Józef Stalin , właśc. Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili – radziecki polityk pochodzenia gruzińskiego, formalnie pełniący obieralne, kadencyjne funkcje sekretarza generalnego KPZR i jej poprzedniczek oraz premiera ZSRR, a faktycznie dożywotni dyktator Związku Radzieckiego, posiadający nieograniczoną władzę.
Jako metodę rządzenia stosował masowy, państwowy wewnętrzny i zewnętrzny terror, który pochłonął, według różnych ocen, od kilku do kilkudziesięciu milionów ofiar śmiertelnych. Podpisując sojusz z III Rzeszą, umożliwił Niemcom rozpoczęcie agresji zbrojnej na Polskę, przyczyniając się do wybuchu II wojny światowej.
„Jedna śmierć to tragedia, milion – to statystyka.”
Inna wersja: Śmierć jednego człowieka to tragedia. Śmierć milionów ludzi to statystyka.
Cytaty przypisywane
Źródło: Erich Maria Remarque, Czarny Obelisk
„Jeśli chcecie poznać ludzi wokół siebie, dowiedzcie się, co czytają.”
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
do Władysława Gomułki, który skarżył się, że aresztowanie przywódców Państwa Podziemnego pogwałciło suwerenność Polski. Cytat pochodzi z notatki sporządzonej przez Andrzeja Werblana z rozmowy z Gomułką w 1981.
Źródło: „Polityka” nr 10, 6 marca 2010, s. 78
„Łatwo jest rozstrzeliwać ludzi, znacznie trudniej nakłonić ich do pracy.”
w rozmowie z szefem MGB Wiktorem Abakumowem.
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
do prokuratora Wyszynskiego, podczas „procesu alternatywnego antysowieckiego centrum trockistowskiego” w styczniu 1937.
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara, Warszawa 2008.
na przyjęciu u Klimenta Woroszyłowa w obecności Siemiona Budionnego, Anastasa Mikojana i Wiaczesława Mołotowa w okresie „Wielkiej czystki”.
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
„Dla sowieckiego żołnierza ucieczka z pola walki wymaga więcej odwagi niż stanięcie do niej!”
po wprowadzeniu dekretu w życie.
„Ponieważ władza jest w moich rękach to ja wystawiam ludziom oceny.”
Źródło: Jurij Boriew, Prywatne życie Stalina, op. cit., s. 14.
„Życie to ciężka i smutna sprawa.”
do córki, Swietłany, w Kuncewie w 1937.
Źródło: Jurij Boriew, Prywatne życie Stalina, op. cit., s. 62.
Źródło: „Polska sztuka ludowa”, tomy 4–5, Państwowy Instytut Sztuki, 1950, s. 94.
nagłówek słynnego dekretu wydanego na początku lipca 1941 r. po wycofaniu się wojsk radzieckich z Mińska. Ów dekret nakazywał funkcjonariuszom NKWD bezwzględne zabijanie dezerterów.
Źródło: Jurij Boriew, Prywatne życie Stalina, Oficyna Literatów Rój, 1989, s. 126.
„Obiektywnie socjaldemokracja jest umiarkowanym skrzydłem faszyzmu.”
Źródła: 1924, wyd. Książka i Wiedza, 1953, s. 284.
na konferencji w Poczdamie w 1945 r., odpowiedź na słowa Churchilla, który przekazał, że papieżowi nie podoba się przejęcie władzy w Europie Wschodniej przez komunistów (gdy przekazano te słowa papieżowi ten podobno odpowiedział – „Powiedzcie mojemu synowi Józefowi, że spotka moje dywizje w życiu wiecznym”).
Źródło: Gary Dickson, Krucjata dziecięca. Mroczna tajemnica średniowiecza, wyd. Bellona, 2010, s. 49.
„Zastał Rosję pracującą z drewnianymi pługami, a zostawił ją zaopatrzoną w głowice atomowe.”
cytat przypisywany Winstonowi Churchillowi, ale brak potwierdzających go źródeł.
