„Włóżcie słowa do kapelusza i wyciągnijcie na chybił-trafił, a otrzymacie poemat dada.”
Źródło: Stanisław Krzysztof Stopczyk, Plastyka, rozdz. VII, Dadaizm i surrealizm, wyd. VII, WSiP, Warszawa 1992, s. 27.
Tristan Tzara, właśc. Samuel Rosenstock – francuski poeta i eseista pochodzenia rumuńskiego, inicjator dadaizmu – jednego z awangardowych nurtów w sztuce i literaturze początku XX wieku, w późniejszym okresie – surrealista.
Przyjmuje się, że dadaizm narodził się w 1916 w Zurychu, gdzie Tzara wraz z m.in. Hugo Ballem, Emmy Hennings, Hansem Arpem, Richardem Huelsenbeckiem i Sophie Täuber dyskutowali na temat sztuki i w przedstawieniach Cabaretu Voltaire dawali wyraz swemu niezadowoleniu z toczącej się wojny oraz negacji wszelkich uznawanych wartości i tradycji. Z dyskusji tych wyrosła koncepcja sztuki jako bazującej na absurdalnym dowcipie improwizacji i zabawy. Tworzone dzieło zaś, miało być spontanicznym połączeniem oderwanych obrazów i słów.
Tzara był autorem pierwszych tekstów dadaistycznych: La Première Aventure céleste de Monsieur Antipyrine , Vingt-cinq poèmes [1] oraz manifestu tego ruchu pt. Sept manifestes Dada .
Od 1919 roku Tzara brał również aktywny udział działalności paryskich dadaistów. Wraz z André Bretonem, Philippe'em Soupaultem i Louisem Aragonem szokował eksperymentalnymi próbami dezintegracji struktury języka.
Pod koniec 1929, znużony nihilizmem i dezintegracją, zwrócił się w swej twórczości w kierunku surrealizmu. Z okresu surrealistycznego pochodzi m.in. poemat L'homme approximatif .
Tzara żywo interesował się życiem politycznym, był zwolennikiem marksizmu, wstąpił nawet w 1937 roku do Francuskiej Partii Komunistycznej, brał udział w hiszpańskiej wojnie domowej, a w czasie II wojny światowej był aktywnym członkiem Résistance . Z partii komunistycznej wypisał się w 1956 roku w proteście przeciw radzieckiej inwazji w czasie rewolucji na Węgrzech.
W swej późniejszej twórczości, często inspirowanej doświadczeniami politycznymi, zwrócił się w kierunku problematyki bardziej egzystencjalnej .
Zmarł 25 grudnia 1963. Pochowany jest na cmentarzu Montparnasse w Paryżu.
„Włóżcie słowa do kapelusza i wyciągnijcie na chybił-trafił, a otrzymacie poemat dada.”
Źródło: Stanisław Krzysztof Stopczyk, Plastyka, rozdz. VII, Dadaizm i surrealizm, wyd. VII, WSiP, Warszawa 1992, s. 27.
1910s, Dada Manifesto', 1918
Kontekst: Dada; knowledge of all the means rejected up until now... Dada; abolition of logic, which is the dance of those impotent to create: Dada; of every social hierarchy and equation set up for the sake of values by our valets: Dada; every object, all objects, sentiments, obscurities, apparitions and the precise clash of parallel lines are weapons for the fight: Dada; abolition of memory: Dada; abolition of archaeology: Dada; abolition of prophets: Dada; abolition of the future: Dada; absolute and unquestionable faith in every god that is the immediate product of spontaneity:* Dada; elegant and unprejudiced leap from a harmony to the other sphere... Freedom: Dada Dada Dada, a roaring of tense colors, and interlacing of opposites and of all contradictions, grotesques, inconsistencies: LIFE.
1920s, Lecture on Dada', 1922
1910s, Dada Manifesto', 1918
As quoted in The Dada Almanac: Berlin 1920, (1983) ed. Richard Huelsenbeck, transl. Malcolm Green, p.127
1920s
1920s, Lecture on Dada', 1922
1920s, Lecture on Dada', 1922
1910s, Dada Manifesto', 1918
1920s
Źródło: 'Dada Manifesto On Feeble Love And Bitter Love', Intro of part II, by Tristan Tzara, 12th December 1920
As quoted in Dada Art and Anti-art, Hand Richter, Thames & Hudson, London & New York, 2004
Tzara's reaction when in 1921 w:Picabia, Man Ray and Marcel Duchamp jokingly asked to grant them permission to use the name 'Dada' as their own name for Dada in New York.
1920s
1920s, Lecture on Dada', 1922
1920s, Lecture on Dada', 1922
Quote of Tzara's poem from 1920; as cited in Cambridge Introduction to Modernism, ed. Pericles Lewis (Cambridge UP, 2007), p. 107 - online: https://modernism.research.yale.edu/wiki/index.php/To_Make_a_Dadaist_Poem
1920s
1910s, Dada Manifesto', 1918
1920s, Lecture on Dada', 1922
1910s, Dada Manifesto', 1918
1920s, Lecture on Dada', 1922
1910s, Dada Manifesto', 1918