Ludwig Josef Johann Wittgenstein – filozof zajmujący się przede wszystkim językiem i logiką, poruszał także kwestie kluczowe dla filozofii umysłu i matematyki. Jego wczesne prace uczyniły z niego „ojca chrzestnego” neopozytywizmu, późniejsze natomiast stanowiły kluczowy wkład w badaniach nad pragmatyką. Wikipedia
„2.021 Przedmioty stanowią substancję świata. Dlatego nie mogą być złożone.”
2.0211 Die Gegenstände bilden die Substanz der Welt. Darum können sie nicht zusammengesetzt sein.
Tractatus Logico-Philosophicus
2.05 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte bestimmt auch, welche Sachverhalte nicht bestehen. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„Oby Bóg dał filozofowi wgląd w to, co leży przed oczyma wszystkich.”
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1947.
„Stawiam niezliczone niestosowne pytania. Gdybym tylko zdołał przedrzeć się przez ten las.”
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1947.
„Wzajemne pozdrowienie filozofów powinno brzmieć: Nie spiesz się!”
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1949.
„1.1 Świat to ogół faktów, nie rzeczy.”
1.1. Die Welt ist Gesamheit der Tatsachen, nicht der Dinge. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.04 Ogół istniejących stanów rzeczy jest światem.”
2.04 Die Gesamtheit der bestehenden Sachverhalte ist die Welt. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„1. Świat jest wszystkim, co jest faktem.”
1. Die Welt is alles, was der Fall ist.
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: Philosophical Investigations (1953), Blackwell Publishing, s. 126.
6.5 Zu einer Anwort, die man nicht aussprechen kann, kann man auch die Frage nich aussprechen.
D a s R ä t s e l gibt es nicht.
Wenn sich eine Frage überhaupt stellen läst, so k a n n sie auch beantworten werden. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„6. 4311 Śmierć nie jest epizodem życia. Śmierci się nie doświadcza.”
6. 4311 Der Tod ist kein Ereignis des Lebens. Den Tod erlebt man nicht. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„7. O czym nie da się mówić, to się musi przemilczeć.”
7. Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Uwagi różne
Źródło: Uwagi różne, 1948.
„2.024 Substancja jest tym, co istnieje niezależnie od tego, co jest faktem.”
2.024 Die Substanz ist das, was unabhängig von dem was der Fall ist, besteht. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.0271 Przedmiot jest tym, co trwałe i stałe; konfiguracja – tym, co zmienne i nietrwałe.”
2.0271 Der Gegenstand ist das Feste, Bestehende; die Konfiguration ist das Wechselnde, Unbeständige. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: list do Normana Malcolma, luty 1940 [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir
2.02 Der Gegenstand ist einfach. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.0232 Nawiasem mówiąc: przedmioty są bezbarwne.”
2.0232 Beiläufig gesprochen: Die Gegenstände sind farblos. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: list do Normana Malcolma, luty 1940 [za:] N. Malcolm, Ludwig Wittgenstein. A Memoir
2.013 Jedes Ding ist, gleichsam, in einem Raume möglicher Sachverhalte. Diesen Raum kann ich mir leer denken, nicht aber das Ding ohne den Raum. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„5.6 Granice mojego języka oznaczają granice mojego świata.”
5.6 Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
Źródło: „Słynną tezę 5.6 zachowaliśmy w utartym już w naszej literaturze filozoficznej przekładzie oddającym «bedeuten» jako «oznaczają». Trzeba jednak podkreślić, że jest to przekład mylący, gdyż nie chodzi tu o oznaczanie w sensie stosunku semantycznego, ani też o oznaczanie w sensie tożsamości denotatów. «Bedeuten» znaczy bowiem w niemczyźnie także «dać do zrozumienia» (pośrednio, lecz stanowczo) i to właśnie znaczenie zdaje się Wittgenstein mieć na myśli. Trafniejszym przekładem tej tezy byłoby zdanie: «Granice mego języka wskazują granice mego świata.»” – Bogusław Wolniewicz, wstęp do Tractatus Logico-Philosophicus, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970. W literaturze polskiej spotyka się również użycie sfomułowania wyznaczają.
„2.027 To, co stałe i trwałe, oraz przedmiot, są jednym i tym samym.”
