Cytaty na temat pańszczyzna (12 cytatów)

„Czym się różnią ustroje? W feudalizmie dziedziczyło się tytuł hrabiowski, dobra, czasem dostojeństwa. Na ogół poddaństwo i pańszczyznę. W socjalizmie dziedziczyło się mieszkanie, nazwisko, znajomość w KC i sklepie mięsnym. Teraz w kapitalizmie dziedziczy się majątek, znajomości, profesurę, zawód adwokata, aktora i lekarza, status celebryty i bytność na telewizyjnym ekranie. Co przyjemne nie trzeba czekać, aż zdechną rodzice.”

Jerzy Urban (1933) polski dziennikarz

Źródło: Ustrój ślubny, blog Jerzego Urbana, 25 września 2012 http://jerzyurban.blog.pl/2012/09/25/ustroj-slubny/

O rodzicach , O czasie , O czekaniu

„Życie jest szpitalem, w którym każdy pacjent jest opanowany chęcią zmiany swego łóżka. Są tylko trzy istoty godne szacunku: kapłan, wojownik, poeta. Wiedzieć, zabijać i tworzyć. Wszyscy inni są do obciosania i pańszczyzny, stworzeni do obory, czyli do wykonywania tak zwanych zawodów.”

Charles Baudelaire (1821–1867) francuski poeta

O życiu

„Najwięcej pieśni buntu zachowało się w regionach, gdzie pańszczyzna była mniej dotkliwa i gdzie pojawiały się enklawy wolności: na Podhalu, Kurpiach, w górskich i leśnych osadach Sądecczyzny i Beskidów.”

Maciej Szajkowski (1975)

Źródło: rozmowa Romana Pawłowskiego, Jak cham z chamem, wyborcza.pl, 11–12 sierpnia 2012 http://wyborcza.pl/1,76842,12291009,Jak_cham_z_chamem.html#ixzz23FGre51D

O zachowaniu , O wolności

„Dotychczasowemu społeczeństwu, poruszającemu się w przeciwieństwach klasowych, potrzebne było państwo, to znaczy organizacja każdorazowej klasy wyzyskującej do utrzymania jej zewnętrznych warunków produkcji, w szczególności do utrzymania przemocą klasy wyzyskiwanej w warunkach ucisku określonych przez istniejący sposób produkcji (niewolnictwo, poddaństwo lub pańszczyzna, praca najemna). (…) Stając się w końcu faktycznie reprezentantem całego społeczeństwa, państwo czyni samo siebie zbytecznym. (…) Państwo nie zostaje „zniesione”, ono obumiera.”

Fryderyk Engels (1820–1895) niemiecki filozof i rewolucjonista

Anty-Dühring (1878)

„Zabijało się wojsko, a panowie z daleka patrzyli. W przyszłej zaś wojnie staną chłopi i mieszczenie polscy i rosyjscy z jednej strony, a panowie i królowie polscy i rosyjscy z drugiej strony, chłopi będą strzelali nie do chłopów, ale do panów.(…) Ta wojna ostatnia, wojna sprawiedliwa toczyć się będzie o porządek społeczny, oparty na wolności, równości i braterstwie; po wojnie tej ziemia, uprawiana przez chłopów, przejdzie w ich ręce, ustaną pańszczyzny, czynsze i opłaty kościelne, zaś dzieci chłopskie bezpłatnie uczyć się będą.”

Piotr Ściegienny (1801–1890) ksiądz katolicki, polski działacz niepodległościowy

Źródło: Złota książeczka (1842), cyt. za: Lidia Ciołkosz, Adam Ciołkosz, Zarys dziejów socjalizmu polskiego, tom I, Londyn 1966 http://lewicowo.pl/ksiadz-piotr-sciegienny/

O wojnie , O dzieciach , O wolności

„Broniono się przed zniesieniem pańszczyzny, a wreszcie – za pomocą idei czynszów – przed uwłaszczeniem, a dziś usiłuje się nie dopuścić do przeobrażenia Polski w kraj chłopski i oparty na drobnej własności rolnej. (…) Byt i los dwudziestomilionowej masy chłopskiej jest dla przyszłości Polski ważniejszy niż interes garści ziemian.”

Maria Dąbrowska (1889–1965) pisarka polska

Źródło: Rozdroże. Studjum na temat zagadnień wiejskich, Wyd.J. Mortkowicza, 1937.

O losie , O przyszłości , O pomocy

„Pańszczyzna oznaczała duże obciążenie, ale nie tak wielkie jak praca na plantacji niewolniczej.(…) Niewolnicy w Ameryce Łacińskiej i na południu USA byli bardziej ubezwłasnowolnieni niż polscy chłopi.”

Michał Kopczyński (1964)

Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego, Chłopi swoich panów, „Ale Historia”, w: „Gazeta Wyborcza”, 28 października 2013.

