Zygmunt Bauman: Na czasie cytaty

„Upadek muru berlińskiego był nie tylko uwolnieniem świata od groźby totalitaryzmu i zagłady nuklearnej. (…) To nieprawda, że strach wynikał tylko z tego, że gromadziły się głowice. Tam było coś więcej – ciśnienie mitu alternatywnego społeczeństwa. (…) Bano się, że jeśli nie zrobi się czegoś, żeby załatać dziury w sytuacji społecznej w świecie demokracji kapitalistycznej, to ludzie się zbuntują w imię tamtej alternatywy. Taką drogą komunizm narzucał poniekąd reszcie świata porządek dnia: podjęcie takich zadań jak walka z niedolą, upokorzeniem, upośledzeniem ludzkim, rekompensata za rolę klasy robotniczej w procesie tworzenia bogactwa, prawo do edukacji dla wszystkich czy opieka zdrowotna. Podjąwszy się tych zadań, kapitalistyczna reszta świata robiła to za pośrednictwem socjaldemokracji, która pchała w tym kierunku, z o wiele większym powodzeniem niż sam komunizm.”

Zygmunt Bauman

Źródło: Nieśmiertelność nadziei, krytykapolityczna.pl, 28 czerwca 2013 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20130628/bauman-cisnienie-utopii

O ludziach , O strachu , O demokracji , O walce

„Populizm to coś bardzo charakterystycznego dla naszych czasów. Populizm to jest praktyka polityczna próbująca kanalizować autentyczne strachy, na które państwo wpłynąć nie może.”

Zygmunt Bauman

Źródło: rozmowa Michała Bilewicza, Krzysztofa Iszkowskiego i Tomasza Ostropolskiego, Handlarze strachu, „Krytyka Polityczna” nr 4, 2003.

O strachu

„Wszystkie dostępne kapitalizmowi sposoby radzenia sobie z kłopotami, które sam na co dzień i w masowej skali wytwarza, zakładają nieprzerwany wzrost dochodów. A znów ów wzrost dochodów „reprodukcją rozszerzoną” zwany jest nie do pomyślenia bez znajdowania i przechwytywania pod eksploatację coraz to nowych „ziem dziewiczych”, dotąd przez kapitalizm nietkniętych, a więc dotąd jego logice samopożerania nie poddanych, z sił żywotnych (czytaj: dochodowego potencjału, zdolności pomnażania zysków) jeszcze nie wyssanych i z żyzności nie obrabowanych.”

Zygmunt Bauman

Źródło: Panika wśród pasożytów, czyli komu bije dzwon, „Gazeta Wyborcza”, 2–3 października 2010

O czytaniu

„Uważam, że nie mają racji optymiści, którzy twierdzą, że żyjemy w najlepszym ze światów, ani też pesymiści, którzy podejrzewają, że optymiści mogą mieć rację… Przyłączam się do trzeciej kategorii naszych współczesnych – ludzi z nadzieją, którzy uważają, że świat można uczynić bardziej dla ludzi gościnnym, niż jest w tej chwili.”

Zygmunt Bauman

Źródło: Nieśmiertelność nadziei, krytykapolityczna.pl, 28 czerwca 2013 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20130628/bauman-cisnienie-utopii

O ludziach , O świecie

„Dobrze wytresowani konsumenci – a takimi jesteśmy w zasadzie wszyscy, i to w coraz młodszym wieku – mają tendencje do postrzegania świata jako magazynu produktów. Relacja między klientem i towarem staje się wzorcem dla wszystkich innych związków, także międzyludzkich. Obowiązują przy tym dwa założenia. Po pierwsze – towar musi sprawiać przyjemność. Po drugie – nie ma żadnego powodu, by dochować wierności produktowi, jeśli nie spełnia już swej roli lub pojawią się bardziej obiecujące oferty.”

Zygmunt Bauman

Źródło: Samotni chodzą stadami, rozmowa Hansa von der Hagena, „Süddeutsche Zeitung”, tłum. „Forum”, 26 kwietnia 2011

O przyjemności , O relacjach , O wieku

„Głównym i podstawowym powodem, dla którego państwo zajmuje się dzisiaj ubogimi, jest już jednak nie chęć utrzymania ich w dobrej formie fizycznej i psychicznej, ale nadzorowanie. Należy pilnować, aby nie wyrządzali szkód i nie sprawiali kłopotów: trzeba ich kontrolować, obserwować, monitorować i dyscyplinować. Instytucje zajmujące się ludźmi biednymi i niezaradnymi życiowo nie są kontynuacją instytucji państwa opiekuńczego. Mimo mylących nazw, służą raczej wykluczeniu niż przyłączeniu, są narzędziem izolowania, a nie integrowania ubogich.”

Zygmunt Bauman

Żyjąc w czasie pożyczonym

„Konsumpcja stała się doskonałą metodą podkreślania różnic społecznych i zyskiwania pewności siebie. Jednocześnie zapobiega wyrzutom sumienia. Jeśli ludziom brakuje czasu dla rodziny, bo muszą zarabiać na utrzymanie, szukają kompensacji. A rynek oferuje materialną namiastkę troskliwości, przyjaźni, miłości. Akt zapłaty w kasie zastępuje wyrzeczenie, które mogłoby się wiązać z odpowiedzialnością za innych.”

