François Rabelais – francuski pisarz satyryczny, duchowny i lekarz. Wszechstronnie wykształcony, przyjaciel wielu ówczesnych humanistów europejskich, przeszedł do historii jako autor jednej książki, zarazem popularnej i budzącej kontrowersje: Gargantui i Pantagruela.
Nie znamy wielu faktów z życia wielkiego francuskiego pisarza. Urodził się w La Devinière koło Chinon w Turenii, jako rok urodzenia wymienia się 1483, 1490 i 1495. Według jednych jego ojciec był aptekarzem, według innych urzędnikiem lub oberżystą. Nauki rozpoczął u benedyktynów a kontynuował u franciszkanów w okolicach Angers. Wstąpił do konwentu franciszkańskiego w Fontenay-le-Comte, gdzie pozostawał przez piętnaście lat i przyjął święcenia kapłańskie. Ale duch jego zakonu nie sprzyjał wtedy studiom cenionym przez Renesans i ku którym on sam się skłaniał – opuścił więc konwent. Dzięki pośrednictwu biskupa Geoffroya d'Estissac otrzymał zgodę papieża Klemensa VII na zmianę: dołączył do benedyktyńskiego opactwa Maillezais. W 1530 był studentem medycyny w Montpellier, w następnych latach profesorem anatomii w Lyonie i głównym lekarzem szpitala Pont-du-Rhône. W Lyonie przebywał w towarzystwie Doleta i Marota, został też ojcem dziecka, które jednak wcześnie umarło. W 1534 kardynał Jean du Bellay sprowadził go do Rzymu jako lekarza, a w 1536 Rabelais otrzymał od papieża Pawła III indult zwalniający go z obowiązków zakonnych i zezwalający uprawiać zawód medyka. W następnym roku Rabelais otrzymał tytuł doktora medycyny w Montpellier. Prowadził odtąd życie wędrowne. W 1541 był lekarzem Guilliaume'a du Bellay. Prawdopodobnie z obawy, że jego dzieła mogą ściągnąć na niego przykre konsekwencje, w 1546 przeniósł się do Metzu, gdzie jego usługi lekarskie opłacało miasto. Tam roztoczył nad nim opiekę kardynał Jean du Bellay. Rabelais cieszył się wówczas poparciem nie tylko z jego strony, ale także jego brata Guilliaume'a, rodzin Chatillon, Montmorency, Gwizjuszów oraz Diany de Poitiers.
Autor dzieła już niezmiernie za jego życia popularnego, a zarazem potępionego przez środowisko paryskiej Sorbony – powieści Gargantua i Pantagruel .
Jego ostatnie słowa miały brzmieć Spuśćcie kurtynę, farsa skończona lub Udaję się na poszukiwanie wielkiego Być Może. Nie ma jednak pewności, czy którakolwiek z tych wersji jest autentyczna.
Wikipedia
„Udaję się w poszukiwaniu wielkiego być może. Spuście kurtynę, farsa skończona.”
Je m'en vais chercher un grand peut-être; tirez le rideau, la farce est jouée. (fr.)
ostatnie słowa
Źródło: Ostatnie słowa przed śmiercią, itvl.pl, 16 kwietnia 2013 http://www.itvl.pl/news/ostatnie-slowa-przed-smiercia
Źródło: O nauce i uczonych
„Nie posiadam nic cennego. Zostawiam wiele długów. Resztę zapisuję biednym.”
słowa przypisywane Rabelaisowi jako jego ostatnia wola.
Źródło: Aidan Reynolds, William E. Charlton, Arthur Machen: A Short Account of His Life and Work, 1964, s. 186.
„Zawsze bowiem dążymy do rzeczy zabronionych i pragniemy tego, czego nam odmówiono.”
Gargantua i Pantagruel
Źródło: Księga toastów i humoru biesiadnego, op. cit., s. 148.
„Kiedy piję – myślę. Kiedy myślę – piję.”
