„Wilk atakuje zębami, byk rogiem.”
Dente lupus, cornu taurus petit. (łac.)
Źródło: Ecloga II, I, 52
Horacy , właściwie Kwintus Horacjusz Flakkus – poeta rzymski, często określany mianem największego łacińskiego liryka i mistrza satyry. W czasach cesarza Augusta, w których żył i tworzył, sławą przewyższał go jedynie Wergiliusz. Napisał 162 utwory poetyckie, liczące łącznie 7816 wersów, zebrane w czterech zbiorach – Epodach, Satyrach, Odach i Listach. Wszystko, co wyszło spod jego pióra, uważane było przez wieki za doskonałe zarówno w swym kształcie poetyckim, jak i w przebogatej treści – od błahych motywów poezji biesiadnej lub erotycznej, aż do poważnych problemów filozoficznych, moralnych, politycznych, retorycznych. Te ostatnie znalazły wyraz zwłaszcza w Sztuce poetyckiej – pierwszym łacińskim podręczniku teorii literatury.
Był wielbicielem piękna świata i uroków życia. Głosił chwałę rzymskich cnót, chociaż przeszedł skomplikowaną drogę życiową. Pochodził z nizin społecznych południowej Italii, był synem wyzwoleńca. W młodości walczył w obronie republiki, przeciwko Oktawianowi, jako oficer w armii zabójcy Cezara, Marka Brutusa. W wieku dojrzałym zaczął wspierać pryncypat Augusta i cesarski program reform oraz odnowienia imperium.
Jego utwory charakteryzowały się refleksją moralną rozbudowaną w stopniu wcześniej niespotykanym. Dzieła Horacego zawierały rozważania o nieuchronności śmierci, o wartości pełnego umiaru, rozumnego życia. Swoim uczuciom i chwilowym nastrojom nadawał formę uniwersalną, która przemawiała przez wieki i stała się jednym z fundamentów europejskiej tradycji literackiej. Uważany jest za jedną z najważniejszych postaci w dziejach światowej poezji. W drugiej połowie I wieku Marek Waleriusz Probus dokonał pierwszego w dziejach krytycznego wydania pełnej twórczości jednego autora – Horacego. Wydanie to było używane w okresie Cesarstwa Rzymskiego, średniowieczu, renesansie i jest wciąż wznawiane współcześnie. Zachowało się w ponad dwustu pięćdziesięciu rękopisach, z których najstarsze spisane zostały w VIII i IX wieku.
Wikipedia
„Wilk atakuje zębami, byk rogiem.”
Dente lupus, cornu taurus petit. (łac.)
Źródło: Ecloga II, I, 52
„Ten zdobył uznanie wszystkich, kto połączył przyjemne z pożytecznym.”
Omne tulit punctum qui miscuit utile dulci. (łac.)
„Słuszne jest wybaczyć winy proszącemu o przebaczenie.”
Aequum est peccatis veniam poscentem reddere rursus. (łac.)
Źródło: Gawędy I, 74
„Nie bądź jak wierny tłumacz, nie staraj się przekładać słowo w słowo.”
Nec verbo verbum curabis reddere fidus interpres. (łac.)
Listy, List do Pizonów (Sztuka poetycka)
Źródło: 133, 134
„Czasami i zacny Homer zdrzemnie się.”
Aliquando bonus dormitat Homerus. (łac.)
Znaczenie: i geniusz czasem nie ma natchnienia.
Listy, List do Pizonów (Sztuka poetycka)
Źródło: 19
Źródło: Marta Żurawiecka, Z księdzem Twardowskim 2014, Wyd. Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, Sandomierz 2013, s. 166.
„Jak dłuży się noc, kiedy zawodzi kochanka.”
Źródło: Leksykon złotych myśli, op. cit.
„Nieszczęściem jest być przyłapanym.”
Deprendi miserum est.
Źródło: C. Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 66.
„Komu podoba się los innego, nie dziwne, że nienawistny własny.”
Cui placet alterius, sua nimirum est odio sors. (łac.)
Źródło: C. Jędraszko, Łacina na co dzień, Warszawa 1988, s. 58.
„[Nawet] dziesięć razy powtórzone [jeszcze] się spodoba.”
Inne tłumaczenie: Powtórz dziesięć razy, a spodoba się.
Deciens repetita placebit. (łac.)
Listy, List do Pizonów (Sztuka poetycka)
Źródło: 365
„Klin klinem – niezawodny, jedyny lek miłosny.”
Źródło: Leksykon złotych myśli, op. cit.
„Dzielność prawdziwa, jeśli hańby przeżyła ohydę, męstwa nie wróci.”
Źródło: Leksykon złotych myśli, op. cit.
Ab ovo usque ad mala. (łac.)
w starożytnym Rzymie jedzenie zaczynało się od jaj, a kończyło na jabłkach.
Znaczenie: od początku aż do końca.
Satyry
Źródło: I, 3, 6
„Na zaniedbanym polu wyrasta chwast, który trzeba wypalić.”
Neglectis urenda filix innascitur agris. (łac.)
„Czas nie zając, nie ucieknie.”
Źródło: Leksykon złotych myśli, op. cit.
„W zestawieniu z zyskiem nie ma znaczenia szczery charakter ubogiego.”
Contra lucrum nil valere candidum pauperis tandum. (łac.)
Źródło: Epody (41–30 p.n.e.), XI
„Jesteśmy skazani na śmierć i my, i wszystko, co nasze.”
Debemur morti nos nostraque. (łac.)
Listy, List do Pizonów (Sztuka poetycka)
Źródło: 68
„Ludzie prawi nienawidzą występku przez umiłowanie cnoty.”
Źródło: Przykazania etyki prawniczej: księga myśli, norm i rycin, oprac. Roman Tokarczyk, wyd. Wolters Kluwer Polska, s. 50.
Desinat in piscem. (łac.)
Znaczenie: coś niezgodnego ze wcześniejszą zapowiedzią.
Listy, List do Pizonów (Sztuka poetycka)
Źródło: 4
Źródło: O co poeta prosi Apollina, przeł. Zygmunt Kubiak
„Jeśli masz zdrów żołądek i lędźwie, i nogi,
To i cóż ci dać mogą by skarby królewskie?”
Listy
Źródło: I. 12, 5.
Sapere aude. (łac.)
Znaczenie: miej swoje zdanie.
Listy
Źródło: I, II, 40
„Kto losowi zawierzył, jakby złu but włożył.”
Źródło: Leksykon złotych myśli, op. cit.
„Kocioł garnkowi przygania, a sam smoli.”
Źródło: Leksykon złotych myśli, op. cit.
De lana caprina. (łac.)
Znaczenie: spór o błahostkę.
Listy
Źródło: I, 18, 15