O historii

„Rozmyślne i uporczywe skłanianie poddanych do odmowy pańszczyzny nie znajduje w Szeli żadnego usprawiedliwienia: ani w jego pozornej uniżoności wobec starosty w Tarnowie, ani w jego obłudnym zapewnieniu, że użyje swego wpływu na mające doń zaufanie gromady, aby nakłonić je znów do odrabiania pańszczyzny, jest wyłączną przyczyną tak bardzo rozpowszechnionej i coraz uporczywszej renitencji, która obecnie może zostać złamana tylko przy niemiłym użyciu nadzwyczajnego, przymusowego powstępowania, z wielką stratą czasu i nakładem kosztów.”

Jakub Szela (1787–1866) przywódca rzezi galicyjskiej

raport zastępcy starosty Reissa do Gubernium z 8 maja 1846
O Jakubie Szeli
Źródło: Historia XIX i XX wiek. Wybór tekstów źródłowych, t. I: 1795-1864, pod red. naukową A. Koseskiego, J. R. Szaflika, R. Turkowskiego, Pułtusk 1997

O zaufaniu , O historii , O czasie , O wieku

„Najwiętszy fundament dobrej gospodarki, aby chłopi wszyscy wychodzili na robotę (pańszczyznę), a co najpierwsza i najpotrzebniejsza, kaźń (szubienica) ma być na chłopa i na włodarza.”

Anzelm Gostomski (1508–1588)

Gospodarstwo (1589)

„Chłopi bali się Polski niesłychanie, wierząc, że z jej powrotem przyjdzie na pewno pańszczyzna i najgorsza szlachecka niewola. Powstania uważali za jakąś potworną zbrodnię, której nawet nie umieli nazwać ani określić, a powstańców za dzikich, pomylonych zbrodniarzy, będących plagą ludności i nieszczęściem dla chłopów.”

Wincenty Witos (1874–1945) polski działacz ruchu ludowego, premier II Rzeczypospolitej

Źródło: Kiedy chłop stał się Polakiem? http://www.newsweek.pl/wiedza/historia/kiedy-chlop-stal-sie-polakiem-tomasz-kizwalter-newsweek-pl,artykuly,281641,1.html, newsweek.pl, 15 kwietnia 2018.

O nieszczęściu

„Reforma rolna była w Polsce oczekiwana przez pokolenia chłopów, zwłaszcza bezrolnych, których przed wojną były ponad 2 miliony. Walka polityczna o jej przeprowadzenie toczyła się przez całe dwudziestolecie międzywojenne. Została częściowo zrealizowana już wtedy. A w pełni – po zakończeniu II wojny światowej. Ta ustawa obowiązuje do dziś, w III RP nie została zniesiona. Tu chodzi o aspekt moralno-społeczny. Te wielkie dobra ziemskie i związane z nimi majątki, które podlegały reformie, zostały wypracowane przez wyjątkowo długo panujące w Polsce pańszczyznę i poddaństwo chłopów. To oznaczało wielowiekowy przymus darmowej pracy, niekiedy zajmującej siedem dni w tygodniu. To był rabunek. Każdy z dziedziców tego ziemiaństwa dochodząc swoich roszczeń powinien się nad tym zastanowić.”

Andrzej Mencwel (1940) polski historyk i krytyk literatury i kultury polskiej, antropolog kultury, eseista, publicysta

Źródło: Anna Gorczyca, Magnaci wracają po parki i pałace. U wojewodów setki wniosków o unieważnienie skutków reformy rolnej http://wyborcza.pl/7,75398,21571155,magnaci-wracaja-po-parki-i-palace-u-wojewodow-setki-wnioskow.html, wyborcza.pl, 31 marca 2017.

O wojnie , O ustawie , O walce

„Czując głęboko, że poddaństwo przeciwne jest prawu natury i pomyślności narodów, oświadczam niniejszem, iż znoszę je zupełnie i na wieczne czasy w majątku moim Siechnowicze, w województwie Brzesko-Litewskim położonem, tak w imieniu własnem jak i jego przyszłych posiadaczy. Uznaję więc mieszkańców wsi, do majątku tego należącej, za wolnych obywateli i nieograniczonych niczem właścicieli posiadanych gruntów. Uwalniam ich od wszelkich bez wyjątku danin, pańszczyzny i powinności osobistych, do których dotąd względem właścicieli majątku tego byli obowiązani. Wzywam ich tylko, aby dla dobra własnego i kraju starali się o zakładanie szkół i szerzenie oświaty.”

Tadeusz Kościuszko (1746–1817) polski i amerykański generał

Źródło: Testament Kościuszki, zob. H. Mościcki, "Tadeusz Kościuszko. Listy, odezwy, wspomnienia.", 1917.

O naturze