Kartezjusz cytaty

strona 2

„Prawda ma charakter bezwzględny.”

„Kto chce jednym spojrzeniem ująć wiele równocześnie przedmiotów, ten żadnego z nich nie widzi wyraźnie.”

„(…) roztropność nakazuje nigdy nie ufać w zupełności tym, którzy nas chociaż raz zawiedli.”

„Żadna logiczna definicja nie pouczy o tym, czym jest prawda.”

„Mnogość praw dostarcza często usprawiedliwienia występkom: państwo o wiele lepiej urządzone jest wówczas, gdy ma ich bardzo niewiele, ale w zamian bardzo ściśle przestrzeganych.”

„Przenosząc nasz wzrok daleko poza dziedzinę dostępną wyobraźni naszych przodków, teleskopy, te cudowne instrumenty, otworzyły drogę ku głębszemu i doskonalszemu zrozumieniu przyrody.”

„Istniejesz, więc i wiesz, że istniejesz, a o tym wiesz dlatego, ponieważ wątpisz.”

„Nie ma nic tak odległego, by było poza naszym zasięgiem, ani nic tak ukrytego, by nie dało się odkryć.”

„Sposobność do wyobrażania sobie, że wszystkie rzeczy (…) wynikają w taki sam sposób wzajemnie ze siebie, a także, że nie mogą istnieć tak odlegle, do których byśmy nie dotarli (…), byleby tylko nie przyjmować za prawdziwa żadnej rzeczy, która by prawdziwa nie była, i zachowywać zawsze należyty porządek przy wyprowadzaniu jednych z drugich.”

„Bardzo powinny być nam podejrzane sądy przyjaciół, kiedy padają na naszą korzyść.”

„Każdy człowiek jest zobowiązany do tego, aby przyczynić się, ile w jego mocy do dobra drugich i zaiste nic nie wart ten, kto nikomu do niczego się nie przydaje.”

„Jeśli ktoś postawi sobie zadanie zbadania wszystkich prawd, do których poznania rozum ludzki jest zdolny – a wydaje mi się, że to raz w życiu każdy musi uczynić, kto myśli poważnie nad tym, jak dojść do mądrości – ten zaiste za pomocą danych prawideł stwierdzi, że niczego nie można poznać pierwej od intelektu.”

„Często uważałem, że ludzie małoduszni są najbardziej aroganccy i pyszni, podobnie jak wielkoduszni są najbardziej skromni i pokorni.”

„Filozofia uczy nas z pozorem prawdy mówić o wszystkim i przynosi podziw tych, którzy są mniej niż my uczeni.”

„Doświadczenie uczy, że ci, którymi najbardziej miotają ich namiętności, najmniej je znają.”

„O wszystkim należy wątpić.”

„A chociaż na podstawie dowolnego atrybutu poznaje się substancję, wszelako każdej substancji przysługuje jakaś główna własność, która konstytuuje jej naturę i istotę i do której sprowadzają się wszystkie inne własności. W ten sposób rozciągłość wzdłuż, wszerz i w głąb konstytuuje naturę substancji cielesnej; a myślenie konstytuuje naturę substancji myślącej. Bo wszystko inne, co można ciału przypisać, zakłada z góry rozciągłość i jest tylko jakąś modyfikacją rzeczy rozciągłej; tak jak wszystko, co odkrywamy w umyśle, to są tylko różne modyfikacje myślenia. Tak na przykład nigdzie indziej jak tylko w rzeczy rozciągłej można pojąć kształt, a ruch też jedynie w rozciągłej przestrzeni; ani nigdzie indziej wyobraźni czy odczuwania, czy woli jak tylko w rzeczy myślącej. Lecz na odwrót, można pojąć rozciągłość bez kształtu lub bez ruchu, a myślenie bez wyobraźni lub bez odczuwania, i to samo dotyczy rzeczy pozostałych, co oczywiste jest dla każdego, kto na tym skupi uwagę.”

„Należy wierzyć jedynie temu, cośmy doskonale poznali i w co nie można wątpić.”

„Świadectwem przeciętności jest niezdolność do ulegania entuzjazmowi.”

„Rzecz prawdziwa to rzecz niepowątpiewalna.”

„Nie wystarczy mieć sprawny umysł, trzeba go jeszcze dobrze używać”

„Zdrowy rozum jest to rzecz ze wszystkich na świecie najlepiej podzielona, każdy bowiem sądzi, iż jest w nią tak dobrze zaopatrzony, iż nawet ci, których we wszystkim innym najtrudniej jest zadowolić, nie zwykli pragnąć go więcej, niźli posiadają.”

„Intuicja ogłada teraźniejszość.”

„Obcowanie z autorami wieków minionych jest tym samym prawie, co podróżowanie.”

„Jestem podległy błędom równie jak każdy inny, odrzucam jako błędne wszystkie racje, które wziąłem poprzednio za dowody.”

„Ilekroć niezgodne są ze sobą sądy dwóch ludzi o tym samym przedmiocie, jest rzeczą pewną, iż przynajmniej jeden z nich jest w błędzie.”

