aktywnością człowieka ścigającego swe cele.”

„Tajemnica nie mogła zręczniej uczynić się „dobrem powszechnym” niż w ten sposób, że przekształciła się w tajemnice, które nie są dla nikogo tajemnicami.”

„Wolny jest ten kto posiada środki produkcji.”

„Ruch wyzwoleńczy klas proletariackich jest zawsze związany z fermentem wśród kobiet.”

„Właśnie ta zakończona forma świata towarów, forma pieniężna, zamiast ujawniać, zarzuca rzeczową zasłonę na społeczny charakter prac prywatnych. (…) Kategorie burżuazyjnej ekonomii politycznej są takimi właśnie formami. Są to formy myśli mające społeczny, a więc obiektywny walor dla stosunków produkcji tego historycznie określonego społecznego sposobu produkcji, jakim jest produkcja towarowa. Cały mistycyzm świata towarów, cała ta mgła tajemniczości i czarów otaczająca produkty pracy w produkcji towarowej pierzchnie więc od razu, gdy przejdziemy do innych form produkcji.”

„W samym stosunku wymiennym towarów ich wartość wymienna ukazała się nam jako coś zgoła niezależnego od ich wartości użytkowych. Jeżeli więc istotnie abstrahujemy od wartości użytkowej produktów pracy, otrzymujemy ich wartość, zgodnie z podanym właśnie określeniem. To wspólne, co znajduje wyraz w stosunku wymiennym, czyli w wartości wymiennej towarów, jest więc ich wartością.”

„Bezcielesna substancja jest wręcz taką samą sprzecznością jak bezcielesne ciało.”

„Byt określa świadomość.”

„Wszystko, co mogę w związku z tym powiedzieć o sobie, to że nie jestem marksistą.”

„Wszystko, co się rozwija, jest niedoskonałe.”

„Życie społeczne jest z istoty swej praktyczne. Wszelkie misteria sprowadzające teorię na manowce mistycyzmu znajdują swe racjonalne rozwiązania w praktyce ludzkiej i w pojmowaniu tej praktyki.”

„Robotnik jest tak samo jak teolog powołany do pisania o tym, czy należy pracować w święta, czy też nie.”

„Istota uważa się za samodzielną dopiero wtedy, gdy stoi na własnych nogach, a stoi na własnych nogach dopiero wtedy, gdy swoje istnienie zawdzięcza samej sobie.”

„Kapitał jest pracą umarłą, która jak wampir ożywia się tylko wtedy, gdy wysysa żywą pracę.”

„Ludzkość stawia sobie zawsze takie zadania, które jest w stanie rozwiązać.”

„Materia jest podmiotem wszelkich zmian.”

„Przez eksploatację rynku światowego burżuazja nadała produkcji i spożyciu wszystkich krajów charakter kosmopolityczny. Ku wielkiemu żalowi reakcjonistów usunęła spod nóg przemysłu podstawę narodową. Odwieczne narodowe gałęzie przemysłu uległy zniszczeniu i ulegają mu codziennie w dalszym ciągu. (…) Dawna miejscowa i narodowa samowystarczalność i zasklepienie ustępują miejsca wszechstronnym stosunkom wzajemnym i wszechstronnej współzależności narodów. (…) Jednostronność i ograniczoność narodowa staje się rzeczą coraz bardziej niemożliwą.”

„Ze swoim ciałem trzeba postępować dyplomatycznie tak samo, jak ze wszystkimi innymi rzeczami.”

„To, co wytwórca traci jako osoba prywatna, odzyskuje bezpośrednio lub pośrednio jako członek społeczeństwa.”

„Eunuch nie jest w pełni człowiekiem, nawet jeżeli ma dobry głos.”

„Robotnicy nie mają ojczyzny.”

„Widmo krąży po Europie – widmo komunizmu. Wszystkie potęgi starej Europy połączyły się dla świętej nagonki przeciw temu widmu, papież i car, Metternich i Guizot, francuscy radykałowie i niemieccy policjanci.”

„Burżuazja jest niezdolna do pozostawania nadal klasą panującą społeczeństwa i do narzucania społeczeństwu warunków istnienia swej klasy jako normy regulującej. Jest ona niezdolna do panowania, gdyż jest niezdolna do zapewnienia swemu niewolnikowi egzystencji bodaj w ramach jego niewolnictwa, gdyż jest zmuszona spychać go do takiego stanu, przy którym musi go żywić, zamiast być przezeń żywiona.”

„Jeśli prawo do istnienia ma polip, bo i w nim, choć bezgłośnie, pulsuje życie przyrody, to cóż dopiero lew, w którym się ono burzy i ryczy?”

„W praktyce człowiek musi dowieść prawdziwości, tzn. rzeczywistości i mocy, ziemskiego charakteru swego myślenia. Spór o rzeczywistość czy nierzeczywistość myślenia izolującego się od praktyki jest zagadnieniem czysto scholastycznym.”

„W stosunku do kobiety jako do zdobyczy i niewolnicy powszechnej pożądliwości wyraża się nieskończona degradacja, w jakiej człowiek znajduje się wobec siebie samego.”

„Różnica między materializmem francuskim a angielskim to różnica między tymi dwoma narodami.”