Zygmunt Bauman

Źródło: Samotni chodzą stadami, rozmowa Hansa von der Hagena, „Süddeutsche Zeitung”, tłum. „Forum”, 26 kwietnia 2011

O przyjaźni , O czasie , O pewności siebie

„Ostatnie dekady były czasem niebywałego rozmnożenia wszelkich form wyższego wykształcenia i nieprzerwanego wzrostu liczebności zastępów studentów. Tytuł uniwersytecki obiecywał wyśmienite posady, dobrobyt i splendor: pula gratyfikacji rosła wprost proporcjonalnie do stale poszerzającej się liczby osób z dyplomami. Dzięki koordynacji między popytem a podażą, rzekomo z góry ustalonej, gwarantowanej i niemal automatycznej, trudno było się oprzeć uwodzicielskiej mocy obietnicy. Teraz jednak tłumy uwiedzionych zmieniają się hurtowo i błyskawicznie w zastępy sfrustrowanych. Pierwszy raz za naszych czasów, cały rocznik absolwentów staje przed dużym prawdopodobieństwem, a wręcz pewnością wykonywania dorywczych, tymczasowych, i niestabilnych prac, nieodpłatnych „szkoleniowych” pseudo-prac, kłamliwie przemianowanych na „praktyki” – wszystko to znacznie poniżej nabytych umiejętności i lata świetlne poniżej poziomu oczekiwań. Albo doświadczają bezrobocia trwającego dłużej, niż zajęłoby kolejnemu rocznikowi absolwentów dodanie swoich nazwisk do i tak niebywale długiej listy oczekujących na pracę.”

Zygmunt Bauman

Źródło: krytykapolityczna. pl, 27 lutego 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/BaumanOpokoleniuwyrzutkow/menuid-1.html

O wykształceniz , O czasie

„Sposób życia przyjęty od pewnego czasu przez gatunek Homo sapiens, sposób ochrzczony mianem „kapitalizmu”, (…) polega, nie tyle na samoodtwarzaniu się, ile na kompulsywnej ekspansji; nie mógł kapitalistyczny sposób życia i ludzkiego współżycia trwać inaczej niż na drodze „reprodukcji rozszerzonej” wbudowanej w jego sposób istnienia – będącej jego sposobem istnienia.”

Zygmunt Bauman

Źródło: Panika wśród pasożytów, czyli komu bije dzwon, „Gazeta Wyborcza”, 2–3 października 2010

O czasie

„Konsumpcję ogłoszono już obowiązkiem obywatelskim. Pamiętamy, że w okresie turbulencji po zamachach terrorystycznych na World Trade Center George W. Bush apelował do rodaków: Amerykanie, chodźcie na zakupy!”

Zygmunt Bauman

Źródło: Samotni chodzą stadami, rozmowa Hansa von der Hagena, „Süddeutsche Zeitung”, tłum. „Forum”, 26 kwietnia 2011

„Po kilku dekadach rosnących oczekiwań młodzi ludzie wkraczający dziś w dorosłe życie stają wobec ich obniżania się – zbyt szybkiego i gwałtownego, by mieć nadzieję na łagodną i bezpieczną drogę w dół. Na końcu każdego z tuneli, którymi ich przodkowie musieli przechodzić w ciągu życia, świeciło jasne, oślepiające światło. Obecnie mamy do czynienia raczej z długim, ciemnym tunelem ciągnącym się za każdym z kilku mrugających, drżących i szybko gasnących świateł, które próbują na próżno przebić się przez mrok.”

Zygmunt Bauman

Źródło: krytykapolityczna.pl, 27 lutego 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/BaumanOpokoleniuwyrzutkow/menuid-1.html

O życiu , O ludziach , O świetle

„Dziś dla odmiany jest oczywiste, że doświadczenie nowoczesnego człowieka nie jest bynajmniej takie, jakim je malowali nowocześni filozofowie (i socjologowie, rzecz jasna): nie jest ono próżnią czekająca na wypełnienie treścią, nie jest bezkształtną plazmą czekającą na uformowanie przez specjalistów wyposażonych w ekskluzywne narzędzia hermeneutyczne. Doświadczenie jest, przeciwnie, od pierwszej chwili znaczące, zinterpretowane i rozumiane przez tych, którzy je przeżywają – ów stan znaczenia, zinterpretowania i zrozumienia jest ich sposobem bycia.”

Zygmunt Bauman

Ponowoczesność jako źródło cierpień
Źródło: s. 137

O zrozumieniu

„Krzyczeć „wolność” jest przyjemnie, a jak ona przychodzi, to potem ludzie szukają ojca Rydzyka, żeby powiedział, kto tam konspiruje i przeszkadza. Fundamentalizm jest ubocznym produktem wolności. Bo wolność przychodzi zawsze łącznie z ryzykiem i niepewnością. Nie można mieć wolności bez niepewności.”