„Pogardza się mężczyzną zazdrosnym o swą żonę, ponieważ jest to dowodem, że ma złe mniemanie o sobie lub niej.”

„Nienawiść jest przeciwieństwem miłości. Nie odróżnia się jednak tyle stopni i rodzajów nienawiści, co stopni i rodzajów miłości, gdyż „nie ma czasu” rozróżniać rodzajów zła, od którego się ucieka, tak jak rozróżnia się dobra, których się pragnie.”

„Nie być użytecznym dla nikogo świadczy o braku wartości.”

„Całe szczęście i pomyślność naszego życia zależy od dobrego użytku, jaki zrobimy z naszych namiętności.”

„Trudno jest, pracując jeno na dziełach cudzych, dokonać rzeczy bardzo doskonałych.”

„Żądza wiedzy, wspólna wszystkim ludziom jest chorobą, której nie można uleczyć, ponieważ ciekawość wzrasta wraz z wiedzą.”

“Good sense is the most equitably distributed of all things because no matter how much or little a person has, everyone feels so abundantly provided with good sense that he feels no desire for more than he already possesses.”

“The reading of all good books is indeed like a conversation with the noblest men of past centuries who were the authors of them, nay a carefully studied conversation, in which they reveal to us none but the best of their thoughts.”

“Bad books engender bad habits, but bad habits engender good books.”

“It is best not to go on for great quest for truth, it will only make you miserable”

“I am accustomed to sleep and in my dreams to imagine the same things that lunatics imagine when awake.”

“I doubt, therefore I think, therefore I am.”
Cogito, ergo sum.

“No doubt you know that Galileo had been convicted not long ago by the Inquisition, and that his opinion on the movement of the Earth had been condemned as heresy. Now I will tell you that all things I explain in my treatise, among which is also that same opinion about the movement of the Earth, all depend on one another, and are based upon certain evident truths. Nevertheless, I will not for the world stand up against the authority of the Church. …I have the desire to live in peace and to continue on the road on which I have started.”

“Thus, all unknown quantities can be expressed in terms of a single quantity, whenever the problem can be constructed by means of circles and straight lines, or by conic sections, or even by some other curve of degree not greater than the third or fourth.
But I shall not stop to explain this in more detail, because I should deprive you of the pleasure of mastering it yourself, as well as of the advantage of training your mind by working over it, which is in my opinion the principal benefit to be derived from this science. Because, I find nothing here so difficult that it cannot be worked out by anyone at all familiar with ordinary geometry and with algebra, who will consider carefully all that is set forth in this treatise.”

“Staying as I am, one foot in one country and the other in another, I find my condition very happy, in that it is free.”

“So blind is the curiosity by which mortals are possessed, that they often conduct their minds along unexplored routes, having no reason to hope for success, but merely being willing to risk the experiment of finding whether the truth they seek lies there.”

“No more useful inquiry can be proposed than that which seeks to determine the nature and the scope of human knowledge. … This investigation should be undertaken once at least in his life by anyone who has the slightest regard for truth, since in pursuing it the true instruments of knowledge and the whole method of inquiry come to light. But nothing seems to me more futile than the conduct of those who boldly dispute about the secrets of nature … without yet having ever asked even whether human reason is adequate to the solution of these problems.”

“What I have given in the second book on the nature and properties of curved lines, and the method of examining them, is, it seems to me, as far beyond the treatment in the ordinary geometry, as the rhetoric of Cicero is beyond the a, b, c of children.”

“With me, everything turns into mathematics.
More closely translated as: but in my opinion, all things in nature occur mathematically.”
Mais apud me omnia fiunt Mathematicè in Natura

“I could give here several other ways of tracing and conceiving a series of curved lines, each curve more complex than any preceding one, but I think the best way to group together all such curves and them classify them in order, is by recognizing the fact that all points of those curves which we may call "geometric," that is, those which admit of precise and exact measurement, must bear a definite relation to all points of a straight line, and that this relation must be expressed by a single equation. If this equation contains no term of higher degree than the rectangle of two unknown quantities, or the square of one, the curve belongs to the first and simplest class, which contains only the circle, the parabola, the hyperbola, and the ellipse; but when the equation contains one or more terms of the third or fourth degree in one or both of the two unknown quantities (for it requires two unknown quantities to express the relation between two points) the curve belongs to the second class; and if the equation contains a term of the fifth or sixth degree in either or both of the unknown quantities the curve belongs to the third class, and so on indefinitely.”

“M. Desargues puts me under obligations on account of the pains that it has pleased him to have in me, in that he shows that he is sorry that I do not wish to study more in geometry, but I have resolved to quit only abstract geometry, that is to say, the consideration of questions which serve only to exercise the mind, and this, in order to study another kind of geometry, which has for its object the explanation of the phenomena of nature… You know that all my physics is nothing else than geometry.”

“Discourse on the Method of Rightly Conducting the Reason, and Seeking Truth in the Sciences”