Krzysztof Niewrzęda: Mienie

„(…) cały czas miałem wokół siebie znajomych i przyjaciół, którzy również zastanawiali się nad tym jak się z PRL-u wyrwać. Z niektórymi z nich planowałem wyjazd do RPA. Z innymi do Berlina Zachodniego. Z jeszcze innymi do Norwegii. Podobnie jak ja, oni nie tylko nie widzieli dla siebie żadnej przyszłości w kraju, w którym szansa na własne mieszkanie mogła się zrealizować dopiero po dwudziestu lub trzydziestu latach. Bo takie wtedy były realia. Mieliśmy też dość wszechobecnego serwilizmu.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W Berlinie przestałem się czuć emigrantem – rozmowa Tomira Mazura – „tomir pisze o kulturze” https://tomirmazur.wordpress.com/2015/10/15/w-berlinie-przestalem-sie-czuc-emigrantem/

O szansie , O czasie , O przyszłości

„Tkwiłem zatem w tej scenie i nawet nie próbowałem się z niej wyrwać. Ale wierzyłem, że zmiana wciąż jest możliwa. Wierzyłem, że autor wróci i wyzwoli mnie od obciążającej teraźniejszości. Lecz wiara ta zaczynała stawać się niewyraźna – mglista. Musiałem więc skoncentrować się na walce ze zwątpieniem. Bo tak jak wcześniej strach odebrał mi pewność, tak zwątpienie starało się pozbawić mnie wiary. Mimo wzmagającej się rezygnacji, usiłowałem ją jednak utrzymać. Tylko że zwątpienie niezmiennie się rozrastało i na wiarę pozostawało coraz mniej miejsca. Kurczyła się, a jej gęstość powodowała jeszcze większą mglistość i wszystko, co do tej pory pozwalało mi mieć nadzieję, stało się jeszcze bardziej niewyraźne.”

Krzysztof Niewrzęda

Wariant do sprawdzenia
Źródło: s. 107

O strachu , O wierze , O zmianach , O walce

„Zdania się krystalizowały, przemierzając śniegu zwały, żeby dotrzeć w niedostępne rejony i nazwać to, co nienazwane było do tej pory. Niepewne swojego znaczenia utykały wszakże, na granicy urojenia i starały się przyjąć formy odpowiednie. Nie takie jednak, by się nimi napawać w swym sednie. Tylko takie, które były podporządkowane ich celowi bezwiednie i stanowiły środek wyrazu migotliwej treści przekazu. Same dla siebie zatem zdania były właściwie nie do rozpoznania. Za każdym razem inaczej się interpretowały i w zależności od sąsiedztwa swój sens zmieniały, odkrywając przy tym utajone powinowactwa, opisywały je jak bogactwa. I zagłębiały się w tej obfitości, odbiegając całkiem od rzeczywistości. Szadzią się pokrywały. W zaspach grzęzły. Na polach firnowych ślizgały. I w końcu z zimna zdrętwiały. Stopniowały już tylko ziąb jedynie, nawarstwiając zamiecie i kurniawy na zmarzlinie. Bo pod oblekającym je szronem, stawały się coraz bardziej usztywnione. Nawet te, które dopiero zaczęły się wyłaniać. Wszystkie więc popękały z powodu drgania, w jakie je wicher wprowadzał. I wnet zanikła meritum władza. Zdania nie miały już bowiem zdolności przekonywania, gdyż niczym sople się połamały, uderzając o grunt stwardniały i utraciły idee, które je spajały.”

Krzysztof Niewrzęda

Second life
Źródło: s. 28

O rzeczywostości , O bogactwie , Sens

„W moim sklepie można było również nabyć piwo i małe buteleczki wysokoprocentowych alkoholi. No i oczywiście całą masę potwornie słodkich batonów, różniących się od siebie jedynie nazwą i ceną. Kupowali je zarówno dorośli mężczyźni, jak i dzieci, młode dziewczyny oraz stare kobiety. Często, zaraz po włożeniu do kieszeni czy portmonetki wydanej im reszty, drżąc z podniecenia, zrywali kolorowe opakowanie i szybkim ruchem wtykali do ust mieszaninę czekolady, cukru i środków konserwujących. Miałem wrażenie, że bez natychmiastowego zażycia swojej dawki już by nie wytrzymali. Nie próbowali bowiem iść do domu, bądź innego miejsca, w którym spokojnie mogliby zjeść baton. Nie. Przede mną obnażali swoje zaspokojenie. W ogóle nie zależało im na intymności. Stojąc na środku sklepu, ekstatycznie rozchylali wargi, ukazując rozlewający się po zębach i dziąsłach brąz. Zaklejając się lepką masą, spływającą brunatnymi potokami w zwoje jelit, pomlaskiwali z zadowoleniem. Czasem mruczeli, jak wygrzewające się koty. Odginali do tyłu karki i wysysali z języka resztki zniewalającego ich smaku.”

