Ludwig Josef Johann Wittgenstein – filozof zajmujący się przede wszystkim językiem i logiką, poruszał także kwestie kluczowe dla filozofii umysłu i matematyki. Jego wczesne prace uczyniły z niego „ojca chrzestnego” neopozytywizmu, późniejsze natomiast stanowiły kluczowy wkład w badaniach nad pragmatyką. Wikipedia
„2.021 Przedmioty stanowią substancję świata. Dlatego nie mogą być złożone.”
2.0211 Die Gegenstände bilden die Substanz der Welt. Darum können sie nicht zusammengesetzt sein.
Tractatus Logico-Philosophicus
2.05 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte bestimmt auch, welche Sachverhalte nicht bestehen. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„Oby Bóg dał filozofowi wgląd w to, co leży przed oczyma wszystkich.”
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1947.
„Stawiam niezliczone niestosowne pytania. Gdybym tylko zdołał przedrzeć się przez ten las.”
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1947.
„Wzajemne pozdrowienie filozofów powinno brzmieć: Nie spiesz się!”
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1949.
„1.1 Świat to ogół faktów, nie rzeczy.”
1.1. Die Welt ist Gesamheit der Tatsachen, nicht der Dinge. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.04 Ogół istniejących stanów rzeczy jest światem.”
2.04 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte ist die Welt. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„1. Świat jest wszystkim, co jest faktem.”
1. Die Welt is alles, was der Fall ist.
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: Philosophical Investigations (1953), Blackwell Publishing, s. 126.
6.5 Zu einer Anwort, die man nicht aussprechen kann, kann man auch die Frage nich aussprechen.
D a s R ä t s e l gibt es nicht.
Wenn sich eine Frage überhaupt stellen läst, so k a n n sie auch beantworten werden. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„6. 4311 Śmierć nie jest epizodem życia. Śmierci się nie doświadcza.”
6. 4311 Der Tod ist kein Ereignis des Lebens. Den Tod erlebt man nicht. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„7. O czym nie da się mówić, to się musi przemilczeć.”
7. Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1948.
„2.024 Substancja jest tym, co istnieje niezależnie od tego, co jest faktem.”
2.024 Die Substanz ist das, was unabhängig von dem was der Fall ist, besteht. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.0271 Przedmiot jest tym, co trwałe i stałe; konfiguracja – tym, co zmienne i nietrwałe.”
2.0271 Der Gegenstand ist das Feste, Bestehende; die Konfiguration ist das Wechselnde, Unbeständige. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: list do Normana Malcolma, luty 1940 [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir
2.02 Der Gegenstand ist einfach. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.0232 Nawiasem mówiąc: przedmioty są bezbarwne.”
2.0232 Beiläufig gesprochen: Die Gegenstände sind farblos. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: list do Normana Malcolma, luty 1940 [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir
2.013 Jedes Ding ist, gleichsam, in einem Raume möglicher Sachverhalte. Diesen Raum kann ich mir leer denken, nicht aber das Ding ohne den Raum. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„5.6 Granice mojego języka oznaczają granice mojego świata.”
5.6 Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: „Słynną tezę 5.6 zachowaliśmy w utartym już w naszej literaturze filozoficznej przekładzie oddającym «bedeuten» jako «oznaczają». Trzeba jednak podkreślić, że jest to przekład mylący, gdyż nie chodzi tu o oznaczanie w sensie stosunku semantycznego, ani też o oznaczanie w sensie tożsamości denotatów. «Bedeuten» znaczy bowiem w niemczyźnie także «dać do zrozumienia» (pośrednio, lecz stanowczo) i to właśnie znaczenie zdaje się Wittgenstein mieć na myśli. Trafniejszym przekładem tej tezy byłoby zdanie: «Granice mego języka wskazują granice mego świata.»” – Bogusław Wolniewicz, wstęp do Tractatus Logico-Philosophicus, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970. W literaturze polskiej spotyka się również użycie sfomułowania wyznaczają.
„2.027 To, co stałe i trwałe, oraz przedmiot, są jednym i tym samym.”
2.027 Das Feste, das Bestehende und der Gegenstand sind Eins. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.06 Istnienie i nieistnienie stanów rzeczy jest rzeczywistością.”
Istnienie stanów rzeczy nazywamy też faktem pozytywnym, nieistnienie – negatywnym.
