Carl von Clausewitz: Inny

„Wojna jest tylko kontynuacją polityki innymi środkami.”

Carl von Clausewitz książka O wojnie

Der Krieg ist nichts anderes als die Fortsetzung der Politik mit anderen Mitteln. (niem.)
Źródło: O wojnie (niem. Vom Kriege, 1832–1834)

O wojnie

„Wojna to nic innego jak tylko pojedynek na ogromną skalę.”

Carl von Clausewitz

O naturze wojny
Źródło: s. 16.

O wojnie

„Wojna jest częścią stosunków międzyludzkich.
Mówimy, iż Wojna nie należy do królestwa Nauki czy Sztuki, ale do królestwa życia społecznego. Jest to konflikt wielkich interesów, a jedyną cechą odróżniającą go od innych konfliktów jest to, że ulega rozwiązaniu poprzez przelew krwi.”

Carl von Clausewitz

O naturze wojny
Źródło: s. 71.

O wojnie , O nauce

„Żądać jednak, aby utrzymanie jakiegoś państwa było troską tylko sił zewnętrznych, to doprawdy zbyt wiele. Rozbiór Polski już przeszło sto lat przedtem był wielokrotnie omawiany, a kraju tego od tego czasu nie można było traktować jako zamkniętego domu, lecz tylko jako drogę publiczną, po której stale grasowały obce wojska. Czy inne państwa miały temu przeszkadzać, czy miały one stale warować z dobytym mieczem, aby strzec politycznej świętości granicy polskiej? Byłoby to żądaniem moralnie niemożliwym. Polska w owym czasie była pod względem politycznym niewiele więcej niż nie zamieszkanym stepem; i podobnie jak mało było możliwości stałego uchronienia tego bezbronnego stepu położonego między innymi państwami od ich napaści, tak równie trudno było zapewnić nienaruszalność tego tzw. państwa. Z tych wszystkich powodów nie należałoby się bardziej dziwić upadkowi Polski bez rozgłosu niż cichemu zlikwidowaniu Ordy Krymskiej. Turcy w tym wypadku byli bezwzględnie bardziej zainteresowani niż jakiekolwiek państwo europejskie w utrzymaniu Polski, ale też widzieli że obrona niezdolnego do oporu stepu byłaby próżnym wysiłkiem.”

Carl von Clausewitz książka O wojnie

O naturze wojny
Źródło: O wojnie, Księga VI, Rozdział 6 "Zakres środków obrony", tłumaczenie Augustyn Cichowicz, Leon Koc, Wydawnictwo Mireki, s. 285.

O wysiłku , O czasie , O domu , O zamieszkaniu

„My jednak trwamy przy zdaniu, że poszczególny wypadek, nawet najjaskrawszy, nie dowodzi niczego wobec ogółu faktów, a poza tym twierdzimy że zagłada Polski wcale nie jest tak niepojęta, jak się wydaje. Czyż istotnie można było Polskę uważać za państwo europejskie, za jednolitą cząstkę europejskiej rzeczypospolitej państw? Nie! To było państwo tatarskie, które zamiast leżeć, jak Krymskie, nad Morzem Czarnym, na granicy świata państw europejskich, leżało między nimi nad Wisłą. Nie chcemy tu ani mówić z pogardą o narodzie polskim, ani usprawiedliwiać rozbioru kraju, lecz jedynie rozważać rzeczy tak, jak są. Od stu lat nie odgrywało to państwo w gruncie rzeczy żadnej już roli politycznej, lecz było tylko jabłkiem niezgody dla innych. W tym stanie i z tym ustrojem nie mogło się ono dłużej utrzymać wśród innych państw.”

Carl von Clausewitz książka O wojnie

O naturze wojny
Źródło: O wojnie, Księga VI, Rozdział 6 "Zakres środków obrony", tłumaczenie Augustyn Cichowicz, Leon Koc, Wydawnictwo Mireki, s. 285.