John Ward: Warszawa

„Praktycznie na każdym wolnym skrawku ziemi w Warszawie ludzie kopią studnie. Brak wody staje się poważnym problemem. Jeśli w ciągu dziesięciu dni miasto nie otrzyma pomocy, zabraknie także żywności. Przydziały już teraz są bardzo skąpe. Nie będzie przesadą powiedzieć, że sytuacja w Warszawie jest rozpaczliwa. Na przedmieściach miasta są wielkie obozy koncentracyjne, pełne kobiet i dzieci, koczujących na wolnym powietrzu bez jedzenia i bez jakiejkolwiek pomocy. Umierają z głodu i na skutek chorób w najstraszliwszych warunkach. Niemcy nie okazują żadnej litości tym bezbronnym ludziom. Nie mają mężczyzn, którzy mogliby się nimi zaopiekować. Mężczyzn zastrzelono wtedy, gdy kobiety i dzieci brano do niewoli.”

John Ward

depesza sierżanta RAF Johna Warda do rządu brytyjskiego, Warszawa, 20 sierpnia 1944.
Źródło: Norman Davies Powstanie ’44, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 411.

O kobietach , O głodzie , O dzieciach , O ludziach

„Zasadniczo sytuacja w Warszawie nie uległa zmianie. W centrum miasta nadal toczą się bardzo ciężkie walki. Wróg wciąż bezlitośnie niszczy miasto bombardowaniami z powietrza, czołgami, ogniem artyleryjskim, z dział kalibru 75 milimetrów oraz minami wybuchająco-zapalającymi, zrzucanymi przez miotacze min. Śródmieście jest już zniszczone w około czterdziestu procentach, kolejne dwadzieścia procent zabudowań uległo znacznym uszkodzeniom. W doniesieniach z przedmieść także mówi się o straszliwych zniszczeniach. Niemcy kontynuują próbę unicestwienia Warszawy. Straty wśród cywilnej ludności i wśród żołnierzy AK są bardzo wysokie.”

John Ward

depesza sierżanta RAF Johna Warda do rządu brytyjskiego, Warszawa, 18 sierpnia 1944.
Źródło: Norman Davies Powstanie ’44, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 410.

O stracie , O walce

„Ludność Warszawy nazywa niemieckie miotacze min ruchomymi „szafami”, ponieważ wydają odgłos podobny do tego, jaki słychać przy przesuwaniu ciężkich mebli, po którym w ciągu kilku sekund następuje seria straszliwych wybuchów. W wieżowiec Prudentialu przy placu Napoleona, najwyższy budynek Warszawy, trzykrotnie uderzyły miny i raz trafiła w niego bomba. Jest całkowicie spalony. Chodniki warszawskich ulic zmieniły się w cmentarze. W wielu miejscach nie można nimi przejść, nie natykając się na świeże mogiły.”

John Ward

depesza sierżanta RAF Johna Warda do rządu brytyjskiego, Warszawa, 19 sierpnia 1944.
Źródło: Norman Davies Powstanie ’44, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 410.

„W tych dniach w Warszawie toczy się bitwa, jakiej charakter chyba trudno zrozumieć narodowi brytyjskiemu. To bitwa, w której czynny udział bierze tak ludność cywilna, jak i AK. (…) To wojna totalna. Przez minione dwadzieścia cztery dni linią frontu jest każda ulica miasta. Nieprzyjacielskie moździerze, artyleria i lotnictwo zbierają obfite żniwo wśród ludności. Nie można oszacować strat materialnych. Oczywiście, zamarło zwyczajne życie miasta.”

John Ward

depesza sierżanta RAF Johna Warda do rządu brytyjskiego w Londynie, Warszawa, 24 sierpnia 1944.
Źródło: Norman Davies Powstanie ’44, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 394.

O życiu , O wojnie , O charakterze , O stracie

„Codziennie bez dachu nad głową zostaje w Warszawie tysiące ludzi, a setki innych giną. Niemieccy żołnierze nie robią żadnej różnicy między ludnością cywilną a oddziałami AK. Dzieło bezlitosnego zniszczenia wszelkiej własności postępuje, nie hamowane najmniejszymi skrupułami. Jest tysiące rannych mężczyzn, kobiet i dzieci, cierpiących z powodu najstraszliwszych oparzeń, a w niektórych wypadkach z powodu ran od odłamków i pocisków. Z każdym dniem walki o Warszawę rosną koszty. Ale determinację ludności, aby walczyć do ostatniego człowieka, wzmaga to niemieckie barbarzyństwo.”

John Ward

depesza sierżanta RAF Johna Warda do rządu brytyjskiego, Warszawa, 20 sierpnia 1944.
Źródło: Norman Davies Powstanie ’44, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 410–411.

O kobietach , O dzieciach , O ludziach , O walce