2.06 Das Bestehen und Nichtbestehen von Sachverhalten ist die Wirklichkeit. (Das Bestehen von Sachverhalten nennen wir auch eine positive, das Nichtbestehen eine negative Tatsache.) (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
“Every explanation is after all an hypothesis.”
Źródło: 1930s-1951, Philosophical Occasions 1912-1951 (1993), Ch. 7 : Remarks on Frazer's Golden Bough, p. 123
Źródło: Culture and Value (1980), p. 75e
Or the direction of your life.
Źródło: Culture and Value (1980), p. 53e
In reaction to statements by Maurice O'Connor Drury who expressed disapproval of depictions of an ancient Egyptian god with an erect phallus, in "Conversations with Wittgenstein" as quoted in Leading a Human Life: Wittgenstein, Intentionality, and Romanticism (1997) by Richard Thomas Eldridge, p. 130
Attributed from posthumous publications
“In philosophy the race is to the one who can run slowest—the one who crosses the finish line last.”
In Rennen der Philosophie gewinnt, wer am langsamsten laufen kann. Oder: der, der das Ziel zuletzt erreicht.
Źródło: Culture and Value (1980), p. 40e
“A new word is like a fresh seed sown on the ground of the discussion.”
Źródło: Culture and Value (1980), p. 2e
Original German: Man könnte den ganzen Sinn des Buches etwa in die Worte fassen: Was sich überhaupt sagen lässt, lässt sich klar sagen; und wovon man nicht reden kann, darüber muss man schweigen.
Introduction
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
“My difficulty is only an — enormous — difficulty of expression.”
Journal entry (8 March 1915) p. 40
1910s, Notebooks 1914-1916
“But ordinary language is all right.”
Źródło: 1930s-1951, The Blue Book (c. 1931–1935; published 1965), p. 28
“Is it just I who cannot found a school, or can a philosopher never do so?”
Źródło: Culture and Value (1980), p. 69e
“The ceremonial (hot or cold) as opposed to the haphazard (lukewarm) characterizes piety.”
Źródło: 1930s-1951, Philosophical Occasions 1912-1951 (1993), Ch. 7 : Remarks on Frazer's Golden Bough, p. 127
Journal entry (8 July 1916), p. 74e
1910s, Notebooks 1914-1916
Źródło: 1930s-1951, Philosophical Occasions 1912-1951 (1993), Ch. 7 : Remarks on Frazer's Golden Bough, p. 131
“What has to be accepted, the given, is — so one could say — forms of life.”
Pt II, p. 226 of the 1968 English edition
Philosophical Investigations (1953)
“The thought is the significant proposition.”
4
Original German: Der Gedanke ist der sinnvolle Satz.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
3.0321
Original German: Wohl können wir einen Sachverhalt räumlich darstellen, welcher den Gesetzen der Physik, aber keinen, der den Gesetzen der Geometrie zuwiderliefe.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
Źródło: Culture and Value (1980), p. 86e
Źródło: Culture and Value (1980), p. 86e
As quoted in Wittgenstein and the Philosophy of Information (2008) edited by Alois Pichler and Herbert Hrachovec, p. 140
Attributed from posthumous publications
Wittgenstein in conversation with Maurice O'Connor Drury, cited in Rush Rhees (eds.) Recollections of Wittgenstein: Hermine Wittgenstein--Fania Pascal--F.R. Leavis--John King--M. O'C. Drury, Oxford University Press, 1984; p. xvi, and p. 168.
Attributed from posthumous publications
Journal entry (24 July 1916), p. 77e
1910s, Notebooks 1914-1916
“One of the most difficult of the philosopher's tasks is to find out where the shoe pinches.”
Źródło: 1910s, Notebooks 1914-1916, p. 61
“An entire mythology is stored within our language.”
Źródło: 1930s-1951, Philosophical Occasions 1912-1951 (1993), Ch. 7 : Remarks on Frazer's Golden Bough, p. 133
“The aim of philosophy is to erect a wall at the point where language stops anyway.”
Źródło: 1930s-1951, Philosophical Occasions 1912-1951 (1993), Ch. 9 : Philosophy, p. 187
“The way you use the word "God" does not show whom you mean — but, rather, what you mean.”
Źródło: Culture and Value (1980), p. 50e
“Uttering a word is like striking a note on the keyboard of the imagination.”
§ 6
Philosophical Investigations (1953)