Krzysztof Niewrzęda

Poszukiwanie całości
Źródło: s. 111

O kobietach , O mężczyznach , O dzieciach , O alkoholu

„Nieprzypadkowo najwięcej samobójstw wśród artystów popełniają poeci. Poezja może więc mieć ogromny wpływ na tych, którzy ją piszą i w tym sensie można powiedzieć, że tworzy człowieka. Tylko że ten człowiek bardzo często ulega destrukcji. Tak jak Edward Stachura, który zresztą doskonale zdawał sobie z tego sprawę. Wielokrotnie powtarzał, że „pisanie wierszy zżera jak rak, i że lepiej nie zajmować się poezją, o ile można się nią nie zajmować”. Z czasem zauważył jednak, iż od poezji nie sposób się uwolnić i powiedział wtedy: „Zrozumiałem, że poezja to jest sposób bycia, a nie pisanie wierszy; że poezja jest demonem i jeśli raz kimś zawładnie, to już nigdy go nie opuści”.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Najwięcej miejsca trzeba zostawić dla ciszy – rozmowa Marleny Cieślik w „Poezja światłem i mrokiem w rozgrywkach o życie” (UŚ, 2005)

O życiu , O samobójstwie , O czasie , Sens

„Bez względu na ilość wyszehradzkich kątów, samo miejsce, w którym je wykreślono, wydaje się mieć nie najlepsze dla naszego kraju konotacje. Stąd też można się dziwić, dlaczego polscy dyplomaci nie zechcieli przekonać swoich partnerów do uprawiania grupowych praktyk pod innym szyldem. No bo skoro w Wyszehradzie Jan Luksemburski wyłudził 400 tysięcy srebrnych groszy za rezygnację z roszczeń wobec tronu polskiego, a władcy Węgier i Czech wydali tam niekorzystne dla nas wyroki w naszym sporze z Krzyżakami i tam też Kazimierz Wielki zrzekł się tronu na rzecz Andegawenów, co zapoczątkowało degradację Piastów, aż do ich całkowitego zniknięcia, to chyba nie jest to najlepszy punkt wyjściowy dla jakiejkolwiek wspólnoty z naszym udziałem.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Koncert wyszehradzki – Pogranicza Nr 4/2002

„Większość moich klientów mówiła o nich przyciszonym głosem i prawie wszyscy powtarzali: „Widzi pan. Wszystko przychodzi z powrotem”. W taki sposób jakby od dawna na tych chłopców czekali. Jakby byli dumni, że oni nadeszli. Jakby był to dowód tego, iż w imię wyższych wartości trzeba się zgodzić na wyrzeczenia. Starsi ludzie mieli nawet łzy wzruszenia w oczach. Marzyli o tym, by przypisać siedzącym na schodach chłopcom winę za wszelkie niegodziwości, w zamian za choćby tylko chwilę ponownej wielkości całego narodu. Chłopcy nie wykazywali jednak najmniejszej inicjatywy. Siedzieli tylko i popijali piwo. Nieumundurowani i zgodni z konstytucją. Ale ich ogolone głowy wskazywały na to, że gotowi są do bohaterskich czynów.”

