Jerzy Grotowski: Teatr

„Teatr wielkich uczuć wymaga repertuaru, przez który w całej pełni można by obudzić w widzu pożądane przez nas wielkie uczucia.”

Jerzy Grotowski

Źródło: Marzenie o teatrze http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7023, „Dziennik Polski” nr 46, 23 lutego 1955, s. 2–3.

O emocjach

„Wielkość celu wymaga ofiarności i entuzjazmu uczestników; wymaga zespołu zgranego i silnego ideowo, w którym szacunek dla pracy jest decydujący, w którym całokształt wysiłków poświęca się zadaniom wspólnej koncencji teatru.”

Jerzy Grotowski

Źródło: W tonacji entuzjastycznej http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7004, „Dziennik Polski” nr 27, 1 lutego 1955, s. 3–4.

O wysiłku

„Tak jak wydarzenia życia stają się tematem do samodzielnej twórczości dramaturga, tak samo twórczość dramaturga (jego teksty) staje się podstawą, tematem dla samodzielnej twórczości teatru. Twórczego teatru.”

Jerzy Grotowski

Źródło: Co to jest teatr? http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=6456, „Dziennik Polski” nr 200, 23/24 sierpnia 1959, s.6.

„Teatr wielkich uczuć przez poetycką kompozycję akcji odkrywa przed odbiorcą porywające emocjonalnie „znamię i piętno życia”. A to musi opierać się na logice i konsekwencji życia. Inaczej twórczość nasza byłaby nieprawdziwa, formalna nieprzekonująca. Wielkie uczucia, o które pragniemy walczyć, są uczuciami o walorze społecznym. I stąd społeczne podejście do kompozycji akcji jest warunkiem artystycznego powodzenia.”

Jerzy Grotowski

Źródło: Marzenie o teatrze http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7023, „Dziennik Polski” nr 46, 23 lutego 1955, s. 2–3.

O emocjach

„Teatr zatem, jak każda dziedzina sztuki zaczyna się od wizji, od prawdy indywidualnej. Od subiektywnej wizji dramaturga – w zakresie tekstu; od subiektywnej wizzji scenografa – w zakresie przestrzeni scenicznej; od subiektywnej wizji aktorów – w zakresie postaci; od subiektywnej wizji inscenizatora – w zakresie całokształtu spektaklu, całokształtu dzieła teatralnego. Teatr zaczyna się od kompozycji. Nie od wydarzeń, ale od stworzenia kompozycji na pretekście wydarzeń, od przesycenia ich konkretnym, ludzkim „ja.””

Jerzy Grotowski

Źródło: Co to jest teatr? http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=6456, „Dziennik Polski” nr 200, 23/24 sierpnia 1959, s.6.

„Siłę teatru widzimy w akcji, w rozgrywaniu się życia przed naszymi oczyma. Ale pedantyczne budowanie scenicznego życia „dokładnie tak jakby się to działo w rzeczywistości” czy też suche i intelektualne konstruowanie akcji, dla wyrażenia jakiejś myśli – nie wzbudzi w widzu uczucia wielkiego formatu. – Trzeba na to środków o szczególnej sile emocjonalnego oddziaływania. Akcję sceniczną winniśmy zatem komponować poetycko – poszukując wyłącznie takich rozwiązań, takich momentów scenicznych, które zrodzą u widza silne emocje – w całokształcie przedstawienia zdążające do określonego wielkiego uczucia.”

Jerzy Grotowski

Źródło: Marzenie o teatrze http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7023, „Dziennik Polski” nr 46, 23 lutego 1955, s. 2–3.

O emocjach , O myślach , O rzeczywostości , O sile

„Beznamiętna szarzyzna mieszczańskiego realizmu, podobnie jak suche intelektualne podejście do sztuki – nie zadowala naszego widza, stęsknionego za teatrem, który w masach ludowych budziłby uczucia wielkie i trwałe zapładniające je do historycznych, twórczych czynów. Idei takiego teatru niektórzy spośród młodych pragniemy poświęcić swoją twórczość: aby budzić pasję rewolucyjną, szacunek wobec miłości, klasowe braterstwo, kult bohaterstwa i szlachetności, nienawiść wobec wyzysku.”

Jerzy Grotowski

Źródło: Marzenie o teatrze http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7023, „Dziennik Polski” nr 46, 23 lutego 1955, s. 2–3.

O nienawiści , O emocjach

„Przykład różnorodności nurtów w teatrze radzieckim uczy nas dobitnie, że realizm socjalistyczny bynajmniej nie zakłada istnienia jedynej, „prawomyślnej” koncepcji teatru, że przeciwnie – bogactwo sztuki realizmu socjalistycznego polega na tym, że w jego ogólnym kierunku jest miejsce i potrzeba indywidualnych koncepcji teatru.”

