Alfred Henry Marie Jarry – francuski dramaturg, powieściopisarz i poeta.
Ekscentryk, zapalony cyklista, bohater setek anegdot, głośna postać paryskiej bohemy przełomu wieków. Jako poważny twórca odkryty dopiero przez surrealistów. Urodził się w zubożałej bretońskiej rodzinie mieszczańskiej. Gruntowne wykształcenie zdobył w Rennes, następnie studiował w paryskiej Ecole Normale Supérieure. W wieku 12 lat zaczął pisywać poezję i prozę. W Paryżu jego przyjacielem został późniejszy poeta Léon-Paul Fargue. Początkowo literackich inspiracji szukał w Pieśni Maldorora Lautrémonta, potem związał się z paryską cyganerią. W 1896 roku w Théâtre de l’Oeuvre reżyser Aurélian Lugné-Poe wystawił jego najsłynniejszą farsę Ubu Król czyli Polacy. Sztuka wywołała skandal i uważana jest za antycypację teatru absurdu. Przez następne lata utrzymywał się z regularnego pisania do kilku gazet m.in. Mercure de France. Zainspirowany Wehikułem czasu H.G. Wellsa, napisał pseudonaukową pracę O budowie wehikułu czasu, tworząc w niej pojęcie patafizyki – dowcipnego połączenia metafizyki i fizyki teoretycznej. Żył życiem awangardowego artysty. Zmarł w wieku 34 lat z powodu powikłań wywołanych gruźlicą i alkoholizmem.
Napisał cykl sztuk o strasznym mieszczuchu imieniem Ubu, misterium Cezar-Antychryst, opowiadania Odwiedziny Amora, powieści: Dni i noce, Czyny i myśli doktora Faustrolla, patafizyka , Nadsamiec, Miłość absolutna, Dragonka oraz setki felietonów.
Ukuł nowy wulgaryzm – „grówno” oraz stworzył nową „dziedzinę nauki” – patafizykę .
Na wpół żartobliwe badania najdrobniejszych aspektów jego dzieła prowadzi założone w 1948 roku Collège de 'Pataphysique, skupiające wielu awangardowych artystów z całego świata .
Wikipedia
„Rzecz dzieje się w Polsce, to znaczy nigdzie.”
Quant à l’action, elle se passe en Pologne, c’est-à-dire nulle part. (fr.)
Źródło: Tomasz Cyz, Ubu Rex, czyli w Polsce, „Tygodnik Powszechny” 43/03 http://www.teatry.art.pl/!recenzje/ubur_war/czyliw.htm
„Walka żarłocznych przeciwko łykowatym; ale żarłoczni całkowicie pożarli i pochłonęli łykowatych.”
Combat des voraces contre les coriaces, mais les voraces ont complètement mangé et dévoré les coriaces. (fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
Ainsi que le coquelicot et le pissenlit à la fleur de leur âge sont fauchés par l'impitoyable faux de l'impitoyable faucheur... – ainsi le petit Rensky a fait le coquelicot.(fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
„Mościa Ubu, moja żono, jesteś dziś bardzo szpetna: czy to dlatego, że mamy gości?”
Mère Ubu, tu es bien laide aujourd'hui. Est-ce parce que nous avons du monde? (fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
J'ai l'honneur de vous annoncer que pour enrichir le royaume je vais faire périr tous les Nobles et prendre leurs biens. (fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
„Jeszcze raz mówię, że chcę zbić forsę, nie popuszczę ani grosika.”
Encore une fois, je veux m'enrichir, je ne lâcherai pas un sou. (fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
„Gdyby nie było Polski, nie byłoby Polaków!”
S’il n’y avait pas de Pologne, il n’y aurait pas de Polonais! (fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
„Ech! Ty śmierdzisz, ojcze Ubu. Ty się nigdy nie myjesz?”
Eh! vous empestez, Père Ubu. Vous ne vous lavez donc jamais? (fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
Sabre à finances, corne de gidouille, madame la financière, j'ai des oneilles pour parler et vous une bouche pour m'entendre. (fr.)
Źródło: Ubu Król czyli Polacy, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1936, tłum. Tadeusz Żeleński (Boy)
“The work of art is a stuffed crocodile.”
L'objet d'art, par définition, est le crocodile empaillé.
Źródło: Alfred Jarry, Selected Works, edited by Roger Shattuck and Simon Watson Taylor. Cape, London, 1965
“Clichés are the armature of the Absolute.”
Źródło: Alfred Jarry, Selected Works, edited by Roger Shattuck and Simon Watson Taylor. Cape, London, 1965