„Czym jest to równe, tzn. ta wspólna substancja, którą np. dom przedstawia wobec poduszki w wyrazie wartości poduszki? Coś podobnego „nie może w rzeczywistości istnieć” – mówi Arystoteles. Dlaczego? Dom przedstawia – wobec poduszki coś równego o tyle, o ile przedstawia to, co jest istotnie wspólne obojgu, poduszce i domowi. A tym jest – praca ludzka.
Ale Arystoteles nie mógł z samej formy wartości wyczytać, że w formie wartości towarów wszystkie prace są wyrażone jako jednakowa praca ludzka, a wiec jako praca równoznaczna, gdyż społeczeństwo greckie opierało się na pracy niewolników, a więc nierówność ludzi i ich sił roboczych była jego podstawą naturalną. Tajemnicę wyrazu wartości, równość i równoznaczność wszystkich prac, dlatego że są i o ile są pracą ludzką w ogóle, można było odgadnąć dopiero wtedy, gdy pojęcie równości ludzi utrwaliło się jak przesąd ludowy. A to stało się możliwe dopiero w społeczeństwie, w którym forma towarowa stała się powszechną formą produktu pracy, a co za tym idzie, wzajemny stosunek ludzi jako posiadaczy towarów – panującym stosunkiem społecznym.”

„Prawo o cenzurze nie jest prawem, tylko środkiem policyjnym. I jest to zły środek policyjny, bo nie osiąga tego, co zamierzono, a osiąga to, czego nie zamierzono.”

„Pieniądz poniża wszystkich bogów człowieka i zamienia ich w towar.”

„Przyroda jest dobra, nawet jeśli wydaje na świat potwory.”

„Proch pozostaje prochem, czy się go użyje do zranienia człowieka, czy do leczenia jego ran.”

„Chociaż tylko część dziennej pracy robotnika jest opłacona, podczas gdy druga część pozostaje nieopłacona i chociaż ta nieopłacona lub dodatkowa praca tworzy właśnie fundusz, z którego powstaje wartość dodatkowa lub zysk, wydaje się, jak gdyby cała praca była pracą opłaconą. To fałszywe złudzenie odróżnia pracę najemną od innych historycznych form pracy.”

„Nikt nie lubi powściągliwej niewinności u własnej żony ani powściągliwej wypłacalności u swego dłużnika.”

„Rozum istniał zawsze, choć nie zawsze w rozumnej formie.”

„Doznania zmysłowe i miłość własna, przyjemność i dobrze rozumiany interes osobisty – oto podstawa moralności.”

„Współczesna władza państwowa jest jedynie komitetem, zarządzającym wspólnymi interesami całej klasy burżuazyjnej.”

„Człowieka należy rozumieć poczynając „od dołu” – od jego głodu, chłodu, bezdomności; nie idea, lecz ciało jest kluczem do ludzkich tajemnic.”

„Aby stać się towarem, produkt musi przejść drogą wymiany do rąk tego, komu służy jako wartość użytkowa. Wreszcie żadna rzecz nie może być wartością, jeżeli nie jest przedmiotem użytecznym. Jeżeli jest bezużyteczna, to i praca w niej zawarta jest bezużyteczna, nie wchodzi w ogóle w rachubę jako praca i dlatego nie stwarza wartości.”

„W naszych czasach wszelka rzecz jest jak gdyby brzemienna w swe przeciwieństwo. Maszyna, która ma cudowną moc skracania pracy człowieka i czynienia jej bardziej owocną, staje się, jak widzimy, źródłem jego nędzy i wycieńczenia. Nowo odkryte źródła bogactwa przeistaczają się, jak gdyby przez złe czary, w źródła nędzy. Zwycięstwa na polu sztuki zdają się być odniesione kosztem wartości moralnych. W tej samej mierze, w jakiej ludzkość zdobywa władzę nad przyrodą, podpada człowiek pod władzę innych ludzi lub pod władzę własnej nikczemności. Nawet jasne światło wiedzy może widocznie świecić jedynie na mrocznym tle ignorancji. Wszystkie nasze wynalazki i cały nasz postęp nie mają, zdawałoby się, innych wyników, prócz tego, że siły materialne obdarzone zostają życiem duchowym, a życie ludzkie przytępione i sprowadzone do poziomu sił materialnych. Ta sprzeczność pomiędzy (…) siłami wytwórczymi a stosunkami społecznymi naszej epoki, jest faktem namacalnym, nieodpartym, niezbitym.”

„Hegel powiada gdzieś, że wszystkie wielkie historyczne fakty i postacie powtarzają się, rzec można, dwukrotnie. Zapomniał dodać: za pierwszym razem jako tragedia, za drugim jako farsa.”

„Współczesna fizjologia ustaliła, iż u zwierząt wyższych gatunków płodność maleje, pozostając w odwrotnym stosunku do rozwoju systemu nerwowego, a zwłaszcza do rosnącej masy mózgowej. Nikt jednak nie zaryzykowałby twierdzenia, że wymieranie angielskiej arystokracji ma coś wspólnego z nadmiernym rozrostem mózgu.”

„Proletariusze nie mają w niej (rewolucji) nic do stracenia prócz swych kajdan. Do zdobycia mają cały świat. Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!”

„Maszyna jest kategorią ekonomiczną w nie większym stopniu niż wół ciągnący pług.”

„Ludzie tworzą sami swoją historię.”

„Wyzysk polega nie na odbieraniu proletariuszowi pieniędzy, tylko czasu i przestrzeni.”

„Koran i prawo muzułmańskie (szaria) redukowały geografie i etnografie różnych narodów na prosty i wygodny podział, na wierzących i niewierzących. Niewierzący jest „Harby”, znaczy że jest wrogiem. Islam pogardza krajem niewiernych, tworząc stan permanentnej wrogości pomiędzy muzułmanami i niewiernymi. W tym sensie, statki pirackie Berberów, były świętą flotą islamu.”