Epiktet cytaty
Epiktet
Data urodzenia: 50 n. e.
Data zgonu: 138
Natępne imiona: Epiktétos z Hierápole
Epiktet z Hierapolis [potrzebny przypis] – filozof rzymski, jeden z reprezentantów stoicyzmu. Uczeń stoika Muzoniusza Rufusa. Twórca szkoły w Nikopolis w Epirze . Był wyzwoleńcem.
Epiktet w swoich rozważaniach podejmuje przede wszystkim zagadnienie wolności człowieka - twierdził, że można ją osiągnąć wtedy, gdy w naszym życiu zapanują wartości duchowe, i że należy zapanować nad swoimi pragnieniami.
Podobnie jak Sokrates Epiktet nauczał tylko ustnie. Jego nauki spisywał jeden z jego uczniów - Flawiusz Arrian. Epiktet jest autorem podręcznika Encheiridion , w którym zawarł porady jak żyć, oraz tekstu Diatryby.
Głównym celem nauczania Epikteta było doprowadzenie do zrozumienia przez swych uczniów właściwej natury rzeczy, która jest niezmienna, nienaruszalna i ważna dla każdej bez wyjątku istoty ludzkiej. Natura rzeczy dzieli się na dwie kategorie: rzeczy, które są w naszej wyłącznej mocy i rzeczy, które nie są w naszej wyłącznej mocy
Do pierwszej kategorii rzeczy zaliczają się nasze sądy, impulsy, pragnienia, awersje itp. . Do drugiej kategorii rzeczy, które można też nazwać niezależnymi, zaliczają się zdrowie, bogactwo, sława.
Epiktet wyróżnia dwa kluczowe dla jego filozofii pojęcia: pojęcie prohairezy i pojęcie dihairezy. Prohaireza jest tym, co odróżnia istoty ludzkie od innych stworzeń. Jest to zdolność pozwalająca nam odczuwać pragnienie lub niechęć, pociąg lub awersję, zgodę lub niezgodę, w zależności od naszego sądu. Epiktet utożsamia człowieka z jego prohairezą. Dihaireza jest sądem, który wydaje nasza prohaireza i właśnie to nam pozwala odróżnić to co jest w naszej wyłącznej mocy od tego co nie jest w naszej wyłącznej mocy. Epiktet wyciąga z tego wniosek, że dobro i zło istnieją tylko w naszej prohairezie, a nigdy w zewnętrznych, aprohairetycznych rzeczach.
Uczeń filozofii, który całkowicie przyswoił sobie te pojęcia i zastosował je w życiu codziennym, był przystosowany do rozpoczęcia życia filozoficznego, którego celem była eudaimonia . Miał żyć cnotliwie, zgodnie z rozsądkiem i z naturą rzeczy.
Cytaty Epiktet
„Jeśli podejmiesz się roli ponad siły, nie tylko źle ją odegrasz, ale również zaniechasz innej, którą mógłbyś dobrze odegrać.“
— Epiktet
Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
„Gdzie jest postęp? Jeśli ktokolwiek z was, wyrzekając się zewnętrzności, zwróci się ku swej woli, by ją ćwiczyć i doskonalić przez pracę oraz by uczynić ją zgodną z naturą, wzniosłą, wolną, niepodległą, niepohamowaną, wierną i skromną; jeśli nauczy się, że ten, kto pragnie lub unika rzeczy nieosiągalnych, nie jest ani wierny, ani wolny, lecz z konieczności musi poddać się ich żywiołowi i (…) ulec innym, którzy mają moc dostarczenia tego, czego pragnie lub zapobieżenia temu, czego chce uniknąć; (…) kiedy wstanie rano i jeśli przestrzega powyższych reguł, utrzymuje czystość i jada skromnie; podobnie, jeśli w każdej sprawie, która się pojawia, wypracowuje swoje główne zasady, jak biegacz, co skupia się na biegu – to jest to mężczyzna, który prawdziwie się rozwija i który nie poszukuje na darmo. Jeśli jednak skupi się na czytaniu książek, tylko w tym pracuje i podróżuje tylko po to, powiem mu, by wracał bezzwłocznie do domu i nie zaniedbywał swych obowiązków, gdyż to, czego szuka, jest niczym, a czymś jest coś zupełnie innego – badać, jak można uwolnić się od narzekań i jęków.“
— Epiktet
Źródło: O postępie lub poprawie
„Niepokoi nas nie to, co nam się przydarza, lecz nasze myśli o tym, co się przydarza.“
— Epiktet
Źródło: Byron Katie, Stephen Mitchell, Kochaj, co masz! Cztery pytania, które zmienią twoje życie, G+J Gruner + Jahr Polska, Warszawa 2010, tłum. Anna Boniszewska.
„Nie skarby są przyjaciółmi, ale przyjaciel skarbem.“
— Epiktet
Źródło: Aforyzmy o przyjaźni – wyraź swoją przyjaźń ciepło i sentymentalnie, wybór Anna Grabka
„Nie należy ani okrętu przytwierdzać do jednej kotwicy, ani życia opierać na jednej nadziei.“
— Epiktet
Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