Jerzy Grotowski

Źródło: W tonacji entuzjastycznej http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7004, „Dziennik Polski” nr 27, 1 lutego 1955, s. 3–4.

O bogactwie

„Mając bowiem koncepcję teatru można powoli wypracowywać indywidualną technikę, korzystając z już istniejących. Koncepcja teatru nie jest również tożsamą z linia repertuaru. Linia repertuarowa wynika z założeń artystycznych danego teatru, z nurtu, z jego twórczych poszukiwań.”

Jerzy Grotowski

Źródło: W tonacji entuzjastycznej http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7004, „Dziennik Polski” nr 27, 1 lutego 1955, s. 3–4.

O poszukiwaniu

„Chodzi o teatr świadomie oddziaływający na widza. Droga tego oddziaływania – „przez serce – do umysłu”. To rodzi konsekwencje ściśle praktyczne: w pracy nad daną sztuką każdy fragment akcji winniśmy stawiać pod kątem świadomego poruszenia emocji widza w sposób najwłaściwszy dla tych wielkich uczuć, jakie aktualnie pragniemy w nim obudzić.”

Jerzy Grotowski

Źródło: W tonacji entuzjastycznej http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7004, „Dziennik Polski” nr 27, 1 lutego 1955, s. 3–4.

O emocjach , Serce

„Stawiamy postulat teatru prawdziwie aktualnego, w którym pożądane przez nas wielkie uczucia odbiorcy odnoszą się do spraw konkretnych, wobec naszych czasów – aktualnych.”

Jerzy Grotowski

Źródło: W tonacji entuzjastycznej http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7004, „Dziennik Polski” nr 27, 1 lutego 1955, s. 3–4.

O emocjach

„Chodzi o teatr, który zrywa z tradycją syntezy sztuki, wyzbywa się efektów plastycznych, świetlnych, muzycznych, rezygnuje z dominacji inscenizatora i scenografa, całą uwagę koncentrując na aktorze i jego kontakcie z widownią.”

Jerzy Grotowski

Źródło: Krystyna Zbijewska, 10 minut z Jerzym Grotowskim http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=5221, „Dziennik Polski” nr 86, 13 kwietnia 1966, s.3.

„Monumentalizacja to po prostu zatrzymanie akcji w ruchu i ukazanie sylwet bohaterów w pomnikowej nieruchomości, w wyolbrzymieniu przez grę świateł, przez pustą przestrzeń jako tło. Jest to chwila, w której głos historii jakgdyby odzywał się na scenie.
Metafora, uogólnienie, monumentalizacja, to puenty podsumowujące dotychczasowe emocje widza w jego drodze do wielkiego uczucia. Ale poezję akcji w jej emocjonalnym oddziaływaniu winny również wzmacniać elementy ilustracji muzycznej, gra świateł i barw, sugestywny rytm, architektura syntetyczna i pełna przestrzeni, pomocna aktorskiemu ruchowi. Każdy z tych czynników w teatrze naszych marzeń winien być realizowany nie naturalistycznie, (…) ale tak, aby wzmacniał akcję w jej emocjonalnym oddziaływaniu.”

Jerzy Grotowski

Źródło: Marzenie o teatrze http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=7023, „Dziennik Polski” nr 46, 23 lutego 1955, s. 2–3.

O emocjach , O historii , O grach , O świetle

„Chodzi mi po prostu o skupienie się na „absolutnej” czystej teatralności, na tym, co w teatrze nie jest ani naśladowaniem życia – iluzją, ani ilustrowaniem literatury – odtwórczością, ani plastyką, ani… – Słowem – jest to tropienie specyfiki teatru, tej nieokreślonej wartości, którą zdefiniowałbym jako grę w umowność. Grę – nie bez okrucieństwa, przekory, dialektyki przeciwieństw, opacznych uderzeń. Jest to w końcu gra – jak gra szulerów, a nie – jak gry salonowe. Kto jest partnerem, kto wygrywa, kto przegrywa? My sami oczywiście; my sami – to znaczy również i widzowie, bo tutaj zaciera się podział na scenę i widownię. Otóż gra w umowność doprowadzona do ekscesu, do swoich konsekwencji krańcowych, w których staje się właściwie parodią losu ludzkiego, prawdą losu jako „umowności” i losu jako „gry””

Jerzy Grotowski

byłaby właśnie tą wartością poszukiwaną: „absolutem” teatralności.
Źródło: Rena Nalepa, Poszukiwania opolskie http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=10332, „Dziennik Polski” nr 7, 8/9 stycznia 1961, s.6.

O losie , O poszukiwaniu , O grach , O literaturze