Krzysztof Niewrzęda

Poszukiwanie całości
Źródło: s. 119

O ludziach , O piwie , O czekaniu , O łzach

„Dlaczego miałbym się obrażać na mechanizmy rynku literackiego. Przecież większość z nas, nie zgadzając się na komunizm, opowiedziała się za kapitalizmem, konsumpcją, prostszym życiem – a więc za dominacją prostej literatury. Nie ma co się zatem łudzić, że literatura bardziej skomplikowana stanie się pokupna.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Emigrant więcej zyskuje niż traci – rozmowa Alana Sasinowskiego – „Kurier Szczeciński” 30. 11. 2009

O literaturze

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Nie w rzędzie czyli „w poprzek” – rozmowa Józefa Plessa – „AKANT” Nr 4/2000

O charakterze

„(…) wszystko byłoby zbędne, gdyby na pazerność mieli licencję tylko bonzowie. Jakoś dałoby się wtedy spacyfikować pasibrzuchów i, mimo że Luter zapewnił im wsparcie chrześcijańskiego Boga, można by ich było złoić. Ale chciwość stała się systemowa. Zakręt na pozbawienie innych dostępu do wszystkiego, co można pogonić, mają bowiem również firmy, instytucje finansowe i korporacje. Przede wszystkim te, których dochody przekraczają budżety większości państw.”

Krzysztof Niewrzęda

Zamęt
Źródło: s. 53

O Bogu , O wsparciu

„W pełni ogarniasz temat. Ale z kim masz robić hałas? Wszak taki ptak, że nie ma z kim zacnej pikiety nawet ustawić. A jak czasem coś się ziści, to moderatorzy zdarzeń i tak to całkiem przemilczą, albo zrobią z tego blue screen. Chodzi bowiem o to, żeby zbiedzić wszystko, co nie pasi finansjerze, która tuczy gabronów i oczekuje, że w podzięce każdy z nich przywali wazeliną. I oni walą. Począwszy od władzuchny.”

Krzysztof Niewrzęda

Zamęt
Źródło: s. 13

O ptakach , O czasie

„Berlińczycy mają dodatkowo to szczęście, że mogą mieć codzienny kontakt z kulturą. Sztuka jest tu obecna na co dzień. I to nie tylko ta zinstytucjonalizowana. Również alternatywna. A może nawet alternatywna przede wszystkim. Jest to z pewnością ewenementem w tak pragmatycznych czasach. Ale w wielu wypadkach te alternatywne działania wydają się być jedynie modnym opakowaniem, pod którym tak naprawdę nic się nie kryje.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Piszę tylko o tym, co mnie interesuje – rozmowa Krzysztofa Niewrzędy z Bertem Papenfußem – „Pogranicza” Nr 3/2002

O szczęściu , O sztuce

„Już w 1951 roku w Szczecinie doszło do pierwszych w kraju rozruchów i wystąpień antyradzieckich. I nie obyło się przy tym bez ofiar. A potem miało jeszcze miejsce zajęcie radzieckiego konsulatu w 1956 roku, no i grudzień 1970 roku. Czołgi na ulicach, barykady, poprzewracane tramwaje, podpalone samochody, aresztowania, strzelanie do ludzi, ranni i zabici, i jawna walka z władzą, prowadząca do zniszczenia i spalenia siedziby Komitetu Wojewódzkiego PZPR, co było ewenementem na skalę ogólnopolską. W dziesięć lat później Szczecin był świadomy własnej wartości. Jego mieszkańcy dobrze wiedzieli, że reżimowa władza musi się z nimi liczyć. I ona liczyła się. Liczyła się z nimi także, a przede wszystkim na nich – opozycja. Tym bardziej, im częściej dochodziło do ulicznych bitew szczecinian z zomowcami, które na stałe wpisały się w krajobraz miasta tamtego okresu. Niestety, z czasem całą legendę Solidarności zawłaszczył Gdańsk.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: W centrum czy na peryferiach kontynentu? Miasto w poszukiwaniu własnej tożsamości – „Szczecin. Odrodzenie miasta” (Deutsches Kulturforum östliches Europa, 2017)

O ludziach , O poszukiwaniu , O czasie , O walce

„Ci nasi tak zwani marksiści na samym początku swojej działalności też przecież najlepiej wyspecjalizowali się w mordowaniu przeciwników politycznych, a w 1968 roku zasłynęli jeszcze jako czołowi antysemici. Świadczy to więc o tym, że idee komunistyczne mieli głęboko w dupie.”

Krzysztof Niewrzęda

Źródło: Niewrzęda: Rany, które wynikają z empatii – rozmowa Kamili Kasprzak dla „Krytyki Politycznej” http://www.krytykapolityczna.pl/kluby-kp/publicystyka/20130922/niewrzeda-rany-ktore-wynikaja-z-empatii