Denis Diderot cytaty

„(…) trzy czwarte życia trawi się na chceniu bez uczynków.”

„Czy człowiek ma siłę zakochać się lub nie zakochać? A kiedy jest zakochany, czy może postępować tak, jakby nim nie był?”

„Nikt nie otrzymał od natury prawa komenderowania innymi.”

„Niech władca umie powiedzieć: nie. Niech obywatel może powiedzieć: nie.”

„Czasem trzeba, aby aktor poświęcił się dla poety.”

„Tyle jest gatunków wiary, ile jest religii na ziemi.”

„Niekiedy człowiek pokazuje więcej geniuszu w swym błędzie, niż przy odkrywaniu prawdy.”

„Kiedy płaczę, często zdarza mi się myśleć, że jestem głupcem.”

„Ludzie przestają myśleć, gdy przestają czytać.”

„Jest istotą dobrego słownika, aby zmieniać pospolity sposób myślenia.”

„Prawda ma swoje strony uderzające, które się chwyta, gdy się ma talent.
- Tak, gdy się ma talent. Ale gdy ktoś nie ma?
- Gdy nie ma, nie powinien pisać.”

„Nie lubię mówić o żyjących; zawsze się człowiek musi rumienić za to, co o nich powie dobrego czy złego: dobrego, które popsują, złego, które naprawią.”

„Ludzie, którzy coś powtarzają dwa razy, to głupcy mający za głupców tych, którzy ich słuchają”

„Niczego równie trudno nie przebacza się komuś, co jego zalet.”

„(…) a ja nie lubię kłamstwa, chyba że jest użyteczne i nieodzowne.”

„Drogi panie, życie upływa na samych qui pro quo! Są qui pro quo miłości, qui pro quo przyjaźni, qui pro quo polityki, finansów, Kościoła, urzędu, handlu, żon, mężów…”

„Nikt bardziej nie lubi mówić niż jąkały, nikt bardziej nie lubi chodzić niż chromi.”

„Miłości innych pragnie się po to, by mieć jeszcze jeden powód do kochania siebie.”

„Śmiem gwarantować, że zanim minie sto lat, nie będzie w Europie nawet trzech wielkich matematyków. Ta nauka stanie w martwym punkcie mniej więcej wtedy, kiedy odejdą Bernoulli, Euler, Maupertuis, Clairaut, Fontaine, d’Alembert i Lagrange. Wznieśli oni słupy Herkulesa, poza którymi nie ma podróżowania.”

„Naszą dewizą jest: bez pardonu zabobonnikom, fanatykom, nieukom, szaleńcom i tyranom (…). Czyż na darmo nazywamy się filozofami?”

„Kolos na glinianych nogach.”

„Prawdziwa przyjaźń istnieje wtedy, gdy człowiek nie ma nic, bo wówczas przyjaźń jest jego największym skarbem.”

„Gdyby wszystko na tym padole było doskonałe, nic nie byłoby doskonałe.”

„Głos sumienia i głos honoru brzmią cichutko, gdy kiszki marsza grają.”

„Trzeba się upierać, że się szuka prawdy, a nie, że się ją znalazło.”

„Ludzie dopiero wtedy będą wolni, kiedy udusi się ostatniego króla wnętrznościami ostatniego z księży.”

„Ale jak, do diabła, to ma mnie zabić?”

„Wszystko ginie, wszystko niszczeje, wszystko przemija. Zostaje tylko świat. I czas, który trwa.”

„Nie brak znakomitych rysowników; mało jest wielkich kolorystów.”

„I oto zapuścili się w nieskończoną dyskusję o kobietach. Jeden twierdził, że są dobre, drugi, że złe: i obaj mieli słuszność; jeden, że głupie, drugi, że pełne sprytu: i obaj mieli słuszność; jeden, że fałszywe, drugi, że szczere: i obaj mieli słuszność; jeden, że skąpe, drugi, że rozrzutne: i obaj mieli słuszność; jeden, że ładne, drugi, że szpetne: i obaj mieli słuszność; jeden, że gadatliwe, drugi, że skryte; jeden, że szczere, drugi, że obłudne; jeden, że ciemne, drugi, że rozumne; jeden, że stateczne, drugi, że wyuzdane; jeden, że postrzelone, drugi, że roztropne; jeden, że duże, drugi, że małe: i obaj mieli słuszność.”

„Smaku, smaku wzniosły, ty, który zastąpiłeś u mnie drewniany stół nieuniknionym i cennym biurkiem (…) ty pewnego dnia zaprowadzisz może moje mienie na most Saint Michel, gdzie ochrypły głos obwoływacza ogłosi: kucająca Wenus za cenę dwudziestu ludwików.”

„Wychwalamy cnotę, lecz nienawidzimy jej, lecz uciekamy przed nią, lecz ona marznie, a na tym świecie trzeba mieć ciepło w nogi.”

„Niedowiarstwo jest często grzechem głupca, łatwowierność zaś słabością wyższego umysłu.”

„W świecie (…) każdy ma swego psa. Minister jest psem króla, szef kancelarii psem ministra, żona psem męża albo mąż psem żony; bez końca.”