2.027 Das Feste, das Bestehende und der Gegenstand sind Eins. (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
„2.06 Istnienie i nieistnienie stanów rzeczy jest rzeczywistością.”
Istnienie stanów rzeczy nazywamy też faktem pozytywnym, nieistnienie – negatywnym.
2.06 Das Bestehen und Nichtbestehen von Sachverhalten ist die Wirklichkeit. (Das Bestehen von Sachverhalten nennen wir auch eine positive, das Nichtbestehen eine negative Tatsache.) (niem.)
Tractatus Logico-Philosophicus
“I don't know why we are here, but I'm pretty sure that it is not in order to enjoy ourselves.”
As quoted in The Beginning of the End (2004) by Peter Hershey, p. 109
Also, as quoted in "The Relentless Rise of Science as Fun", by Jeremy Burgess, in New Scientist, Volume 143, Issues 1932-1945, originally published 1994.
Attributed from posthumous publications
6.4311
Der Tod ist kein Ereignis des Lebens. Den Tod erlebt man nicht. Wenn man unter Ewigkeit nicht unendliche Zeitdauer, sondern Unzeitlichkeit versteht, dann lebt der ewig, der in der Gegenwart lebt. Unser Leben ist ebenso endlos, wie unser Gesichtsfeld grenzenlos ist.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
Wariant: Death is not an event of life. Death is not lived through.
If by eternity is understood not endless temporal duration but timelessness, then he lives eternally who lives in the present.
Our life is endless in the way that our visual field is without limit.
Źródło: Letters to Russell, Keynes and Moore
6.522
Original German: Es gibt allerdings Unaussprechliches. Dies zeigt sich, es ist das Mystische.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
“The subject does not belong to the world, but it is a limit of the world.”
5.632
Original German: Das Subjekt gehört nicht zur Welt, sondern es ist eine Grenze der Welt.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
Źródło: Culture and Value (1980), p. 56e
“Not how the world is, but that it is, is the mystery.”
Variant translation: The mystical is not how the world is, but that it is.
Original German: Nicht wie die Welt ist, ist das Mystische, sondern dass sie ist.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
Wariant: The mystical is not how the world is, but that it is.
Kontekst: It is not how things are in the world that is mystical, but that it exists. (6.44)
Źródło: Culture and Value (1980), p. 76e
Źródło: Culture and Value (1980), p. 53e
“A serious and good philosophical work could be written consisting entirely of jokes.”
As quoted in "A View from the Asylum" in Philosophical Investigations from the Sanctity of the Press (2004), by Henry Dribble, p. 87
Attributed from posthumous publications
“Only a man who lives not in time but in the present is happy.”
Journal entry (8 July 1916), p. 74e
1910s, Notebooks 1914-1916
Kontekst: There are two godheads: the world and my independent I.
I am either happy or unhappy, that is all. It can be said: good or evil do not exist.
A man who is happy must have no fear. Not even in the face of death.
Only a man who lives not in time but in the present is happy.
Źródło: 1930s-1951, Philosophical Occasions 1912-1951 (1993), Ch. 9 : Philosophy, p. 165
Corresponding to TS 213, Kapitel 87, 409
“It is quite impossible for a proposition to state that it itself is true.”
4.442
Original German: Ein Satz kann unmöglich von sich selbst aussagen, dass er wahr ist.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
“I cannot get from the nature of the proposition to the individual logical operations!!!”
Journal entries (12 March 1915 and 15 March 1915) p. 41e
1910s, Notebooks 1914-1916
Kontekst: I cannot get from the nature of the proposition to the individual logical operations!!!
That is, I cannot bring out how far the proposition is the picture of the situation. I am almost inclined to give up all my efforts.
“Logic pervades the world: the limits of the world are also its limits.”
Original German:Die Logik erfüllt die Welt; die Grenzen der Welt sind auch ihre Grenzen. Wir können also in der Logik nicht sagen: Das und das gibt es in der Welt, jenes nicht.Das würde nämlich scheinbar voraussetzen, dass wir gewisse Möglichkeiten ausschließen, und dies kann nicht der Fall sein, da sonst die Logik über die Grenzen der Welt hinaus müsste; wenn sie nämlich diese Grenzen auch von der anderen Seite betrachten könnte. Was wir nicht denken können, das können wir nicht denken; wir können also auch nicht sagen, was wir nicht denken können.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
Kontekst: Logic pervades the world: the limits of the world are also its limits. So we cannot say in logic, "The world has this in it, and this, but not that." For that would appear to presuppose that we were excluding certain possibilities, and this cannot be the case, since it would require that logic should go beyond the limits of the world; for only in that way could it view those limits from the other side as well. We cannot think what we cannot think; so what we cannot think we cannot say either. (5.61)
“What do I know about God and the purpose of life?
