Marek Żukow-Karczewski: Wielki

„Ogień – dar godny bogów, żywioł, którego okiełznanie całkowicie odmieniło losy rodzaju ludzkiego. Jakże iluzoryczne okazało się jednak nad nim panowanie! Chociaż najpierw rozświetlał mroki jaskiń, ogrzewał, odstraszał dzikie bestie i pozwalał przygotować godziwą strawę, a później buzował w paleniskach wielkich machin przemysłowej rewolucji, to jednak ciągle przecież posiadał ową moc hipnotyczną, tajemną siłę, wreszcie coś na kształt własnej woli i świadomości działania. I nic nie pomagały tu składane mu hołdy i okazywany kult. Ciągle bowiem pośród trzasku i syku płomieni dawały się słyszeć słowa: Nie będę służył!”

Marek Żukow-Karczewski

Źródło: Największe pożary w Polsce i na świecie, Ekologia.pl, 2012. http://ekologia.pl/srodowisko/specjalne/najwieksze-pozary-w-pplsce-i-na-swiecie,16873.html

O Bogu , O losie , O sile

„Śpią snem wiecznym wielcy monarchowie w podziemiach katedralnych na Wawelu, wolni nareszcie od spraw wielkich i małych, ważnych i błahych. Nad ich głowami skrytymi pod kamiennymi posadzkami i płytami przeminęły wieki i pokolenia i coraz rzadziej z tego przedwiecznego trwania budzi ich dźwięk Zygmunta.”

Marek Żukow-Karczewski

Źródło: Wielkie pogrzeby w dawnej Polsce, „Życie Literackie” nr 44, 30 października 1988, s. 1, 8. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=13438&from=publication&tab=1

O życiu , O snach , O wieku

„Stoję o zmroku pośrodku ogromnej przestrzeni. W oddali migocą światła wielkiego miasta i słychać przytłumiony szum dobywany z tysięcy samochodowych silników. Nade mną gwieździste niebo. Jakże to niebo i gwiazdy bliskie! O ile bliższe niż te nieliczne, widziane z oświetlonego wąskiego tunelu ulicy lub ze studni ciemnego podwórza. Piękny to zaiste widok i wprost nie chce się wierzyć, iż stoję przecież niemal w centrum miasta, którego odgłosy do mnie docierają. Tych niepowtarzalnych doznań doświadczyć można jedynie w tym cudownym miejscu w Krakowie - na Błoniach.”

Marek Żukow-Karczewski

Źródło: Krakowskie Błonia - piękno utracone, piękno ocalone, „Aura” nr 2, luty 1989, s. 24-25. http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.agro-5e969051-0ef5-4aa9-8a48-9db03c75a6f5?q=47921cb1-9d98-4fe2-b1b7-6ea1bfa86a56$14&qt=IN_PAGE

Cytaty o pięknie

„Gdybyśmy w swoich sądach o wybitnych ludziach przeszłości kierowali się jedynie notkami encyklopedycznymi i poważnymi monografiami, obraz minionych epok wydałby się nam wielce ponury, a ludzie poważni, smętni i do znudzenia pryncypialni. Między linijkami tekstu wyliczającego zasługi, stanowiska i osiągnięcia niewiele, niestety, pozostaje miejsca dla człowieka z krwi i kości. A to przecież codzienne bytowanie tworzyło koloryt epoki, natomiast zalety, przywary i narowy ludzi przeciętnych i wielkich stanowiły niewyczerpalny temat rozmów i plotek, którym z równym zainteresowaniem poświęcała uwagę ulica, jak i salony.”

Marek Żukow-Karczewski

Źródło: Niemcewicz mniej znany, „Życie Literackie” nr 27, 9 lipca 1989, s. 10. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=13564&from=publication&tab=1

O życiu , O ludziach , O przeszłości , Obraz

„Wielki strach przed trądem i zarazą powodował, iż wielu mieszkańców miasta postradało zmysły, stając się pensjonariuszami szpitali waryatów, które istniały w Polsce już w XVI wieku. Krakowski szpital dla pacarellów, alias dla szalonych ludzi powstał w wieku XVII.”

Marek Żukow-Karczewski

Źródło: Jak w Krakowie chorowano, czyli o szpitalach, podrzutkach, trędowatych, zapowietrzonych, wariatach i francuskiej chorobie, „Gazeta Krakowska” nr 127, 4 czerwca 1993, s. 4.

O ludziach , O strachu , O chorobach , O wariatach

„Generał Felicjan Sławoj Składkowski, premier i wielokrotny minister w międzywojennej Polsce, był z wykształcenia lekarzem, a więc jego starania o podniesienie poziomu higieny w kraju było czymś naturalnym. Będąc ministrem spraw wewnętrznych wydał on m. in. rozporządzenie polecające stawianie gustownych wychodków na wsiach, aby przerwać tradycję chodzenia „za stodołę”. (…) Niewdzięczny lud szybko obdarzył te publiczne przybytki mikcji i defekacji mianem „sławojek”, co splendoru imieniu generała raczej nie dodawało, a później, w okresie PRL-u, było stałym elementem w propagandzie ośmieszającej przedwojenne władze. (…) Oto kilkadziesiąt lat wcześniej, prezydent Krakowa Juliusz Franciszek Leo, ekonomista i prawnik, profesor UJ, twórca Wielkiego Krakowa, zainicjował w swoim mieście budowę szaletów publicznych, aby strzec niewinne pacholęta, dziewice, matrony i szlachetnych obywateli przed gorszącym widokiem osobników nieprzystojnie „puszczających wodę” po kątach. (…) Oczywiście dowcipna krakowska ulica nadała tym stylowym małym budyneczkom nazwę „leówek” (…).”

Marek Żukow-Karczewski

Źródło: Higiena sanitarna w Polsce. Jak załatwiano potrzeby fizjologiczne?, Ekologia. pl, 2011. http://ekologia.pl/srodowisko/specjalne/obieg-zamkniety-czyli-przyczynek-do-dziejow-higieny-sanitarnej-w-dawnej-polsce,15189.html

O ludziach , O wykształceniz , O wodzie

„Systemy dostarczania i dystrybucji wody scalały imperia, dając poczucie bezpieczeństwa ich mieszkańcom i świadcząc o potędze państwa i jego władców. Rozwiązania techniczne zastosowane w tych systemach mówiły zaś o poziomie zaawansowania technologicznego i naukowego. (…) Obecnie systemy wodociągowe wielkich aglomeracji miejskich to obiekty o znaczeniu strategicznym, strzeżone jak bazy rakietowe i taką też okryte tajemnicą. Jest to podyktowane wieloma względami, m. in. zagrożeniem terrorystycznym, ale podstawowa i niezmienna przyczyna jest ciągle tylko jedna – bez wody nie ma życia, a bez sprawnego systemu jej dostarczania nie ma miejskiej cywilizacji.”

Marek Żukow-Karczewski

Źródło: Wodociągi. Historia wodociągów w Polsce. Woda – źródło życia, Ekologia.pl, 2011. http://ekologia.pl/srodowisko/specjalne/woda-zrodlo-zycia-rzecz-o-dostarczaniu-wody-do-miast-w-europie-i-polsce-w-dawnych-wiekach,15262.html

O tajemnicy , O historii , O wodzie , O wieku