„Temu, kto ofiarował ci kroplę wody, zapłać nie wysychającym nigdy źródełkiem.”

„Zbogacamy się każdej chwili: żyć o dzień mniej lub mieć o talar więcej – to wszystko jedno. Główną rzeczą mieć dobry stolec. Oto wielki wynik życia u wszystkich stanów.”

„Robotnik mieszka pod strzechą albo w norze zostawionej mu przez nasze miasta, które potrzebują jego wysiłku. Wstaje ze słońcem i nie zważając na pogodę bierze swe jedyne ubranie, przeznaczone na wszystkie pory roku, drąży nasze kopalnie i kamieniołomy, osusza nasze bagna, oczyszcza nasze ulice, buduje nasze domy, robi nasze meble, w okresach głodu zadowala się wszystkim, co mu dają, a u schyłku dnia rzuca się zmęczony na twardy barłóg…”

„Gdy niechęć staje się nienawiścią, rzeczy tracą cel i miarę.”

„Lepiej zużywać się niż rdzewieć.”

„Pamiętaj zawsze, że natura nie jest Bogiem, że człowiek nie jest maszyną, że hipoteza nie jest faktem, i bądź pewien, że nie zrozumiałeś mnie, ilekroć ci się wyda, iż dostrzegasz coś przeciwnego powyższym zasadom.”

„Ten pamiętnik, pisany pośpiesznie, odczytałam świeżo z rozwagą i spostrzegłam, że bez najmniejszego z mej strony zamiaru przedstawiłam siebie w każdym wierszu jako istotę tak nieszczęśliwą, jak naprawdę byłam, lecz o wiele milszą, niż jestem. Czyżby to wynikało z tego, że uważamy mężczyzn za mniej czułych na obraz naszych cierpień niż na obraz naszych powabów? I czyżbyśmy sobie obiecywały, że jeszcze łatwiej ich uwieść niż wzruszyć?”

„Od fanatyzmu religijnego do barbarzyństwa już tylko jeden krok.”

„Wsie byłyby zaludnione i kwitnące, gdyby je uprawiał wolny lud. Chłopi polscy są przywiązani do ziemi, podczas gdy nawet w Azji niewolnicy pochodzą z handlu albo jeńców wojennych, zawsze cudzoziemców, Polska uderza w swe własne dzieci. Każdy pan jest obowiązany zapewnić mieszkanie swemu chłopu. Umieszcza się go w nędznej lepiance, gdzie nagie dzieci, narażone pospołu z bydłem na lodowate zimno, zdają się urągać naturze, że ich nie ubrała tak samo jak zwierząt. Niewolnik, który dał im życie, patrzyłby ze spokojem na płonącą lepiankę, ponieważ nic nie jest jego własnością. (…) wszystko należy do pana, który może sprzedać zarówno rolnika, jak wołu. Rzadko sprzedaje się kobiety, ponieważ one to przysparzają trzody. Nieszczęsna ludność, zimno zabija wielką jej część. Na próżno papież Aleksander III potępił poddaństwo na jednym z soborów w XII wieku. Polska jest bardziej oporna pod tym względem niż reszta chrześcijaństwa. Biada słudze, jeśli pijany pan uniesie się przeciw niemu gniewem. Można by powiedzieć, że to, czego natura odmówiła innym ludom, to właśnie Polacy lubią do szaleństwa: nadmiar wina i silnych trunków czyni w Rzeczypospolitej wielkie spustoszenia. Kazuiści przechodzą lekko nad pijaństwem jako nad skutkiem klimatu; sprawy publiczne załatwia się tylko ze szklanką w ręku.”

„Jeśli ktoś przed tobą obmawia kogoś, przed innymi obmówi ciebie.”

„Nie wiadomo, czym się trzeba cieszyć, a czym martwić w życiu. Dobre sprowadza złe, złe sprowadza dobre.”

„Wszystko, co nas spotyka na świecie dobrego i złego, zapisane jest w górze.”

„Miłość odbiera rozum tym, co go posiadają, a daje tym, co go nie mają.”

„(…) jeśli kłamstwo może służyć chwilowo, to jednak z czasem okazuje się bezwzględnie szkodliwe, a przeciwnie, prawda służyć będzie zawsze, choćby chwilowo miała zaszkodzić.”

„Słowo ból jest samo w sobie bez treści i zaczyna coś znaczyć dopiero wówczas, gdy przywodzi na pamięć wrażenie, któregośmy sami doznali.”

„Coraz więcej rzeczy rozumiem, lecz coraz trudniej mi przychodzi wyrazić to w słowach.”

„Nędzarze godzą się przy menażce.”

„Czy mogę nie być sobą? A będąc sobą, czy mogę postępować inaczej niż ja?”

„Biada temu, o kim mówią za wiele.”

„Trafia riposta poniewczasie.”

„Chleb otrzymywany z łaski jest bardzo gorzki.”

„Smaku, smaku wzniosły, który zmieniasz, przesuwasz, budujesz, wywracasz, opróżniasz skrzynie ojców, pozostawiasz córki bez posagów, synów bez wykształcenia, czynisz tyle pięknych rzeczy i sprawiasz tyle wielkich cierpień (…); to ty gubisz narody.”