Źródło: Księga toastów i humoru biesiadnego, op. cit., s. 148.
„Apetyt przychodzi w miarę jedzenie – powiedział Augeston; ale pragnienie ulatnia się z piciem.”
Źródło: Księga toastów i humoru biesiadnego, wybór i oprac. Leszek Bubel, wyd. „Zamek”, Warszawa 1995, s. 148.
„Lepiej śmiechem jest pisać niż łzami,
Śmiech to szczere królestwo człowieka.”
Źródło: Jerzy Adamski, Historia literatury francuskiej. Zarys, Wrocław 1989, s. 53.
„Apetyt przychodzi w miarę jedzenia.”
Gargantua i Pantagruel
„Nigdy nie stosuję się do godzin; godziny są zrobione dla człowieka, a nie człowiek dla godzin.”
Les heures sont faictez pour l'homme, & non l'homme pour les heures. (fr.)
Gargantua i Pantagruel
„Ludek buntowniczego Paryża jest głupawy z przyrodzenia.”
Źródło: S. Grzybowski, Henryk Walezy, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1985, s. 11.
“I never follow the clock: hours were made for man, not man for hours.”
Les heures sont faictez pour l'homme, & non l'homme pour les heures.
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 39 (frère Iean des Entommeures).
“You have there hit the nail on the head.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Third Book (1546), Chapter 34.
“Let us fly and save our bacon.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fourth Book (1548, 1552), Chapter 55.
En toutes compagnies il y a plus de folz que de sages, et la plus grande partie surmonte tousjours la meilleure.
Chapter 10 http://books.google.com/books?id=wfRKAQAAIAAJ&q=%22En+toutes+compagnies+il+y+a+plus+de+folz+que+de+sages+et+la+plus+grande+partie+surmonte+tousjours+la+meilleure%22&pg=PA285#v=onepage.
Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Pantagruel (1532)
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fourth Book (1548, 1552), Chapter 38.
“What cannot be cured must be endured.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 15.
“I drink no more than a sponge.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 5.
“What is got over the Devil's back is spent under the belly.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 11.
“Scampering as if the Devil drove them.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fourth Book (1548, 1552), Chapter 62.
“We saw a knot of others, about a baker's dozen.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 22.
“You are Christians of the best edition, all picked and culled.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fourth Book (1548, 1552), Chapter 50.
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 15.
“Above the pitch, out of tune, and off the hinges.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fourth Book (1548, 1552), Chapter 19.
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 20 : How the Quintessence cured the sick with a song
“By robbing Peter he paid Paul, … and hoped to catch larks if ever the heavens should fall.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 11.
“This flea which I have in mine ear.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Third Book (1546), Chapter 31.
“The Devil was sick,—the Devil a monk would be;
The Devil was well,—the devil a monk was he.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fourth Book (1548, 1552), Chapter 24.
Prologue.
Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534)
“You shall never want rope enough.”
Author's prologue.
Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564)
“I believe he would make three bites of a cherry.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 28.
“Subject to a kind of disease, which at that time they called lack of money.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Pantagruel (1532), Chapter 16.
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 19 : How we arrived at the queendom of Whims or Entelechy
“The belly has no ears nor is it to be filled with fair words.”
Oryginał: …l'estomach affamé n'a poinct d'aureilles, il n'oyt goutte.
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fourth Book (1548, 1552), Chapter 63.
“Send them home as merry as crickets.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 29.
“Thought I to myself, we shall never come off scot-free.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 15.
“Spare your breath to cool your porridge.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Fifth Book (1564), Chapter 28.
Et guerre faicte sans bonne provision d'argent, n'a qu'un souspirail de vigueur. Les nerfz des batailles sont les pecunes.
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 44.
“Appetite comes with eating, says Angeston. But the thirst goes away with drinking.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 5.
“Thought the moon was made of green cheese.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 11.
“He laid him squat as a flounder.”
Źródło: Gargantua and Pantagruel (1532–1564), Gargantua (1534), Chapter 27.