Zygmunt Bauman

Źródło: rozmowa Tomasza Kwaśniewskiego, Więc będzie wojna?, „Gazeta Wyborcza”, 14–15 kwietnia 2012

O wojnie , O ludziach , O wolności

„Jakąkolwiek z licznych dokuczliwych i bolesnych spraw trapiących dziś planetę rozważamy, poszukiwania sposobów ich załatwienia nieodmiennie prowadzą do prawdy, jaką ignorować możemy tylko na naszą – wspólną – zgubę: że mianowicie rozwiązania globalnych problemów mogą być tylko, muszą być, podobnie owym problemom globalne.”

Zygmunt Bauman

Źródło: krytykapolityczna.pl, 29 września 2010 http://www.krytykapolityczna.pl/SeriaIdee/Socjalizmpotrzebnyodzaraz/menuid-82.html

O poszukiwaniu

„Drugą połowę zeszłego wieku w sferze ekonomicznej zdominowały dwa na pozór niepodważalne założenia, które wpłynęły głęboko na zachowania indywidualne i zbiorowe. Pierwsze brzmiało: PKB kraju stanowi panaceum na wszystkie problemy społeczne, jego wzrost oznacza, że wszystkie bolączki zostaną rozwiązane. Drugie – dążenie do szczęścia idzie łeb w łeb ze wzrostem konsumpcji.
To przekonanie zrodziło bardzo dużo cierpienia i w sferze materialnej, i w duchowej, naruszyło też poważnie zasoby naturalne naszej planety.”

Zygmunt Bauman

Źródło: rozmowa Giulio Brottiego, Szczęście to nie kawa rozpuszczalna, „L’Osservatore Romano”, 20 października 2013, przeł. Katarzyna Pawłowska-Salińska, „Gazeta Wyborcza”, 26–27 października 2013.

O szczęściu , O zachowaniu , O kawie , O cierpieniu

„Jedyne, czego możemy być dziś pewni, to niepewność.”

Zygmunt Bauman

Źródło: „Forum”, 16 stycznia 2012.

„Statystyki wskazują, że w krajach, które zaszły dalej na drodze od państwa opiekuńczego do społeczeństwa ryzyka, w których szybciej rośnie nierówność społeczna i rozwarstwienie, dużo więcej osób ma wymagające leczenia problemy psychiczne. W krajach o dużych i szybko rosnących nierównościach – jak USA czy Wielka Brytania – ludzie trzykrotnie częściej zapadają na choroby psychicznie niż w społeczeństwach najmniej rozwarstwionych. Podobnie jest z niezdrową otyłością, przestępczością młodocianych, ciążami nastolatek. (…) W krajach, gdzie rozwarstwienie jest słabsze, ludzie żyją dłużej, bez względu na status materialny.”

Zygmunt Bauman

Źródło: polityka.pl, 22 grudnia 2010 http://www.polityka.pl/spoleczenstwo/artykuly/1511368,2,rozmowa-z-zygmuntem-baumanem-socjologiem.read

O ludziach , O chorobach

„Jeśli mój Bóg jest jeden, to człowiekowi, który jest o tym przeświadczony, wolno pozwolić sobie na wszystko wobec tych, którym owego przeświadczenia zabrakło.”

Zygmunt Bauman

Źródło: Bauman, Obirek: Politeizm i polifonia, krytykapolityczna.pl, 7 czerwca 2013 http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/czytaj-dalej/20130607/bauman-obirek-politeizm-i-polifonia

O Bogu , O czytaniu

„„Sprawiedliwe społeczeństwo” to społeczeństwo trwale wyczulone na wszelkie przypadki niesprawiedliwości i zawsze skwapliwe do podjęcia działań je korygujących, bez czekania na porozumienie co do uniwersalnego modelu sprawiedliwości. W nieco innych i być może prostszych słowach, idzie tu o społeczeństwo dbające o dobro klas najniższych; poprzez „dobro” rozumiemy tu możność praktyczną realizacji formalnego ludzkiego prawa do godnego bytu – a więc przekształcenia „wolności de iure” w „wolność de facto.””

Zygmunt Bauman

Źródło: krytykapolityczna, 29 marca 2011 http://www.krytykapolityczna.pl/Opinie/BaumanOsprawiedliwosciiotymjakjarozpoznac/menuid-1.html

O sprawiedliwości , O wolności , O czekaniu

„Zmiany, które na Zachodzie ciągnęły się przez pokolenia, u nas dokonały się w ciągu dekady. Nic dziwnego, że w Polsce jest więcej histerii, agresji, nieracjonalności, braku ufności i szacunku dla rzeczywistości.”

Zygmunt Bauman

Źródło: polityka.pl, 22 grudnia 2010 http://www.polityka.pl/spoleczenstwo/artykuly/1511368,2,rozmowa-z-zygmuntem-baumanem-socjologiem.read

O rzeczywostości