Gieorgij Walentynowicz Plechanow pseudonimy: N. Bieltow, A. Kirsanow,, A. Wołgin, N. Kamienski, N, Andrejewicz – rosyjski publicysta, filozof, rewolucjonista, narodnik i działacz SDPRR, po rozłamie we frakcji mienszewików jako jeden z jej długoletnich przywódców, teoretyk marksizmu.
Urodził się w rodzinie szlacheckiej. Zakończył gimnazjum wojskowe w Woroneżu. W 1873 wyjechał do Petersburga. Jesienią 1874 został przyjęty do Petersburskiego Instytutu Górniczego, który w 1876, jako uczestnik ruchu rewolucyjnego, zmuszony był opuścić. Od 1875 aktywny rewolucjonista w organizacji narodników. Uczestniczył w pracach propagandowych wśród robotników. Uczestnik demonstracji kazańskich 1876 w Petersburgu gdzie występował przeciw samodzierżawiu. Po rozbiciu organizacji Ziemla i Wola w 1879 jeden z przywódców rewolucyjnych narodników - grupy Czornyj Pieriedieł - Czarny Podział. Prześladowany przez władze rosyjskie od stycznia 1880 do rewolucji lutowej 1917 na emigracji w Szwajcarii, Włoszech, Francji i innych krajach Europy Zachodniej, m.in. w Paryżu i Genewie, gdzie zapoznał się z dziełami Karola Marksa i Fryderyka Engelsa i porzucił idee narodnickie. W roku 1883 założył w Szwajcarii pierwszą marksistowską organizację rosyjską Wyzwolenie Pracy .
W latach 90. XIX wieku krytykował ideologię narodnictwa, poglądy tzw. ekonomistów oraz legalny marksizm w publikacjach w Die Neue Zeit oraz w licznych swoich pracach. Współtwórca SDPRR, współpracował z Leninem. W latach 1900 - 1903 w kolegium redakcyjnym Iskry, w latach 1903-1905 jej redaktor naczelny. W 1903 nie poparł Lenina i bolszewików na II zjeździe Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji w Brukseli, przyłączając się do frakcji mienszewików i stając się na wiele lat jednym z jej przywódców. Przejął redakcję Iskry, którą wydawał jako redaktor naczelny i kolportował bezdebitowo w Imperium Rosyjskim do października 1905, gdy w związku z manifestem październikowym Mikołaja II i likwidacją cenzury pismo zawiesiło działalność.
W czasie I wojny światowej opowiedział się po stronie państw Ententy. Po obaleniu caratu Plechanow powrócił 31 marca 1917 do Rosji i został wybrany do Komitetu Wykonawczego Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich. Wydawał w Piotrogrodzie gazetę Jedność i publikował w niej. Był zwolennikiem Rządu Tymczasowego i przeciwnikiem tez kwietniowych Lenina. Do przewrotu bolszewickiego odniósł się krytycznie, uważając, że Rosja nie jest przygotowana do przekształceń socjalistycznych. W styczniu 1918 Единство zostało zamknięte przez bolszewików.
Najbardziej znaną socjopolityczną publikacją Plechanowa jest obszerna Historia rosyjskiej myśli społecznej
Pochowany na Cmentarzu Wołkowskim w Sankt Petersburgu.
✵
29. Listopad 1856 – 30. Maj 1918