Źródło: Encyclopaedia Britannica z 1964, tom V, s. 250.
„Trzeba dużo odwagi, żeby być tchórzem w Armii Czerwonej.”
Źródło: historicus.umk.pl http://historicus.umk.pl/dict/index.php?a=print&d=20&t=568.
„Lepiej skrócić o głowę niewinnego niż zawahać się podczas wojny.”
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
„Największym szczęściem jest określić wroga, przygotować wszystko, zemścić się, a potem pójść spać.”
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
Cytaty przypisywane
Źródło: dekret z 1943, cyt. za: Leszek Żebrowski, Nazywajcie ich faszystami, „Nasz Dziennik”, 3 grudnia 2010 http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20101203&typ=my&id=my01.txt
podczas rozmowy odbytej w październiku 1944 w Moskwie z Winstonem Churchillem na temat sądzenia zbrodniarzy hitlerowskich. Premier Wielkiej Brytanii nalegał by nazistów sądzić w sześciogodzinnych procesach bez możliwości odwołania do wyższej instancji i natychmiast rozstrzeliwać.
Źródło: Neal Bascomb, Wytropić Eichmanna, Kraków 2009, cyt. za: Richard Overy Interrogations. The Nazi Elite in Allied Hands, 1945, Nowy Jork 2001, s.6.
„Jego się nie boisz… mnie się boisz!”
do swojego przyjaciela z seminarium na spotkaniu w Moskwie, który bał się jaki strój wybrać; świecki – obrażając Boga, zakonny – Stalina.
Źródło: Waldemar Dziak, Stalin, stalinizm, stalinowcy
nad grobem ukochanej Jekatieriny Swanidze, która zmarła na tyfus w wieku 27 lat.
Źródło: Diane Durcet, Kobiety dyktatorów, wyd. Znak, 2012.
„Śmierć rozwiązuje wszystkie problemy – nie ma człowieka, nie ma problemu.”
Cytaty przypisywane
Źródło: Anatolij Rybakow, Dzieci Arbatu; w kolejnej powieści pisarz przyznał, że wymyślił ten cytat.
pesymistyczne wizja dalszej historii ZSRR, po zdobyciu Berlina, maj 1945.
Źródło: Tomasz Szarota, Niemcy i Polacy. Wzajemne postrzeganie i stereotypy, PWN, 1996, s. 183.
3 sierpnia 1944 na Kremlu do Stanisława Mikołajczyka, gdy ten przyjechał prosić o pomoc dla polskich oddziałów walczących w powstaniu warszawskim.
Źródło: Roman Daszczyński, Odsieczy nie będzie, zostaliśmy sami, „Gazeta Wyborcza”, 20 stycznia 2010.
wypowiedziane do Anastasa Mikojana w reakcji na „noc długich noży” (podczas której Hitler dokonał rzezi swoich przeciwników w NSDAP).
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
Źródło: O podstawach leninizmu, kwiecień 1924. Broszura z tą wzmianką została w przyszłości wycofana z obiegu, a sam pogląd nazwany trockistowskim, co w nowomowie stalinowskiej oznaczało antykomunistyczny.
do swojego syna Wasilija, kiedy skrytykował go za wykorzystywanie nazwiska ojca.
Źródło: Simon Sebag Montefiore Stalin. Dwór czerwonego cara
podczas konferencji w Jałcie, gdy Roosevelt zainteresował się gościem towarzyszącym Stalinowi.
Cytaty przypisywane
Źródło: Dzieje najnowsze, tom 29, wydania 1–2, PWN, Oddział w Łodzi, 1997, s. 200.
„Towarzysz Lenin stworzył nasze państwo, a my je przesraliśmy.”
wypowiedziane do współpracowników (m.in. Berii i Budionnego) w trakcie obchodów rocznicy rewolucji październikowej, 7 listopada 1941 w czasie przewag Niemców na froncie wschodnim.
zapytany, jak traktować więźniów i zdobywać od nich informacje.