I know that this world exists.”
Journal entry (11 June 1916), p. 72e and 73e
1910s, Notebooks 1914-1916
Kontekst: What do I know about God and the purpose of life?
I know that this world exists.
That I am placed in it like my eye in its visual field.
That something about it is problematic, which we call its meaning.
This meaning does not lie in it but outside of it.
That life is the world.
That my will penetrates the world.
That my will is good or evil.
Therefore that good and evil are somehow connected with the meaning of the world.
The meaning of life, i. e. the meaning of the world, we can call God.
And connect with this the comparison of God to a father.
To pray is to think about the meaning of life.
“The meaning of life, i.e. the meaning of the world, we can call God.”
Journal entry (11 June 1916), p. 72e and 73e
1910s, Notebooks 1914-1916
Kontekst: What do I know about God and the purpose of life?
I know that this world exists.
That I am placed in it like my eye in its visual field.
That something about it is problematic, which we call its meaning.
This meaning does not lie in it but outside of it.
That life is the world.
That my will penetrates the world.
That my will is good or evil.
Therefore that good and evil are somehow connected with the meaning of the world.
The meaning of life, i. e. the meaning of the world, we can call God.
And connect with this the comparison of God to a father.
To pray is to think about the meaning of life.
He must so to speak throw away the ladder, after he has climbed up on it.
6.54
Original German: Meine Sätze erläutern dadurch, dass sie der, welcher mich versteht, am Ende als unsinnig erkennt, wenn er durch sie—auf ihnen—über sie hinausgestiegen ist. (Er muss sozusagen die Leiter wegwerfen, nachdem er auf ihr hinaufgestiegen ist.)
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
Variant translation: Philosophy is not a theory but an activity. A philosophical work consists essentially of elucidations. The result of philosophy is not a number of "philosophical propositions." but to make propositions clear.
Original German: Der Zweck der Philosophie ist die logische Klärung der Gedanken. Die Philosophie ist keine Lehre, sondern eine Tätigkeit. Ein philosophisches Werk besteht wesentlich aus Erläuterungen. Das Resultat der Philosophie sind nicht „philosophische Sätze“, sondern das Klarwerden von Sätzen. Die Philosophie soll die Gedanken, die sonst, gleichsam, trübe und verschwommen sind, klar machen und scharf abgrenzen.
1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
Kontekst: Philosophy aims at the logical clarification of thoughts. Philosophy is not a body of doctrine but an activity. A philosophical work consists essentially of elucidations. Philosophy does not result in 'philosophical propositions', but rather in the clarification of propositions. Without philosophy thoughts are, as it were, cloudy and indistinct: its task is to make them clear and to give them sharp boundaries. (4.112)
“What is troubling us is the tendency to believe that the mind is like a little man within.”
Remarks to John Wisdom, quoted in Zen and the Work of WIttgenstein by Paul Weinpaul in The Chicago Review Vol. 12, (1958), p. 70
Attributed from posthumous publications
“A tautology's truth is certain, a proposition's possible, a contradiction's impossible.”
Certain, possible, impossible: here we have the first indication of the scale that we need in the theory of probability.
4.464
Original German: Die Wahrheit der Tautologie ist gewiss, des Satzes möglich, der Kontradiktion unmöglich
Źródło: 1920s, Tractatus Logico-Philosophicus (1922)
“You can’t be reluctant to give up your lie and still tell the truth.”
Źródło: Culture and Value (1980), p. 44e
“The problems are dissolved in the actual sense of the word — like a lump of sugar in water.”
Źródło: 1930s-1951, Philosophical Occasions 1912-1951 (1993), Ch. 9 : Philosophy, p. 183
“The difficulty in philosophy is to say no more than we know.”
Źródło: 1930s-1951, The Blue Book (c. 1931–1935; published 1965), p. 45
