„Stawianie znaku równości między oboma pojęciami jest pełne niedokładności i nie może być w każdym przypadku uważane za zgodne z prawdą, bo akurat na terenach mieszanych map językowe nie są w pełni identyczne z mapami narodowościowymi. Czynniki historyczne, społeczne i rodzinne odbijają zróżnicowanie w każdej osobowości. Językowo zewnętrzne oddziaływanie szkoły, wychowania, filmu i innych mediów czynią swoje, by wpłynąć na decyzję w sprawie przynależności narodowościowej, które na terenach językowo mieszanych jest w końcu decyzją indywidualną a w której język stanowi wprawdzie istotny, ale nie jedynie rozstrzygający czynnik. Dlatego też pytanie o stosunek języka do świadomości narodowościowej, mimo, że ono samo w sobie jest ważne, tym razem stawiamy poza nawias. Na terenach granicznych o politycznym napięciu, jak było to przed wojną na Górnym Śląsku, może również przy uczuciach patriotycznych ożywionych dobrymi chęciami dojść do rzeczowo fałszywej wykładni do stworzenia napięć, które przeciwstawiają się pierwotnej istocie języka jako łączącego ludzi środka porozumiewania się.”

Tematy

wojna , ludzie , uczucie , decyzja , osobowość , mapa , język , pojęcie , napięcie , świadomość , stosunek , koniec , stan , teren , pytanie , czynnik , inny , dobry , istota , indywidualny , zewnętrzny , górny , zróżnicowanie , równość , czyn , medium , dojście , dokładność , chęć , pełnienie , stworzenie , stawiać , środek , najważniejsze , wychowanie , oddziaływanie , przypadek