Cytaty przypisywane
Źródło: Nikita Chruszczow, tajny referat przedstawiony na XX zjeździe KPZR w 1956
odpowiedź na pytanie o losy polskich oficerów, który w 1939 dostali się do sowieckiej niewoli.
Źródło: http://facet.wp.pl/gid,13401388,img,13401418,kat,84554,galeriazdjecie.html?T[page=2 wp.pl], 14 maja 2011
do delegatów PKWN na konferencji moskiewskiej w październiku 1944 w relacjach Bolesława Bieruta i Michała Żymierskiego.
Źródło: Stanisław Kopf, Stefan Starba-Bałuk, Armia Krajowa. Kronika fotograficzna, Wydawnictwo Ars Print Production, Warszawa 1999, s. 581.
„Wystarczy, że kiwnę małym palcem, a nie będzie już Tity!”
Źródło: Simon Sebag Montefiore Stalin. Dwór czerwonego cara
skierowane do szefa MGB Siemiona Ignatiewa w 1952 podczas tzw. „spisku lekarzy” (czyli wielkiej operacji rozstrzeliwania i deportowania Żydów rosyjskich).
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
„Spać z Leninem to jeszcze nie znaczy rozumieć leninizm.”
o Nadieżdzie Krupskiej.
Źródło: „Wysokie Obcasy”, 10–11 listopada 2007
o ludowym komisarzu finansów Briuchanowie, który dopuścił do spekulacji walutą.
Źródło: Robert Service, A History of Twentieth-Century Russia, Harvard University Press, 1999, s. 175.
„A więc drań nie żyje! Szkoda, że nie schwytaliśmy go żywcem.”
reakcja na śmierć Hitlera.
Źródło: Gieorgij Żukow, Wspomnienia i refleksje
„Pisarz jest inżynierem ludzkiej duszy.”
na spotkaniu 50 najwybitniejszych pisarzy radzieckich w domu Maksyma Gorkiego w październiku 1932.
Źródło: Simon Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
wypowiedź Stalina z okresu 1945–1950, o roli elit w narzucaniu ustroju komunistycznego w powojennej Polsce.
Źródło: Oblicza PRL. Najnowsza historia Polaków, dodatek historyczny Instytutu Pamięci Narodowej do gazety „Rzeczpospolita” nr 2, 20 listopada 2007, s. 13.
„Czekista ma tylko dwie drogi: albo awans, albo pod ścianę.”
Źródło: Lew Łurje, Człowiek w złotych binoklach, „Ogoniok”, tłum. „Forum”, 19 lipca 2013.
„Nie siedź gołą dupą na kamieniu. Idź do Komsomołu albo na robotniczy fakultet.”
dopisek na reprodukcji szkicu malarza Walentina Sierowa, przedstawiającego zamyślonego młodego mężczyznę siedzącego nago na kamiennym bloku.
Źródło: rp.pl http://www.rp.pl/artykul/409123_Rubaszny_wujaszek_Stalin.html, 21 grudnia 2009
Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin – młode lata despoty
„Jesteście jak ślepe kocięta. Beze mnie ten kraj zginie.”
na spotkaniu członków Prezydium partii komunistycznej w 1952, jako zarzut, że nie potrafią rozpoznać wrogów; w tym wypadku chodziło o „Żydowskich nacjonalistów – agentów amerykańskiego wywiadu”.
Źródło: Jarosław Bratkiewicz, Zapętlenia modernizacji, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2007, s. 238.
na zebraniu partyjnym w 1931, u progu szybkiego uprzemysłowienia.
Źródło: Robotnicy Kaukazu nadszedł czas pomsty!, styczeń 1905 r., tom I, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1949, s. 94, 95.
na temat milionowych strat w Armii Czerwonej.
